tc inönü üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü ilköğretim ana bilim dalı sınıf öğretmenliği bil

191 Pages·2013·2.37 MB·Turkish

T.C
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
İLKÖĞRETİM ANA BİLİM DALI
SINIF ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

ORTAOKULLARDA ÖĞRENCİLERİN DİSİPLİNSİZ DAVRANIŞLARI
VE BU DAVRANIŞLARIN SEBEPLERİ
(Batman İli Merkez İlçesi Örneği)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Fehmi DEMİR

Malatya – 2013
T.C
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
İLKÖĞRETİM ANA BİLİM DALI
SINIF ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

ORTAOKULLARDA ÖĞRENCİLERİN DİSİPLİNSİZ DAVRANIŞLARI
VE BU DAVRANIŞLARIN SEBEPLERİ
(Batman İli Merkez İlçesi Örneği)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Fehmi DEMİR

Prof. Dr. Feridun MERTER

Malatya – 2013

ONUR SÖZÜ

Prof. Dr. Feridun MERTER’in danışmanlığında yüksek lisans tezi olarak
hazırladığım Ortaokullarda Öğrencilerin Disiplinsiz Davranışları ve Bu
Davranışların Sebepleri (Batman İli Merkez İlçesi Örneği) başlıklı bu çalışmanın
bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın tarafımdan
yazıldığını ve yararlandığım bütün yapıtların hem metin içinde hem de kaynakçada
yöntemine uygun biçimde gösterilenlerden oluştuğunu belirtir, bunu onurumla
doğrularım.

Fehmi DEMİR

i
ÖN SÖZ

Sınıf, çocuğun hem eğitimsel hem de öğretimsel kazanımları edindiği sosyal
öğrenme ortamıdır. Öğrenmenin gerçekleşmesi için sınıf içinde düzeni sağlama ve
ortamı hazır hale getirerek sınıfı yönetmek öğretmenlerin görevidir. Öğretmenler bu
amaçla öğrencilerle beraber sınıf kurallarını oluştur ve yürütürler. Sınıfta düzeni
sağlamak için öğrencileri etkiler ve yönlendirirler. Öğrenci davranışlarının kaynaklarını
bularak bu davranışları ortadan kaldıracak yöntemler geliştirirler. Sınıf düzenini
sağlarken öğretmenlerin en çok uğraştıkları alan öğrencilerin disiplinsiz davranışlarıdır.
Öğretmenlerin hedeflenen kazanımları geliştirebilmeleri için disiplinsiz davranışların
neler olduğunu ve bu davranışların hangi sebeplerden dolayı ortaya çıktıklarını
bilmeleri gerekir. Sınıf içi disiplinsiz davranışların bilinmesi eğitim-öğretim
etkinliklerinin düzenli yürümesi açısından önemlidir. İşte bu nedenle araştırmada,
ortaokullarda öğrencilerin sınıf içi disiplinsiz davranışları ve bu disiplinsiz davranışların
sebeplerinin neler olduğuna ilişkin öğretmen görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır.

Bu araştırma konusunun belirlenmesi, planlanması, uygulanması, incelenmesi ve
değerlendirmesi aşamalarında beraber çalıştığımız, yardım ve desteklerini esirgemeyen
değerli öğretmenim, danışmanım Prof. Dr. Feridun MERTER’e teşekkürü bir borç
bilirim.

Bunun yanında araştırma anketinin uygulanması aşamalarında bana yardımcı
olan sayın okul yöneticisi arkadaşlarıma, değerli zamanlarını ayırıp anketleri içtenlikle
cevapladıkları için tüm öğretmen arkadaşlarıma, maddi manevi desteklerinden dolayı
anne ve babama teşekkür ederim.

