tc adnan menderes ünverstes sosyal blmler ensttüsü arkeoloj anablm dalı ark-yl-2008-0003 ...

219 Pages·2008·1.32 MB·Turkish

T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI
ARK-YL-2008-0003

ANADOLU’DA MİKEN BULUNTU MERKEZLERİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

HAZIRLAYAN
Umut BİLEN
059204M07

DANIŞMAN
Doç. Dr Engin AKDENİZ

AYDIN
2008

ÖNSÖZ
“Anadolu’da Miken Buluntu Merkezleri” başlıklı tez konumu belirlememde ilkin ekip
üyesi olduğum Kadıkalesi kazıları sırasında ortaya çıkarılan Miken seramikleri etkili
olmuştur. Anadolu’da geniş bir alana yayılan Miken buluntu merkezlerinin dağılım alanlarını,
buluntu yoğunluğunu ve şuan için mevcut verilerle Anadolu’daki Miken buluntu merkezi
sayısını saptamaya çalıştım.
Bu konuyu belirlemede ve tezin her aşamasında her türlü desteğini esirgemeyen
değerli hocam Doç.Dr. Engin AKDENİZ’e, değerli görüş ve eleştirileriyle tezi şekillendiren,
yetişmemde büyük emekleri olan Bölüm Başkanımız Doç.Dr. Serap YAYLALI’ya,
Yrd.Doç.Dr Mustafa Kemal ŞAHİN’e teşekkürlerimi sunarım.
Bu tez çalışması, proje ekip üyesi olarak görev aldığım, Doç Dr. Engin AKDENİZ
başkanlığında yürütülen Prehistorik-Protohistorik Çağlarda Manisa ve Çevresi adlı TÜBİTAK
Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Destek Grubu (SOBAG) Projesi kapsamında Yüksek
Lisans bursiyeri olarak desteklenmiştir. Söz konusu kurum yetkililerine şükranlarımı sunarım.
Ayrıca kaynak yardımında bulunan Prof.Dr. Christopher MEE’ye, Adnan Menderes
Üniversitesi Merkez Kütüphanesi yetkililerine, Bilkent Üniversitesi Merkez Kütüphanesi
yetkilerine, Boğaziçi Üniversitesi Merkez Kütüphanesi yetkililerine, çevirilerde yardım eden
M. Yılmaz Katı’ya teşekkür ederim.
Beni her zaman destekleyen ve yardımlarını esirgemeyen aileme sonsuz teşekkürlerimi
sunarım.

Umut Bilen,
Denizli Kasım 2008
ÖZ
Kıta Yunanistan’ın Mora Yarımadası’nda yer alan Mykenai yerleşiminde başlatılan
kazılar sonucunda ortaya çıkarılan kültür, kentin adına atıfta bulunularak Miken Kültürü
olarak tanımlanmıştır. Son Tunç Çağı’nda Ege Adaları, Batı ve Güney Anadolu kıyıları,
Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’e kadar uzanan bir coğrafyada görülen Miken yayılımının nedenleri,
Miken halkının kökeni ve yönetim şekli, Mikenler’in M.Ö. II. binyılda nasıl adlandırıldıkları
bu bağlamda Mikenler ile Ahhiyawa toplumunun aynı halk olup olmadığı, Anadolu’da gerçek
anlamda bir Miken yerleşiminin varlığı ve Hitit-Miken ilişkileri hala üzerinde çok popüler
tartışmaların devam ettiği konuları oluşturmaktadır.
Anahtar Sözcükler
Mikenler
Ahhiyawa
M.Ö. II. Binyıl
Hitit
ABSTRACT
The culture, which was unearthed as result of the excavations started in the site of
Mycenaean settling area on the Peloponnessos Peninsula of Greek Mainland, has been
described as Mycenaean Culture as a reference to the name of the city. The causes for the
expansion of Mycenaean Culture during the Late Bronze Age, which is observed in a
geography in which Aegean Islands, the Western and Southern coasts of Anatolia, Cyprus and
Eastern Mediterranean comprises, the governing regime and the origin of Mycenaean
community, how the Mycenaeans were called in the II BC, in this context, whether
Mycenaeans and Ahhiyawans were the same nation or not, presence of a Mycenaean settling
in Anatolia in the literal sense, and the relations of Hittite and Mycenaean communities; all
these are the issues on which extensive and popular discussions still keep going.
Key Words
Mycenaean
Ahhiyawa
II.Millenium BC
Hittites
KISALTMALAR

bkz Bakınız

cm Santimetre

dn Dipnot

m² Metrekare

İKÇ. İlk Kalkolitik Çağ

OKÇ Orta Kalkolitik Çağ

SKÇ Son Kalkolitik Çağ

İTÇ İlk Tunç Çağı

STÇ Son Tunç Çağı

FS Furumark Form

FM Furumark Motive

LH Late Helladic

EM Early Minos

MM Middle Minos

LM Late Minos

Fig. Figür

Fig.P Figür-Plate

Res. Resim

Şek. Şekil

Taf. Tafel

Bei. Beiilage
İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ…………………………………………………………………………...i

ÖZ-ABSTRACT………………………………………………………………...ii

KISALTMALAR……………………………………………………………….iii

1. GİRİŞ……………………………………………………………………….1-5

2. MİKENLER VE AHHİYAWA SORUNU…………………………………6-7

3. KUZEYBATI ANADOLU’DA MİKEN BULUNTU MERKEZLERİ………8

3.1 Çanakkale ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler……….8-42

3.1.1 YENİ BADEMLİ HÖYÜK……………………………………………...8-9

3.1.2 TROİA/HİSARLIK TEPESİ…………………………………………10-36

3.1.3 BEŞİK(GE)TEPE……………………………………………………..37-42

4. BATI ANADOLU’DA MİKEN BULUNTU MERKEZLERİ…………..42-44

4.1 İzmir ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler………….45-102

4.1.4 PİTANE/ÇANDARLI……………………………………………………45

4.1.5 ELAİA/KAZIKBAĞLARI.………………………………………………45

4.1.6 PHOKAİA/FOÇA.……………………………………………………45-46

4.1.7 LARİSSA/BURUNCUK…………………………………………………46

4.1.8 KUMTEPE.………………………………………………………………46

4.1.9 PANAZTEPE...…………………………………………………….....47-61

4.1.10 NEMRUT HÖYÜK..……………………………………………………61

4.1.11 BAYRAKLI HÖYÜĞÜ..……………………………………………62-64
4.1.12 İZMİR AGORASI..……………………………………………………..64

4.1.13 SARIMEŞETEPE…………………………………………………...64-66

4.1.14 LİMANTEPE………………………………………………………..66-73

4.1.15 ÇEŞME/BAĞLARARASI……………………………………………...74

4.1.16 BAKLATEPE……………………………………………………….74-78

4.1.17 GERMİYAN YALISI-KÜÇÜK ADA………………………………78-80

4.1.18 KOLOPHON/DEĞİRMENDERE……………………………………...80

4.1.19 HALKAPINAR…………………………………………………………81

4.1.20 AYASULUK TEPESİ……………………………………………….81-86

4.1.21 BADEMGEDİĞİ TEPE……………………………………………86-102

4.2 Manisa ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler…........102-106

4.2.22 EĞRİKÖY……………………………………………………………..102

4.2.23 BÜYÜK SÜMBÜLLER KÖYÜ………………………………….102-104

4.2.24 SARDEİS……………………………………………………………...104

4.2.25 GAVURTEPE HÖYÜĞÜ………………………………………...104-106

4.3 Aydın ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler………..106-154

4.3.26 KUŞADASI YILANCI BURNU…………………………………106-107

4.3.27 ANAİA/KADIKALESİ…………………………………………...107-134

4.3.28 DEDEKUYUSU HÖYÜĞÜ……………………………………...134-136

4.3.29 KAVAKLIKAHVE HÖYÜĞÜ…………………………………..137-140

4.3.30 KULETEPE/ASARTEPE……………………………………………..140

4.3.31 ÇİNE-TEPECİK HÖYÜK………………………………………..140-141
4.3.32 APHRODİSİAS/PEKMEZTEPE HÖYÜĞÜ…………………….141-147

4.3.33 MİLETOS/MİLET.……………………………………………….148-154

4.3.34 DİDYMA/DİDİM..……………………………………………………154

4.4 Muğla ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler………..154-211

4.4.35 IASOS/KÜREN..…………………………………………………154-155

4.4.36 MYLASA/MİLAS.…………………………………………………….156

4.4.37 PİLAVTEPE..………………………………………………………….156

4.4.38 STRATONİKEİA/ESKİHİSAR.…………………………………157-158

4.4.39 MÜSKEBİ/MÜSGEBİ...………………………………………….158-200

4.4.40 ÇÖMLEKÇİKÖY..……………………………………………….200-206

4.4.41 ASSARLIK.…………………………………………………………...206

4.4.42 MYNDOS/GÜMÜŞLÜK...……………………………………….206-207

4.4.43 HALİKARNASSOS/BODRUM..……………………………………..207

4.4.44 BODRUM MÜZESİ BRONZ MİKEN ESERLERİ..…………….207-211

4.4.45 TELMESSOS/FETHİYE.……………………………………………..211

4.4.46 KNİDOS/DATÇA.…………………………………………………….211

4.5 Denizli ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler………212-214

4.5.47 SARAYKÖY HÖYÜK.……………………………………………….212

4.5.48 BEYCESULTAN HÖYÜĞÜ…………………………………….212-214

4.6 Burdur ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler...……..214-216

4.6.49 DEREKÖY II.…………………………………………………………214
4.6.50 DÜVER/YARIŞLI..………………………………………………214-216

5. AKDENİZ BÖLGESİNDE MİKEN BULUNTU MERKEZLERİ………..216

5.1 Antalya ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler……...216-229

5.1.51 ELMALI/BEYLERBEY………………………………………………216

5.1.52 PERGE.…………………………………………………………….….216

5.1.53 ULUBURUN BATIĞI...………………………………………….217-227

5.1.54 GELİDONYA BATIĞI…………………………………………...227-229

5.2. Mersin ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler………230-297

5.2.55 KİLİSETEPE/MALTEPE……………………………………………..230

5.2.56 TÖMÜKKALE…………………………………………………...230-231

5.2 57 SOLİ HÖYÜK……………………………………………………231-232

5.2.58 YÜMÜKTEPE……………………………………………………232-233

5.2.59 KAZANLI HÖYÜK………………………………………………233-238

5.2.60 GÖZLÜKULE HÖYÜĞÜ………………………………………..238-297

5.3 Adana ve Çevresinde Miken Buluntusu Saptanan Merkezler……….297-304

5.3.61 DERVİŞLİ HÖYÜK…………………………………………………..297

5.3.62 ZEYTİNLİ HÖYÜK…………………………………………………..297

5.3.63 GAVURKÖY HÖYÜK……………………………………………….297

5.3.64 TANRIVERDİ HÖYÜK………………………………………………298

5.3.65 DOMUZTEPE………………………………………………………...298

5.3.66 MİSİS…………………………………………………………….298-299

5.3.67 VESLİ HÖYÜK……………………………………………………….299