Tamamlanmamış Devlet: Arap Ülkelerinde Hukuk Sorunu

307 Pages·2015·5.151 MB·Turkish

by  Ali Mezghani

Ali Mezghani
TAMAMLANMAMIŞ DEVLET
Arap Ülkelerİnde Hukuk Sorunu
İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI

1951 doğumlu Tunuslu Mezghani, 1980’de Tunus’ta Ğcole Normale Superieure de Tunis’de özel
hukuk doktorasını tamamladıktan sonra 1982 yılında aynı üniversitede görev almaya başlamıştır.
İslam ve Arap ülkeleri hukuku alanlarında çalışmaktadır. ICC’ye [International Chamber of
Commerce] bağlı tahkim hakemi olarak çeşitli ulusal ve uluslararası mahkemelerde yer alan Mez-
ghani’nin bu çalışmalara ilişkin makaleleri bulunmaktadır. Halen Paris Pantheon-Sorbonne ve
Tunus II üniversitelerinde hukuk profesörü olarak çalışmalarına devam etmektedir.
1
İSTANBUL BİLGİ ÜNtVERStTESt YAYINLARI
AlI MezghanI
TAMAMLANMAMIŞ DEVLET
Arap Ülkelerinde Hukuk Sorunu
ÇevIren Ahmet Arslan
L’etat InachevC
La Question Du Droit Dans Les Pays Arabes £ditions Gallimard, 2011
Copyright © (-ditions Gallimard.
İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI 511
Hukuk 23
ISBN 978-605-399-389-6
Kapak Bahreyn’de güvelİk güçlerince yikilan Şİİ CAMİLERİNİN yenIden Inşasi İçİn yapilan protestolarda
ELİNDE KURAN-I KERİM VE BAHREYN BAYRAĞI TAŞIYAN BİR GÖSTERİCİ, 2013.
(Foto: Mohammed Al-Shaikh, AFP/Getty-Images)
1. Baski İstanbul, Eylül 2015
© BİlgI IletIşIm Grubu Yayincilik MüzIk Yapim ve Haber Ajansi Ltd. ŞtI.
Yazişma Adresİ: İnönü Caddesi, No: 43/A Kuştepe ŞIşlI 34387 İstanbul
Telefon: [phone] / Faks: 0212 297 63 14 • SERTİFİKA No: 11237
www.bilglyay.com
E-posta [email protected]
Dağitim [email protected]
YAYINA HAZIRLAYAN BEYZA BECERİKLİ
Tasarim Mehmet Ulusel
DIzgI ve Uygulama Maraton DİzgIevI
DOzeltI Remzİ Abbas
Dİzİn BelgIn Çinar
Baski ve CIlt Mega Basim Yayin San. ve Tlc. A.Ş.
CİHANGİR Mah. GÜVERCİN Cad. No: 3/1 Baha İş MerkezI, A Blok Kat 2 Avcilar İstanbul
Telefon: [phone] / Faks: 0212 422 11 51 • SertIfİka No: 12026
İstanbul Bilgi University Library Cataloging-in-Publication Data
A catalog record for this book is available from the İstanbul Bilgi University Library
Mezghani, Ali.
Tamamlanmamış devlet: Arap ülkelerinde hukuk sorunu / Ali Mezghani; çeviren Ahmet Arslan.
302 Pages; 16x23 cm.
Indudes bibliographical references and index.
ISBN 978-605-399-389-6
1. Constitutional law - Arab countries. 2. Constitutional law (Islamic law.
3. Arab countries - Politics and government. 4. İslam and State - Arab countries.
5. Law -- Mobility - Arab countries. I. Title. II. Arslan, Ahmet.
KMC524.M4919 2015
TAMAMLANMAMIŞ DEVLET
Arap Ülkelerİnde Hukuk Sorunu
ÇEVİREN
Ahmet Arslan
Babam Hassouna Mezghani’nitt hatırasına...
İçindekiler
vii Çevirmenin Önsözü
xii Çevirmenin Notu
xv Önsöz
l Giriş
ıı BİRİNCİ KISIM Modernliğin Sınavında Tarihsel Miras
23 1 Tarihsiz Bir Geçmiş
28 Tarih Korkusu
31 Bağlam Dışı Bir Sistem
38 Metnin Tesisi
4 6 Anlamın Tesisi
51 Oybirliği (İcma)
57 Sistemin Kapanması
63 2 Hukuku Özerkliğinde Tanımak
64 Hukuk ve Din: Birbirine İndirgenemez Doğalar mı
70 Hukuk Dinin İçinde Eridiğinde
78 Adalet ve Toplumsal Bağ
82 Yer Üzerine
86 Tören Kuralları
91 3 Kaybolmuş Olan Aklı Yeniden Bulmak
92 Aklın Kovulması
105 Kişisel Görüşün (Re’y) Kenara İtilmesi
108 Hangi Hukuk ve Siyaset Felsefesi?
115 İKİNCİ KISIM Devletsiz Yasadan Hukuk Devletine mi?
123 4 Hukukun Devletleştirilmesinin Görüntüleri
125 Kaçırılmış Fırsatlar
133 Kaynaklar Kuramı ve Hukukun Akılcılaştırılması
142 Şeriat: Üstünlükten Yardımcılığa
150 Görevinden İstifa Eden Devlet
156 Ümmetten Ulusa
163 Tamamlanmamış Bir Ulus
170 Ulusal Aidiyetlerin Etkisiz Hale Getirilmesi
173 Devletlerle İlişkisini Kesmiş Olan Şeriat
179 S Hangi Topluma Hangi Hukuk?
182 Siteyi Düşünmek
185 Eşit Yurttaşların Sitesi
193 Siteyi Kadınla İlgili Olarak Düşünmek
198 Geleneksel Külliyattan Çıkış mı?
203 Şerh Etmekten Çok Yorumlamak
208 Bağlam İçine Yerleştirmek (Contextualisation)
211 Yöntembilimsel Zorlamalar
215 Reformun Yolları
220 Medeni Anayasadan Yoksun Bir Toplum
227 6 Her Yasadan Bağımsız İktidardan
Hukuka Boyun Eğen Devlete mi?
229 Vesayet Altında Bulunan Toplum
232 İtaat İktidarı
237 Sınır Olarak Bireysel Ahlâk
246 Süs Anayasalar
257 Sonuç
265 Kaynakça
277 Dizin
Çevirmenin Önsözü
itaplarımı, daha doğrusu çevirilerimi okuyanlar bilir. Genellikle çevirdi­
ğim kitaplara uzun önsözler, tanıtma veya takdim yazıları yazarım. An­
cak bu kitaba nasıl bir önsöz yazacağımı, hatta yazıp yazamayacağımı uzun
zamandan beri düşünmekteydim. Bunun nedeni onun hakkında yazacak faz­
la bir şeyim olmaması değildi, tersine çok şeyin olmasıydı. Ancak bu da doğ­
ru bir şey olmayacaktı; çünkü kitaba zaten iki ünlü isim tarafından bir önsöz
yazılmıştı. Öte yandan içinde yazarın fikirlerini yeniden anlatacağım ve de­
ğerlendireceğim uzun, ayrıntılı bir önsöz de doğrusu usule uygun bulduğum
bir şey değildi, hatta dahası gereksiz bulduğum bir şeydi. Ama kitabın son
tashihi önüme gelince dayanamayıp, kısa tutmak koşuluyla, gene de bir şey­
ler yazmamın, görevim olduğuna karar verdim
Mezghani’yi, bu kitabını okumadan ve ondan çok etkilenerek çevirme­
ye girişmemden önce tanımıyordum. Şimdi de fazla tanıdığım söylenemez.
Ama bu kitapta ele aldığı konuları biliyorum, daha doğrusu onlarla ilgileni­
yorum; onlar benim de bütün meslek hayatım boyunca üzerinde durduğum,
düşündüğüm konular. Hatta bütün Müslüman aydınların şu veya bu şekilde
iki yüzyıldan beri üzerinde düşündükleri, tartıştıkları ana meseleler: Kısaca
modernleşme ile İslam dünyası, Müslüman toplumları arasındaki ilişkiler me­
selesi. Mezghani tarafından ele alınan bütün bu konular üzerinde büyük öl­
çüde onun gibi düşündüğümü itiraf ederim.
Gerek bu eserden gerekse hakkında yaptığım araştırmadan öğrendi­
ğim bilgi, Mezghani’nin köken olarak Tunuslu olduğu ve şimdilerde Paris