tc gazi üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü ilköğretim ana bilim dalı okul öncesi eğitimi bili PDF
Preview tc gazi üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü ilköğretim ana bilim dalı okul öncesi eğitimi bili
T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLKÖĞRETİM ANA BİLİM DALI OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ BİLİM DALI ANAOKULLARINDA ERKEN OKURYAZARLIK ÇEVRESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SINIF ORTAMININ ÇOCUKLARIN ERKEN OKURYAZARLIK DAVRANIŞLARINA ETKİSİ DOKTORA TEZİ Hazırlayan Nihan FEYMAN GÖK Ankara Temmuz, 2013 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLKÖĞRETİM ANA BİLİM DALI OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ BİLİM DALI ANAOKULLARINDA ERKEN OKURYAZARLIK ÇEVRESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SINIF ORTAMININ ÇOCUKLARIN ERKEN OKURYAZARLIK DAVRANIŞLARINA ETKİSİ DOKTORA TEZİ Nihan FEYMAN GÖK Danışman : Prof.Dr.Güzin SÜBAŞI Ankara Temmuz, 2013 ii ÖN SÖZ Okul öncesi dönemde çocukların okuma ve yazmaya olan ilgilerinin nasıl yönlendirilmesi gerektiği ve öğretmenler tarafından verilecek desteğin derecesi okul öncesi eğitim alanında önemli ve güncel bir tartışma konusudur. Diğer yandan, 2010’lu yılların yeni eğitim politikaları, erken okuryazarlık konusunun gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, ülkemizde de popüler bir araştırma konusu ve okul öncesi eğitimin odak noktası olmaya başlayacağını göstermektedir. Bu doğrultuda araştırmanın, okul öncesi eğitim alanına önemli katkılar sağlayacağı düşüncesiyle zevkle ve heyecanla örülen bir süreçten geçerek bugünlere geldiğini belirtmek isterim. Araştırmamın her aşamasında ilgi ve desteğini hissettiğim, beni yüreklendiren tez danışmanım Sayın Prof.Dr. Güzin Sübaşı’na sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Tez İzleme Komitesi’ndeki hocalarım Sayın Prof. Dr.Fulya Temel ve Sayın Doç. Dr. Gürcü Erdamar’a, geribildirim ve önerileriyle beni destekleyen Sayın Prof.Dr. Berrin Akman’a ve Sayın Doç. Dr. Tülin Güler’e, araştırmamın istatistiklerini yapmamda yardımcı olan Sayın Yrd. Doç. Dr. Kaan Zülfikar Deniz’e ve araştırmamı yürüttüğüm anaokullarında bana destek sağlayan meslektaşlarıma çalışmama sundukları katkıdan ötürü teşekkür ederim. Son olarak, bu araştırmayı tamamlamam için gerekli zamanı bana sunmak için fedakârlıkta bulunan, beni destekleyen başta sevgili annem olmak üzere, tüm aileme sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Nihan FEYMAN GÖK Ankara, 2013 iii ÖZET ANAOKULLARINDA ERKEN OKURYAZARLIK ÇEVRESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SINIF ORTAMININ ÇOCUKLARIN ERKEN OKURYAZARLIK DAVRANIŞLARINA ETKİSİ FEYMAN GÖK, Nihan. Doktora, Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Güzin SÜBAŞI Temmuz-2013, 174 Sayfa Bu çalışmanın amacı, anaokullarında sınıf ortamına okuryazarlık materyalleri eklenmesi ve öğretmen desteği ile yapılan deneysel işlemin, 5 yaş çocuklarının erken okuryazarlık davranışları üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmanın uygulaması, 2011-2012 Eğitim-Öğretim yılının ikinci döneminde, Mart-Mayıs ayları arasında, Ankara’nın merkezinde bulunan iki resmi bağımsız anaokulunda gerçekleştirilmiştir. Çalışma, tek denekli deneysel desenle oluşturulmuş ve iki sınıftan üçer olmak üzere, toplam altı çocukla yürütülmüştür. Araştırmada “Erken Dil ve Okuryazarlık Sınıf Gözlem Aracı”nın uyarlama çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda dilsel eşitlik sağlanmış, uzman görüşleri alınmış ve 103 anasınıfında yapılan pilot çalışmadan elde edilen verilerle geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Yapılan faktör analizi çalışmasında, sınıfları ayırt etmede yetersiz görülen bir madde gözlem aracından çıkarılarak ölçme aracı 18 maddelik bir forma dönüşmüştür. Ölçme aracının Cronbach Alfa güvenirlik değeri 0,97 olarak tespit edilmiştir. Bu değer, ölçme aracının oldukça yüksek bir iç tutarlılık anlamında güvenirliğe sahip olduğunu göstermektedir. Buna göre ölçme aracı geçerli ve güvenilir kabul edilmiştir. Erken Dil ve Okuryazarlık Sınıf Gözlem Aracı kullanılarak, sınıfların erken dil ve okuryazarlık çevresi değerlendirilmiştir. Buna göre, sınıfların erken dil ve okuryazarlık çevresi “yetersiz” ve “eksik” olarak tanımlanmıştır. Elde edilen sonuçlar, deneysel işlemin içeriğinin belirlenmesinde kullanılmıştır. Bu aşamadan sonra, iki sınıfta serbest zaman etkinlikleri süresince, deneklerin okuryazarlık davranışları gözlemlenmiş ve anlık zaman örneklemi kayıt tekniğiyle kaydedilerek başlama düzeyi verileri toplanmıştır. Ardından sınıflarda deneysel işlem uygulanmış; bu kapsamda sınıflara okuryazarlık materyalleri eklenerek bu süreci desteklemesi amacıyla iv öğretmenler yönlendirilmiştir. Deneysel işlem sonrası verilerini toplamak amacıyla, deneklerin okuryazarlık davranışları tekrar gözlenerek aynı yöntemle kaydedilmiştir. Araştırmanın verileri frekans, yüzde ve betimsel istatistiklerle analiz edilerek yorumlanmaktadır. Araştırma sonucunda, sınıf ortamının okuryazarlık materyalleri ve öğretmen desteğiyle zenginleştirilmesi, çocukların erken okuryazarlık davranışlarının sıklığını artırmıştır. Bu sonuç, çocukların okuryazarlık becerilerinin desteklenmesinde, anaokullarında hem fiziksel yönden, hem de süreç yönünden sınıf ortamının önemine dikkat çekmektedir. Araştırmada, bu bulgulara dayalı olarak uygulamacılara ve araştırmacılara yönelik öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler : Erken Okuryazarlık, Sınıf Çevresi, Okuryazarlık Materyalleri, Öğretmen Desteği. v ABSTRACT ASSESMENT OF EARLY LITERACY ENVIRONMENT IN KINDERGARTENS AND THE EFFECT OF CLASSROOM ENVIRONMENT ON CHILDREN’S EARLY LITERACY BEHAVIOURS FEYMAN GÖK, Nihan. Ph.D., Preschool Education Department Dissertation Advisor: Prof. Güzin SÜBAŞI July-2013, 174 Pages The aim of this study is to examine the influence of adding literacy materials to classroom environment in preschools and treatment given with the teacher’s support on the 5-year-old children's early literacy behaviours. The research was applied in two formal independent kindergartens in the centrum of Ankara during the second semester of 2011-2012 education year, between March and May. The study was formed by a single-subject research design and it was carried out with three children, totaling a number of six. In the research, 'Early Language and Literacy Classroom Observation Tool’ was adapted. In this context, language equivalence was provided, expert opinions were taken and reliability and validity analysis were made with the data derived from the pilot study done in 103 classrooms. In the factor analysis, an item which was evaluated as insufficient in distinguishing classrooms from each other was removed from the observation tool and the measurement tool became a form with 18 items. The Cronbach Alpha reliability value of the observation tool was calculated as 0,97. This value shows that the measurement tool has reliability within the meaning of high internal consistency. According to this, the measurement tool was accepted as both reliable and valid. The early language and literacy environment of the classrooms were assessed by using 'Early Language and Literacy Classroom Observation Tool’. According to this, classrooms’ early language and literacy environment was defined as “inadequate” and “deficient”. The results derived were used in determining the content of the treatment. After this stage, literacy behaviours of the subjects in the two classrooms were observed during free-play time activities and they were recorded by momentary time sampling to collect data of the baseline level. Then treatment was given into the classrooms; by adding literacy materials into the classrooms and teachers were directed towards vi supporting this process. To collect post-treatment data, literacy behaviours of the subjects were observed once more and recorded with the same method. The data of the research are analyzed by frequency, percentage and descriptive statistics and interpreted. It is determined that the enrichment of classrooms environment with literacy materials and teacher’s support increases the frequency of the children’s early literacy behaviours. The results derived underline the importance of classroom environment in preschools both from the physical and process aspects. In the study, recommendations based on these findings were given to the appliers and researchers. Key Words: Early Literacy, Classroom Environment, Literacy Materials, Teacher Support. vii İÇİNDEKİLER Sayfa JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ............................................................................. i ÖN SÖZ ............................................................................................................................ ii ÖZET ............................................................................................................................... iii ABSTRACT ...................................................................................................................... v İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... vii TABLOLAR, ŞEKİLLER VE GRAFİKLER LİSTESİ ................................................... x KISALTMALAR LİSTESİ ............................................................................................. xi BÖLÜM I GİRİŞ 1.1.Problem Durumu ......................................................................................................... 1 1.2.Amaç .......................................................................................................................... 5 1.3.Önem ........................................................................................................................... 5 1.4.Varsayımlar ................................................................................................................ 7 1.5.Sınırlılıklar ................................................................................................................. 7 1.6.Tanımlar ...................................................................................................................... 7 BÖLÜM II KAVRAMSAL ÇERÇEVE 2.1. Okuryazarlığa Bakış .............................................................................................. 9 2.2. Erken Okuryazarlığa İlişkin Görüşler ................................................................. 12 2.3. Kendiliğinden Gelişen Okuryazarlık Yaklaşımı ................................................ 18 2.4. Erken Okuryazarlık Becerileri ............................................................................ 27 2.4.1. Sözel Dil .............................................................................................................. 30 2.4.2. Yazı Farkındalığı ................................................................................................ 31 2.4.3. Kendiliğinden Gelişen Yazma ............................................................................ 31 2.4.4. Kendiliğinden Gelişen Okuma ............................................................................ 33 2.5. Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Okuryazarlık Çevresi ................................. 34 2.5.1. Öğretmen Stratejileri ve Dil ................................................................................ 37 2.5.2. Okuma ve Yazma Rutinleri ................................................................................ 38 2.5.3. Sınıf Alanı ve Materyaller ................................................................................... 43 2.5.4. Sınıfta Sergilenen Yazılı Uyaranlar .................................................................... 48
Description:The list of books you might like
