1 T.C. DOKUZ EYLÜL ÜN(cid:15)VERS(cid:15)TES(cid:15) E(cid:19)(cid:15)T(cid:15)M B(cid:15)L(cid:15)MLER(cid:15) ENST(cid:15)TÜSÜ E(cid:19)(cid:15)T(cid:15)M B(cid:15)L(cid:15)MLER(cid:15) ANA B(cid:15)L(cid:15)M DALI E(cid:19)(cid:15)T(cid:15)M YÖNET(cid:15)M(cid:15) VE DENET(cid:15)M(cid:15) PROGRAMI YÜKSEK L(cid:15)SANS TEZ(cid:15) (cid:15)LKÖ(cid:19)RET(cid:15)M KURUMLARINDA GÖRÜLEN (cid:27)(cid:15)DDET(cid:15)N NEDENLER(cid:15) VE ÖNLENMES(cid:15)NE (cid:15)L(cid:15)(cid:27)K(cid:15)N YÖNET(cid:15)C(cid:15) VE Ö(cid:19)RETMEN GÖRÜ(cid:27)LER(cid:15) (cid:15)LKNUR GEM(cid:15)C(cid:15) (cid:15)ZM(cid:15)R 2008 2 T.C. DOKUZ EYLÜL ÜN(cid:15)VERS(cid:15)TES(cid:15) E(cid:19)(cid:15)T(cid:15)M B(cid:15)L(cid:15)MLER(cid:15) ENST(cid:15)TÜSÜ E(cid:19)(cid:15)T(cid:15)M B(cid:15)L(cid:15)MLER(cid:15) ANA B(cid:15)L(cid:15)M DALI E(cid:19)(cid:15)T(cid:15)M YÖNET(cid:15)M(cid:15) VE DENET(cid:15)M(cid:15) PROGRAMI YÜKSEK L(cid:15)SANS TEZ(cid:15) (cid:15)LKÖ(cid:19)RET(cid:15)M KURUMLARINDA GÖRÜLEN (cid:27)(cid:15)DDET(cid:15)N NEDENLER(cid:15) VE ÖNLENMES(cid:15)NE (cid:15)L(cid:15)(cid:27)K(cid:15)N YÖNET(cid:15)C(cid:15) VE Ö(cid:19)RETMEN GÖRÜ(cid:27)LER(cid:15) (cid:15)lknur GEM(cid:15)C(cid:15) Dan%&man Yrd.Doc.Dr.Nam%k ÖZTÜRK (cid:15)zmir 2008 3 ÖNSÖZ Bu ara(cid:9)t(cid:11)rmam(cid:11)n ba(cid:9)lang(cid:11)c(cid:11)ndan biti(cid:9) a(cid:9)amas(cid:11)na kadar pek çok ki(cid:9)inin yard(cid:11)m(cid:11)n(cid:11) ald(cid:11)m. Burada onlara te(cid:9)ekkür ederek minnettarl(cid:11)(cid:29)(cid:11)m(cid:11)belirtmek istiyorum. Anket geli(cid:9)tirme sürecinde uzman görü(cid:9)üne ba(cid:9)vurdu(cid:29)um Yrd. Doc. Dr. $üheda ÖZBEN’E, ,Yrd. Doc. Dr. Yunus Remzi ZORALO/LU’na, ara(cid:9)t(cid:11)rma görevlisi 1dris $AH1N’E ve ara(cid:9)t(cid:11)rma görevlisi Necla $ahin FIRAT’a yard(cid:11)mlar(cid:11)ndan dolay(cid:11) te(cid:9)ekkür ediyorum. Anket uygulamalar(cid:11)nda yard(cid:11)mc(cid:11) olan tüm okul müdürlerine ve ö(cid:29)retmenlerine te(cid:9)ekkür ediyorum. Ara(cid:9)t(cid:11)rman(cid:11)n her a(cid:9)amas(cid:11)ndaki sonsuz deste(cid:29)i, birikimi ve sabr(cid:11) için tez dan(cid:11)(cid:9)man(cid:11)m Yrd. Doc. Dr. Nam(cid:11)kÖZTÜRK’e sonsuz te(cid:9)ekkür ederek sayg(cid:11)lar(cid:11)m(cid:11)sunuyorum. 1statiksel verilerin analizinde yard(cid:11)mlar(cid:11)n(cid:11) esirgemeyen Yrd. Doc. Dr. O(cid:29)uz ve özellikle Yrd. Doc. Dr.Ya(cid:9)ar YAVUZ çok te(cid:9)ekkür ediyorum. Son olarak çal(cid:11)(cid:9)malar(cid:11)mda hep yan(cid:11)mda olan anneme, babama, karde(cid:9)ime, e(cid:9)im Bar(cid:11)(cid:9) GEM1C1’YE yard(cid:11)mlar(cid:11)ndan ve desteklerinden dolay(cid:11) te(cid:9)ekkür ediyorum. Küçük ya(cid:9)(cid:11)na ra(cid:29)men onu ihmal etti(cid:29)im tüm anlarda bana anlay(cid:11)(cid:9) gösteren, en s(cid:11)k(cid:11)nt(cid:11)l(cid:11) zamanlar(cid:11)nda bana sevgisiyle moral veren o(cid:29)lum Emek Deniz GEM1C1’ ye çok te(cid:9)ekkür ediyorum. 4 (cid:15)Ç(cid:15)NDEK(cid:15)LER Sayfa ÖNSÖZ……………………………………………………............................ I 1Ç1NDEK1LER……………………………………………………………… II TABLOLAR L1STES1…………………………………………....................... V ÖZET………………………………………………………………………… VII ABSTRACT…………………………………………………………………. VIII BÖLÜM I G1R1$………………………………………………………………………… 1 Problem Durumu…………………………………………………………... 1 $iddet............................................................................................................ 3 Ara(cid:9)t(cid:11)rman(cid:11)nAmac(cid:11)……………………………………………………….. 9 Ara(cid:9)t(cid:11)rman(cid:11)nÖnemi……………………………………………………...... 9 Problem Cümlesi…………………………………………………………... 9 Alt Problemler …………………………………………………................. 9 Say(cid:11)lt(cid:11)lar…………………………………………………………………... 11 S(cid:11)n(cid:11)rl(cid:11)l(cid:11)klar………………………………………………………………… 11 Tan(cid:11)mlar……………………………………………………....................... 11 1-Sald(cid:11)rganl(cid:11)k……………………………………………..................... 11 2-Akran Zorbal(cid:11)(cid:29)(cid:11)……………………………………………............... 11 3-1lkö(cid:29)retim Okulu……………………………………......................... 12 4-Ö(cid:29)retmen…………………………………………………................. 12 5-Yönetici………………………………………………....................... 12 K(cid:11)saltmalar ……………………………………………………................ 12 BÖLÜM II 1LG1L1YAYINLAR VE ARA$TIRMALAR………………………................. 13 1-$iddetle 1lgili Genel Yakla(cid:9)(cid:11)mlar........................................................... 13 2-$iddetin Günümüz Toplumlar(cid:11)ndaki Durumu ve Nedenleri................. 15 3-$iddetin Türkiye’deki Nedenleri........................................................... 20 5 4-Okullarda Görülen $iddet Olaylar(cid:11)yla 1lgili Ara(cid:9)t(cid:11)rmalar.................... 27 5-$iddet ve Medya................................................................................... 30 6-Çizgi Filmler ve $iddet........................................................................ 34 7-Bilgisayar Oyunlar(cid:11)ve $iddet............................................................ 36 8-Ailelere Öneriler................................................................................. 38 BÖLÜM III YÖNTEM...................................................................................................... 43 Ara(cid:9)t(cid:11)rman(cid:11)n Modeli................................................................................... 43 Evren ve Örneklem..................................................................................... 43 Veri Toplama Araçlar(cid:11)................................................................................ 46 Veri Toplama.............................................................................................. 47 Verilerin Çözümlenmesinde Kullan(cid:11)lan 1statiksel Teknikler..................... 47 BÖLÜM IV BULGULAR VE YORUM....................................................................... 49 1- Birinci Alt Probleme 1li(cid:9)kin Bulgular ve Yorum................................. 49 2- 1kinci Alt Probleme 1li(cid:9)kin Bulgular ve Yorum................................... 51 3- Üçüncü Alt Probleme 1li(cid:9)kin Bulgular ve Yorum................................ 53 4- Dördüncü Alt Probleme 1li(cid:9)kin Bulgular ve Yorum............................ 55 5- Be(cid:9)inci Alt Probleme 1li(cid:9)kin Bulgular ve Yorum................................ 56 6- Alt(cid:11)nc(cid:11)Alt Probleme 1li(cid:9)kin Bulgular ve Yorum................................ 63 7- Yedinci Alt Probleme 1li(cid:9)kin Bulgular ve Yorum.............................. 68 8- Sekizinci Alt Probleme 1li(cid:9)kin Bulgular ve Yorum............................ 74 9- Dokuzuncu Alt Probleme 1li(cid:9)kin Bulgular ve Yorum........................ 78 BÖLÜM V SONUÇ VE ÖNER1LER........................................................................... 82 6 Sonuçlar................................................................................................... 82 Öneriler................................................................................................... 84 KAYNAKÇA............................................................................................ 88 EKLER........................................................................................................ 95 1-Ki(cid:9)isel Bilgi Formu.......................................................................... 95 2-$iddetin Nedenleri Ölçe(cid:29)i................................................................ 96 3-$iddetin Önlenmesi Ölçe(cid:29)i.............................................................. 96 7 TABLOLAR L(cid:15)STES(cid:15) TABLO Sayfa 1. Örneklem Grubunun Cinsiyete Göre Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)…………………………………... 44 2. Örneklem Grubunun Ya(cid:9)aGöre Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11).............................................................. 44 3. Örneklem Grubunun Mezun Oldu(cid:29)u Okul Türüne Göre Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)........................ 45 4. Örneklem Grubunun Meslekteki Toplam Hizmet Sürelerine Göre Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)......... 