Tam sayfa faks yazdırma

51 Pages·2008·11.16 MB·Turkish

r
O5 AGUSTJ3 1987 .
ERCiYES üNIVERSITESI
iLAHiYAT FAKÜLTESi
- DERGiSi
KAYSERİ-1985
KUR'A N VE TEl\1İZLİK
Prof. Dr. Hüseyin ATAY
Kerim, ilk inen ayetlerinde bile önem ver
Kur'an-ı temizliğe
Bunda maddi ve bedeni öncelik
miştir. temizliğe verdiği anlaşıla­
bilir. Ancak <ıRabbi yüceltmeyiı> (1) öne almaGı ile öncelikle mane
vi temizliğe de işaret etmiş sayılabilir. İnsanın maddi ve bederıi te
de içinin ve ruhunun kadar önemlidir.
mizliği temizliği
Kerim, Allah'la dünyada özel millakat (Müs
Kur'an-ı ınanevi
namaz için pek özel maddi ve bedeni
l'ümanın miracı sayılan) bır
Müslümanlar bu özel dikkat
temizliği şart koymuştur. temizliğe
ederler. Ne var ki onu o kadar benimserler ki, hususlara da
diğer
ve bu arada Kur'an okumaya da bunu olarak ileri sürerler.
şart
Uzaktan veya temizlikle ilgili olan ayet ve hadisleri bu
yakından
yöne destek olacak anlar ve yorumlarlar. Kerimin
şekilde Kur'an-ı
elle için bu özel ilk olan
okunınası tutulması temizliğin basamağı
yıkanınayı (Gusletmeyi) şart koşarlar. İslamda durup dururken
ve temizlenmek arzulanan ve bir
yıkanmak elb~tte beğenilen iştir.
Ama özel olarak sadece cünüplük ve
yıkanmanın şart koşulması
içindir. Bu iki durumdan birinde olan insan namaz
hayız kılmak
için yıkanmak mecburiyetindedir. Ancak bazı alim ve fakihler bu
mecburiyeti Kerimi tutmaya ve okumaya da et
Kur'an-ı teşmil
mişlerdir. Şimdi bunu inceleyeceğiz. Şunu önce hatn·latmış olalİm,
ki abctestsiz caiz görmeyen alimler cünüp
Kur'anı tutmayı bazı
olarak da caiz görmezler. Çünkü cünüp olan kimsenin
tutmayı
abctest alması cünüplüğü kaldırmaz. Önce cünüplükten yıkanmış
ve ondan sonra abdest Ama olan bir
olmalı almalıdır. yıkanmış
kimse sonra abctesti bozacak bir ab
yıkandıktan şey yapmaını.şsa
destli Abctesti bozulursa sadece abctest Cünüp olan bir
sayılır. alır.
kimsenin ve Kur'an
Kur'an-ı tutamayacağını okuyamayacağım
söyleyenierin delillerini önce zikredip, sonra cünüp olarak Kur'ana
ve Kur'an söyleyenierin cevapla
dokunabileceğini okuyabileceğini
ve delillerini
rını göreceğiz.
(!) Muddessir suresi, 3
13
Kerimde «0 kitapta bulunan Kerimdir
Kur'an-ı saklı Kur'an-ı
O'na ancak olanlar dokunabilir» (2) denmektedir. Bu
arındırılmış
ayette geçen elimizdeki mushaf iddia eden
Kur'an'ın olduğunu
insanlar O'na abdesisiz ileri sürdükleri
bazı dokunulamayacağını
gibi cünüp olarak da söylemektedirler.