Fehmi DEMİR

ii
ÖZET

ORTAOKULLARDA ÖĞRENCİLERİN DİSİPLİNSİZ DAVRANIŞLARI VE BU
DAVRANIŞLARIN SEBEPLERİ
(Batman İli Merkez İlçesi Örneği)

DEMİR, Fehmi
Yüksek Lisans, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı

Tez Danışmanı: Prof. Dr. Feridun MERTER
Haziran – 2013, XIII+175 sayfa

Bu araştırmanın genel amacı, ortaokullarda öğrencilerin sınıf içindeki disiplinsiz
davranışlarını ve bu disiplinsiz davranışların sebeplerinin neler olduğuna ilişkin
öğretmen görüşlerini araştırmaktır. Bunun için tarama modeli kullanılmıştır.
Araştırmanın çalışma evrenini 2012–2013 eğitim–öğretim yılı, Batman ili
Merkez ilçesinde devlete bağlı ortaokullardaki branş öğretmenleri oluşturmaktadır.
Verileri toplamak için Doç. Dr. Naciye AKSOY’un Geliştirdiği “Öğretmenlerin Sınıfta
Karşılaştıkları Disiplin Sorunları” ölçeği kullanılmıştır. Veriler, örnekleme alınan 358
öğretmene anketin uygulanmasıyla elde edilmiştir.
Araştırmada elde edilen verilerin analizinde SPSS 16.0 (Statistical Package for
the Social Sciences) for Windows programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde yüzde
hesaplamaları, frekans, ortalama değerler; bağımsız örneklemler için “t” testi ve ikiden
fazla grup karşılaştırmalarında ise Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way Anova)
kullanılmıştır. Farklılaşmanın bulunması durumunda farklılaşmanın yönünü belirlemek
amacıyla da Fisher’in En Küçük Manidar Farklar (LSD) testi kullanılmıştır.
Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre ortaokullarda sınıf içinde en sık
karşılaşılan disiplinsiz davranışlar, izin istemeden konuşmak, verilen ödevleri
yapmamak ve kavga etmek olarak tespit edilmiştir. Öğretmen görüşlerine göre
öğretmenlerin sınıf içinde karşılaştıkları disiplinsiz davranışların ilk üç nedeni, ailelerin
çocuklarının eğitimine olan ilgisizliği, televizyon ve diğer kitle iletişim araçlarında
iii
sergilenen şiddet olaylarının etkisi, ailelerin çocuklarına karşı olumsuz tutum ve
davranışlar olarak bulunmuştur. Öğretmenlerin sınıfta karşılaştıkları disiplinsiz
davranışlar; cinsiyet, medeni durum, yaş, branş, kıdem ve sınıftaki öğrenci sayısına
göre; sınıfta karşılaştıkları disiplinsiz davranışların sebepleri ise; cinsiyet, medeni
durum, yaş, branş, kıdem ve sınıftaki öğrenci sayısına göre anlamlı bir şekilde
farklılaştığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin sınıfta karşılaştıkları disiplinsiz davranışlar
ile bu davranışların sebepleri mezun olunan okula göre farklılaşmadığı bulunmuştur.

Anahtar kelimeler: Ortaokul, disiplinsiz davranışlar, disiplinsiz davranışların
sebepleri

iv
ABSTRACT

THE STUDENTS’ UNDESCIPLENED BEHAVIORUS AND CAUSES OF THIS
BEHAVIOURS IN THE SECONDARY SCHOOLS
(The example of Batman)

DEMİR, Fehmi
M. S., Inonu University, Institute of Educational Sciences
Department of Primary Teaching

Advisor: Professor. Doctor. Feridun MERTER
June, 2013, XIII+175 pages

The purpose of this survey was to determine what the teachers’ opinions
regarding the students’ undisciplined behaviours that occur and the causes of
undisciplined behaviours in the classroom of the secondary schools. The model of
general search has been used in this survey.
The population of the study was all public secondary schools teachers serving in
the district city center of Batman in the 2012-2013 academic year. The data was
obtained from “The discipline problems that the teachers come across in the classroom.”
scale of Doç. Dr. Naciye AKSOY’s improved. The survey was fulfilled with data that
received from 358 primary school teachers.
In the analysis of the data that was handed in the survey SPSS 16.0 (Statistical
Package for the Social Sciences) for Windows was used. In the analysis of data
percentages, frekansy, overage values; for independent samples t-test and for the
comparison of more than two groups One-Way Anova was used. If the differantation is
found, to find the direction of the differantation the smallest meaningful differences test
(LSD) of Fisher was used.
According to the results of survey in the class of the secondary schools the
mostly often met undisciplined behaviours that were found tallkings of pupils without
permision, not to do homework and fighting. According to the teachers’ wiew the three
reasons of undisciplined behaviours were found as the disinterest of the parents toward
their children education, the influence of the violence on tv and other media and the
negative attitudes and beheaviors of parents towards their children. It was found that
v
the undisciplined behaviours teachers meet in the classroom differentiates according to
gender, marital status, age, branch, seniority and the number of the pupils in the
classroom and moreover, the reasons of the undisciplined behaviours as gender, merital
status, age, branch, seniority and the number of the pupils in the classroom. But it was
found that the reasons of the undisciplined behaviours and the reasons of this
behaviorus didn’t differentiate according to the graduated school.

Keywords: Secondary school, undisciplined behaviours, the reasons of
undisciplined behaviours

vi
İÇİNDEKİLER

Sayfa
ONUR SÖZÜ …………………………………………………………………… i
ÖN SÖZ ………………………………………………………………………… ii
ÖZET …………………………………………………………………………… iii
ABSTRACT ……………………………………………………………………. v
İÇİNDEKİLER …………………………………………………………………. vii
TABLOLAR LİSTESİ …………………………………………………………. x
GRAFİKLER LİSTESİ ………………………………………………………… xiii
KISALTMALAR LİSTESİ ……………………………………………………. xiii
EKLER LİSTESİ ………………………………………………………………. xiii

BÖLÜM 1
1. GİRİŞ ……………………………………………………………………….. 1
1.1. Problem Durumu……………………………………………………….... 1
1.2. Problem Cümlesi ……………………………………………………....... 11
1.3. Alt Problemler ……………………………………………………...….... 11
1.4. Araştırmanın Amacı …………………………………………………...... 11
1.5. Araştırmanın Önemi …………………………………………………….. 12
1.6. Sınırlılıklar ……………………………………………………………… 12
1.7. Tanımlar ………………………………………………………………… 13

BÖLÜM II
2. KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR …………….. 14
2. Kuramsal Çerçeve ………………………………………………………… 14
2.1. Disiplin …………………………………………………………………. 14
2.1.1 Disiplinin Amacı ve Önemi …………………………………………. 16
2.1.2. Disiplin Sorunlarının Kaynakları …………………………………… 18
2.1.3. Disiplin Anlayışının Tarihçesi ……………………………………… 19
2.1.3.1. İntikamcı Disiplin Anlayışı ...…………………………………… 19
2.1.3.2. Cezalandırıcı Disiplin Anlayışı .………………………………... 20
2.1.3.3. Korku Yoluyla Engelleyici Disiplin Anlayışı ..…………………. 20
2.1.3.4. İyileştirici Disiplin Anlayışı ..….………………………………... 20
2.1.3.5. Önleyici Disiplin Anlayışı ..…………………………………….. 21
2.2. Disiplin Modelleri ……………………………………………………… 21
2.2.1. Davranış Değiştirme Modeli: B.F. Skinner ………………………… 21
2.2.2. Savunmacı Disiplin Modeli: Lee Canter ve Marlene Canter ………. 22
2.2.3. Mantıksal Sonuçlar Modeli: Rudolf Dreikurs ……………………… 23
2.2.4. Etkili Öğretmenlik Eğitimi Modeli: Thomas Gordon ……………… 23
2.2.5. Gerçeklik Terapisi/Seçim Teorisi Modeli: William Glasser ……….. 24
2.2.6. Olumlu Sınıf Yönetimi/Jones Modeli: Frederic Jones ……………… 24
2.2.7. Öğretim Yöntemleri Teorisi/Kounin Modeli: Jacob Kounin ……….. 25
2.3. Okul Yönetimi ve Disiplin ………………………………………………. 25
vii