tc gazi üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü eğitim bilimleri ana bilim dalı eğitimin sosyal ve t

178 Pages·2011·4.52 MB·Turkish

T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI
EĞİTİMİN SOSYAL VE TARİHİ TEMELLERİ PROGRAMI

ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİNDE BİR MODEL OLAN BİLİM VE
SANAT MERKEZLERİ (BİLSEMLER) ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan
Hasan YILDIZ

Ankara
Haziran, 2010
Hasan YILDIZ ÜSTÜN YETENEKLİLERİN
Haziran, 2010 EĞİTİMİNDE BİR MODEL OLAN BİLİM
VE SANAT MERKEZLERİ (BİLSEMLER)
ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI
EĞİTİMİN SOSYAL VE TARİHİ TEMELLERİ PROGRAMI

ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMİNDE BİR MODEL OLAN BİLİM VE
SANAT MERKEZLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hasan YILDIZ

Danışman: Prof. Dr. Tayyip DUMAN

Ankara
Haziran, 2010
i

Hasan YILDIZ‟ın “Üstün Yeteneklilerin Eğitiminde Bir Model Olan Bilim ve
Sanat Merkezleri (BĠLSEMLER) Üzerine Bir AraĢtırma” baĢlıklı tezi 03/06/2010
tarihinde, jürimiz tarafından Eğitim Bilimleri Anabilim Dalında yüksek lisans tezi
olarak kabul edilmiĢtir.

Adı Soyadı Ġmza
Üye (Tez DanıĢmanı): Prof. Dr. Tayyip DUMAN .............................

Üye : Prof. Dr. Çağatay ÖZDEMĠR .............................

Üye : Doçent Dr. Yücel GELĠġLĠ .............................
ii

ÖNSÖZ

Toplumları ayakta tutan gelecek asırlara taĢıyan, kültür ve medeniyetlerini
içinde bulunduğu çağın ilerisine taĢıyan hiç Ģüphesiz sahibi olduğu yer altı ve yer üstü
kaynaklarıdır. Ġçinde bulunduğu çağın gerekliliklerini yerine getiren, toplumlara liderlik
yapan üstün beyinler ve bu beyinlerin eğitilmesi tarih boyunca hep önemli olmuĢ ve
günümüzde önemi dünya devletleri tarafından daha da artmıĢ, ülkelere arasında beyin
göçü kavramının geliĢmesine sebep olmuĢtur.
Ülkemizdeki üstün beyin gücünün varlığından haberdar olup, ülkesinin
gerçekleri ve değerleriyle yetiĢtirerek, beyin gücünü içinde bulunduğu çağın ilerisine
taĢıyabilecek, kendi ülkesi ve insanlığa hizmet edecek düzeyde eğitimler vererek,
gelecek asırların bilim adamlarını, sanatçılarını ve liderlerini yetiĢtirmek konusunda
yapılan çalıĢmaların baĢında hiç Ģüphesiz MEB‟e bağlı Bilim ve Sanat merkezleri
(BĠLSEMLER) gelir.
AraĢtırmada her geçen gün sayısını artıran BĠLSEM‟lerin amaç, yapı ve
iĢleyiĢleri öğretmen, öğrenci ve veli görüĢlerine göre incelenmiĢtir.
Tezin hazırlanmasında her türlü yardımlarını esirgemeyen, öğrencisi olmaktan
onur duyduğum çok değerli hocam ve tez danıĢmanım Prof. Dr. Tayyip DUMAN‟a
teĢekkür ederim.
Lisans ve yüksek lisans eğitimim süresince fikirleriyle bana yol gösteren Prof.
Dr. Ülker AKKUTAY‟a, Prof. Dr. Çağatay ÖZDEMĠR‟e teĢekkür ederim.
Tez çalıĢması süresince; istatistiksel verilerin değerlendirilmesi ve
yorumlanmasında yardımlarını esirgemeyen Doç. Dr. Yücel GeliĢliye, Yrd. Doç. Dr.
Oktay AKBAġ ve Yrd. Doç. Dr. Soner ÖZDEMĠR‟e teĢekkür ederim.
AraĢtırma boyunca her türlü kolaylığı sağlayan MEB. Özel Eğitim Rehberlik ve
DanıĢma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Özel Yeteneklilerin Eğitimi ġube
Müdürlüğü‟ne, araĢtırma evrenimize giren tüm Bilim ve Sanat Merkezi yönetici,
öğretmen, öğrenci ve velilerine teĢekkür ederim.
Hasan YILDIZ
iii

