Szachy dla przyszłych mistrzów Jerzy Konikowski Copyright © 2015 by Wydawnictwo RM All rights reserved Wydawnictwo RM, 03-808 Warszawa, ul. Mińska 25 [email protected] www.rm.com.pl Żadna część tej pracy nie może być powielana i rozpowszechniana, w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (elektroniczny, mechaniczny) włącznie z fotokopiowaniem, nagrywa- niem na taśmy lub przy użyciu innych systemów, bez pisemnej zgody wydawcy. Wszystkie nazwy handlowe i towarów występujące w niniejszej publikacji są znakami towa- rowymi zastrzeżonymi lub nazwami zastrzeżonymi odpowiednich firm odnośnych właścicieli. Wydawnictwo RM dołożyło wszelkich starań, aby zapewnić najwyższą jakość tej książce, jed- nakże nikomu nie udziela żadnej rękojmi ani gwarancji. Wydawnictwo RM nie jest w żadnym przypadku odpowiedzialne za jakąkolwiek szkodę będącą następstwem korzystania z infor- macji zawartych w niniejszej publikacji, nawet jeśli Wydawnictwo RM zostało zawiadomione omożliwości wystąpienia szkód. ISBN 978-83-7773-359-2 Redaktor prowadzący: Irmina Wala-Pęgierska Redakcja: Bartosz Działoszyński Korekta: Justyna Mrowiec Projekt okładki: Grażyna Jędrzejec Zdjęcie na okładce: shutterstock.inc Redaktor techniczny: Anna Nieporęcka Skład: Marcin Fabijański Druk i oprawa: Oficyna Wydawnicza READ ME – Drukarnia w Łodzi, Olechowska 83, (42) 649-33-91, [email protected], http://druk.readme.pl W razie trudności z zakupem tej książki prosimy o kontakt z wydawnictwem: [email protected] Spis treści Objaśnienie symboli . . . . . . . . . . 7 Obrona francuska . . . . . . . . 55 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Obrona Caro-Kann . . . . . . . 57 Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . 11 Obrona Pirca . . . . . . . . . . . . 60 Obrona Alechina . . . . . . . . . 61 Obrona skandynawska . . . . 63 I. SZYBKI KURS OTWARĆ Debiut Nimzowitscha . . . . . 64 SZACHOWYCH . . . . . . . . . . . . . . 15 3. Debiuty zamknięte . . . . . . 65 1. Debiuty otwarte . . . . . . . . . 17 Nieprzyjęty gambit Debiut centralny . . . . . . . . . 17 hetmański . . . . . . . . . . . . . . 65 Gambit północny . . . . . . . . 18 Przyjęty gambit hetmański . . 70 Debiut gońca . . . . . . . . . . . 19 Obrona słowiańska . . . . . . . 71 Debiut Ałapina . . . . . . . . . . 20 Pionkiem hetmańskim . . . . . 74 Przyjęty gambit królewski . . 21 Obrona Nimzowitscha . . . . . 76 Nieprzyjęty gambit Obrona hetmańsko- królewski . . . . . . . . . . . . . . 24 -indyjska . . . . . . . . . . . . . . . 79 Partia wiedeńska . . . . . . . . . 26 Partia katalońska . . . . . . . . . 81 Obrona Philidora . . . . . . . . . 28 Gambit budapeszteński . . . . 82 Gambit łotewski . . . . . . . . . 29 Obrona królewsko-indyjska . 83 Gambit słonia . . . . . . . . . . . 30 Nowoczesny Benoni . . . . . . 86 Partia rosyjska . . . . . . . . . . . 31 Stary Benoni . . . . . . . . . . . . 88 Debiut trzech skoczków . . . 33 Gambit Blumenfelda . . . . . . 88 Debiut czterech skoczków . . 34 Gambit wołżański . . . . . . . . 89 Debiut Ponzianiego . . . . . . . 