PFT'FP - - - - ___,,, ( ,/ ,, ' .· ..,- ) ,. •. ..· �. SUNUŞ sky,a lnıyzactaı arlıam nınkdaarkair lardıemğıbizildçr ao k lanvdeah angaü ndeelyilke mleribmiilkzead er şıçmııkzaan irka vroalmm askıanraş çıonğ,ku e zo nut anımltaamö,al kç mekv ed eğerleenkdtvieer h matttaan ımazkotrkal ç uekzer.i Yatıdrüınmy asöınndıgene ldeünş ürnlüerivnedT ehneJ ouronfa l PortfolDieor giskiunriunc u ePdeittLeö.rBr eür nstbeuirnab diaz e ışınkı tkaernk onuykaı şkıbrtiıtrce ızy laek lyaoşr"ı:M odezranm an larklaar anlık çgaeğçlamariraş s ınadnaaçk iiz gtiayni.ı mldaeyvan rimfickii irn,s arniısnkk oin tarlotlaı lnaa roankah ükmetmeöyğir en mesidBiöry"l.e tcaer,iE hs,kYi u nandbaenr siü regeTlaennr ıların kapriis lvaeerr zuillaoerl ıu şmaint olooljaiykml aanruz mesoil mak taçn ıkıöpl,ç esne,ç imyianpiav nek aderhiünkem edöezng übra ğımsiınzs ano�ğ löyuknüusüdnoeğ ru yaeçlak"reR.ni sikciandi ıl"e sigtoarcılsıekrtmaanpy iey asalmaürhıennad,i vselb iiğlei kmaed ar tüma lanların temelleri atılmıştır. Bernnst,"e RiisOkliğana nüsTtaür iahlibt"a şlçıkallıı .şsmı;ıngdea, lecegğöir menmiünm küonl madığını ancadko ğorhluea sılıkların saplandığıt abhimliinnlmeestrei lc easkinıkdlaelr ıa rallaarry aakş a mımızkıonn trokleünndeüi l imgiezçei rebileicleeğriim Hisezüir er. pimikzaibna bceal sleiz gilerib uk oolnduudyğaau,z taerk eryleeği nidekne eştfmeikd diasdıenğdial dirb;u s aonndc earket caer mtaışlı ves oyukta vra1mS ıOnO 'lebrudy eannd aü şünüvrelm eart ematikçi lerkiant kiılsneıa sgıell iştbieğlyilaniki l,a vşeıt me knikvelb eurni largıenr çek hauyyagtutlaakmiae ldaerbbıiinm rıe tin akiıçciınldeı ğı önümüszeer er. Bur enkvlemi e raköylkıü nüinç inEdsekY iu nafni lozoflarından Arampa temaçtiilektrüec,c arlbairldaiadmna mladrüışnüaln,eü rrden kumarbazldüanryaa,cb ainl eind ehalaridsamnai z d uyulmaunşc ak geleckeakr şısıiçn adraeksizliçğöizmüimvz ees eçenekylaerra tma yönündvee rilmmüicşa deeylek atkıollamruıbş i çro kk işilriağset lı yoruz":R öneskaunmsa rbazı Caornduia znloe,yg eeno metrPiacsic al veH ukukçu FePromrtaR to,y al ManastırDıa nKieBeşelirn şoluelri, liv e amcası kjeatcuoGmba ,u svse ç enebaz QuetelYeotn, şakacı NeumanKne,y nevse s ıkıMcoır getnesrnd,i ndDaer Moivverb ei li nemezKcnii ghötz,l küo nuşaBnl acvkeg evezSec holKeesn,n eAtr rowv eH arryM arkow.i..t hz"e psriik s kavmraınıanl gılanmzaasını raorl asılığkıanzdaanfnçıs ratıknaad,e vre k ısmetgteelne ceiğlei şkin olasıdlaıyğaasl oıfi sttiakhem inelv eeç raresizltiekrtceidnhö en üştür müşldeirr. Biarn lammdoad ernf inatneso riskiönkienn idnoeğ ruuz anabnu tarçiahl ışmasrıansdyao nelalnilğaiilmneıs eçimlerviemk iazria rları mızı açıklraamsyaodnae lslıinğıirnsl üarreıkç,le iv residnodlea şılan temaloalra rsaukun luyoYra.z aFri,b onascacyiı laroıynudnat ne ori sinpeo,r tföçye şitlendirmoepssiinyfdoyienan t lamaksaındaa kra nti tatailfa ndçaakliı şamrabıli rbirbianğel arken,p arbuanloael la rbauk yaklaşımvlaarrsıany ımlavreı snıırn lıarısonrıg luayaKne ynes'ten Kahnemna'dai ğekrı yıddaükşiü nlüerrdiei hmaelt miyor. Bemstein, kdiotkavupezs ayımsaıkza lesyaeh ibpi bri liamd amı olmanöıtne sin4d0ye ı ldWıarl Slt reetç'adleı şmainl,y arldaorlcaar lıpko rtfyöleyröin etveend anışmahnilzımke tvleerreibn i ury gula macıB.u n ederı,lk eitapttaar ih boçyeuşnictal i dönemlerde yaşamış düşünlüerrbiunl uşalraarsıı bnadğal aanğtlıau rsıt alöırküllakü ernv e ÖmerH ayaym'daFnl orenNciegh tineg'auelz a�anö yklüerbluen lar renklendirairlkiparl kaennd,ap kiiya dsian amiklenraisngıielnl iştiği niv ep iyasalarridsaykkö in etiamlia nındyaeknii likdlüeşrüinnc e dünyasınidzadküiş üimi llenera seıtlk ileişçiimn de oldduayğ aunu kındainz leyebriulzi.y o Riskka vramtınaın ımlakmaadka r yoanşua mımıyzedrayl eir ine oturtmakdtaza o rlçuekk erBiizyr.a ndaonn uk ontreotlm eyçea lışır, diğeyra ndadna o nuns ırnlıarıgnedzai rımektkeenn dimailzıik oya mayız. FED ABlaaşGnke aennıs pan1'99ı4ny ılınydaap tıbğiırk o nuşmadaal tıçniız digğiib1 i1 k .i.m.i lbearnik ammıüzf eşttlierignöin . revlerbiannkiani flaslaarzıanlıt mhaakt,tt aa mameonrt adakna ldır mako lduğuönnue s ürmektefdakiart, bednüişmü enmceg öreb,u görüyşa nılştRıirs.ak ml ayai steokllmia ske rbepsity aeskao nomile- 9 rinbiünyü mesintdeem eöln emt aş.ı.Br.ü t ün tasarruvfe o snahipleri laraar acıeldıeknf inaknusr umlsaardıe crei sikzms enkudle ğerlere yatırım ytaapkitdrıdğeeı,k onominiiçne rdbiüğyiü mep otansiyeli hiçbziarm ahna yagteaç emz." Bütübnu ö ykünüann at emastıa,n ıştıkğaıhmrıazm anloalraısnı lıtke orisibnadşelna yakraankt itaaltainfde lad eet tikleri başarıların veo rtaykao yduklabruıl uşlsaornı4 n5 0yı ilç inudyeg arlığın ilerle mesinyiönr nügesibniiç iemnldirmoilşm alarMıüdhıern.d istlıipbk,i, limf,ni ansi,şd ünyahsaıt tkaa muy önetimihnedreeks iyna şamıinlı gilendkiarreanr bluagrü,gn e çmişbiimnls ieoll maktuazna ki,ç güdü ve deneyidmalyearneau ns lulerinçdoekdn a hai ysio nuçlar veren disipylöinntleim lere göre alınıyor. Yaza,br uö ykdüeb isro nn oktkao ymaky eribniez uiy aroıry":r isk yönetibmilii meis krii skleri adletnıeantlaiı mr kbeanz,e yne nrii sk leyra ratmaktRaidsıykrö .n etimdiunyed uğumguüzv ebni zbia şka türlü aglöazmea yacarğiısmkılüzes rtil eenymet eşveidke rB.ub irçok açıdan faydaanlcıadskıi,rs temdreiksik lmeirkitna reıknlae medlee r bulunmakktaaçnı nmagmeıerzk i.r". . Risvke r isykö netikmaiv ramlabruaı çnıık lvıeka tnal aışrıllıekltea alaanz s ayıda çbaluılnşummaak tadRıirsy.kö netikmoin usundlaiki teratüçroüğnu nluüksldtaü z eym atematdiokllauek ademçiekv rele rey önelmiekt inolledru ğguö ürlüBru. n edenlPee,t eBre rn�itne'ın elinizkdietkaib ıfniaınnns v ey atırsıemk tönrdüekpir oefsyoneller kadakro nuyillag hielrki e simdoeknu rhue deflevrek ebnku o nuda kii lkka psamçlaıl ışomlaa rsaekk tördbeiklbigi ir ikikmaitnkeı bdua lunurkseenr,m apyiey asalbaanknıaaşç ımıdzaaz enginlkiaktlaecra ğınuım uyorum. Saygılarımla, Halim ÇUN içindekiler Sunuş 7 Teşekkür ıs Giriş 19 1200KAD'ARE: BAŞLANGIÇ 1.E skYiu nanR üzgarları veZ arıRno lü 29 2. 1, IiIlKaI,d arK olay 41 1200-1700: BİNLERCE ÇARPICIO LGU 3. RönesaKnusm arbazı 57 4. FransBıazğ lantısı 75 5. OlağanüsKtaüv raAmd amlarının OlağanüsKtaüv ramları 91 1700-1900: SINIRSIZ ÖLÇÜM 6. İnsaDno ğasGıö zÖ nüneA lındığında 191 7. AhlakKie sinlAikr ayışı 137 8. AkıldışıYlüıkğsıenYk a sası 175 9. Beynİin cinmAidşa m 175 10.Be zelyevleeT re hlikeler 197 11M.u tluluğDuonk usu 213 1900-1960: BELİRSİZLİK BULUTLARI VE KESİNLİK TALEBİ 12.B ilgisizliÖğliçmüiszüi n 223 13. KökteFna rkBliırK avram 243 14.K aloDrıiş ınHdear Ş eySia yaAnd am 261 15.M eçhuBlo rsacıGnaırni Ypa kası 279 KANAAT DERECELERİ: BELİRSIZıJGİKEŞFEDERKEN 16.D eğişmezYlainkı lgısı 303 17.T eorPio lis·ii 319 18.İ kincBialh islerin FSainsttaesmtii k 341 19.K argaşaByeık lerken 367 NOTLAR 377 BİBLİYOGRAFYA 391 15 Teşekkür Rishka kkınbdiakr i taypa zmöan erios zia,m anlFarreP er esbsa ş kanoıl amne rhumE ıwinG lickerg'edlamni şEtıwii.nm uazzabmi r güçi,k nyae tenevğeki a rizymaan sıbtiarn insandı. yParofesyonel tırımoclıa raska hip olduuzğuunms üredlein eyimkianfa,s ındaki projegyeir çekleştiyremteemcbeei krv asıofl duğudnüuş ünmü,ş tü fakatb enç ok geçmekdoekrnt,u ğugmi brii,s kNienw Y ork Borsa sı'niışnl ekma tınbdaaş labyiıtpm edigğöirmnüiş tüm. Konunun böylesionlem aüsgrıek nüitşü cüü.Ry idspks,i kolionj,i n matematiiğsitna,t ivsett iağriineh indn e riynö nlerinnüefu ze diyor duLiterrma utaüzzamvdeım anşetkloenru yla ilgili bhierr gün yeni . şeyleekryl oirduD.o layııylssae çioclim akz orundaydıYmi.n ed e, önemlhie rhanbgiimr a lzemeantinl anomlımşa sıbniıkrnu ,s uvre ya hatdae ğitla,r afımadlaınn mbıişrk ararın soolnduucğuui nnaa nıyo rum. Bup rojeödnec,e kkii taypa zmaat aklagröırmeab, a şkian sanal ar çokd ahafa zlab ağımollıd umE.s kdio stlayraınnı ndçao,kç eşidtili siplidnelnte arnımadıyğaıbma nicnıs andlaag re reekl eşetlgi,er rek sey aratöınceır ilepraihybali eç ilymaerzd ımlbaurlduan duBluak re.z aşçılsaaryııns aırtnıırm akke sinlfaiykdlaeol lıd .uK endilesroinnszeu minnettarOınml.ao rl masabyudk ıi taopl mayacaktı. Usulgeö reeş lee rvyea yıncıtleaşreak küernüs no ng elmegseir e kiyoarn,c abekn buardae şimviey ayınchıemrık esötnecnea nmayı terceidhi yomr.uÇ ünküa iotl duklyaerıro rası. Heme şimh,e m dieşo rtağıBma rbahreap sdie bguö reivç iens as olasna yıysaırza tfıickıki arv,r aamlks atkvıeo lumlu elgeetşditiri;r i 16 onune tkisyiannis ıtmanyearne deyseb istrae ykf bai lyeo kB.u nun yanındyaa,ş amlarpırmoıjzeıgy öer deü zenlemebdaeşkair iılseır,l e me ilkea oasr asınfadrakkyıia rattı. JohnW iley'Mdyelne Tsh ompsopnr ojesdoend ereceödnee mliy diU.z manb iyra yınoclıa röanke rilaelrmianhkie, ey canlliıd erliğinin keyifnçiı karmvaepk r oefsyoln eyöneticiylairğairnldaebnnme anki m içiany rıcalıktıW.i lMeyyl'edmsee'ksıiln e ktabşalşaırnıd,sa onn una kadamrü mküno lahne rş ekilydaer dımleasriırngıe medEivlereert.t Sims'riend aksiykoanruı,yş eırkl geörrim emyea rdımoclıuk renn,e ş teri büyüuks tabliıkrku llal anmtaassıl akottaukrim amiıfaşd elerin büyübkö lümüniüçne rizğaer avrerm edeyno k edilmseasğilnaid ı. Birkakçi şgiö rebvi lincçionkiö rıt esinydaer dımlabrudlau ndu. Sayısbıezk lenmeydoirku mvue öneriisçii Pne teDro ughteyr'ye özellşiükklreab no rçyluum.Ma rkK ritzmyaınğ ınmlaat ematveii ks tatisitşilke kmair şısıynordual mbaikl meny beirr ehbdeirR.i chard RogalvsekD ia rtmouth'BdaakkeiKr ü tüphanesgiö'rneydvae p açna lışmaar kadaşulzaarmkıe safelekr0dleany lıskalğalra yabraankas a yıssıaza kta zandırRdiıclha'criö;nm eryta rdımlaalrmıannımı unt lu l�ğui,y hiu ylmui zavceıy ardımseverdleie ğkilneinmne sidyalhea daa rttMıa.rt iLne ibowkiittza biıçne rizğeirngii nlcmşutaizrzeanm değerbliiar r mağaonl duR.i chavredE idtShy lilşal eerniz no ro ldu ğu anlarydoar ulmbaikl meizk air aştıyrdmıaS.ct ıanlKeoyg elman olasıalnıakl izi konbaunsauh nodcaa lyıakp arpaakh bai çildmeerzs levre rdLie.o ra Klyaopruplemra bki lmezhleiyeğcia,n bıa,ş ladiışğiı sonuna kadar gvöetd üarkmieksliii ğdieyabllie ra raştıarsmias tanı olargaökr ev yaptı: MollBya kerP,e teBrr odskRyo,b ertF ergusRoinc,h aGredi svte WilliLaemei ltka slakkleasriıth laelri nodkeu madçao kb aşarılıydılar. But aslakbliatrmbıii şmr a lzemedyöen üştürimçeiikrı h tiyacım olan coşkusltua rotnıl avre dri.Aş ağıdaiksii mler deç alyıişnmea ma önemlkia tkıbdual unduvleae rnd erişnü kranlahraıkem dıi yorlar: KennetAhr rowG,i lbeBrats seWtitl,l iam BaZuamlomloB,ne rnstein, DoriBsu llaPradu,Dl a vidsDoonn,a lDde weyD,a viDdu ranBda,r barFao tinajtaomse,Fs r aser, GrReogg eHHrae ytr,t oVgi,c tHoorw e, BertraJnadc qiullDaatn,i Kealh nemaMne,ry KentouMrairsi,Lo a ser na,D ea.nL eBaroMni,c helLleeeH ,a rryM arkowiMto�r,t oMne yers, JameNso rriTso,d dP etzeFlau,Sl a muelsRoonb,e rtS chilClhearr,l es SmithsRoonb,e rtS olowM,e iSrt atmaMnar,t Sat eeRliec,h aTrhda ler, 17 JameTsi nslFerya,nT kr ainAemro,sT verskvyeM* a rivnoan N .W hit man. Sekiz tkaisşliat ğaımna mıonkıu madvae de uzemlaenş tivrei leri önerileryianrdaernl anmasmaağmlıa masdoand erecceö mertd av randBıu.k itabiıçne riğbii çvikemo in usunhdearb iraiy raıy röıv gü yü hake diyoerk,s iikklleridsheei çbsiorr umluluykolkİa.şr tıoe n lar: Theodo,rA eronson, BPreotdesrkJ yay,E liasbReorbge,rH te iblroner, PeteKri ndeCrh,a rlKeisn dlebeMragrekKr r,i tzmvaenS tephSatni g ler. Buk itaybaız mac oşkusubnüuynü bkö lümünbüa naa şıladıkları içimne rhuma nnemv eb abamİ,r mLa .D avivse A lleMn. B ernste in'bai tre şekknüort uybliat iruimy.o r PETERL .B ERNSTEIN •61.v e1 7b.ö lümleörndeem lbii rro loül aAnm osT verskbyuk, i tabpa skıgyiar eceği sırabdeak lenmebdiişrke kilödled ü.