T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI EĞİTİMİN SOSYAL VE TARİHİ TEMELLERİ PROGRAMI ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİNDE BİR MODEL OLAN BİLİM VE SANAT MERKEZLERİ (BİLSEMLER) ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Hasan YILDIZ Ankara Haziran, 2010 Hasan YILDIZ ÜSTÜN YETENEKLİLERİN Haziran, 2010 EĞİTİMİNDE BİR MODEL OLAN BİLİM VE SANAT MERKEZLERİ (BİLSEMLER) ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI EĞİTİMİN SOSYAL VE TARİHİ TEMELLERİ PROGRAMI ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİNDE BİR MODEL OLAN BİLİM VE SANAT MERKEZLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA YÜKSEK LİSANS TEZİ Hasan YILDIZ Danışman: Prof. Dr. Tayyip DUMAN Ankara Haziran, 2010 i Hasan YILDIZ‟ın “Üstün Yeteneklilerin Eğitiminde Bir Model Olan Bilim ve Sanat Merkezleri (BĠLSEMLER) Üzerine Bir AraĢtırma” baĢlıklı tezi 03/06/2010 tarihinde, jürimiz tarafından Eğitim Bilimleri Anabilim Dalında yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiĢtir. Adı Soyadı Ġmza Üye (Tez DanıĢmanı): Prof. Dr. Tayyip DUMAN ............................. Üye : Prof. Dr. Çağatay ÖZDEMĠR ............................. Üye : Doçent Dr. Yücel GELĠġLĠ ............................. ii ÖNSÖZ Toplumları ayakta tutan gelecek asırlara taĢıyan, kültür ve medeniyetlerini içinde bulunduğu çağın ilerisine taĢıyan hiç Ģüphesiz sahibi olduğu yer altı ve yer üstü kaynaklarıdır. Ġçinde bulunduğu çağın gerekliliklerini yerine getiren, toplumlara liderlik yapan üstün beyinler ve bu beyinlerin eğitilmesi tarih boyunca hep önemli olmuĢ ve günümüzde önemi dünya devletleri tarafından daha da artmıĢ, ülkelere arasında beyin göçü kavramının geliĢmesine sebep olmuĢtur. Ülkemizdeki üstün beyin gücünün varlığından haberdar olup, ülkesinin gerçekleri ve değerleriyle yetiĢtirerek, beyin gücünü içinde bulunduğu çağın ilerisine taĢıyabilecek, kendi ülkesi ve insanlığa hizmet edecek düzeyde eğitimler vererek, gelecek asırların bilim adamlarını, sanatçılarını ve liderlerini yetiĢtirmek konusunda yapılan çalıĢmaların baĢında hiç Ģüphesiz MEB‟e bağlı Bilim ve Sanat merkezleri (BĠLSEMLER) gelir. AraĢtırmada her geçen gün sayısını artıran BĠLSEM‟lerin amaç, yapı ve iĢleyiĢleri öğretmen, öğrenci ve veli görüĢlerine göre incelenmiĢtir. Tezin hazırlanmasında her türlü yardımlarını esirgemeyen, öğrencisi olmaktan onur duyduğum çok değerli hocam ve tez danıĢmanım Prof. Dr. Tayyip DUMAN‟a teĢekkür ederim. Lisans ve yüksek lisans eğitimim süresince fikirleriyle bana yol gösteren Prof. Dr. Ülker AKKUTAY‟a, Prof. Dr. Çağatay ÖZDEMĠR‟e teĢekkür ederim. Tez çalıĢması süresince; istatistiksel verilerin değerlendirilmesi ve yorumlanmasında yardımlarını esirgemeyen Doç. Dr. Yücel GeliĢliye, Yrd. Doç. Dr. Oktay AKBAġ ve Yrd. Doç. Dr. Soner ÖZDEMĠR‟e teĢekkür ederim. AraĢtırma boyunca her türlü kolaylığı sağlayan MEB. Özel Eğitim Rehberlik ve DanıĢma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Özel Yeteneklilerin Eğitimi ġube Müdürlüğü‟ne, araĢtırma evrenimize giren tüm Bilim ve Sanat Merkezi yönetici, öğretmen, öğrenci ve velilerine teĢekkür ederim. Hasan YILDIZ iii ÖZET ÜSTÜN YETENEKLĠLERĠN EĞĠTĠMĠNDE BĠR MODEL OLAN BĠLĠM VE SANAT MERKEZLERĠ (BĠLSEMLER) ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA YILDIZ, Hasan Yüksek Lisans Tezi, Eğitimin Sosyal Ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Tayyip DUMAN Haziran, 2010 Bu araĢtırmada; üstün yeteneklilerin eğitiminde bir model olan BĠLSEM‟lerin amaç, yapı ve iĢleyiĢlerine iliĢkin bilgi verilerek, BĠLSEM‟lerin amaçlarına ulaĢma durumları, öğretmen, öğrenci ve veli görüĢlerine göre değerlendirilmiĢ, bu görüĢler arasındaki anlamlı düzeyde fark olup olmadığı araĢtırılmıĢtır. AraĢtırmamızda 2007 yılından önce açılmıĢ 1 Eylül 2009 tarihi itibariyle BĠLSEM programlarından “Bireysel Yetenekleri Farketirci Program” “Özel Yetenekleri GeliĢtirici Program” ve “Proje Programı”nda öğrencileri bulunan 17 BĠLSEM‟den 170 öğretmen, 269 öğrenci ve 238 velinin tarama yöntemiyle görüĢü alınmıĢtır. AraĢtırmamızın amacına yönelik olarak üç adet ölçek geliĢtirilmiĢtir. GeliĢtirilen ölçeklere Faktör analizi ve Güvenirlik analizi yapılmıĢtır. Verilerin anlamlandırılmasında Aritmetik Orta (X), Standart sapma (Ss), “t” testi ve ANOVA testi yapılmıĢtır. Katılımcıların görüĢleri arasında anlamlı düzeyde farklılık olup olmadığı 0.05 seviyesinde test edilmiĢtir. Öğretmen, öğrenci veli görüĢlerine göre elde edilen bulguların özeti