dokunulamayacağını
Türkçe Kur'an tefsirlerinde suresinin 79. aye··
yazılmış Vakıa
tinin tefsir gözden geçirmek gerekmektedir. Ttirk
nasıl edildiğini
müslümanlan, Türkçe eserlerden için, on
bilgileri~ öğrendikleri
larda olan fikirlere de temas etmelidir ki bir
ayrıca yapıları ara§tır­
eksiklikten uzak M. Vehbi «Hulasat'ul-Beya.m
ına olmasın. adlı
Türkçe tefsirinde bu ayeti : «Kur'an Allah
şöyle açıklar katında
ve kadar
ınahfuz şeytanın almaıSından saklıdır. Kıyamete ahkamı
ve sözleri tebeddülden mahfuzdur ve Kur'an'a dokun
değişrnekten
maz. Ancak hactesten (Abdestsizlik) ve pislikten tap.ir (temiz)
olanlar dokunur. Zira Kur'an alemleril1 Rg,bbi olan Vacibu'l-Vücud
nazil bir kitap O'na kim
tarafından olmuş olduğundan yapışacak
se abdestli ve pislikten temiz ve tahir ki
olmalı diğer olmalı kitabın
kutsiyetine riayet olsun. Zira abdestli olmayan ve cünüp
etmiş
olan kimsenin Kur'an'a (3).
yapışması günahtır»
Muhammed bu ayet-i kerimeyi
Haındi Yazır, şöyle açıklamış­
: «Kl1r'an yani temiz tutulma;k kirletilmemek zayi edilme
tır saklı
mek için içinde mahfuz tutulur. Mushaflar
saklanır. Malıfazalar
öyle mahfuz Mutahhar olandan
tutulmalıdır. (Arındırılmış) başka­
O'na el süremez. Bu nefiy, (A yetteki olumsuz olan nehiy
sı «Laıı)
(olumsuz emri) Yani, taharetsiz kirli elle O'na do
manasındadır.
Ancak maddi ve manevi pislikten hubs'u (pislik) ha
kunmasın.
desten (Abdestsizlikten) taharetle abdestli
temizlenmiş imanlı
kimseler etsin. Bu ayet sebebiyledir ki, cünüp iken
t~mas fıkıhta
Kur'an ve abctesti mushafa mess (do
okunamayacağı olmayanın
kunma) beya:n (4).
ederneyeceği olunmuştur>>
Ömer N. Bilmen'in tefsiri de bu ikisinden farklı değildir. Bel
ki biraz daha «O tamamen te
manayı daraltını~tır. mushafı şerife
miz olanlardan el sürerhez. Binaenaleyh tam bir taharet
başkaGı
halinde bir Kerimi eline alamaz. Yani
bul~nmayan şahıs Kur'an-ı
dinen Cumhur Ulema'ya (Alimlerin
alması nehyedilmiştir. çoğtm-
(2) su resi, 79-80.
Vakıa
\3) Mehmet Vehbi, Hulasatu'l-Beyan 14/360 (Eski baskı)
(4) M.H. Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, 6/4723
14
luğuna) göre' tahafetsiz olan bir kimse,Kur'an:.ı kerirne mess ede
mez, eline alamaz; Fakat bir cemaata göre, ta:haretsiz bir kimsenin
mess etmesi caiz de, O'nu kendisine (Kur'an-a)
·~ur'an-a değilse
bitiŞik alınayan bir zarf içinde, bir sa:tıdık içinde olarak eline al
caizdir. göre bir cünüp, oku
ması İmam-ı.Şafü'ye Kur'an-ı Keı1mi
yamai. Fakat bir .abdestsiz müslüman, ezber okuyabilir. Çocukla
rın Kur'an-ı eUerine alarak okumala;rı bir zarurete binaen mübah
bıilunmuştur. Onlar Kur'an-ı okuyup oğrenmek mecburiyetindedir
ler ve onlar mükellef i§aret var
değildirler. Fukahanın -beyanında:
ki, hükmü kast ile tegayyür
dır kı.raat (okumanıri hük:ıpü) (deği­
eder. .Binaenaleyh ctinüp. .içih zikr tesbih ve dua caizdir. :Yani.