ÖZET

ÜSTÜN YETENEKLĠLERĠN EĞĠTĠMĠNDE BĠR MODEL OLAN BĠLĠM VE SANAT
MERKEZLERĠ (BĠLSEMLER) ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA

YILDIZ, Hasan
Yüksek Lisans Tezi, Eğitimin Sosyal Ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı
Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Tayyip DUMAN
Haziran, 2010

Bu araĢtırmada; üstün yeteneklilerin eğitiminde bir model olan BĠLSEM‟lerin
amaç, yapı ve iĢleyiĢlerine iliĢkin bilgi verilerek, BĠLSEM‟lerin amaçlarına ulaĢma
durumları, öğretmen, öğrenci ve veli görüĢlerine göre değerlendirilmiĢ, bu görüĢler
arasındaki anlamlı düzeyde fark olup olmadığı araĢtırılmıĢtır.
AraĢtırmamızda 2007 yılından önce açılmıĢ 1 Eylül 2009 tarihi itibariyle
BĠLSEM programlarından “Bireysel Yetenekleri Farketirci Program” “Özel Yetenekleri
GeliĢtirici Program” ve “Proje Programı”nda öğrencileri bulunan 17 BĠLSEM‟den 170
öğretmen, 269 öğrenci ve 238 velinin tarama yöntemiyle görüĢü alınmıĢtır.
AraĢtırmamızın amacına yönelik olarak üç adet ölçek geliĢtirilmiĢtir. GeliĢtirilen
ölçeklere Faktör analizi ve Güvenirlik analizi yapılmıĢtır. Verilerin
anlamlandırılmasında Aritmetik Orta (X), Standart sapma (Ss), “t” testi ve ANOVA
testi yapılmıĢtır. Katılımcıların görüĢleri arasında anlamlı düzeyde farklılık olup
olmadığı 0.05 seviyesinde test edilmiĢtir.
Öğretmen, öğrenci veli görüĢlerine göre elde edilen bulguların özeti aĢağıdadır;
BĠLSEM‟ler amaçlarına çok yüksek düzeyde ulaĢmaktadır. BĠLSEM‟lerde
öğrencilerin yetenekleri erken yaĢta keĢfedilerek, düĢünce becerileri eğitimi ve eleĢtirel
düĢünce becerileri kazandırılmaktadır. Grupla çalıĢma ve bilimsel çalıĢma becerileri
geliĢtirilerek, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine göre proje eğitimi verilmektedir.
BĠLSEM‟lerde verilen eğitim öğrencilerin günlük hayatta iĢlerini kolaylaĢtırmaktadır.
BĠLSEM‟lerin yapı ve iĢleyiĢlerine iliĢkin olarak; BĠLSEM‟lerin donanımı
öğretmenlere göre yetersiz, öğrencilere göre de orta düzeydedir. BĠLSEM‟lerin çevreyle
iv

iĢbirliğini öğretmenler yetersiz görürken, öğrenciler orta düzeyde, velilerde yeterli
görmektedir. Velilere göre velilerin BĠLSEM‟lerle olan iĢbirlikleri orta düzeydedir
BĠLSEM‟lere öğretmen ve öğrenci seçimlerini öğretmenler orta düzeyde yeterli
görmektedirler. Öğretmenler BĠLSEM‟lerde çalıĢan öğretmenlerin üstün yeteneklilerin
eğitimiyle ilgili hizmet içi eğitimlerini yetersiz görmektedirler.
BĠLSEM‟lerde çalıĢan öğretmenler, öğrenciler ve BĠLSEM velileri, BĠLSEM‟li
olmaktan mutluluk duymaktadır.

Anahtar Kelimeler: BĠLSEM, Zeka, Üstün Zeka, BĠLSEM‟in Amacı, Yapısı ve
ĠĢleyiĢi
v

ABSTRACT

A CASE STUDY ON THE ARTS AND SCIENCE CENTERS (BĠLSEM) WHICH
ARE A MODEL FOR THE EDUCATION OF GIFTED AND TALENTED
CHILDREN

YILDIZ, Hasan
Master‟s thesis, The Department of Social and Historical
Foundations of Education
Thesis Advisor: Prof. Dr. Tayyip DUMAN
June, 2010

This study is based on giving information on the BĠLSEM‟s aim and structure
which is a model for the education of gifted and talented children and if they have
achieved success. This study was conducted through teacher and parent observations
and if there was a correlation between them.
In our study the BĠLSEM‟s which were established before 2007 were analysed.
170 teachers, 269 students and 238 parents‟ views of 17 BĠLSEM‟s were analysed from
the Bilsems that had certain programs such as “Recognizing the individual Talents”,
“Developing the Special Talents”, and those centers which had “Project programs”.
Three scales were developed for our aim of study. Factor analysis and Reliability
analysis were applied to the three scales. Arithmetic mean (X), Standard deviation (Ss),
„t‟ test and ANOVA tests were applied to make the data more meaningful. There was a
0.05 difference in the views of the participants.
The summary of the results obtained from the teacher, parent and student views;
The BĠLSEM‟s have reached their aim in a very high percentage. The students‟
talents have been found at an early age and they have been given cognitive ability
education and critical thinking skills. Scientific and academic study abilities have been
given to these students and they have also been trained on how to conduct projects. The
education given at BĠLSEM‟s enables the students to make their everyday lives easier.
The BĠLSEM‟s are thought to be equipped unsatisfactorily according to the
teachers but the students find them to be equipped satisfactorily. While the teachers
think that the BĠLSEM‟s do not have enough cooperation with their environment, the
vi

students think this is at a fair level .The parents think it is satisfactory. The parents
think that their cooperation with the BĠLSEM‟s are at a fair level.
The teachers think that the selection of the students and the teachers to the
BĠLSEM‟s are satisfactory, but they think the inservice training of the teachers working
at BĠLSEM‟s regarding the education of gifted and talented children are not
satisfactory. The teachers working at the BĠLSEM‟s, the students and the parents feel
proud and happy of being part of the BILSEM‟s.

Key Words: BĠLSEM, Intelligence, High Intelligence, The Aim and Structure
of the BĠLSEM‟s
vii

KISALTMALAR

T.C: Türkiye Cumhuriyeti
MEB: Milli Eğitim Bakanlığı
Bakanlık: Özel Eğitim Rehberlik ve DanıĢma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Üstün
Yetenekliler ġubesi
İlgili Birim: Özel Yeteneklilerin Eğitimi ġube Müdürlüğü
BİLSEM: Bilim ve Sanat Merkezi
Merkez: Bilim ve Sanat Merkezi
BYFP: Bireysel Yetenekleri Farkettici Program
ÖYGP: Özel Yetenekleri GeliĢtirici Program
Yönerge: Milli Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi
Akt : Aktaran
f : Frekans
% : Yüzde
X : Aritmetik Ortalama
N : Katılım Sayısı
P : Anlamlılık düzeyi
Ss : Standart sapma
s : Sayfa
Sd : Serbestlik derecesi
F : Varyans degeri
vb. : ve benzeri.