45 5. Örneklem Grubunun Çal(cid:11)(cid:9)(cid:11)lan Kademeye Göre Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)...................................... 46 6. Ö(cid:29)retmenlerin $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11).................... .... 49 7. Ö(cid:29)retmenlerin $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)........................ 51 8. Yöneticilerin $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)............................ 53 9. Yöneticilerin $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11).......................... 54 10.Ö(cid:29)retmenlerin Cinsiyetlerine $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)n Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)....................................................................................................................... 57 11. Ö(cid:29)retmenlerin Ya(cid:9)aGöre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)n Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)....................................................................................................................... 58 12. Ö(cid:29)retmenlerin Ya(cid:9)aGöre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nVaryans Çözümleri................................................................................................................... 59 13. Ö(cid:29)retmenlerin Mezun Olduklar(cid:11)Okul Türüne Göre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)......................................................................................... 60 14. Ö(cid:29)retmenlerin Meslekteki Toplam Hizmet Sürelerine Göre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11).................................................................... 61 8 15.Ö(cid:29)retmenlerin Çal(cid:11)(cid:9)t(cid:11)klar(cid:11) Kademeye Göre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)..................................................................................................... 62 16. Ö(cid:29)retmenlerin Cinsiyetlerine $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)n Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)....................................................................................................................... 63 17. Ö(cid:29)retmenlerin Ya(cid:9)aGöre $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)n Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)...................................................................................................................... 64 18. Ö(cid:29)retmenlerin Ya(cid:9)aGöre $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)n Varyans Çözümleri..................................................................................................... 65 19. Ö(cid:29)retmenlerin Mezun Olduklar(cid:11)Okul Türüne Göre $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)........................................................................................ 66 20. Ö(cid:29)retmenlerin Meslekteki Toplam Hizmet Sürelerine Göre $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)................................................................. 67 21. Ö(cid:29)retmenlerin Çal(cid:11)(cid:9)t(cid:11)klar(cid:11)Kademeye Göre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)................................................................................................... 68 22. Yöneticilerin Cinsiyetlerine $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)n Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)...................................................................................................................... 69 23. Ö(cid:29)retmenlerin Ya(cid:9)aGöre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)n Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)...................................................................................................................... 70 24. Yöneticilerin Mezun Olduklar(cid:11)Okul Türüne Göre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)......................................................................................... 