şir)
'Qu zikredilenlerin tilavet'-i Kur'an
ka:sdıyla 6Iniaksızm yapılması
ve nüfesa' ve lohU$"a da bu gibi.
mübahtır. Hayız (Aybaşılı kadın)
un
ahk[m hususunda c üp gibi sayılır. Bı;ı ayeti keii.me şöyle d~ te'
vil (yorum) edilmiştir<
o
Levhi Mahf"4z~a günahlardan tertemiz, olandan başkasi,; ya
ni meleklBrden başkası temasta bulı.mamaz>> (5).
Buraya sözlerini ve tefs-irlerüii .na;klettiğ{miz alimleriinizln hal
'lcımızı:q, üı;)e-ri:iı.e tesiri inkar edilemez.· Diğer İslam alimleri arasın-­
da· böyle. ve bizimkilerin de oruardan
düş.ü:ı:ıenlerin bulmJ.duğunu
fa:rkl~ olmadık;lah görülmektedir. .Blil husust~ yaptıgımız inceleme
gösteriyor ki, 'bir önceki alim kendi arılayış_ına göre bir şey söylii
ypr. Sonra gelen oınun söylediğL yönde ve istikamette biı:az daha
Bu
srkı ve daraltıçı sözler ,söyHiym·. böylece uzayıp gidiyor. Durum
da nna göre dartaşıyor ve sıkıntı meydana getiriyor. Şu ?nemli kai
de unutuhnamalıdır : Bir hükmü yeıine getirl,hek için ne· kadar çok
şart ileri sürillürse o hükmün yerine getirilmesi .o kadar·i mkanıSIZ
olur.; ve hüküm gerçekUğini ve. tesirini gösteremez. Kur'i m oku
mak için ne kadar çok şart ileri sürülürse, Kur'an'ın okunınası o
kadar olur.
eiıgellenm,iş Kur'an1lı kı,:ı.dsiyetitıi, O'nurı manasında
nradd.i görmek çok ve tamamen
aı:ainayıp kağid.inın $aklanmasında
yanlış bir duşünce olctltğu halde,, bilemer söylemişt~r diye bilme
yenler de uyinak zoruılda kalmışlardır. Bu sahada .oku.rp.aımş' olan~
lar bileceklerdir. Hala ve
.doğrusunu nasıl sıkıntısını çektiğimiz
. '
müslüman milletierin belini .krran çok önemli bir. ilmi metod yan-
lı,ş1 vardır .. O da şudur : Datı:a önce ilk-defa bi.r alim vey& müctehit
ve bir yazar .bir fikir ileri veya bir ayet ve haqise bir ma
sürmüşse
na onun ve
vermişse artık yan;Iışlığı doğruluğu tartışılmadan doğ-
(5) . öırieF· N. ,Bilmen, Ky.t'aıH Kerirhin Meali Alisi ve T~fsiri, 8/3614.
/ \ .
15
rulugu kabul edilir ve O'nun istikametinde ilave edilir, gidilir.
Çünkü O'nun sözü esas o bir ver
alınmıştır, değişmez istikaınet
ve sonr:a gelen o istikamete göre yoluna devam eder. Bu
miş artık
böylece halk hale gelir. O fikre ve
arasında yaygın anlayışa karşı
olanlar ve olduklan kimse
azınlıkta kalır onların haklı tarafından
söz konusu edilemez, olur. Hükümler ve onlann tesir
düşünülüp
uygulamalar böylece devam eder durur. al
ettiği yanlış Yukarıya
Türkçe tefsirlerdeki dikkati çekmek istiyo
dığımız bazı yaniışiara
ruz : Zaten bu konuyu için mümkün kadar
incelediğimiz olduğu
herkesin yer verip belirtmeye
görüşüne yanlış doğru tarafını çalı­
~ıyoruz. M. Vehbi'nin: Kıyamete kadar ahkamı ve sözleri değiş­
rnekten mahfuzdur, bu hususta O'pa kimse dokunamaz demesi
ve ·ayet bunu ifade eder. Ama abctestsiz ve cünüb
doğrudur olanın
Kur'ana ve demesi Ayette
tutması yapışması günahtır yanlıştır.
böyle mana yoktur. Buna dair olan hadislerin ve
l;ıir doğruluğunda
ihtilaf da hük
manalarında edildiğinden dolayı onl~rdan «günahı>
münü
çıkarmak yanlıştır.
«Abde8tli ki kutsiyetine riayet sö
ol~nalı kitabın etmiş o!sunıı
zünde de iki Bu durumda Kur'ana müslü·
esastım yanlış vardır.
man olmayan dokunamayacak ve O'nu okuyama
yaklaşamayacak
Çünkü müslüman olmayana abctest al, Kur'an okuyacak
yacaktır.
ve Dinini demek . .
İslam öğreneceksin saçmadır
Kimse böyle için müslümandan
yapmayacağı başkasına
okutma ve Halbuki Kur'an bü
Kur'an-ı öğretme imkanı kalkıyor.
tün O'nu,"her zaman ve her durumda herkes
be.şeriyete gelmiştir.
okumak ve
zorundadır. Km·'an'ın kutsallığı manasının değişmez
yüce olmasmda Buna bizimkiler hiç temas etmediler.
aranmalıdır.
İkincisi Hz. Peygamber bir sözünde: «Müslüman, cünüp ol
makla pis O halde her zaman Kur'an
olmazı> demiştir. müslümanın
engelemek için O'nun abdestli ileri sürmek
okumasını olmasını
Kafir ve zaman okuma imka
yanlıştır. putpereıst Kur'an-ı istediği
nma sahip olacak ama. müslüman böyle bir imkandan mahrum
bir müslüman
sayılacak, aklın alaca.ğı iş değildir. Aslında Kur'an-ı
her zaman okumak ve daha iyi anlamak zorundadır. Bu noktadan
da abctestiiden tutamaz demek kabul edil
başkası Kur'an-ı yanlış
miştir.
M.H. ise; Kur'an'da geçen kelimesine
Yazır ((mekn:Unıı (saklı)
bir mana ki : ((Kur'an temiz tutulmak.kirle-
yanlış vermiştir. Şöyle
16
tilmemek için saklanan içinde mahfuz tutulur.» Bu
malıfazalar
sözün Kerim tutulacak, kimse O'nu
yanlış tarafı: Kur'an-ı saklı
görmeyecek ve süslü kutular içinde muhafaza edilecek, ol
demiş
Millet de hep öyle ve O'nu içinde sak
masıdtr. davrandı sandıklar
durdu. Millet harfi harfine ama
ladı onların dediğini yaptı Kur'an-ı
hiçbir zaman anlamaya ve Halbuki
çalışmadı anlamadı. Kur'an-ı
kirli ellerle tutmamaya dikkat edilecek O'nun temiz ve
yırtıksız
ki, herkes O'nu okusun, demeliydi.
kalması sağlanacak kolaylıkla
Bunlar ömürlerini ilme ama hep veya kez önceki
vermişler çoğu
lerin dediklerinden uygun tekrar etmekten
kafalarındakine olanı
ve öncekilerden sözlerin
başka birşey yapmamışlar aldıkları doğ­
M.H. esasta bir hata
ruluğunu incelememişlerdir. Bakınız Yazır,
daha Diyor ki : «Bu ayet sebebiyledir ki cünüp iken
işUyor. Fıkıhta
Kur'an ve abctesti :tv.[ushafa messede
okunamayacağı olmayanın
beyan «Önce hükmü ka
meyeceği olunmuştur. fıkıhtaki öğreniyor
bul ediyor sonra onun ve onu Kur'ana
ışığında Kur'an-ı anlıyor
tatbik ediyor. Oysa ayeti kerimede cünüp ve abdest sözü geçme
mektedir. Kaide, Kur'ana hükmü
bakıp, fıkıhtaki doğrultmaktır.
