Table Of Content

iyiki kitaplar var... TARİHİ DEĞİŞTİREN BİLGİNLER Ali Çimen TİMAŞ YAYINLARI | 2583 Dizisi | 95 GENEL YAYIN YÖNETMENİ Emine Eroğlu EDİTÖR Adem Koçal KAPAK TASARIMI Ravza Kızıltuğ 1. BASKI Ocak 2008, İstanbul ISBN 978-263-486-9 E-ISBN 978- TİMAŞ YAYINLARI Telefon: (0212) 511 24 24 Faks: (0212) 512 40 00 P.K. 50 Sirkeci / İstanbul timas.com.tr [email protected] facebook.com/timasyayingrubu twitter.com/timasyayingrubu Kültür Bakanlığı Yayıncılık Sertifika No: 12364 YAYIN HAKLARI © Eserin her hakkı anlaşmalı olarak Timaş Basım Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi’ne aittir. İzinsiz yayınlanamaz. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. ALİ ÇİMEN 1971 yılında İstanbul/Üsküdar’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini İstanbul’da tamamladıktan sonra yüksek öğrenimini bir süre Karadeniz Teknik Üniversitesi Turizm ve Otel İşletmeciliği Bölümü’nde devam ettirdi. Ardından 1991’de İstanbul Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümündeki eğitimiyle eşzamanlı olarak ZAMAN gazetesinde gazetecilik serüvenine başladı. Uzun yıllar gazetenin İstanbul’daki merkezinde Dış Haberler, Haber Merkezi ve Magazin servislerinde çevirmen, muhabir, redaktör ve editör olarak görev yaptı. Aynı gazetenin Frankfurt, Amsterdam ve Londra merkezlerinde de uzun süre çalışan yazar, gazetecilik kariyerini halen Fransa’da, uluslararası haber kanalı EURONEWS’in Haber Merkezi’nde sürdürüyor. Uluslararası basın kartı sahibi olan Ali Çimen, İngilizce, Almanca, Fransızca ve Hollandaca bilmektedir. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ Sayıların babası / PİSAGOR Yirmi asır boyunca tıbbı tekeline aldı; yemini ile doktorların vicdanı oldu / HİPOKRAT Geometrinin babası / ÖKLİD Hamama girdi; çıktığında tarihe geçmişti. Suyun kaldırma prensibini gözler önüne serip, geometriyi hallaç pamuğu gibi attı / ARŞİMET Cebiri hayatımıza sokan; ‘Sıfır’ın mucidi büyük İslam bilgini / HARİZMİ ‘İslam dünyasının Einstein’ı’ / EL KİNDİ Geometrik kavramların mimarı; insanoğlunun yıldızlara açılan gözü oldu / BATTANİ Işığın sırlarını Batı’dan altı asır önce çözen İslam alimi / İBN HEYSEM Dünyaya dair olan her şeyi inceledi; bir asra adını verdi… / BİRUNİ Tıbbın ‘Kanun’unu yazan ve ‘mikrobu’ ilk kez gören ‘Hekimlerin Hakimi’ / İBN-İ SİNA Horasan’ın yıldızı; İran’ın ve Irak’ın dahisi, alimlerin prensi / ÖMER HAYYAM Sibernetik biliminin babası; / EL CEZERİ Güneşi ‘yerine’ oturttu; kilisenin doğmalarını yıktı / KOPERNİK Farmakoloji ve İlaç kimyasının babası, isyankar ruh, modern tıbbın mimarı / PARACELSUS Jeolojinin babası; madenlerin sihirbazı / GEORGIUS AGRICOLA Gezegenlerin seyrüseferini inceleyerek güneş sisteminin mekanik dilini çözen, Kopernik’i doğrulayan ve Newton’a ilham veren büyük astronom / JOHANNES KEPLER Kalbin içine girdi; dolaşımın sırrını çözdü ve adını tarihe ‘kan’ ile yazdırdı / WILLIAM HARVEY Yerçekiminin teorisyeni; modern fiziğin babası / ISAAC NEWTON Kehaneti ölümünden 16 yıl sonra gerçekleşti; kuyruklu yıldızın ardındaki sırrı çözdü / EDMOND HALLEY Ateşin sırrını çözüp, kimyanın kitabını yazdı; kendisi Fransız Devrimi’nin ateşine kurban gitti / ANTOINE LAURENT DE LAVOISIER Aşıyı bulup, çiçek hastalığının kökünü