aĢağıdadır; BĠLSEM‟ler amaçlarına çok yüksek düzeyde ulaĢmaktadır. BĠLSEM‟lerde öğrencilerin yetenekleri erken yaĢta keĢfedilerek, düĢünce becerileri eğitimi ve eleĢtirel düĢünce becerileri kazandırılmaktadır. Grupla çalıĢma ve bilimsel çalıĢma becerileri geliĢtirilerek, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine göre proje eğitimi verilmektedir. BĠLSEM‟lerde verilen eğitim öğrencilerin günlük hayatta iĢlerini kolaylaĢtırmaktadır. BĠLSEM‟lerin yapı ve iĢleyiĢlerine iliĢkin olarak; BĠLSEM‟lerin donanımı öğretmenlere göre yetersiz, öğrencilere göre de orta düzeydedir. BĠLSEM‟lerin çevreyle iv iĢbirliğini öğretmenler yetersiz görürken, öğrenciler orta düzeyde, velilerde yeterli görmektedir. Velilere göre velilerin BĠLSEM‟lerle olan iĢbirlikleri orta düzeydedir BĠLSEM‟lere öğretmen ve öğrenci seçimlerini öğretmenler orta düzeyde yeterli görmektedirler. Öğretmenler BĠLSEM‟lerde çalıĢan öğretmenlerin üstün yeteneklilerin eğitimiyle ilgili hizmet içi eğitimlerini yetersiz görmektedirler. BĠLSEM‟lerde çalıĢan öğretmenler, öğrenciler ve BĠLSEM velileri, BĠLSEM‟li olmaktan mutluluk duymaktadır. Anahtar Kelimeler: BĠLSEM, Zeka, Üstün Zeka, BĠLSEM‟in Amacı, Yapısı ve ĠĢleyiĢi v ABSTRACT A CASE STUDY ON THE ARTS AND SCIENCE CENTERS (BĠLSEM) WHICH ARE A MODEL FOR THE EDUCATION OF GIFTED AND TALENTED CHILDREN YILDIZ, Hasan Master‟s thesis, The Department of Social and Historical Foundations of Education Thesis Advisor: Prof. Dr. Tayyip DUMAN June, 2010 This study is based on giving information on the BĠLSEM‟s aim and structure which is a model for the education of gifted and talented children and if they have achieved success. This study was conducted through teacher and parent observations and if there was a correlation between them. In our study the BĠLSEM‟s which were established before 2007 were analysed. 170 teachers, 269 students and 238 parents‟ views of 17 BĠLSEM‟s were analysed from the Bilsems that had certain programs such as “Recognizing the individual Talents”, “Developing the Special Talents”, and those centers which had “Project programs”. Three scales were developed for our aim of study. Factor analysis and Reliability analysis were applied to the three scales. Arithmetic mean (X), Standard deviation (Ss), „t‟ test and ANOVA tests were applied to make the data more meaningful. There was a 0.05 difference in the views of the participants. The summary of the results obtained from the teacher, parent and student views; The BĠLSEM‟s have reached their aim in a very high percentage. The students‟ talents have been found at an early age and they have been given cognitive ability education and critical thinking skills. Scientific and academic study abilities have been given to these students and they have also been trained on how to conduct projects. The education given at BĠLSEM‟s enables the students to make their everyday lives easier. The BĠLSEM‟s are thought to be equipped unsatisfactorily according to the teachers but the students find them to be equipped satisfactorily. While the teachers think that the BĠLSEM‟s do not have enough cooperation with their environment, the vi students think this is at a fair level .The parents think it is satisfactory. The parents think that their cooperation with the BĠLSEM‟s are at a fair level. The teachers think that the selection of the students and the teachers to the BĠLSEM‟s are satisfactory, but they think the inservice training of the teachers working at BĠLSEM‟s regarding the education of gifted and talented children are not satisfactory. The teachers working at the BĠLSEM‟s, the students and the parents feel proud and happy of being part of the BILSEM‟s. Key Words: BĠLSEM, Intelligence, High Intelligence, The Aim and Structure of the BĠLSEM‟s vii KISALTMALAR T.C: Türkiye Cumhuriyeti MEB: Milli Eğitim Bakanlığı Bakanlık: Özel Eğitim Rehberlik ve DanıĢma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Üstün Yetenekliler ġubesi İlgili Birim: Özel Yeteneklilerin Eğitimi ġube Müdürlüğü BİLSEM: Bilim ve Sanat Merkezi Merkez: Bilim ve Sanat Merkezi BYFP: Bireysel Yetenekleri Farkettici Program ÖYGP: Özel Yetenekleri GeliĢtirici Program Yönerge: Milli Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi Akt : Aktaran f : Frekans % : Yüzde X : Aritmetik Ortalama N : Katılım Sayısı P : Anlamlılık düzeyi Ss : Standart sapma s : Sayfa Sd : Serbestlik derecesi F : Varyans degeri vb. : ve benzeri.
Description: