tc istanbul üniversitesi sağlık bilimleri enstitüsü danışman prof. dr. arif dönmez tıbbi ekoloji ve hidrok

79 Pages·2011·1.11 MB·Turkish

T.C.

ĐSTANBUL ÜNĐVERSĐTESĐ

SAĞLIK BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ

( YÜKSEK LĐSANS TEZĐ )
FĐBROMĐYALJĐLĐ HASTALARDA TAM BANYO
UYGULAMASI, PELOĐD PAKET UYGULAMASI VE
HASTA EĞĐTĐMĐ ĐLE SADECE HASTA EĞĐTĐMĐNĐN
ETKĐNLĐĞĐNĐN KARŞILAŞTIRILMASI
ALĐ OSMAN BAĞDATLI
DANIŞMAN
PROF. DR. ARĐF DÖNMEZ

TIBBĐ EKOLOJĐ VE HĐDROKLĐMATOLOJĐ
ANABĐLĐM DALI
TIBBĐ EKOLOJĐ VE HĐDROKLĐMATOLOJĐ PROGRAMI

ĐSTANBUL-2011
ii
iii
BEYAN

Bu tez çalışmasının kendi çalışmam olduğunu, tezin planlanmasından yazımına
kadar bütün safhalarda etik dışı davranışımın olmadığını, bu tezdeki bütün bilgileri
akademik ve etik kurallar içinde elde ettiğimi, bu tez çalışmayla elde edilmeyen bütün
bilgi ve yorumlara kaynak gösterdiğimi ve bu kaynakları da kaynaklar listesine
aldığımı, yine bu tezin çalışılması ve yazımı sırasında patent ve telif haklarını ihlal edici
bir davranışımın olmadığı beyan ederim.

Ali Osman Bağdatlı
iv
ĐTHAF

Ailem’ e ithaf ediyorum.
v
TEŞEKKÜR
Çalışmam süresince tez danışmanlığımı üstlenerek bana yol gösteren, tez
konumun belirlenmesinde, çalışmamın planlanmasında, gerçekleştirilmesinde ve
sonuçlandırılmasında her türlü bilimsel katkı ve manevi desteği esirgemeyen değerli
hocam Prof. Dr. Arif DÖNMEZ ’e teşekkürü bir borç bilirim.
Yüksek lisans eğitimim boyunca katkıda bulunan bilgi ve tecrübelerinden
yaralandığım Anabilim Dalı Başkanımız Prof. Dr. M. Zeki KARAGÜLLE ’ye ve
değerli hocalarım Prof. Dr. Nergis ERDOĞAN’a, Prof. Dr. Hatice GÜRDAL’a ve Doç.
Dr. Mine KARAGÜLLE ’ye teşekkür ederim.
Ayrıca tez hastalarıma sundukları eğitim seminerlerinden dolayı sayın hocalarım
Prof. Dr. Nergis ERDOĞAN ’a, Prof. Dr. Arif DÖNMEZ ’e ve Prof. Dr. Güler
BAHADIR ’a ve çalışmamın istatistiksel değerlendirmesini yapan Prof. Dr. Mustafa
TURAN ’a teşekkür ederim.
Tez hastalarımın ölçüm ve takiplerinde görev alan Dr. Rıza ERÖKSÜZ ’e
tezimin her aşamasında yardımlarından dolayı Dr. Begüm BERKÖZ’e, Dr. Fulya
ALDĐNÇ’e ve Dr. Fırat SATAK’a teşekkürlerimi sunarım.
Tez süresi boyunca yardımlarından dolayı sayın Dr. Müh. Serdar BAHADIR ’a,
Laboratuar görevlileri Lab. Recai KOÇ, Lab. Nurşen GÜNGÖR’e ve klinik hemşireleri
Başhemşire Ayla ASLAN, Hemşire Güngör YAZAR ve Hemşire Bediha Güzel
AKTAŞ’a teşekkür ederim.
Gösterdikleri tüm fedakârlık ve sevgileri için anneme, babama, ablam Dr. Eylem
BAĞDATLI’ ya ve desteğini her zaman yanımda hissettiğim Özlem TEKKEŞEN ’e
teşekkürlerimi sunarım.
vi
ĐÇĐNDEKĐLER
TEZ ONAYI...............................................................................................................ĐĐ
BEYAN.....................................................................................................................ĐĐĐ
ĐTHAF.......................................................................................................................ĐV
TEŞEKKÜR................................................................................................................V
ĐÇĐNDEKĐLER..........................................................................................................VĐ
TABLOLAR LĐSTESĐ............................................................................................VĐĐĐ
ŞEKĐLLER LĐSTESĐ..................................................................................................ĐX
SEMBOLLER / KISALTMALAR LĐSTESĐ...............................................................X
ÖZET.........................................................................................................................XĐ
ABSTRACT..............................................................................................................XĐĐ
1. GĐRĐŞ VE AMAÇ....................................................................................................1
2. GENEL BĐLGĐLER..................................................................................................3
2.1. Balneoloji ve Balneoterapi...................................................................................3
2.1.1. Termal ve Mineralli Sular...............................................................................3
2.1.2. Termomineral Sularla Banyo Uygulamaları....................................................5
2.1.3. Termomineral Su Banyolarının Etki Mekanizması..........................................8
2.2. Peloidler............................................................................................................13
2.3. Romatizmal Hastalıklarda Kaplıca Tedavisi.......................................................17
2.3.1. Kaplıca Tedavisinin Eklem ve Ekstremite Fonksiyonlarına Etkileri...............17
2.3.2. Kaplıca Tedavisinin Ağrı Kontrolüne Etkileri:..............................................18
2.3.3. Kaplıca Tedavisi Kontrendikasyonları...........................................................19
2.4. Fibromiyalji Sendromu......................................................................................20
2.4.1. Tanım...........................................................................................................20
2.4.2. Epidemiyoloji...............................................................................................20
2.4.3. Etyoloji.........................................................................................................20
2.4.4. Patogenez......................................................................................................20
2.4.5. Klinik Belirtiler :...........................................................................................20
2.4.6. Eşlik Eden Durumlar.....................................................................................21
2.4.7. Şikayetleri Etkileyen Faktörler......................................................................21
2.4.8. Laboratuar Bulguları.....................................................................................22
vii
2.4.9. Tanı..............................................................................................................22
2.4.10. Fibromiyaljide Tedavi:................................................................................25
3. GEREÇ VE YÖNTEM...........................................................................................28
3.1. Değerlendirme Parametreleri.............................................................................31
3.1.1. Ağrı..............................................................................................................31
3.1.2. Doktor global değerlendirmesi......................................................................31
3.1.3. Hasta global değerlendirmesi........................................................................32
3.1.4. Fibromiyalji Etki Sorgulaması (FIQ).............................................................32
3.1.5. Yorgunluk.....................................................................................................32
3.1.6. Dinlenmemiş uyanma....................................................................................32