71 9 25. Yöneticilerin Meslekteki Toplam Hizmet Sürelerine Göre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11).................................................................... 72 26. Yöneticilerin Çal(cid:11)(cid:9)t(cid:11)klar(cid:11)Kademeye Göre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11).................................................................................................... 73 27. Yöneticilerin Cinsiyetlerine $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)n Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)...................................................................................................................... 74 28. Yöneticilerin Ya(cid:9)aGöre $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)n Da(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)..................................................................................................................... 75 29. Yöneticilerin Mezun Olduklar(cid:11)Okul Türüne Göre $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11)........................................................................................ 76 30. Yöneticilerin Çal(cid:11)(cid:9)t(cid:11)klar(cid:11)Kademeye Göre $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11).................................................................................................... 77 31. Yöneticilerin Meslekteki Toplam Hizmet Sürelerine Göre $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)n(cid:11)nDa(cid:29)(cid:11)l(cid:11)m(cid:11).................................................................. 78 32.Ö(cid:29)retmen ve Yöneticilerin $iddetin Nedenlerine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)......................... 79 33. Ö(cid:29)retmen ve Yöneticilerin $iddetin Önlenmesine 1li(cid:9)kin Alg(cid:11)lar(cid:11)....................... 80 ÖZET 10 Bu ara(cid:9)t(cid:11)rma ilkö(cid:29)retim kurumlar(cid:11)nda görülen (cid:9)iddetin nedenleri ve önlenmesine ili(cid:9)kin yönetici ve ö(cid:29)retmen görü(cid:9)lerini tespit etmek amac(cid:11)yla yap(cid:11)lm(cid:11)(cid:9)t(cid:11)r. 1lkö(cid:29)retim kurumlar(cid:11)nda çal(cid:11)(cid:9)an yönetici ve ö(cid:29)retmenlerin konuyla ilgili görü(cid:9)lerinin ya(cid:9), cinsiyet, meslekteki k(cid:11)dem, mezun oldu(cid:29)u okul türü, görev yapt(cid:11)(cid:29)(cid:11) kademe gibi de(cid:29)i(cid:9)kenlere göre farkl(cid:11)l(cid:11)k gösterip göstermedi(cid:29)i tespit edilmeye çal(cid:11)(cid:9)(cid:11)lm(cid:11)(cid:9)t(cid:11)r. Bu farkl(cid:11)l(cid:11)k tespit edilirken ara(cid:9)t(cid:11)rmac(cid:11) taraf(cid:11)ndan geli(cid:9)tirilen “1lkö(cid:29)retim Kurumlar(cid:11)nda Görülen $iddetin Nedenleri” ve “1lkö(cid:29)retim Kurumlar(cid:11)nda Görülen $iddetin Önlenmesi “ölçekleri kullan(cid:11)lm(cid:11)(cid:9)t(cid:11)r. Ara(cid:9)t(cid:11)rman(cid:11)nbulgular(cid:11) a(cid:9)a(cid:29)(cid:11)daki gibidir. 1lkö(cid:29)retim kurumlar(cid:11)nda çal(cid:11)(cid:9)an yöneticilerin (cid:9)iddetin nedenlerine ve (cid:9)iddetin önlenmesine ili(cid:9)kin alg(cid:11)lar(cid:11) ö(cid:29)retmenlerinkinden dü(cid:9)üktür. Ö(cid:29)retmenlerin cinsiyet, ya(cid:9), mezun olduklar(cid:11) okul türü, meslekteki toplam hizmet sürelerine göre (cid:9)iddetin nedenlerine ili(cid:9)kin alg(cid:11)lar(cid:11)nda fark önemli bulunmu(cid:9)tur. Ö(cid:29)retmenlerin ya(cid:9), mezun oldu(cid:29)u okul türü ve meslekteki toplam hizmet süresine göre (cid:9)iddetin önlenmesine ili(cid:9)kin alg(cid:11)lar(cid:11)ndaki fark önemli bulunmu(cid:9)tur. Yöneticilerin çal(cid:11)(cid:9)t(cid:11)klar(cid:11) kademe, mezun oldu(cid:29)u okul türüne göre (cid:9)iddetin nedenlerine ili(cid:9)kin alg(cid:11)lar(cid:11)ndaki fark önemli bulunmu(cid:9)tur. Yöneticilerin sadece mezun olduklar(cid:11) okul türüne göre (cid:9)iddetin önlenmesine ili(cid:9)kin alg(cid:11)lar(cid:11) önemli bulunmu(cid:9)tur. Yönetici ve ö(cid:29)retmenlerin (cid:9)iddetin nedenleri ve (cid:9)iddetin önlenmesine ili(cid:9)kin alg(cid:11)lar(cid:11)ndaki fark önemli bulunmu(cid:9)tur. ABSTRACT
Description: