tc ege ünġversġtesġ sosyal bġlġmler enstġtüsü tarġh anabġlġm dalı yakınçağ tarġhġ bġlġm dalı ... PDF
Preview tc ege ünġversġtesġ sosyal bġlġmler enstġtüsü tarġh anabġlġm dalı yakınçağ tarġhġ bġlġm dalı ...
T.C. EGE ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TARĠH ANABĠLĠM DALI YAKINÇAĞ TARĠHĠ BĠLĠM DALI AYDIN VĠLAYETĠ’NDE ÇĠFTLĠKLER (1839–1918) DOKTORA TEZĠ Aysun SARIBEY HAYKIRAN DANIġMAN Prof. Dr. Sabri SÜRGEVĠL Ġzmir-2013 T.C. EGE ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TARĠH ANABĠLĠM DALI YAKINÇAĞ TARĠHĠ BĠLĠM DALI AYDIN VĠLAYETĠ’NDE ÇĠFTLĠKLER (1839–1918) DOKTORA TEZĠ Aysun SARIBEY HAYKIRAN DANIġMAN Prof. Dr. Sabri SÜRGEVĠL Ġzmir-2013 ĠÇĠNDEKĠLER ĠÇĠNDEKĠLER ............................................................................................................................... i TABLOLAR LĠSTESĠ .................................................................................................................. iv HARĠTALAR LĠSTESĠ ................................................................................................................. v ġEKĠLLER LĠSTESĠ ..................................................................................................................... v FOTOĞRAFLAR LĠSTESĠ ........................................................................................................... v EKLER LĠSTESĠ ........................................................................................................................... v KISALTMALAR .......................................................................................................................... vi ÖNSÖZ ........................................................................................................................................ vii GĠRĠġ ............................................................................................................................................. 1 A. Konu ve Kaynaklar Hakkında ........................................................................................... 1 B. Klasik Dönemden XIX. Yüzyıla Osmanlı Toprak Sistemi ve Tarımındaki DönüĢüm ..... 8 C. Çiftlik TartıĢmaları .......................................................................................................... 15 I. BÖLÜM ....................................................................................................................................24 XIX. YÜZYILDA AYDIN VĠLAYETĠ ................................................................................. 24 1.1. Ġdari Yapılanma ve Nüfus ............................................................................................ 24 1.2. Sosyo- Ekonomik Yapı ................................................................................................ 29 II. BÖLÜM ..................................................................................................................................37 AYDIN VĠLAYETĠ‟NDE ÇĠFTLĠKLERĠN DOĞUġU, DÖNÜġÜMÜ, MÜLKĠYETĠ VE KULLANIMI .......................................................................................................................... 37 2.2. Çiftliklerin Tasarruf Hakkını Elinde Bulunduranlar .................................................... 40 2.2.2. Türk-Müslüman Çiftlikleri .................................................................................... 40 2.2.2.1. Ayan Çiftlikleri .............................................................................................. 40 2.2.2.2. Vakıf Çiftlikleri .............................................................................................. 52 2.2.3. Yabancılara Ait Çiftlikler ...................................................................................... 69 2.2.4. Gayrimüslimlere Ait Çiftlikler .............................................................................. 72 i 2.2.4.1. Rum Çiftlikleri ............................................................................................... 72 2.2.4.2. Yahudi Çiftlikleri ........................................................................................... 82 2.2.4.3. Ermeni Çiftlikleri ........................................................................................... 93 2.2.4.4. Levanten Çiftlikleri ........................................................................................ 97 III. BÖLÜM ...............................................................................................................................112 ÇĠFTLĠKLERDE II. ABDÜLHAMĠD DÜZENĠ: OSMANLI ÜLKESĠNDE EMLAK-I HÜMAYUN ĠDARESĠNE BAĞLI ÇĠFTLĠKAT-I HÜMAYUNLAR ................................ 112 3.1. Emlak-ı Hümayun Ġdaresi .............................................................................................. 112 3.1.1. Aydın Emlak-ı Hümayun Ġdaresi: KuruluĢu ve Ġdari Yapılanması ......................... 117 3.1.2. Emlak-ı Hümayunun Gelir ve Giderleri .................................................................. 130 3.1.3. Ġmar Faaliyetleri ...................................................................................................... 143 3.1.4. Güvenlik sorunları................................................................................................... 154 3.2. Devlet Çiftlikleri: Örnek Tarlalar ve Numune Çiftlikleri ............................................. 156 IV. BÖLÜM ...............................................................................................................................163 AYDIN VĠLAYETĠ‟NDE ÇĠFTLĠKLERDE ÜRETĠM ORGANĠZASYONU .................... 163 4.1. Tarımsal Üretim ............................................................................................................. 163 4.1.1.Tarımsal Üretim Araçları ......................................................................................... 172 4.2. Tarım DıĢı Üretim .......................................................................................................... 179 4.2.1. Hayvancılık ............................................................................................................. 179 4.2.1.1. BüyükbaĢ Hayvancılık ..................................................................................... 183 4.2.1.2. KüçükbaĢ Hayvancılık ..................................................................................... 188 4.2.1.3. At YetiĢtiriciliği ............................................................................................... 191 4.3. Madencilik ..................................................................................................................... 196 V. BÖLÜM ................................................................................................................................203 ÇĠFTLĠKLERDE ĠġGÜCÜ VE ORGANĠZASYONU ......................................................... 203 5.1. Çiftlikteki ĠĢ PaylaĢımı............................................................................................... 203 ii 5.1.1. Ortakçılık ............................................................................................................ 203 5.1.2. Kiracılık .............................................................................................................. 210 5.2. Ġnsan Faktörü ................................................................................................................. 213 5.2.1. Ücretli ĠĢçilik .......................................................................................................... 213 5.2.2. Köleler ..................................................................................................................... 217 5.2.3. Göçmenler ............................................................................................................... 223 SONUÇ ......................................................................................................................................234 KAYNAKÇA.............................................................................................................................237 EKLER.......................................................................................................................................270 ÖZGEÇMĠġ ...............................................................................................................................289 ÖZET .........................................................................................................................................290 ABSTRACT...............................................................................................................................292 iii TABLOLAR LĠSTESĠ TABLO 1: KANUNNAMELERDE ÇĠFTLĠKLERĠN BÜYÜKLÜĞÜNÜ GÖSTERĠR TABLO ............ 16 TABLO 2: H. 1321 (M. 1903–1904) TARĠHLĠ DEVLET SALNAMESĠ‟NE GÖRE AYDIN VĠLAYETĠ‟NE BAĞLI SANCAKLARIN KÖY, NAHĠYE VE KAZA SAYILARI ....................... 26 TABLO 3: 1889 TARĠHĠNDE AYDIN VĠLAYETĠ‟NĠN NÜFUS YAPISI .................................... 27 TABLO4: AYDIN VĠLAYETĠ‟NĠN 1315 SENE-Ġ MALĠYESĠ (M. 1899/1900) GELĠRLERĠ ........... 36 TABLO 5: KARAOSMANOĞLU ÇĠFTLĠKLERĠNĠN LĠSTESĠ .................................................... 46 TABLO 6: ĠLYASZADE AHMET AĞA‟NIN SAHĠP OLDUĞU ÇĠFTLĠKLER ................................ 48 TABLO 7: 1818–1819 TARĠHLERĠ ARASINDA AYDIN SANCAĞI‟NDA ĠLTĠZAMA VERĠLEN ÇĠFTLĠKLER, MUTASARRIFLARI VE ĠLTĠZAM BEDELLERĠ ........................................... 51 TABLO 8: KÖYCEĞĠZ KAZASI‟NDAKĠ ÇĠFTLĠKLER ............................................................ 68 TABLO 9: ĠZMĠR VE ÇEVRESĠNDE TOPRAK SATIN ALAN BELLĠ BAġLI KĠġĠ VE KURULUġLARIN ARAZĠ MĠKTARI ......................................................................................................... 70 TABLO 10: RUMLARA AĠT ÇĠFTLĠKLERĠN DÖNÜM, KIYMET VE ADETLERĠ ....................... 81 TABLO11: YAHUDĠLERĠN XIX. YÜZYILIN ORTALARINDA TĠRE‟DE SAHĠP OLDUĞU ARAZĠ GELĠRLERĠ ................................................................................................................. 86 TABLO 12: LAMARTĠNE‟E VERĠLEN ÇĠFTLĠKLER VE HÂSILAT MĠKTARI ............................ 103 TABLO 13: ARĠSTĠDĠ BALTAZĠ‟NĠN TORBALI‟DAKĠ ÇĠFTLĠKLERĠ .................................... 109 TABLO 14: ARĠSTĠDĠ BALTAZĠ‟NĠN TĠRE KAZASI‟NDAKĠ ÇĠFTLĠKLERĠ ............................ 109 TABLO 15: II. ABDÜLHAMĠD‟ĠN ARAZĠLERĠNĠN YERĠ VE MĠKDARI ................................... 117 TABLO 16: 1908‟LĠ YILLARDA TORBALI ÇĠFTLĠKAT-I HÜMAYUNU DÂHĠLĠNDE BULUNAN BĠNALAR ................................................................................................................. 123 TABLO 17: EMLÂK-I HUMAYUN‟A ĠLAVE OLUNAN AYDIN VĠLAYETĠ DÂHĠLĠNDEKĠ ÇĠFTLĠKLERĠN ĠSĠM VE DÖNÜM MĠKTARI .................................................................. 124 TABLO 18: AYDIN EMLAK-I HÜMAYUN ġUBESĠNĠN 1302 (M. 1884/1885) VE 1311 (M. 1893/1894) SENESĠ GELĠR VE MASARĠFAT CETVELĠDĠR ............................................ 131 TABLO 19: ÇĠFTLĠKAT-I HÜMAYUN DÂHĠLĠNDE MEVCUT CAMĠ-Ġ ġERĠFE VE MEKATĠB . 151 TABLO 20: AYDIN VĠLAYETĠ‟NDE ÇĠFTLĠKAT-I HÜMAYUN SINIRLARI ĠÇERĠSĠNDE ĠNġAAT VEYA TAMĠRATI YAPILAN CAMĠLERĠN MASRAFLARI ................................................ 151 TABLO 21: SARUHAN SANCAĞI SALĠHLĠ KAZASI‟NDAKĠ ÇĠFTLĠKLER VE ÖġÜR MĠKTARLARI ........................................................................................................... 172 TABLO 22: AYDIN EMLAK-I HÜMAYUNUNA BAĞLI ÇĠFTLĠKAT-I HÜMAYUN H.1314 (M.1896/1897) SENESĠ SABAN SAYISI .................................................................... 177 TABLO 23: TEPEKÖY, SUBAġI VE KOLDERE ġUBELERĠNĠN HAYVAN VARLIĞI VE NĠTELĠKLERĠ ............................................................................................................ 185 TABLO 24: AYDIN EMLAK-I HÜMAYUNUNA BAĞLI ÇĠFTLĠKAT-I HÜMAYUN H. 1314 SENESĠ KÜÇÜKBAġ HAYVAN (KOYUN VE KEÇĠ) SAYISI ........................................... 190 TABLO 25: AYDIN VĠLAYETĠ‟NDE YER ALAN KARGI VE KOCA ÇĠFTLĠKLERĠNDEKĠ KROM MADENLERĠ ĠMTĠYAZININ XX. YÜZYILDAKĠ DURUMU ............................................ 202 iv TABLO 26: KARACASU ALĠ AĞA ÇĠFTLĠĞĠ‟NDE ORTAK ĠġLENEN TARLALARIN SAHĠPLERĠ, MESLEKLERĠ, MĠKTAR VE DEĞERLERĠ .................................................................... 206 TABLO 27: 1885 TARĠHĠNDE AYDIN VĠLAYETĠ‟NE ĠSKÂN EDĠLEN AġĠRET SAYISI .......... 224 TABLO 28: EMLAK-I MĠRĠYE VE ÇĠFTLĠKAT VE ARAZĠSĠNĠN ĠSĠM VE YILLIK BEDELLERĠ ... 228 HARĠTALAR LĠSTESĠ HARĠTA 1: ĠZMĠR SANCAĞI DÂHĠLĠNDE VAKĠ TĠRE, BAYINDIR KAZALARI ĠLE TORBALI NAHĠYESĠ‟NE MÜLHAK ÇĠFTLĠKAT-I SENĠYYE HARĠTASI. (16 KANUN-U EVVEL 300) 119 ġEKĠLLER LĠSTESĠ ġEKĠL 1: SUBAġI ÇĠFTLĠKAT-I HÜMAYUNUNDA YAPILACAK OLAN BĠNALARIN ÇĠZĠMĠ .... 154 BELGELER LĠSTESĠ BELGE 1: AYDIN EMLAK-I HÜMAYUN MÜDÜRÜ MEHMET MURAT BEYĠN KEFALET SENETĠ ............................................................................................................................... 121 FOTOĞRAFLAR LĠSTESĠ FOTOĞRAF 1: TĠRE DARMARA ÇĠFTLĠĞĠ: TÜTÜN KIRAN KADINLAR VE ÇĠFTLĠK ÇALIġANLARI ............................................................................................................ 87 FOTOĞRAF 2: TĠRE DARMARA ÇĠFTLĠĞĠ: TARIMDA MAKĠNELERĠN KULLANILMASI ......... 88 FOTOĞRAF 3: TĠRE DARMARA ÇĠFTLĠĞĠ: DAMIZLIK ARAP ATLARI .................................. 88 FOTOĞRAF 4: DARMARA ÇĠFTLĠĞĠNDE TÜTÜN TARLASI .................................................. 89 FOTOĞRAF 5: TEPEKÖY ÇĠFTLĠKAT-I HÜMAYUNU: HUBUBAT AMBARI .......................... 135 FOTOĞRAF 6: MEġHET ÇĠFTLĠĞĠ‟NDEKĠ SÜLEYMANĠYE CAMĠ ġERĠFĠ KĠTABESĠ ............. 145 FOTOĞRAF 7: RAHMANLAR ÇĠFTLĠĞĠNDE HAMĠDĠYE CAMĠNĠN MĠNARESĠ ..................... 146 FOTOĞRAF 8: TULUM ÇĠFTLĠĞĠ TĠR-Ġ MÜJGAN CAMĠ KĠTABESĠ ...................................... 147 FOTOĞRAF 9: YENĠKÖY ÇĠFTLĠĞĠ‟NDE BULUNAN CAMĠ ................................................. 148 FOTOĞRAF 10: YENĠKÖY ÇĠFTLĠĞĠ‟NDE BULUNAN MEKTEP .......................................... 149 EKLER LĠSTESĠ EK: 1 AYDIN VĠLAYETĠ DÂHĠLĠNDE BULUNAN ÇĠFTLĠKAT-I MAHSUSAHĠ-Ġ CENAB-Ġ PADĠġAHÎ ĠDARESĠNĠN VEZAĠF-Ġ ĠLE MUAMELESĠNE MÜBEYYĠN NĠZAMNAMEDĠR. ..... 270 EK: 2: AYDIN EMLAK-I HÜMAYUN ġUBESĠNDE 314 SENESĠNDE MEZRU BULUNAN ARAZĠNĠN MĠKDAR VE DÖNÜMATI ĠLE NEV-Ġ MAHSULÂTINA MÜBEYĠN CEDVELDĠR .................. 272 EK: 3: OSMAN BECERĠK‟ĠN AYDIN GAZETESĠ‟NĠN 13–15 TEġRĠN-Ġ EVVEL 1943 TARĠHLĠ SAYILARINDA KALEME ALDIĞI “KOMġU VĠLAYETLERDE BĠR AY: DALAMAN ÇĠFTLĠĞĠN TARĠHĠ” ĠSĠMLĠ KÖġE YAZISI ................................................................. 283 v KISALTMALAR bkz.: Bakınız B.: Receb BOA: BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi c. : Cilt C.: Cemâziyü‟l-âhir CA.: Cemâziyü‟l-evvel Çev. : Çeviren DĠA.: Diyanet Vakfı Ġslam Ansiklopedisi Ed.: Editör H.: Hicri Haz. : Hazırlayan ĠA: Milli Eğitim Bakanlığı Ġslam Ansiklopedisi L.: ġevval M.: Miladi M. : Muharrem N.: Ramazan R.: Rebîü‟l-âhır R.: Rumi RA.: Rebîü‟l-evvel s. : Sayfa S.: Safer sy. : Sayı ġ.: ġaban TTK.:Türk Tarih Kurumu vs.:Vesaire Yay. Haz.: Yayına Hazırlayan Z.: Zi‟l-hicce ZA.: Zi‟l-kade vi
Description:The list of books you might like
