Wolfgang Eichholz · Eberhard Vilkner Wolfgang Eichholz Taschenbuch der Eberhard Vilkner Wirtschaftsmathematik Das Taschenbuch der Wirtschaftsmathematik stellt eine Brücke zwischen mathe- k Taschenbuch der matischen Verfahren und wirtschaftlichen Anwendungen in komprimierter Form dar. i t Das Taschenbuch wendet sich sowohl an Studierende wirtschaftlicher Fachrichtun- a Wirtschafts- m gen, Teilnehmer an beruflichen Weiterbildungen als auch an die in der Praxis tätigen Wirtschaftswissenschaftler. Es dient als Nachschlagewerk beim Lösen von Übungs- e mathematik aufgaben, bei der Prüfungsvorbereitung, bei Klausuren sowie bei der Bearbeitung h von praktischen Problemstellungen. t a r Einfache Beispiele verdeutlichen mathematische Zusammenhänge und wirtschaft- e m d liche Anwendungen. s h t Aus dem Inhalt c f (cid:0) Mathematische Grundlagen (cid:0) Numerische Verfahren u a b h (cid:0) Lineare Algebra und Optimierung (cid:0) Wahrscheinlichkeitsrechnung und n c (cid:0) Finanzmathematik Statistik e s (cid:0) F unktionen mit einer und mit (cid:0) Operations Research h t c r mehreren reellen Variablen s i a W Besonderes Plus T Zusätzliche Übungsaufgaben mit Lösungen sind über die Homepage des Verlages abrufbar. z 6. Auflage EichholVilkner www.hanser-fachbuch.de €22,99[D] | €23,70[A] ISBN 978-3-446-43535-3 Ableitung Funktion Stammfunktion Z y y= f(x) F(x)= f(x) dx (cid:48) 0 a a x · xn+1 n xn 1 xn , n= 1 − · n+1 (cid:54) − ex ex ex ax a >0 ax lna ax , · lna a =1 (cid:54) 1 lnx x lnx x x · − 1 x lnx x log x · − , a =1 x lna a lna (cid:54) · 1 x lnx x lgx · − x ln10 ln10 · cosx sinx cosx − sinx cosx sinx − 1 tanx cos2x WeitereIntegrale: 1 Anhang,Tafel5 − cotx sin2x 1 arcsinx √1 x2 − 1 − arccosx √1 x2 − 1 arctanx 1+x2 Differenziationsregeln [u(x) v(x)] =u (x) v (x) (cid:48) (cid:48) (cid:48) ± ± [c v(x)] =c v (x) (cid:48) (cid:48) · · [u(x) v(x)] =u (x) v(x)+u(x) v (x) (cid:48) (cid:48) (cid:48) · · · (cid:20) (cid:21) u(x) u (x) v(x) u(x) v (x) (cid:48) (cid:48) (cid:48) = · − · , v(x)=0 v(x) [v(x)]2 (cid:54) [f[u(x)]] = f (u) u (x) (cid:48) (cid:48) (cid:48) · G G rundlagen L L ineare Algebra und Optimierung R R Funktionen, Folgen, eihen F F Grundlagen der inanzmathematik E E Funktionen mit iner reellen Variablen M M Funktionen mit ehreren Variablen N N umerische Verfahren S S tatistik O O perations Research T T afeln (cid:40)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:75)(cid:82)(cid:79)(cid:93)(cid:3)(cid:135)(cid:3)(cid:57)(cid:76)(cid:79)(cid:78)(cid:81)(cid:72)(cid:85) (cid:55)(cid:68)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:81)(cid:69)(cid:88)(cid:70)(cid:75)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:58)(cid:76)(cid:85)(cid:87)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:68)(cid:73)(cid:87)(cid:86)(cid:80)(cid:68)(cid:87)(cid:75)(cid:72)(cid:80)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:78)(cid:3)(cid:3) !"#$%&'()$%*+&, -.,/#$%"0/#1"/%&1"/.2 (cid:89)(cid:82)(cid:81) (cid:51)(cid:85)(cid:82)(cid:73)(cid:17)(cid:3)(cid:39)(cid:85)(cid:17)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:85)(cid:17)(cid:3)(cid:81)(cid:68)(cid:87)(cid:17)(cid:3)(cid:58)(cid:82)(cid:79)(cid:73)(cid:74)(cid:68)(cid:81)(cid:74)(cid:3)(cid:40)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:75)(cid:82)(cid:79)(cid:93)(cid:3)(cid:88)(cid:81)(cid:71) (cid:51)(cid:85)(cid:82)(cid:73)(cid:17)(cid:3)(cid:39)(cid:85)(cid:17)(cid:16)(cid:44)(cid:81)(cid:74)(cid:17)(cid:3)(cid:40)(cid:69)(cid:72)(cid:85)(cid:75)(cid:68)(cid:85)(cid:71)(cid:3)(cid:57)(cid:76)(cid:79)(cid:78)(cid:81)(cid:72)(cid:85) (cid:25)(cid:17)(cid:3)(cid:68)(cid:78)(cid:87)(cid:88)(cid:68)(cid:79)(cid:76)(cid:86)(cid:76)(cid:72)(cid:85)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:36)(cid:88)(cid:192)(cid:68)(cid:74)(cid:72) (cid:80)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:25)(cid:25)(cid:3)(cid:36)(cid:69)(cid:69)(cid:76)(cid:79)(cid:71)(cid:88)(cid:81)(cid:74)(cid:72)(cid:81)(cid:15)(cid:3)(cid:21)(cid:25)(cid:20)(cid:3)(cid:37)(cid:72)(cid:76)(cid:86)(cid:83)(cid:76)(cid:72)(cid:79)(cid:72)(cid:81)! (cid:88)(cid:81)(cid:71)(cid:3)(cid:93)(cid:68)(cid:75)(cid:79)(cid:85)(cid:72)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:55)(cid:68)(cid:69)(cid:72)(cid:79)(cid:79)(cid:72)(cid:81) Fachbuchverlag Leipzig im Carl Hanser Verlag !"#$%&' (cid:51)(cid:85)(cid:82)(cid:73)(cid:17)(cid:3)(cid:39)(cid:85)(cid:17)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:85)(cid:17)(cid:3)(cid:81)(cid:68)(cid:87)(cid:17)(cid:3)(cid:58)(cid:82)(cid:79)(cid:73)(cid:74)(cid:68)(cid:81)(cid:74)(cid:3)(cid:40)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:75)(cid:82)(cid:79)(cid:93)(cid:3) (cid:3)(cid:46)(cid:68)(cid:83)(cid:76)(cid:87)(cid:72)(cid:79)(cid:3)(cid:22)(cid:3)(cid:69)(cid:76)(cid:86)(cid:3)(cid:26)(cid:15)(cid:3)(cid:28) (cid:43)(cid:82)(cid:70)(cid:75)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:88)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:58)(cid:76)(cid:86)(cid:80)(cid:68)(cid:85) (cid:41)(cid:68)(cid:78)(cid:88)(cid:79)(cid:87)(cid:108)(cid:87)(cid:3)(cid:73)(cid:129)(cid:85)(cid:3)(cid:58)(cid:76)(cid:85)(cid:87)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:68)(cid:73)(cid:87)(cid:86)(cid:90)(cid:76)(cid:86)(cid:86)(cid:72)(cid:81)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:68)(cid:73)(cid:87)(cid:72)(cid:81) (cid:51)(cid:85)(cid:82)(cid:73)(cid:17)(cid:3)(cid:39)(cid:85)(cid:17)(cid:16)(cid:44)(cid:81)(cid:74)(cid:17)(cid:3)(cid:40)(cid:69)(cid:72)(cid:85)(cid:75)(cid:68)(cid:85)(cid:71)(cid:3)(cid:57)(cid:76)(cid:79)(cid:78)(cid:81)(cid:72)(cid:85)(cid:3) (cid:3) (cid:46)(cid:68)(cid:83)(cid:76)(cid:87)(cid:72)(cid:79)(cid:3)(cid:20)(cid:15)(cid:3)(cid:21)(cid:15)(cid:3)(cid:27) (cid:43)(cid:82)(cid:70)(cid:75)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:88)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:58)(cid:76)(cid:86)(cid:80)(cid:68)(cid:85) (cid:41)(cid:68)(cid:78)(cid:88)(cid:79)(cid:87)(cid:108)(cid:87)(cid:3)(cid:73)(cid:129)(cid:85)(cid:3)(cid:58)(cid:76)(cid:85)(cid:87)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:68)(cid:73)(cid:87)(cid:86)(cid:90)(cid:76)(cid:86)(cid:86)(cid:72)(cid:81)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:68)(cid:73)(cid:87)(cid:72)(cid:81) (cid:37)(cid:76)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:82)(cid:74)(cid:85)(cid:68)(cid:191)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:3)(cid:44)(cid:81)(cid:73)(cid:82)(cid:85)(cid:80)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:39)(cid:72)(cid:88)(cid:87)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:49)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:68)(cid:79)(cid:69)(cid:76)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:82)(cid:87)(cid:75)(cid:72)(cid:78) (cid:39)(cid:76)(cid:72)(cid:3)(cid:39)(cid:72)(cid:88)(cid:87)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:3)(cid:49)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:68)(cid:79)(cid:69)(cid:76)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:82)(cid:87)(cid:75)(cid:72)(cid:78)(cid:3)(cid:89)(cid:72)(cid:85)(cid:93)(cid:72)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:81)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:76)(cid:72)(cid:86)(cid:72)(cid:3)(cid:51)(cid:88)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:78)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:3) (cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:39)(cid:72)(cid:88)(cid:87)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:49)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:68)(cid:79)(cid:69)(cid:76)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:82)(cid:74)(cid:85)(cid:68)(cid:191)(cid:72)(cid:30)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:87)(cid:68)(cid:76)(cid:79)(cid:79)(cid:76)(cid:72)(cid:85)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:69)(cid:76)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:82)(cid:74)(cid:85)(cid:68)(cid:191)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:3)(cid:39)(cid:68)(cid:16) (cid:87)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:86)(cid:76)(cid:81)(cid:71)(cid:3)(cid:76)(cid:80)(cid:3)(cid:44)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:85)(cid:81)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:129)(cid:69)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:75)(cid:87)(cid:87)(cid:83)(cid:29)(cid:18)(cid:18)(cid:71)(cid:81)(cid:69)(cid:17)(cid:71)(cid:16)(cid:81)(cid:69)(cid:17)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:68)(cid:69)(cid:85)(cid:88)(cid:73)(cid:69)(cid:68)(cid:85)(cid:17) (cid:44)(cid:54)(cid:37)(cid:49)(cid:3)(cid:28)(cid:26)(cid:27)(cid:16)(cid:22)(cid:16)(cid:23)(cid:23)(cid:25)(cid:16)(cid:23)(cid:22)(cid:24)(cid:22)(cid:24)(cid:16)(cid:22) (cid:40)(cid:16)(cid:37)(cid:82)(cid:82)(cid:78)(cid:16)(cid:44)(cid:54)(cid:37)(cid:49)(cid:3)(cid:28)(cid:26)(cid:27)(cid:16)(cid:22)(cid:16)(cid:23)(cid:23)(cid:25)(cid:16)(cid:23)(cid:22)(cid:24)(cid:26)(cid:23)(cid:16)(cid:21) (cid:39)(cid:76)(cid:72)(cid:86)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:58)(cid:72)(cid:85)(cid:78)(cid:3)(cid:76)(cid:86)(cid:87)(cid:3)(cid:88)(cid:85)(cid:75)(cid:72)(cid:69)(cid:72)(cid:85)(cid:85)(cid:72)(cid:70)(cid:75)(cid:87)(cid:79)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:3)(cid:74)(cid:72)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:129)(cid:87)(cid:93)(cid:87)(cid:17) (cid:36)(cid:79)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:53)(cid:72)(cid:70)(cid:75)(cid:87)(cid:72)(cid:15)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:70)(cid:75)(cid:3)(cid:71)(cid:76)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:104)(cid:69)(cid:72)(cid:85)(cid:86)(cid:72)(cid:87)(cid:93)(cid:88)(cid:81)(cid:74)(cid:15)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:49)(cid:68)(cid:70)(cid:75)(cid:71)(cid:85)(cid:88)(cid:70)(cid:78)(cid:86)(cid:3)(cid:88)(cid:81)(cid:71)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3) (cid:57)(cid:72)(cid:85)(cid:89)(cid:76)(cid:72)(cid:79)(cid:73)(cid:108)(cid:79)(cid:87)(cid:76)(cid:74)(cid:88)(cid:81)(cid:74)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:37)(cid:88)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:82)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:55)(cid:72)(cid:76)(cid:79)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:68)(cid:85)(cid:68)(cid:88)(cid:86)(cid:15)(cid:3)(cid:89)(cid:82)(cid:85)(cid:69)(cid:72)(cid:75)(cid:68)(cid:79)(cid:87)(cid:72)(cid:81)(cid:17)(cid:3)(cid:46)(cid:72)(cid:76)(cid:81)(cid:3) (cid:55)(cid:72)(cid:76)(cid:79)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:58)(cid:72)(cid:85)(cid:78)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:68)(cid:85)(cid:73)(cid:3)(cid:82)(cid:75)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:85)(cid:76)(cid:73)(cid:87)(cid:79)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:3)(cid:42)(cid:72)(cid:81)(cid:72)(cid:75)(cid:80)(cid:76)(cid:74)(cid:88)(cid:81)(cid:74)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:57)(cid:72)(cid:85)(cid:79)(cid:68)(cid:74)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:3) (cid:76)(cid:85)(cid:74)(cid:72)(cid:81)(cid:71)(cid:72)(cid:76)(cid:81)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:41)(cid:82)(cid:85)(cid:80)(cid:3)(cid:11)(cid:41)(cid:82)(cid:87)(cid:82)(cid:78)(cid:82)(cid:83)(cid:76)(cid:72)(cid:15)(cid:3)(cid:48)(cid:76)(cid:78)(cid:85)(cid:82)(cid:191)(cid:79)(cid:80)(cid:3)(cid:82)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:72)(cid:76)(cid:81)(cid:3)(cid:68)(cid:81)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:57)(cid:72)(cid:85)(cid:73)(cid:68)(cid:75)(cid:85)(cid:72)(cid:81)(cid:12)(cid:15)(cid:3) (cid:68)(cid:88)(cid:70)(cid:75)(cid:3)(cid:81)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:87)(cid:3)(cid:73)(cid:129)(cid:85)(cid:3)(cid:61)(cid:90)(cid:72)(cid:70)(cid:78)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:56)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:85)(cid:85)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:87)(cid:86)(cid:74)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:68)(cid:79)(cid:87)(cid:88)(cid:81)(cid:74)(cid:15)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:71)(cid:88)(cid:93)(cid:76)(cid:72)(cid:85)(cid:87)(cid:3)(cid:82)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3) (cid:88)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:57)(cid:72)(cid:85)(cid:90)(cid:72)(cid:81)(cid:71)(cid:88)(cid:81)(cid:74)(cid:3)(cid:72)(cid:79)(cid:72)(cid:78)(cid:87)(cid:85)(cid:82)(cid:81)(cid:76)(cid:86)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:54)(cid:92)(cid:86)(cid:87)(cid:72)(cid:80)(cid:72)(cid:3)(cid:89)(cid:72)(cid:85)(cid:68)(cid:85)(cid:69)(cid:72)(cid:76)(cid:87)(cid:72)(cid:87)(cid:15)(cid:3)(cid:89)(cid:72)(cid:85)(cid:89)(cid:76)(cid:72)(cid:79)(cid:73)(cid:108)(cid:79)(cid:87)(cid:76)(cid:74)(cid:87)(cid:3) (cid:82)(cid:71)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:89)(cid:72)(cid:85)(cid:69)(cid:85)(cid:72)(cid:76)(cid:87)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:90)(cid:72)(cid:85)(cid:71)(cid:72)(cid:81)(cid:17) (cid:41)(cid:68)(cid:70)(cid:75)(cid:69)(cid:88)(cid:70)(cid:75)(cid:89)(cid:72)(cid:85)(cid:79)(cid:68)(cid:74)(cid:3)(cid:47)(cid:72)(cid:76)(cid:83)(cid:93)(cid:76)(cid:74)(cid:3)(cid:76)(cid:80)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:85)(cid:79)(cid:3)(cid:43)(cid:68)(cid:81)(cid:86)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:57)(cid:72)(cid:85)(cid:79)(cid:68)(cid:74) (cid:139)(cid:3)(cid:21)(cid:19)(cid:20)(cid:22)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:85)(cid:79)(cid:3)(cid:43)(cid:68)(cid:81)(cid:86)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:57)(cid:72)(cid:85)(cid:79)(cid:68)(cid:74)(cid:3)(cid:48)(cid:129)(cid:81)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:81) (cid:90)(cid:90)(cid:90)(cid:17)(cid:75)(cid:68)(cid:81)(cid:86)(cid:72)(cid:85)(cid:16)(cid:73)(cid:68)(cid:70)(cid:75)(cid:69)(cid:88)(cid:70)(cid:75)(cid:17)(cid:71)(cid:72) (cid:47)(cid:72)(cid:78)(cid:87)(cid:82)(cid:85)(cid:68)(cid:87)(cid:29)(cid:3)(cid:38)(cid:75)(cid:85)(cid:76)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