kazıdı; bağışıklık fikrinin babası oldu / EDWARD JENNER Olağanüstü bir sezgi yeteneğine sahip olan dindar bilim adamı, gözle görülmeyen atomların ve kimyanın felsefesini yazdı / JOHN DALTON Fizik ve matematik formülü bile yazamazken bilimin öncüleri arasına girdi. Elektriği günlük yaşamda ilk defa o kullandı / MICHAEL FARADAY Buharın dilini çözdü; Makinelerin verimini arttırdı ve modern termodinamiğin temellerini attı / NICOLAS LEONARD SADİ CARNOT Bir yolculuğa çıktı, hayata bakışımızı değiştirdi / CHARLES DARWIN Manastıra kapandı, 20 yıl sonra kalıtımın sırrı ile dışarı çıktı / GREGORY MENDEL Bir kölenin torunuydu; insanlığı kuduz belasından kurtardı / LOUIS PASTEUR Manyetizmanın temel kurallarını açıklamasaydı radyo ve televizyon henüz icat edilmemiş olacaktı / JAMES CLERK MAXWELL Görmediği bir dünyanın sırlarını keşfeden kimyacıların babası, elementleri hizaya soktu / DIMITRI MENDELEYEV Röntgen ışınını keşfetti, Patentini bile almadı, Yoksulluk içinde öldü / WILHELM CONRAD RONTGEN Telgrafları konuşturan; sinemaya hayat veren; yüzlerce icadı ile elektrik dünyasını alt üst eden ve hepsinden önemlisi ampul ile karanlık dünyamızı aydınlatan süper mucit / THOMAS EDISON İlahiyat öğrencisiyken bilime merak sardı; köpeklerin dilini çözdü, ‘Fizyolojinin Prensi’ oldu / IVAN PETROVITCH PAVLOV Bastırılmış duygularımızı ortaya çıkardı; rüyaları sayesinde psikanaliz kuramının temellerini attı / SIGMUND SCHOLOMO FREUD Kuantum Teorisi’ni ortaya attı; fiziğin temel çerçevesini değiştirdi / MAX KARL ERNST LUDWIG PLANCK Saçını bilim için süpürge etti; radyumu ayrıştırdı; Nobelleri topladı / MADAM CURIE Atomun çekirdeğini ortaya çıkardı; nükleer fiziğin kapısını araladı / ERNEST RUTHERFORD Bir formül ile dünyayı değiştirdi; atomu parçalattı; yeni bir çağı başlattı / ALBERT EINSTEIN ÖNSÖZ Tarihi değiştirenlerin bu kez ki durağı; bizler günlük hayatın rutin koşturması içersinde farkında olmasak da, olağanüstü zihinsel gayretleri ve kendilerini insanlığa adamışlıkları ile bilim adamları. Değişik coğrafyalarda ve zaman dilimlerinde yaptıkları ile adeta insanoğluna çağ atlattıran, kendisini ve evreni keşfinde büyük merhaleler kat etmesini sağlayan bu değerli beyinleri bir başlık altında anmak, her ne kadar bizim takdirimize ihtiyaçları olmasa da hem onları bir kez daha onore etmek, hem de yaptıklarını ve kişiliklerini geniş kitlelere sunmak açısından faydalı olacaktı. Değerli editörlerim Adem Koçal ve Neval Akbıyık ile birlikte uzun bir liste oluşturup, içlerinden eleme yaparak elinizdeki kitabın içeriğini oluşturduk. Şüphesiz ki atladıklarımız, dışarıda bırakmak zorunda kaldıklarımız olmuştur. İnsanoğlunun bilimsel macerasının bu kahramanlarının hepsini bir kitaba sığdırmak, gerçekten de bir bilim adamı mahareti gerektirebilirdi! Sonuç olarak, popülerlik ve önem sırasından hareket ederek, okumakta olduğunuz kitabın kahramanlarını belirledik. Bu tasnif esnasında batılı ve doğulu bilim adamları türünden klişe ayrımlara girmedik. Zira hem bu bilim adamları insanlığa sundukları katkıları bu türden ayrımları gözeterek yapmamıştı, hem de yaptıkları ile asırlar boyunca birbirlerini besledikleri, destekledikleri ve hepsinden önemlisi de birbirlerine ilham verdikleri için böylesi bir ayrım gereksiz olacaktı. Bununla birlikte İslam bilgini olarak literatüre geçen Gazali, İbn-i Rüşd, İbn-i Haldun gibi bir çok İslam alimini de, felsefeci kimlikleri daha ağır bastığı için, serinin ileride yayınlanacakolan kitabı ‘Tarihi Değiştiren Filozoflar’da değerlendirmeyi uygun bulduk. Kitap her ne kadar bilim adamları ile ilgili de olsa, bir akademik eser değil. Dolayısı ile hem okumayı ağırlaştırmamak, hem de konulara vakıf olmayanların kafasını karıştırmamak için, bilim adamlarının insani yönlerini daha fazla ön planda tutmaya çalışıp, yaptıklarını ise atlamadan, ama detayına da çok fazla girmeden ele almaya gayret ettik. Sonuç olarak, halen bilim dünyasının bile hazmetmekte zorlandığı ‘kuantum fiziği’ ve ‘izafiyet teorisi’ gibi başlıklara, detaylarına girmeksizin, kısaca değinmekle yetindik. ‘Yerçekimi kaşifi’ Newton’dan ‘gezegenler hakimi’ Kopernik’e, ‘matematiğin prensi’ Ömer Hayyam’dan ‘suyun gizli gücünü’ ortaya çıkaran Arşimet’e, ‘tıbbın babası’ Hipokrat’tan ‘kuduzun belalısı’ Pasteur’e varıncaya dek, onlarca bilim adamı, yer kürenin dört bir yanında günümüz dünyasının bilimsel çatısını örmek için dinmek bilmez bir iştahla çalıştı. Kah atomları, kah gezegenleri; bazen mikropları bazen de sayıları konuşturdular; tarihi değiştirdiler… Şimdi sizleri rakamların, insan bedeninin, suların, gökyüzünün ve uzayın sırlarını çözüp, tarihimizi değiştirenlerin maceraları ile baş başa bırakıyor ve elinizdeki bu çalışmanın potansiyel bilim adamlarına ilham vermesini diliyorum. Bir sonraki tarih molamızda görüşmek dileğiyle. Ali Çimen Ankara, Ocak 2008 www.alicimen.org Sayıların babası / PİSAGOR (M.Ö 580-M.Ö 500) “Evren her an gözlemlerimize açıktır; ama onun dilini ve bu dilin yazıldığı harfleri öğrenmeden ve kavramadan anlaşılamaz. Evren matematik diliyle yazılmıştır; harfleri üçgenler, daireler ve diğer geometrik biçimlerdir. Bunlar olmadan tek sözcüğü bile anlaşılamaz; bunlar olmadan ancak karanlık bir labirentte dolanılır.” Galileo Galileo’nun bu övücü sözlerine mazhar olan isim, “Evrenin hakimi sayıdır”, “Sayılar evreni yönetiyor” diyen; hatta daha da ileri giderek, “Tanrı sayıdır” değerlendirmelerini yapan ve “sayıların babası” olarak isimlendirilen Yunanlı filozof ve matematikçi Pisagor (Pythagoras)’dan başkası değildi. Üstelik sadece matematikle uğraşmamış, yine sayıları temel alarak astronomi, fizik, felsefe, müzik ve dinle de ilgilenmişti. En ünlü buluşu olarak, kendi adıyla anılan ‘Pisagor teorisi’ni geliştirmiş, bundan hareketle de, “irrasyonel sayıları” bulmuş, müziğin matematiksel oranlara indirgenebileceği tezinden yola çıkarak, ‘diatonik skalayı’ keşfetmişti. Sadece bu kadarla kalsa iyi; aynı zamanda, dünyanın yuvarlak olduğu tezini ilk ortaya atan da, kendi döneminde sabah yıldızı ve akşam yıldızı adlarıyla anılan yıldızların aslında tek bir yıldız (Venüs) olduğunu bulan da Pisagor’un ta kendisiydi. Bununla birlikte Dünya’nın Güneş etrafında döndüğünü ileri sürdüğünde sert tepkiyle karşılaştığı için bazı görüşlerini resmen açıklamaktan kaçınmış olması, bazı bilim dallarına yaptığı iddia edilen katkıların, ne kadarının ona ait olduğunu muğlaklaştırıyor. Yine de bilinenler, onu bu kitabın sayfalarına taşımaya yetiyor da artıyor bile…