3.1.7. Tutukluk hissi...............................................................................................32
3.1.8. Gerginlik düzeyi...........................................................................................32
3.1.9. Depresyon düzeyi..........................................................................................32
3.1.10. Beck Depresyon Ölçeği (BDI).....................................................................33
3.1.11. Hassas Nokta Sayısı....................................................................................33
3.2. Đstatistiksel Yöntem...........................................................................................33
4. BULGULAR..........................................................................................................34
5. TARTIŞMA...........................................................................................................49
6. KAYNAKLAR.......................................................................................................57
7. FORMLAR............................................................................................................61
7.1. Vizüel Analog Skala (VAS)...............................................................................61
7.2. Fibromiyalji Etki Sorgulaması (FIQ)..................................................................62
7.3. Beck Depresyon Đndeksi (BDI)..........................................................................63
8. ETĐK KURUL KARARI........................................................................................66
9. ÖZGEÇMĐŞ...........................................................................................................67
viii
TABLOLAR LĐSTESĐ
Tablo 1: Alman Kaplıcalar Birliği tarafından yapılan peloid sınıflandırması................14
Tablo 2: Peloid fiziko-kimyasal analiz raporu..............................................................15
Tablo 3: Amerikan Romatoloji Kolejinin (ACR-2010) FM tanısı için belirlediği tanı
kriterleri......................................................................................................................24
Tablo 4: Hastaların demografik özellikleri...................................................................34
Tablo 5: Tedavi grubu tüm ölçümler ve istatistiksel değerlendirme..............................35
Tablo 6: Kontrol grubu tüm ölçümler ve istatistiksel değerlendirme............................36
Tablo 7: Tedavi ve kontrol gruplarındaki ağrı şiddeti değişimlerinin istatistiksel
karşılaştırılması (Mann-Whitney U testi).....................................................................37
Tablo 8: Tedavi ve kontrol gruplarındaki doktor global değerlendirmesi değişimlerinin
istatistiksel karşılaştırılması (Mann-Whitney U testi)...................................................38
Tablo 9: Tedavi ve kontrol gruplarının hasta global değerlendirmesindeki değişimlerin
istatistiksel karşılaştırması (Mann-Whitney U testi).....................................................39
Tablo 10: Tedavi ve kontrol gruplarındaki fibromiyalji etki sorgulaması değişimlerinin
istatistiksel karşılaştırması (Mann-Whitney U testi).....................................................40
Tablo 11: Tedavi ve kontrol gruplarının yorgunluk değerlendirmesindeki değişimlerin
istatistiksel karşılaştırması (Mann-Whitney U testi).....................................................41
Tablo 12: Tedavi ve kontrol gruplarının dinlenmemiş uyanma değerlendirmesindeki
değişimlerin istatistiksel karşılaştırması (Mann-Whitney U testi).................................42
Tablo 13: Tedavi ve kontrol gruplarının tutukluk hissi değerlendirmesindeki
değişimlerin istatistiksel karşılaştırması (Mann-Whitney U testi).................................43
Tablo 14: Tedavi ve kontrol gruplarının gerginlik düzeyi değerlendirmesindeki
değişimlerin istatistiksel karşılaştırması (Mann-Whitney U testi).................................44
Tablo 15: Tedavi ve kontrol gruplarının depresyon düzeyi değerlendirmesindeki
değişimlerin istatistiksel karşılaştırması (Mann-Whitney U testi).................................45
Tablo 16: Tedavi ve kontrol gruplarındaki Beck depresyon ölçeği değişimlerinin
istatistiksel karşılaştırılması (Mann-Whitney U testi)...................................................46
Tablo 17: Tüm takip kriterlerinin değişim ortalamalarının değerlerinin karşılaştırılması
(Mann-Whitney U testi)...............................................................................................47
ix
ŞEKĐLLER LĐSTESĐ
Şekil 1: Amerikan Romatoloji Kolejinin FM tanısı için belirlediği 18 Hassas Nokta....23
Şekil 2: Çalışmanın Algoritmik Planı..........................................................................30
Şekil 3: Ağrı şiddetinin sonuçları.................................................................................37
Şekil 4: Doktor global değerlendirmesi sonuçları.........................................................38
Şekil 5: Hasta global değerlendirmesi sonuçları...........................................................39
Şekil 6: Yorgunluk düzeyi sonuçları............................................................................41
Şekil 7: Dinlenmemiş uyanma sikayeti şiddetindeki değişimler...................................42
Şekil 8: Tutukluk sikayeti şiddetindeki değişimler.......................................................43
Şekil 9: Hastaların gerginlik düzeyi değerlendirmelerindeki değişimler.......................44
Şekil 10: Hastaların depresyon düzeyi değerlendirmesindeki değişimler......................45
Şekil 11: Fibromiyalji etki sorgulaması sonuçlarındaki değişimler...............................40
Şekil 12: Beck depresyon ölçeği sonuçlarıındaki değişimler........................................46
x
SEMBOLLER / KISALTMALAR LĐSTESĐ
ACTH: Adrenocortkcotrophic hormone
AIMS : Artritin etkisini ölçme skalası
BDI: Beck Depresyon Đndeksi
FIQ: Fibromiyalji Etki Sorgulaması
FM: Fibromiyalji
HAQ: Sağlık Değerlendirme Sorgulaması
HPA: Hypothalamic pituitary-adrenal
IL1-a: Interleukin-1 alpha
LTB4: Leukotriene B4
PGE2: Prostaglandin E2
TÖ: Tedavi Öncesi
TS: Tedavi Sonrası
VAS: Vizüel Analog Skala