T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AROMATERAPİ MASAJININ BEBEKLERDE KOLİĞİN GİDERİLMESİ ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ HEMŞİRELİK PROGRAMI ÇOCUK SAĞLIĞI ve HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ ANABİLİM DALI DOKTORA TEZİ HAZIRLAYAN Bengü ÇETİNKAYA TEZ DANIŞMANI Doç. Dr. Zümrüt BAŞBAKKAL İZMİR 2007 1 2 ÖNSÖZ Çalışmanın yürütülmesinde değerli katkıları olan çok değerli danışmanım Doç.Dr. Zümrüt BAŞBAKKAL’a, Çalışmanın yürütülmesine olanak sağlayan Denizli İli Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı 1, 4, 20 no’lu sağlık ocakları çalışanlarına, Çalışmaya katılan tüm bebeklere ve annelerine, Bu tezin hazırlanmasında destekleri kelimelerle ifade edilemeyecek kadar çok olan sevgili anneme, babama ve kardeşime sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Bengü ÇETİNKAYA Denizli, 2007 3 İÇİNDEKİLER Sayfa No BÖLÜM I GİRİŞ 1.1. Problemin Tanımı………………………………………………...... 1 1.2. Araştırmanın Amacı………………………………………………... 4 1.3. Araştırmanın Önemi………………………………………………... 4 1.4. Araştırmanın Hipotezleri…………………………………………… 4 1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları…………………………………………... 5 1.6. Tanımlar…………………………………………………………….. 5 1.7. Genel Bilgiler……………………………………………………….. 1.7.1. İnfantil Koliğin Tanımı……………………………………… 6 1.7.2. İnfantil Koliğin Etiyolojisi……………………………………. 7 1.7.3. İnfantil Koliğin Prevelansı……………………………………. 9 1.7.4. İnfantil Kolikte Tanı………………………………………….. 9 1.7.5. İnfantil Kolikte Tedavi……………………………………….. 11 1.7.6. İnfantil Kolikte Hemşirelik Yaklaşımları……………………... 14 1.7.7. Aromaterapinin Tanımı……………………………………….. 15 1.7.8. Aromaterapi Uygulama Yöntemleri…………………………... 15 1.7.8.1. Oral Yolla Absorbsiyon………………………………. 15 1.7.8.2. Dokunma Olmadan Absorbsiyon……………………... 16 1.7.8.3. Dokunma Yoluyla Absorbsiyon……………………..... 16 1.7.9. Aromaterapi Masajı…………………………………………... 17 1.7.10. Çocuklar İçin Önerilen Esansiyel Yağlar ve Dozları……….. 18 1.7.11. Tamamlayıcı Tedavilerde Hemşirenin Rolü………………... 19 1.7.11.1. Hemşirelik Girişimleri ve Tamamlayıcı Tedavilere İlişkin Varsayımlar………………………………. 20 1.7.11.2.Tamamlayıcı Tedavinin Uygulanmasında Hemşirenin Sorumlulukları………………………... 21 4 SAYFA NO BÖLÜM II GEREÇ VE YÖNTEM 2.1. Araştırmanın Tipi………………………………………………. 23 2.2. Araştırmanın Yeri ve Zamanı…………………………………... 23 2.3. Araştırmanın Evreni……………………………………………. 23 2.4. Araştırmanın Örneklemi………………………………………... 24 2.5. Araştırmada Kullanılan Veri Toplama Araçları………………... 26 2.6.Veri Toplama Yöntemi………………………………………….. 30 2.6.1. İzlemler…………………………………………………… 31 2.6.2. Aromaterapi Masajı Eğitimi……………………………… 32 2.7. Araştırmanın Bağımlı- Bağımsız Değişkenleri…………………. 33 2.8. Verilerin Analizi………………………………………………... 33 2.9. Süre ve Olanaklar……………………………………………….. 34 2.10. Araştırmanın Etiği……………………………………………... 35 BÖLÜM III BULGULAR 3.1. Kolikli Bebeklere ve Annelere İlişkin Tanıtıcı Bilgiler………… 37 3.1.1. Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özellikler……………. 37 3.1.2. İnfantil Kolikle İlgili Değişkenler…………………………. 39 3.1.3. Annelerin Sosyal Destek ve Sürekli Kaygı Düzeyleri…….. 46 3.2. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Kolik Durumu…………… 48 3.2.1. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Ön ve Son İzlemde Kolik Durumları…………………………………………. 48 3.2.2. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalamalarının İzlemlere Göre Değişimi………… 51 3.3. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Durumluluk Kaygı Durumları……………………………………………………. 55 3.3.1. Deney ve Kontrol Annelerin Ön İzlem ve Son İzlem Durumluluk Kaygı Puan Ortalamalarına İlişkin Bilgiler………………………………………………… 55 5 Sayfa No 3.3.2. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Durumluluk Kaygı Puan Ortalamalarının İzlemlere Göre Değişimi………………… 57 3.4. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Ağlama Süresi……………… 60 3.4.1. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Ön ve Son İzlem Haftalık Ağlama Süresi Ortalamalarına İlişkin Bilgiler……. 60 3.4.2. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Haftalık Ağlama Süresi Ortalamaların İzlemlere Göre Değişimi…………………………………………………... 61 3.5. Bağımsız Değişkenlerin Bağımlı Değişkenlerle İlişkisi…………… 65 3.5.1. Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özellikler ile İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalaması Arsındaki İlişki…………….. 65 3.5.2. İnfantil Kolikle İlgili Değişkenler ile İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalaması Arasındaki İlişki………………………….. 67 3.5.3. İnfant Kolik Ölçeği Puanları ile Sosyal Destek Ölçeği ve Sürekli Kaygı Ölçeği Puanları Arsındaki İlişki…………….. 70 BÖLÜM IV TARTIŞMA 4.1. Anne ve Bebeklere İlişkin Tanıtıcı Özelliklerin İncelenmesi……… 72 4.1.1. Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özelliklerin İncelenmesi.. 72 4.1.2. İnfantil Kolikle İlgili Değişkenlerin İncelenmesi……………. 72 4.1.3. Annelerin Sosyal Destek ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi…………………………………………………. 75 4.2. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Kolik Durumunun İncelenmesi…………………………………………………….. 76 4.2.1. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Ön İzlem ve Son İzlemde Kolik Durumlarının İncelenmesi………………….. 76 4.2.2. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalamalarının İzlemlere Göre Değişiminin İncelenmesi…… 80 4.3. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Durumluluk Kaygı Durumlarının İncelenmesi……………………………………… 81 6 Sayfa No 4.3.1. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Ön İzlem ve Son İzlemde Durumluluk Kaygı Durumlarının İncelenmesi…..... 82 4.3.2. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Durumluluk Kaygı Durumlarının İzlemlere Göre Değişiminin İncelenmesi….. 83 4.4. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Ağlama Sürelerinin İncelenmesi……………………………………………………….. 85 4.4.1. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Ön İzlem ve Son İzlem Haftalık Ağlama Süresi Ortalamalarının İncelenmesi…………………………………………………. 85 4.4.2. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Haftalık Ağlama Süresi Ortalamalarının İzlemlere Göre Değişiminin İncelenmesi…………………………………………………. 86 4.5. Bağımsız Değişkenlerin Bağımlı Değişkenlerle İlişkisi…………… 87 4.5.1. Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özellikler ile İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalaması Arasındaki İlişkinin İncelenmesi……………………………………………….. 87 4.5.2. İnfantil Kolikle İlgili Değişkenler ile İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalaması Arasındaki ilişkinin İncelenmesi…………. 89 4.5.3. İnfant Kolik Ölçeği Puanları ile Sosyal Destek Ölçeği ve Sürekli Kaygı Ölçeği Puanları Arasındaki ilişkinin İncelenmesi…………………………………………………. 93 BÖLÜM V SONUÇ VE ÖNERİLER……………………………………………….. 95 5.1. SONUÇLAR……………………………………………………….. 95 5.2. ÖNERİLER………………………………………………………… 99 BÖLÜM VI ÖZET………………………………………………………………….... 100 ABSTRACT…………………………………………………………….. 102 BÖLÜM VII YARARLANILAN KAYNAKLAR…………………………………… 105 7 EKLER EK I. Kolikli Bebeklerin ve Annelerinin Tanımlayıcı Özelliklerini Belirleme Formu EK II. İnfant Kolik Ölçeği EK III. Durumluluk-Sürekli Kaygı Envanteri EK IV. Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği EK V. Ağlama Süresi İzlem Formu EK VI. Kolikli Bebek ve Karın Masajı El Kitabı EK VIII. Bilgilendirme Formu EK IX. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Etik Kurul Yazısı EK X. T.C. Denizli Sağlık Müdürlüğü İzin Yazısı ÖZGEÇMİŞ 8 TABLOLAR DİZİNİ Tablo Sayfa No No 1 İnfantil Kolikte Semptom ve Bulgular………………………. 11 2 Esansiyel Yağların Bebek ve Çocuklar için Önerilen Dozları. 18 3 Denizli İl Merkezinde Bulunan Sağlık Ocaklarının Yerleşim Bölgelerinin Sosyo- Ekonomik Durumlarına Göre Dağılımı……… 25 4 Annelerin Sosyo-demografik Özelliklere Göre Dağılımı……. 38 5 Kolikli Bebeklerin Cinsiyet ve Doğum Sırasına Göre Dağılımı……………………………………………………… 39 6 Kolikli Bebeklerin Yaş, Doğum Ağırlığı ve Ağlama Süresine Göre Dağılımı…………………………………………………. 40 7 Annelerin Bebeklerini Planlı Gebelik Sonucu Dünyaya Getirme Durumlarına Göre Dağılımı…………………………. 41 8 Bebeklerin Kolik Nöbeti Sırasında Bakım Şekillerine Göre Dağılımı………………………………………………………. 41 9 Kolikli Bebeklerin Beslenme Şekline Göre Dağılımları……… 42 10 Annelerin Diyetlerinden Gıda Çıkarma ve Çıkarılan Gıda Durumlarına Göre Dağılımları………………………………… 43 11 Annelerin Günlük Süt İçme Durumlarına ve Süt İçme Miktarlarına Göre Dağılımları………………………………… 44 12 Annelerin Bebeklik Döneminde Kolik Sorunu Yaşamalarına Göre Dağılımı…………………………………………………. 45 13 Annelerin Sosyal Destek Puan Ortalamalarının Dağılımı…….. 46 14 Annelerin Sürekli Kaygı Puan Ortalamalarının Dağılımı……... 47 15 Kolikli Bebeklerin Ön İzlemde Kolik Ölçeği Puan Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 48 16 Kolikli Bebeklerin Son İzlemde Kolik Ölçeği Puan Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 50 9 17 Kolikli Bebeklerin İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalamalarının İzlemlere Göre Dağılımı………………………………………. 51 18 Kolikli Bebeklerin İzlemler Arası İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması……………………………… 53 19 Annelerin Ön İzlemde Durumluluk Kaygı Ölçeği Puan Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 55 20 Annelerin Son İzlemde Durumluluk Kaygı Ölçeği Puan Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 56 21 Annelerin Durumluluk Kaygı Ölçeği Puan Ortalamalarının İzlemlere Göre Dağılımı………………………………………. 57 22 Annelerin İzlemler Arası Durumluluk Kaygı Ölçeği Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması……………………………… 59 23 Kolikli Bebeklerin Ön İzlemde Haftalık Ağlama Süresi Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 60 24 Kolikli Bebeklerin Son İzlemde Haftalık Ağlama Süresi 61 Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 25 Kolikli Bebeklerin Haftalık Ağlama Süresi Ortalamalarının İzlemlere Göre Dağılımı………………………………………. 62 26 Kolikli Bebeklerin İzlemler Arası Haftalık Ağlama Süresi 64 Ortalamalarının Karşılaştırılması……………………………… 27 Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özellikler ile İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalamasının Dağılımı………………………….. 66 28 İnfantil Kolikle İlgili Değişkenler ile İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalamasının Dağılımı………………………………………... 69 10
Description: