tc gazi üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü türk dili ve edebiyatı ana bilim dalı türk halk edebiyatı bi

476 Pages·2011·3.09 MB·Turkish

T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANA BİLİM DALI
TÜRK HALK EDEBİYATI BİLİM DALI

BELÇİKA’DA ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN BİR TEMSİLCİSİ
KAMİL SAYIN’IN HAYATI SANATI VE ŞİİRLERİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan
Merve KARATAY

Tez Danışmanı
Yrd. Doç. Dr. Fatma Ahsen TURAN

Ankara – 2011

T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANA BİLİM DALI
TÜRK HALK EDEBİYATI BİLİM DALI

BELÇİKA’DA ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN BİR TEMSİLCİSİ
KAMİL SAYIN’IN HAYATI SANATI VE ŞİİRLERİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan
Merve KARATAY

Tez Danışmanı
Yrd. Doç. Dr. Fatma Ahsen TURAN

Ankara – 2011

ÖNSÖZ

ÂĢıklık geleneği olarak ifade edilen ozan-baksı kültüründen günümüze
kadar Ģekillene Ģekillene vücut bulan yaĢadığımız yüzyılda hala yaĢamına
devam etmeye çalıĢan gelenek yurt dıĢında dahi olsa yaĢamını
sürdürmektedir. Bu geleneğin yurt dıĢında yer alan bir temsilcisi olan Kamil
Sayın aracılığıyla Avrupa‘daki âĢıklık geleneği ve Sayın‘ın gelenek içindeki
yeri hakkında bilgi edindik. Ġki yılı aĢkın bir süreçte vücut bulan bu çalıĢma
çeĢitli aĢamalardan meydana gelmiĢtir. Konu seçimi, kaynak taraması,
kaynakların bir araya getirilmesi, kaynakların incelenmesi, Ģiirlerin konu
bakımından, edebi özellikler bakımından incelenmesi ve çalıĢmanın ortaya
konulması Ģeklinde oluĢmuĢtur. Bu süreçte konuyla alakalı birçok kaynak
incelenmiĢtir. Zaman zaman doğrudan ulaĢılması mümkün olunmayan
kitaplara e-kitap Ģeklinde internet aracılığıyla ulaĢılmaya çalıĢılmıĢtır. Bazı
kaynaklardan da doğrudan faydalanılmamıĢ fakat kaynaklar incelenerek
çalıĢma konusunda fikir sahibi olunmuĢtur. Büyük uğraĢ ve çabalarla
oluĢturulan çalıĢmanın topluma faydalı olacağı ümit ve temennisindeyiz.
Eğitim öğretimimin her kademesinde özellikle yüksek lisans yapmam
konusunda bana destek olan ve yönlendiren babam Ali KARATAY‘a, iki yıllık
çalıĢma süreci boyunca sabırla çalıĢmamın baĢarıyla sonuçlanmasını
bekleyen annem Sema KARATAY‘a, çalıĢmamın Ġngilizce özet kısmını
oluĢturan Ali ASLANEL‘e, çalıĢmanın her aĢamasında destek olan ÂĢık
Kamil SAYIN‘a ve çalıĢmamın her safhasında destek olarak yol gösteren
Fatma Ahsen TURAN Hocam‘a teĢekkürü bir borç bilirim.
ii

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ........................................................................................................... i
İÇİNDEKİLER ................................................................................................ ii
KISALTMALAR CETVELİ .......................................................................... viii
GİRİŞ ............................................................................................................. 1
BELÇİKA’DAKİ TÜRKLER ARASINDA YAŞAYAN ÂŞIKLIK GELENEĞİ .. 1
VE TEMSİLCİLERİ ........................................................................................ 1
Celil Kaplan ............................................................................................... 8
Dudu Keskin ............................................................................................ 12
Emre Gültekin .......................................................................................... 12
Fakı Edeer ............................................................................................... 13
Hüseyin ġahbaz ....................................................................................... 18
Lütfü Gültekin .......................................................................................... 20
Mehmet Ali Akçınar .................................................................................. 23
Memduh Güngör ...................................................................................... 27
Mesut KocabaĢ( Kabakçı) ........................................................................ 29
Mustafa AvĢar .......................................................................................... 31
Nuri Gözet................................................................................................ 35
Osman ġahbaz ........................................................................................ 37
Recep Cırık .............................................................................................. 41
Selami Erdemir ........................................................................................ 43
Servet Çelik ............................................................................................. 44
Yılmaz Çaycı ............................................................................................ 47

