tc gazi üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü uygulamalı sanatlar eğitimi ana bilim dalı grafik eğit

304 Pages·2013·5.1 MB·Turkish

T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
UYGULAMALI SANATLAR EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI
GRAFİK EĞİTİMİ BİLİM DALI
TÜRK TELEVİZYONLARINDA YAYINLANAN ÇİZGİ FİLMLERİN
İLKÖĞRETİM ÇAĞI ÇOCUKLARININ TOPLUMSALLAŞMA SÜRECİNE
ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
DOKTORA TEZİ
Hazırlayan
Özcan DEMİR
Ankara
Ocak, 2013
T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
UYGULAMALI SANATLAR EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI
GRAFİK EĞİTİMİ BİLİM DALI
TÜRK TELEVİZYONLARINDA YAYINLANAN ÇİZGİ FİLMLERİN
İLKÖĞRETİM ÇAĞI ÇOCUKLARININ TOPLUMSALLAŞMA SÜRECİNE
ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
DOKTORA TEZİ
Hazırlayan
Özcan DEMİR
Danışmanlar
Prof. Ahmet ATAN
Prof. Dr. Yücel GELİŞLİ
Ankara
Ocak, 2013

ii
ÖNSÖZ
Televizyonun topluma ve çocuk gelişimine etkileri uzun yıllar boyunca pek çok
araştırmanın konusu olmuştur. Canlandırma filmler birer televizyon içeriği olarak ve
çocukların daha fazla izlediği ürünler olarak bu araştırmaların bir bölümüne kaynaklık
etmiştir. "Türk Televizyonlarında Yayınlanan Çizgi Filmlerin İlköğretim Çağı
Çocuklarının Toplumsallaşma Sürecine Etkilerinin Değerlendirilmesi" başlığını taşıyan
bu çalışmada çocuk gelişimi süreci içerisinde canlandırma filmlerin rolü
değerlendirilmiş; "Türk Televizyonlarında Yayınlanan Çizgi Filmlerin İlköğretim Çağı
Çocuklarının Toplumsallaşma Sürecine Etkilerinin Değerlendirilmesine Yönelik
Davranış Ölçeği" geliştirilmiş, Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı 9 ilçede
uygulanmış,elde edilen sonuçlar ortaya konulmuştur.
Çalışma sürecinde desteklerini esirgemeyen, tez çalışmamın oluşturulması ve
değerlendirilmesi aşamasında katkılarını sunan 1. Tez Danışmanım Sayın Hocam Prof.
Ahmet ATAN'a ve 2. Tez Danışmanım Sayın Hocam Prof. Dr. Yücel GELİŞLİ'ye
saygılarımı ve teşekkürlerimi sunarım.
Tez içeriğinin zenginleştirilmesinde yaptıkları katkılardan dolayı çalışmanın Tez
İzleme Komitesi'nin üyeleri Sayın Hocam Prof. Dr. Canan DELİDUMAN'a ve Sayın
Hocam Doç. Dr. Osman ALTINTAŞ'a saygılarımı ve teşekkürlerimi sunarım.
Özcan DEMİR
Ankara 2013
iii
ÖZET
TÜRK TELEVİZYONLARINDA YAYINLANAN ÇİZGİ FİLMLERİN
İLKÖĞRETİM ÇAĞI ÇOCUKLARININ TOPLUMSALLAŞMA SÜRECİNE
ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
DEMİR, Özcan
Doktora, Uygulamalı Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Grafik Eğitimi Bilim Dalı
Tez Danışmanları: Prof. Ahmet ATAN
Prof. Dr. Yücel GELİŞLİ
Ocak-2013, 281sayfa
Bu araştırmada, Türk televizyonlarında yayınlanan çizgi filmlerin ilköğretim (4.,
5. ve 6. sınıf öğrencileri) öğrencilerinin toplumsallaşma süreci üzerine etkilerinin analiz
edilmesi amaçlanmıştır. Tez çalışması için betimleyici ve tanımlayıcı araştırma
yöntemlerinden “tarama modeli” uygulanmıştır. Geliştirilen ölçek ile derlenen verilerin
değerlendirildiği araştırmada örneklem “Küme Örneklemesi” yönteminin “Basit
Seçkisiz Örnekleme” türüyle belirlenmiştir.
Ölçek uygulama çalışması, Ankara'daki 9 merkez ilçedeki ilköğretim okulları
arasından rastlantısal olarak seçilen 18 okulda yapılmıştır. Ölçek geliştirmesinde;
Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA) kapsamında 572 kişi ile; Doğrulayıcı Faktör Analizi
(DFA) kapsamında 350 kişi ile uygulama gerçekleştirilmiştir.
Araştırma çerçevesinde veri elde etmek için ölçek 150 öğrenciye uygulanmıştır.
Değişkenlerin nitelikleri değerlendirilerek t-testi, varyans analizi (anova), Kruskal
Wallis H Testi ve Mann-Whitney U Testi yapılmıştır.
Araştırmada, Televizyonda canlandırma film izleme saatleri arasında
toplumsallaşma ölçek puanı açısından anlamlı bir farklılık görülmemiştir (p>0,05).
Araştırmaya katılan çocukların sınıf düzeyleri arasında toplumsallaşma ölçeği puanı
açısından anlamlı farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Araştırmaya katılan çocukların
iv
ailelerinin gelir grupları arasında toplumsallaşma ölçeği puanı açısından anlamlı
farklılık bulunmuştur (p<0,05).
Canlandırma filmlerin teknik özelliklerine ilişkin yürütülen çalışmada
örneklemdeki 136 öğrenciye açık uçlu sorular yöneltilmiştir. Verilerin
yorumlanmasında frekans (f) ve yüzde (%), değerleri hesaplanmıştır. Uygulama
sonucunda ilköğretim öğrencilerinin izledikleri çizgi filmleri seçimlerinde yapımların
grafik tasarıma ilişkin özelliklerinin etkili olduğu görülmüştür.
Tez çalışmasında TV'de yayınlanan canlandırmaların yapımların ilköğretim
öğrencilerinin toplumsallaşma sürecine kısmi etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Canlandırma, çizgi film, kitle iletişim, televizyon,
toplumsallaşma, grafik eğitimi.
v
ABSTRACT
THE EVALUATION OF THE EFFECTS OF ANIMATED CARTOONS
TELECASTED ON TURKISH TELEVISIONS TO PRIMARY SCHOOL
STUDENTS' SOCIALIZATION PROCESS
DEMİR, Özcan
Doctorate, Department of Applied Arts Education
Graphics Education Discipline
Thesis Advisors: Prof. Ahmet ATAN
Prof. Dr. Yücel GELİŞLİ
January-2013, 281pages
The purpose of this work is analyzing the effects of animated cartoons to the
socialization process of primary schools' students (4th, 5th and 6th grade) in Turkey.
"Screening Model" which is one of the descriptive research methods was applied for the
thesis. The research sample of the work which consists of the evaluation of the data
gathered by the application of the developod scale was determined with "simple random
sampling" type of "cluster sampling method".
The application of the study is carried out among fourth, fifth and sixth grade
students of 18 randomly selected elementary schools situated in 9 central districts of
Ankara Metropolitan Municipality. During the the scale development process,
Exploratory Factor Analysis (EFA) carried out with 572 students and Confirmatory
Factor Analysis (CFA)carried out with350students.
To obtain the data within the framework of the research the scale was applied
with 150 students. By the evaluation of the variables it is decided to use t-test, analysis
of variance (ANOVA), Kruskal-Wallis H test and Mann-Whitney U tests.
In the study, between the hours of animation viewing there were no significant
differences in terms of socialization scale score (p>0.05). There were no significant
difference between children's grade levels groups in terms of the scale score (p> 0.05).
vi
There was a significant difference between children's families' income groups in terms
of the scale score (p<0.05).
In the context of the work carried out on animation films' technical specifications; 136
students were questioned with open ended questions . In the phase of interpretation of the data
gathered in relation to the sub-problems of the research frequency (f) and percentage (%)
values were calculated. As a result of the application it was seen that the choosing process of
the cartoons watched by elementary school students is affected with their graphic design
related technical specialities.
As a result of the research it is concluded that the animated cartoons on TV have a
partial effect on elementary school students' socialization process.
Keywords: Animation, animated cartoon, mass media, television, socialization,
graphics training.
vii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI................................................................ i
ÖNSÖZ.................................................................................................................. ii
ÖZET..................................................................................................................... iii
ABSTRACT.......................................................................................................... v
İÇİNDEKİLER..................................................................................................... vii
TABLOLAR LİSTESİ.......................................................................................... xiii
ŞEKİLLER LİSTESİ............................................................................................ xvi
GRAFİKLER LİSTESİ........................................................................................ xix
KISALTMALAR LİSTESİ.................................................................................. xx
BÖLÜM I
GİRİŞ
1.1. Problem………………………….......................................…………..........…1
1.2. Araştırmanın Amacı…………………………………………………..............7
1.3. Araştırmanın Önemi……………………………………………………….....8
1.4. Varsayımlar…………………………………………………………….......…9
1.5. Kapsam ve Sınırlılıklar…………………………………………………….....9
1.6. Tanımlar ………......................………………………………………….....…10
BÖLÜM II
KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
2.1. Çizgi Filmin Gelişimi ve Teknik Altyapısı…................................................. 12
2.1.1. Çizgi Filmin Gelişimi…................................................................…12
2.1.1.1. Çizgi Filmin Tarihçesi ...................................................................14
2.1.1.2. Çizgi Filmin Türkiye'deki Gelişimi……………………........……30
2.1.1.3. Çizgi Film Yapımında Sayısal Teknolojinin Kullanımı……….....36
2.1.2. Çizgi Filmlerin Kullanım Alanları ve Teknik Özellikleri……..........38
viii
2.1.2.1. Çizgi Filmlerin Kullanım Alanları………………………..........…39
2.1.2.1.1. Süreli Filmler……………………………….......………………39
2.1.2.1.2. Dizi Filmler…………………………………..........……………40
2.1.2.1.3. Ticari Amaçlı Tanıtım Reklam ve Multimedya Ürünleri........... 45
2.1.2.1.4. Endüstriyel Tasarım, Mimari ve Yüksek Teknolojide
Canlandırma................................................................................... 46
2.1.2.1.5. Yarışma ve Festival Filmleri…………………..........…………… 49
2.1.2.1.6. Deneysel Filmler……………………………………......…………49
2.1.2.1.7. Test Filmleri……………………………………………....………50
2.1.2.2. Çizgi FilmlerinTeknik Özellikleri………………………….....…51
2.1.2.2.1. Uygun Canlandırma Tekniğinin Belirlenmesi …………...……52
2.1.2.2.2.Canlandırma Sanatçısının Etkisi …………….....………...…… 53
2.1.2.2.3.Senaryo Etkisi ………………………………………………..…55
2.1.2.2.4.Kullanılan Objenin Etkisi ………………………………....……56
2.1.2.2.5.Renkler……………………………………………......…………59
2.1.2.2.6.Müzik Etkisi…………………………………………………......62
2.1.2.3.Arz ve Talep Dengesi………………………………….…….....… 64
2.1.2.4. Çizgi Film Üretiminde Teknik Aşamalar ……………………..…67
2.1.2.4.1. Sinema için Çizgi Filmlerin Üretim Aşamaları………..……….71
2.1.2.4.1.1. Kavramsal Çalışma …………………………………………..73
2.1.2.4.1.2. Çizgi Filmin Yapım Öncesi ………….......………………..…73
2.1.2.4.1.3. Çizgi Filmin Yapım Aşaması ………………….......…..……74
2.1.2.4.1.4. Çizgi Filmin Yapım Sonrası……………………………….…79
2.1.2.4.2. Televizyon Ortamı İçin Canlandırma Üretimi …………..……80
2.1.2.4.3. Bilgisayar Destekli Canlandırma Üretimi …………………...…82
2.1.2.4.3.1. Çizgi Film Üretiminde Modelleme ve Obje Tasarımı..………87
2.1.2.4.3.2. Çizgi Film Üretiminde
Arka Plan ve Ortam Tasarımı………………………………..........95
2.2. Çocuk Gelişimi ve Toplumsallaşma Süreci …...............………….........…… 99
2.2.1. Çocuk Gelişimi Süreci…………………………………...…………99
2.2.1.1. Gelişim Psikolojisinde Araştırma Yöntemleri……………….......99
2.2.1.2. Gelişimde Temel Kavramlar ……………………...……………..101
2.2.1.3. Gelişim Kuramları…………………………………….........……103
2.2.1.3.1. Psikanalitik Kuramlar…………………………......……………103