:41)(cid:85)(cid:76)(cid:87)(cid:93)(cid:86)(cid:70)(cid:75) (cid:43)(cid:72)(cid:85)(cid:86)(cid:87)(cid:72)(cid:79)(cid:79)(cid:88)(cid:81)(cid:74)(cid:29)(cid:3)(cid:46)(cid:68)(cid:87)(cid:85)(cid:76)(cid:81)(cid:3)(cid:58)(cid:88)(cid:79)(cid:86)(cid:87) (cid:54)(cid:68)(cid:87)(cid:93)(cid:29)(cid:3)(cid:54)(cid:68)(cid:87)(cid:93)(cid:75)(cid:72)(cid:85)(cid:86)(cid:87)(cid:72)(cid:79)(cid:79)(cid:88)(cid:81)(cid:74)(cid:3)(cid:39)(cid:85)(cid:17)(cid:3)(cid:49)(cid:68)(cid:68)(cid:78)(cid:72)(cid:15)(cid:3)(cid:37)(cid:85)(cid:68)(cid:81)(cid:71)(cid:16)(cid:40)(cid:85)(cid:69)(cid:76)(cid:86)(cid:71)(cid:82)(cid:85)(cid:73) (cid:38)(cid:82)(cid:89)(cid:72)(cid:85)(cid:85)(cid:72)(cid:68)(cid:79)(cid:76)(cid:86)(cid:76)(cid:72)(cid:85)(cid:88)(cid:81)(cid:74)(cid:29)(cid:3)(cid:54)(cid:87)(cid:72)(cid:83)(cid:75)(cid:68)(cid:81)(cid:3)(cid:53)(cid:124)(cid:81)(cid:76)(cid:74)(cid:78) (cid:39)(cid:85)(cid:88)(cid:70)(cid:78)(cid:3)(cid:88)(cid:81)(cid:71)(cid:3)(cid:37)(cid:76)(cid:81)(cid:71)(cid:72)(cid:81)(cid:29)(cid:3)(cid:46)(cid:124)(cid:86)(cid:72)(cid:79)(cid:15)(cid:3)(cid:46)(cid:85)(cid:88)(cid:74)(cid:93)(cid:72)(cid:79)(cid:79) (cid:51)(cid:85)(cid:76)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:71)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:3)(cid:42)(cid:72)(cid:85)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:92) Vorwort DiesesKompendiumaufdemGebietderWirtschaftsmathematikstellteine Brücke zwischen den mathematischen Verfahren und den wirtschaftlichen Anwendungen in komprimierter Form dar. Es enthält die wichtigsten Formeln, Gesetze und Verfahren aus der Wirtschaftsmathematik in den Bereichen der Grundlagen, der Linearen Algebra und Optimierung, der Reihen und Finanzmathematik, der Funktionen mit einer und mehreren Variablen inkl. der Differenzial- und Integralrechnung sowie Differenzial- und Differenzengleichungen, der Wahrscheinlichkeitsrechnung und der beschreibendenundschließendenStatistik. Durch die Software-Entwicklung wird der Zugang zu mathematischen Verfahren und somit auch zu immer komplizierteren wirtschaftlichen Mo- dellenerleichtert.DemträgtdasKapitelNumerischeVerfahrenRechnung, in dem ein kleiner Einblick in Begriffe und Methoden der numerischen Mathematikgegebenwird. Das abschließende Kapitel Operations Research beinhaltet eine Zusam- menstellungwichtigerwirtschaftlicherProblemstellungensowiederenma- thematischeModellierungundMethodenzurLösung. Zahlreiche, ausführlich durchgerechnete Beispiele verdeutlichen die ma- thematischenZusammenhänge. Das Taschenbuch wendet sich sowohl an Studierende wirtschaftlicher Fachrichtungen als auch an die in der Praxis tätigen Wirtschaftswissen- schaftler.EsistnützlichalsNachschlagewerkbeimLösenvonÜbungsauf- gaben,beiderPrüfungsvorbereitung,beiKlausurensowiebeiderBearbei- tung von praktischen Problemstellungen. Das Buch ist somit auch für die beruflicheWeiterbildungvonInteresse. DasKapitel9undderAbschnitt8.2entstandenunterMitwirkungvonProf. Dr. oec. habil. Hans-Jürgen Hochgräfe, Hochschule Wismar, Fakultät für Wirtschaftswissenschaften,wofürwirihmrechtherzlichdanken. Unser Dank gilt insbesondere Frau Christine Fritzsch und Frau Katrin Wulst vom Fachbuchverlag Leipzig für die gute Zusammenarbeit. Wir dankenauchdenLesern,diemitHinweisenundErgänzungswünschenzur VerbesserungundErweiterungdesTaschenbuchesbeigetragenhaben. Für die vierte Auflage wurden alle Kapitel durchgesehen, überarbeitet, teilweise neu gefasst und ergänzt. Einige Abbildungen wurden eingefügt bzw.erneuert.ZahlreicheBeispielewurdenneuaufgenommen. 6 Vorwort FolgendeErweiterungenwurdenabder4.Auflagevorgenommen: PartialbruchzerlegungundkomplexeZahlenimKapitelGrundlagen; • Matrizengleichungen und der einfache GAUSS-Algorithmus im Kapi- • telLineareAlgebraundOptimierung; Integration gebrochenrationaler Funktionen, Differenzialgleichungen • 2. Ordnung und Differenzengleichungen im Kapitel Funktionen mit einerreellenVariablen; BENFORD-Verteilung, Boxplot, Chi-Quadrat-Unabhängigkeitstest • undeinweiteresZusammenhangsmaßimKapitelStatistiksowie SimulationsmethodenimKapitelOperationsResearch. • Dievorliegende6.AuflagewurdekomplettdurchgesehenundneuinLATEX gesetzt, wofür wir uns ganz herzlich bei Dr. Steffen Naake bedanken möchten. Über die Homepage des Verlages www.hanser-fachbuch.de gelangt der LeserzuweiterenAufgabenmitLösungen. FürAnregungen,VerbesserungenundKritikenausdemLeserkreissinddie Verfasser jederzeit dankbar. Wir wünschen uns, dass dieses Buch für das StudiumunddenBerufeinzuverlässigerRatgeberist. Wismar,Dezember2012 WolfgangEichholz EberhardVilkner Inhaltsverzeichnis Benutzerhinweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Bezeichnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1 Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 1.1 Mengen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 1.2 Aussagenlogik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1.3 Zahlenmengen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.4 Zahlensysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1.5 ReelleZahlenR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1.5.1 AxiomeundRechenregelninR . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1.5.2 Summen-undProduktzeichen. . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 1.5.3 Fakultät,Binomialkoeffizient . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.6 Kombinatorik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 1.7 Potenzen,Wurzeln,Logarithmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 1.8 Gleichungen,UngleichungenmiteinerVariablen . . . . . . . . . . 34 1.8.1 Gleichungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 1.8.2 Ungleichungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 1.9 LinearegeometrischeZusammenhänge . . . . . . . . . . . . . . . . 41 1.9.1 Geraden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 1.9.2 Halbebenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 1.9.3 Dreiecke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 1.10 KomplexeZahlenC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2 LineareAlgebraundOptimierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 2.1 Determinanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 2.1.1 Begriff,Berechnungfürn(cid:53)3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 2.1.2 Entwicklungssatzvon LAPLACE . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 2.1.3 EigenschaftenvonDeterminanten . . . . . . . . . . . . . . . 55 2.2 Matrizen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2.2.1 Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2.2.2 RechnenmitMatrizen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 2.2.3 BesondereMatrizen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 2.2.4 Eigenwerte,Eigenvektoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 2.3 LineareGleichungssysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 2.3.1 LineareAbhängigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 2.3.2 Rang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 2.3.3 LösbarkeitsbedingunglinearerGleichungssysteme. . . . 71