BİRİNCİ BÖLÜM
ÂŞIK KAMİL SAYIN’IN HAYATI
1.1. DOĞUMU VE ÇOCUKLUĞU ................................................................ 50
1.2. EĞİTİMİ................................................................................................. 51
1.3. İŞ HAYATI ............................................................................................ 52
1.4. EVLİLİĞİ VE ÇOCUKLARI ................................................................... 52
1.5. ASKERLİK DÖNEMİ ............................................................................ 53
iii

1.6. GURBETE ÇIKIŞI ................................................................................. 53
1.7. ÂŞIK KAMİL SAYIN’IN ÂŞIKLIK GELENEĞİ İÇİNDE YER ALIŞI ...... 55
1.7.1. ÂĢıklığa Ġten Sebepler .................................................................... 55
1.7.2. Etkilendiği ÂĢıklar .......................................................................... 56
1.7.3. Mahlası .......................................................................................... 59
1.7.4. Kamil Sayın‘ın Tasavvuf ġiirinin Etkisi Altında Kalması ................. 59
1.7.5. ġiirlerini Kitap Haline Getirmesi ..................................................... 59
1.7.6. Hakkında Yapılan ÇalıĢmalar ve Elde Ettiği BaĢarılar ................... 61

İKİNCİ BÖLÜM
ÂŞIK KAMİL SAYIN’IN EDEBİ KİŞİLİĞİ
2.1. ŞİİRLERİNİN ŞEKİL ÖZELLİKLERİ ..................................................... 63
2.1.1 ġiirlerde Ölçü .................................................................................. 63
2.1.2. ġiirlerde Kafiye Yapısı ................................................................... 64
2.1.2.1. Uyak ....................................................................................... 64
2.1.2.1.1. Yarım Uyak...................................................................... 64
2.1.2.1.2. Tam Uyak ........................................................................ 65
2.1.2.1.3. Zengin Uyak .................................................................... 65
2.1.2.2. Redif ....................................................................................... 66
2.1.2.3. Nakarat (KavuĢtak) ................................................................. 67
2.1.2.4. Ayak ....................................................................................... 69
2.2. ŞİİRLERİNİN ANLATIM ÖZELLİKLERİ ............................................... 71
2.2.1. Betimleyici Anlatım ........................................................................ 71
2.2.2. Tahkiye Yoluyla Anlatım ................................................................ 74
2.2.3. Nasihat Yoluyla Anlatım ................................................................. 74
2.2.4. Doğrudan Anlatım .......................................................................... 77
2.2.5. Soru Yoluyla Anlatım ..................................................................... 77
2.3. ŞİİRLERDE YER ALAN EDEBİ SANATLAR ....................................... 78
2.3.1. TeĢhis ............................................................................................ 78
2.3.2. Tezat .............................................................................................. 79
2.3.3. Tenasüp ......................................................................................... 79
2.3.4. Telmih ............................................................................................ 80
iv

2.3.5. Mübalağa ....................................................................................... 81
2.3.6. TeĢbih ............................................................................................ 82
2.3.7. Ġstifham .......................................................................................... 83
2.3.8. Tevriye ........................................................................................... 83
2.3.9. Tekrir ............................................................................................. 84
2.3.10 Hüsn-ü Talil ................................................................................... 84
2.3.11. Tecahül-i Arif ................................................................................ 85
2.3.12. Dolaylama .................................................................................... 85

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KONULARINA GÖRE ŞİİRLER
3.1. MİLLİ KONULU ŞİİRLER ..................................................................... 87
3.1.1. Atatürk ve Türkiye .......................................................................... 87
3.1.2. Kıbrıs BarıĢ Harekâtı ..................................................................... 88
3.2. SOSYAL VE TOPLUMSAL KONULU ŞİİRLER ................................... 90
3.2.1. Sümerbank .................................................................................... 90
3.2.2. Kooperatif ...................................................................................... 91
3.2.3. Sosyal Tenkit ................................................................................. 91
3.2.4. Öğüt ............................................................................................... 96
3.3. DOĞA VE MEVSİM KONULU ŞİİRLER ............................................... 98
3.3.1. Mevsimler ...................................................................................... 98
3.4. DİN-TASAVVUF KONULU ŞİİRLER .................................................. 100
3.4.1. Ġtikat ............................................................................................. 103
3.4.1.1. Allah ..................................................................................... 103
3.4.1.2. Hz. Muhammed .................................................................... 108
3.4.2. Dini ġahsiyetler ve Olaylar ........................................................... 112
3.4.2.1. Ehlibeyt ................................................................................. 112
3.4.2.2. Al-i Aba ................................................................................. 114
3.4.2.3. Hz. Ali ................................................................................... 114
3.4.2.4. Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin .................................................... 122
3.4.2.5. On Ġki Ġmam .......................................................................... 125
3.4.2.6. Yirmi Dört Bacı ..................................................................... 132
v

3.4.2.7. Kerbela ................................................................................. 132
3.4.3. Bazı Mutasavvıflar ve Tasavvuf ġairleri ....................................... 133
3.4.3.1. Hallacı Mansur ...................................................................... 133
3.4.3.2. Abdülkadir Geylani (Gilan H.470/M. 1077-Bağdat
H.561/M.1165) ................................................................................... 135
3.4.3.3. Bacı Sultan ........................................................................... 136
3.4.3.4. Hak Halili .............................................................................. 137
3.4.3.5. Hacı BektaĢ Veli ................................................................... 138
3.4.3.6. Hacı Bayram Veli .................................................................. 139
3.4.3.7. Pir Sultan Abdal .................................................................... 141
3.4.4. Diğer ġahsiyetler ......................................................................... 143
3.4.4.1. Cude ..................................................................................... 143
3.4.5. Dini -Tasavvufi Terimler ............................................................... 143
3.4.5.1. Ayet ...................................................................................... 143
3.4.5.2. Bade ..................................................................................... 145
3.4.5.3. Barad Almak ......................................................................... 146
3.4.5.4. Can, Canan .......................................................................... 147
3.4.5.5. Cem ...................................................................................... 148
3.4.5.6. Dar ........................................................................................ 150
3.4.5.7. Dem ...................................................................................... 151
3.4.5.8. Dost ...................................................................................... 152
3.4.5.9. Dört Kapı Kırk Makam .......................................................... 153
3.4.5.10. Elestü Bezm ....................................................................... 156
3.4.5.11. Eline, Beline, Diline Sahip Ol .............................................. 158
3.4.5.12. Erkân .................................................................................. 159
3.4.5.13. Gönül .................................................................................. 160
3.4.5.14. Güruhu Naci ....................................................................... 162
3.4.5.15. Haram ................................................................................. 163
3.4.5.16. Ġkrar Vermek ....................................................................... 164
3.4.5.17. Ġlm-i Ledun .......................................................................... 165
3.4.5.18. Ġman.................................................................................... 165
3.4.5.19. KardeĢ ................................................................................ 167
vi

3.4.5.20. Kırklar ................................................................................. 168
3.4.5.21. Levh-i Kalem ....................................................................... 171
3.4.5.22. Livail Hamd ......................................................................... 172
3.4.5.23. Meracel Behrayn ................................................................ 173
3.4.5.24. Meydan ............................................................................... 174
3.4.5.25. Nefis ................................................................................... 174
3.4.5.26. Nuru Nübüvvetle Salla Teberi ............................................. 177
3.4.5.27. NuĢ Etmek .......................................................................... 177
3.4.5.28. On Sekiz Bin Âlem .............................................................. 177
3.4.5.29. Ölmeden Ölmek .................................................................. 179
3.4.5.30. Pervan Dönmek/Pervane.................................................... 180
3.4.5.31. Pir ....................................................................................... 180
3.4.5.32. ġeyh ................................................................................... 181
3.4.5.33. MürĢid ................................................................................. 181
3.4.5.34. Semah ................................................................................ 184
3.4.5.35. Ser ...................................................................................... 185
3.4.5.36. Sofu .................................................................................... 186
3.4.5.37. ġah Meclisi ......................................................................... 187
3.4.5.38. ġeytan ................................................................................ 187
3.4.5.39. Tevhid ................................................................................. 190
3.4.5.40. Üçler, BeĢler, Yediler .......................................................... 190
3.5. AŞK KONULU ŞİİRLER .................................................................... 191
3.6. ÖNEMLİ ŞAHSİYETLER ÜZERİNE YAZDIĞI ŞİİRLER ..................... 214
3.6.1. ÂĢık Veysel ve Mahzuni ............................................................... 214
3.6.2. Abdurrahim Karakoç .................................................................... 216
3.7.DİĞER KONULARIN İŞLENDİĞİ ŞİİRLER ......................................... 217
3.7.1. Gurbet, Hasret, Yalnızlık, Yoksulluk ............................................ 217
3.7.2. Felek, Fani Dünya ........................................................................ 222
3.7.3. Talih, ġans ................................................................................... 231
3.7.4. Dua .............................................................................................. 233
3.7.5. Beddua ........................................................................................ 234
3.7.6. Ölüm ............................................................................................ 235