Bu gibi ve tatbikattan ki, biz uyduk,
yanlış anlayış dolayıdır fıkıha
Kur'ana çevirdik ve zannettik ki, uymak, Kur'ana uy
sırt fıkha
maktır. Elbette fıkihta, Kur'ana uygun hükümler de vardır. İşte
hükümlerin Kur'anda ve
fıkıhtaki olanlarını olmayanlarını ayır­
mak gerekir. Bunun kaidesi ve sahih hadisleri önüne ko
Kur'anı
yup ve onu ölçü alıp hareket etmektir. Ö.N. Bilmen de, benzer ha
talar ve ancak da «Kur'
yapmış şunları düşünmeden nakletmiştir.
Kerimi çocuklar ellerine okumalan bir zarurete binaen
an-ı alıp
mübah bulunmuştur. Onlar Kur'an-ı okuyup öğrenmek mecburi
yetindedirler ve onlar mükellef Buradaki
değildirler» hataları işa­
retiiyelim : mükellef söylerken,
Çocuklaıın olmadığını onların
Kur'an zarureti nereden yok
okumalarının çıkıyor. Tutarsızlık
mu ? Mecbur izah edilecektir ? Mükellef
olmaları nasıl olmadıkları
ama mecbur olduklan Böyle, bir bir
doğrudur; yanlıştır. yanlışı,
netice <<mugalata» denmektedir.
doğruya karıştınp çıkarmaya,
Oysa mükellef halde abdest
olmadıklan çocukların, Kur'an-ı.
·~tz okumalarına fetva veren bir kimse, mükellef olanların abctest
siz okumalanna da haydi haydi fetva vermeliydi. Mükellef olma
yan için kutsiyeti niye söz konusu edilmiyor da mükel
Kur'an'ın
lef olana tutmak günah sayılıyor ? Halbuki mükellef olanın so
rumlu bir sürü daha iyi yapabilmek için,
olduğu işler vardır. Onları
mecburiyetlerini azaltmak gelmez mi? Daha önemlisi
diğer lazım
çocuklar mükellef okuyabilecekler, ama mükellef olan
değilken
17
okuyamayacak. mükellef olan okuyacak ki Kur'anda ne1er
Aslında
ona göre hareket etsin. Ne ki Kur'anda
olduğunu öğrenip, yazık
sanki mükellefe yasaklamyer da kimse
olanı öğrenmek farkında
Sonra müslümanlarm kötü durum düzele
değildir. düştüğü nasıl
cektir?
Ö.N. Bilmen'in söze dikkat etmek
başkalarından naklettiği şu
gerekir. «Hükmü hükmü) kast ile tegayyür
kıraat (okumasının
eder (Niyete göre <<Cünüp için, zikr, tesbih ve dua caiz
değişir)»
dir. Kur'an mü
Bunların okunınası kasdıyla olmaksızın yapılması
Birinci cümlede geçen niyete göre okuma hükmü
bahtırıı değişir
kaidesini koyuyor. İkinci cfunlede buna misal veriyor. Şiindi bir
kimse Kerimi dua niyetiyle veya niyetiyle okursa
Kur'an-ı şifa
abctestsiz ve cünüp olarak okuyabilecek, ama, Kur'an niyetiyle
okursa cünüp olarak okuyamayacak Niyete göre bu hük
değişik
mü veren kim olursa olsun hata Bu, Kur'an ve Hadise da
etmiştir.
yanmayan indi bir hükümdür. gereken soru Her
Sorulması şudur.
iki durumda (sözleri) ve manalan
Kur'an'ın lafızlan değişiyor
mu ? iddia edilemez. O okuyan diyecek ki ben dua
Değiştiği hald~
ve zikir niyetiyle okuyorum. O zaman O'na ne cevap verilecektir ?
Bunun yoktur.
cevabı Aslında Kur'an'ın okunmasını şarta bağla­
yanlar, ileri sürdükleri :ve ve
şartıann ağırlığını doğru olmadığını
ama sözlerinden de
Kur'an-ı okumanın engellendiğini görmüşler,
vaz ek fetva ve sözlerle hafifletme veya
açıkça geçmemişler şartlan
yok farzettirmeye mecbur olarak zikir, tesbih ve dua ab
kaıstıyla
destsiz ve cünüp izin Müslümanlara he
okunmasına vermişlerdir.
le memleke.timizdekilerine olursa, onlar Kerimi
bakılacak Kur'an-ı
dua ve zikir için okuyorlar, hastalanna üflüyor·veya ölülerinin ar
dından gönderiyor. O halde Ö.N. Bilmen ve O'nun gibi düşünen
fukahaya göre bu gibi kimseler Kerimi cünüp ve abctest
Kur~an-ı
siz okuyabilirler. Çünkü anlamadan dua olarak okuyorlar.
duadan maksat, anlamadan okumaksa ki böyle
Eğer düşün­
mek kimsenin haddine değildir.İlerde meseleyi çok çeşitli alimierin
fikir ve göre incelemeye devam Fakat her
anlayışıarına edeceğiz.
sonunda bir tezyil (netice) olur.
münakaşamn çıkarmak doğru
cünüp ve abctestsizlerin günah
Kur'an-ı Keriir.ıi tutmasının
diye bir §ey Kur'an'da Cünüp tutulup
olması bulunmamaktadır.
okunmaz diyenler bile zikir ve dua cevaz
kastıyla okunabileceğine
vermişlerdir. Buna göre tutulup okunacağına inanınayarilar zikir
ve dua kasdıyla Kur'anın okunabileeeğini dolambaçlı yoldan söyle
mi§ oluyorlar.
18
Cünüp olan kimsenin ve onu oku
Kur'an-ı tutamayacağına
dair ve hareket Suresinin
yamayacağına başlangıç noktası Vakıa
79. ayeti onun önceki alim ve mücehitler
alındığından tarafından
arapça eserlerden de takip etmek meseleye
nasıl anlaşıldığını açık­
getirecek ve kesinlik
lık kazandıracak.
Bunu göre olanlar ancak O'na do
söyleyenıere <<arındırılmı.ş
kunur» daki <<Arıncılrılmışlan> dan maksat meleklerdir. Yani O'na
sadece melekler dakunabilir dokunamaz. Bunu söyleyenie
başkası
rin içinde şunlar bulunmaktadır: İbn. Abbas, İkrime, Said b.
Cubeyr, Enes, Cabir b. Zeyd Ebu Nahik, Suddi ve Abdur
Dalıhak
rahman b. Zeyd, ki bunlara göre mana «Dokunamaz» olarak haber
veriliyor (6) O halde, ayette geçen kitap elimizdeki Kur'an olma
bu dünyada ve elimizde olan yani in
dığından Kur'an-ı mushafı
sanlardan herkes tutabilir ve bu durum ayete aykırı düşmez ve
bunlann <<temizletilmeleri» söz konusu olmaz.
arındınlmaları
ayeti kerimede zikredilen kitaptan maksat elimizdeki
Diğeri,
diyenierin sözüdür. Bunu söyleyen Mücahid (7) ve Ka
mushaftır
tade'dir. Elimizdeki mushaf söyleyenler
olduğunu <<Arındırılmış
(Mutahharun) hususunda dört mana ileri
olanlanı sürmüşlerdir:
'
a) olanlar abdestli Bunu
Arındırılmış olanlardır. çoğunluk
s_öylemiştir.
b) olanlar putperest ve dinsiz .,
Arındırılmış olmayanlardır.
Bunu Ata b. Saib
söylemiştir.
c) olanlar günah ve hata Bunu
Arındırılmış işlemeyenlerdir.
Rabi' b. Enes
ı?öylemiştir.
d) zevkini, ve ancak O'na inanan
Kur'an'ın faydasını tadını
bulur ve elde eder. Bunu Ferra (8).
İmam Böylemiştir
(6) Cemalurldin Abdurrahman b. Cevzi, Zadıi'l-Mesir, 8/151. İsmail b. Kesir,
(774 -1372) Tefsir 4/298, Beyrut 1969.
(7) Burada bir tenakuz var. Mücahid hem birinci görüşte ve hem ikinci gö
rüşte zikredilmiştir. Taberi tefsirinde Mücahitten yapılan rivayette ve
Mücahidin kendi tefsirinde (Devlet Katar s. 652) görülen O'nun birinci
fikre sahip olduğu husustur. Burada dikkatle takip edilmesi ve ilmi
olarak gözden kaçıi'ılınaması şart olan nokta şudur. Büyük alimler de
hata ediyor onların hatasını başkası ile karşılaştırarak veya ilmi esasla
ra vararak anlamak mümkündür. Şevk~ninin de Katade ve Mücahidin
görüşlerini nakilde dikkatsiz davranmış olduıtu anlaŞılıyor (Fethu'l-Ka
dir 5/156)
(8) Zadu'l-Mesir, 8/151, Tefsir İbn. Kesir, 4/298
19
Bu dört bendde zikredilen Kur'andan maksat elimiz
görüşler
deki mushaf göredir. içinde abdestli
olmasına Onların olmayı şart
sadece birinci sahipleridir. Geri kalan üç bendin gö
koşan görüş
sahiplerine göre elimizdeki mushafa tutmaya hiçbir
rüş şart koşul­
muyor, ancak çok önemli nokta onun manasma olmaya, ma
vakıf
anlamaya ve ondan istifade etmeye büyük dilci ve edebiyat
nasını
olan Ferra dikkat oluyor. Bu bizce en isabetli ve
çı İmam çekmiş
üzerinde gereken O'na inananlar an
durulması noktadır. Kur'an-ı
lar ve istifade eder.
Katadenin fikri Cevzi'nin nakline Taberi,
İbn. uymamaktadır.
Katadenin «0 Kur'an Allah
görüşünü şöyle açıklıyor. katındadır.
O'na ancak melekler dokunabilir. Ama dünyada (elimizde) olan
Kur'an'a pis putperest ve murdar münafık dokunabilir (9): Bu
ifadeden kolayca ki, ayetteki Kur'andan maksat Levhi
anlaşılır
Mahfuzda ve Allah olan Kur'an O'na
katında olduğundan dolayı
melekler dokunur, demektir.
şeytanlar dokwıamaz,
Bunlardan insanlar kastedilmemek
Ankianmışlar onlardır.
tedir. Bunun için Kur'ana abdest5iz ve cünüp olarak
dokunulamaı,
demek bu ayete dayanmaz ve böyle bir iddia olur. Bu mana
yanlış
desteklemek hususunda demektedir.
yı şöyle
Ayetin ihtilaftan alimierin
anlaşılmasında çıkan dolayı çoğun­
bu ayeti delil getirmekten vazgeçtiler ve hadislerden delil ge
luğu
tirmeye gittiler (lO). Hadisiere ilerde
geleceğiz. Şimdilik yalnız
bu ayetin inceliyoruz. O'nu ancak O'na
manasını İmamı Ferra'nın
inanan anlar ifadesini Alusi, teyid ediyor.
Şıhabeddin şu şekilde
bu manaya da Ayeti Kerimenin «te
Aslında başkaları değinmiştir.
mas edilmez» demesrnin manasma ve muhtevasma muttali
gereği,
olunamaz anlamını verir (ll). Bu, Kur'an'ın anlaşılmasının, arık
ve temiz kalble, fikirden uzak ve zihninin dolu
peşin başka şeylerle
olmaması hatinde gerçekleşeceğini vurgulamaktır. Bu ilmi metod
ve zihniyete uygun bir ve tutum halde müslüman
anlayış olduğu
lar çok uzak Ama ilk bunu
bwıdan .düşm~lerdir. müslümanların
iyi ve tatbik ettiklerini
anladıklannı hatırlatmak lazımdır.
Cemaluddin Kas1mi, «Kur'ana dokunamaz>) onu
ın manaGının
kabul etmez, onun yolundan gitmez söylemiii-
anlamında olduğunu
(9) Taberi Tefsiri 27/206, Tefsiri İbn. Kesir 4/298, Mahmud AIO:si, Ruhu'l-Mea
(10) Alusi Tcfsiri, 8/329
(11) Alusl, agy. Muhammed Cemaluddin Kasınıi (1283 -1332/1866 -1914), Tef
siri 15/5660.
Kasımi
20
ve
ttr. Bir dokunmak onu ona yönelmenin-sebebidir
şeye .sevm~nin
ve ona kulak vermenin amilidir. Buna gör-e buradaki temi,.zılk (ta
haret), .kalbin p-q.tperestlik,. kötü ahlak ve bozuk huy
münafıkhk
ve al,ışkanlıklardan temiz ve arık ol:n;1ak anlamındadır (12). İşte
böyle ola,n kimseler Kur'ana dokunabilir' onu anlayabilir. Bumana
en ve ruhuna salim ve temiz
doğru Kur'an;ın, insanın yara;tılış)lla
en uygun ve onu teyid eden bir
manadır.
tercümesi hale gelen Kutub'un
Meınleketimizde yaygın .Şeyyid
((Fi tefsirinde ayeti
ZilaJi'l-Kur'anıı adlı keriınedeki ((Kitabıı ın
Allah olan kitap ve ayetteki olumsuz olan
katında olduğunu edatı
<iEmir» de <<Haber)). de olums'uzluk
<<Laıı nın değil «Nefyıı bildi~di­
ğini tercih .etmiştir (113).
ayetteki olumstlzluk emir kabul edilirse, bu insan
~ğer edatı
emir ve insanlarm temiz olmadan tutmama
l;:ı,ra ö.iduğu Kur'aıia
lan Halbuki ayetteki Kur'andan. ma:ksat
gerektiğ-i aniaşılacaktır.
Allah olan kitap ona yasal$:
katı:ada olduğundan dokunulmasının
olmaz·. Çünkü zaten ona insan dokunacJik güçte ve
lanması doğru
kudrette degildir .. O, cinlerin ve şe:ytanların dokunamayacağı ve'
ve mattali .olup .bilemi
.onların saldırılarina tiğramayacağı onların
yecekleri bir kitapta ve mahfUztlur. Bundan ayette emir
saklı dolayı
bu
(buyruk) olmay1p, haber vardır ve haber de Allah katındaki
Kur'anla ilgili elimizdeki
olduğundan mushafı ilisanın tutmaşıtiı
yasaklayan yoktur.
bir-'ınana
.
Ibn Kayyım Cevz;,:i. ye'' nin (!751/13. 50)~ Vakıa suresinin bu 79.
izah, bir czetleme buraya
ayftilıe yaptığı olması bakımından alın­
olur.
ması doğru
'
a) Bu ayeti kerime Hz. Peygamberin en
peygamberliğinin
delilidir. O, kendisine ve piS', murdar
açık .All~h katından gelmiş
bir yerden melek
ruhların dokunamadığı anndırılmış tarafından
getirilill-iştir.
b) «Yalnız arındırılmış olanlatın dokunabiieceği bu. saklı bir
kitapta iken, alemierin indirilen Ke
Rabbı ,tarafından 'Kur'an-ı
rimdirıı (14) manasında ·olan ayeti şu ayetin benzeridir <cKur'an-ı
(12) Tefsiri, 15/5660
~asımi
(13) Seyyid Kutup Fi Zila1i'l~Kur'aiı 17/144-5 (Arapçası)·, Tercümesi, İ4/i64.
(lft) V~ıa, 77-80. ·
21