35 Obrona staroindyjska . . . . . . 90 Partia szkocka . . . . . . . . . . . 36 Obrona Grünfelda . . . . . . . . 92 Obrona dwóch skoczków . . 38 Obrona holenderska . . . . . . 94 Partia włoska . . . . . . . . . . . 41 Obrona polska . . . . . . . . . . 96 Gambit Evansa . . . . . . . . . . 43 Partia angielska . . . . . . . . . . 97 Partia węgierska . . . . . . . . . 44 Otwarcie Rétiego . . . . . . . . . 99 Partia hiszpańska . . . . . . . . . 45 Otwarcie Larsena . . . . . . . . .100 Otwarcie Birda . . . . . . . . . .101 2. Debiuty półotwarte . . . . . . 50 Otwarcie van Geeta . . . . . . .101 Obrona sycylijska . . . . . . . . 50 Otwarcie orangutana . . . . . .102 6 Szachy dla przyszłych mistrzów II. ZASADY PRACY NAD V. ANALIZA I KOMENTOWANIE REPERTUAREM DEBIUTOWYM 105 PARTII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Struktury pionkowe . . . . . . . . .108 Wolny pionek . . . . . . . . . . . . .108 VI.KOMPUTER W TRENINGU Izolowany pionek SZACHISTY . . . . . . . . . . . . . . . . 153 w centrum . . . . . . . . . . . . . . .112 Wiszące pionki . . . . . . . . . . . .115 Programy szachowe . . . . . . . . .153 Formacja c3/d4 lub c6/d5 . . . .119 Bazy szachowe . . . . . . . . . . . .153 Zdwojony pionek . . . . . . . . . .122 Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . .153 Poczta elektroniczna (e-mail) . . . . . . . . . . . . . . . . . .154 III. ĆWICZENIE TECHNIKI Trening drogą LICZENIA WARIANTÓW ORAZ elektroniczną. . . . . . . . . . . . . .154 ZMYSŁU TAKTYCZNEGO . . . . . 127 Opracowanie repertuaru debiutowego . . . . . . . . . . . . . .155 Rozwiązania kombinacji . . . . .132 Rozwiązywanie testów . . . . . . .155 Analiza partii . . . . . . . . . . . . . .155 Trening praktyczny . . . . . . . . .155 IV. ZNACZENIE GRY Materiały szkoleniowe . . . . . . .155 KOŃCOWEJ. . . . . . . . . . . . . . . . 135 Rozwiązania zadań . . . . . . . . .139 Indeks partii . . . . . . . . . . . . . . . 157 Indeks debiutów . . . . . . . . . . . 158 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Objaśnienie symboli ! silne posunięcie !! bardzo silne posunięcie ? słabe posunięcie ?? bardzo słabe posunięcie !? posunięcie zasługujące na uwagę ?! posunięcie o wątpliwej wartości +- białe mają decydującą przewagę -+ czarne mają decydującą przewagę ± białe mają przewagę μ czarne mają przewagę ² białe mają minimalną przewagę ³ czarne mają minimalną przewagę = pozycja jest równa ÷ pozycja jest skomplikowana „ z kontrgrą : bicie + szach # mat Wstęp K ażdy początkujący szachista świadczenia i samozaparcia. Analiza zadaje sobie z pewnością py- wariantów czy nawet pojedynczych tanie: jak trenować, aby nie- ruchów kosztuje wiele czasu. Trzeba ustannie i szybko podwyższać swoje mieć naprawdę dużo cierpliwości, kwalifikacje sportowe. aby się tym solidnie zajmować. Zasadniczym warunkiem właściwe- Nie ma żadnych wątpliwości, że go rozwoju młodego zawodnika – pra ca analityczna z debiutami jest oprócz praktyki turniejowej – jest pra- twórcza i pomaga rozwinąć wiele ca szkoleniowa. Zajęcia z trenerem po zy tywnych cech i umiejętności, od grywają ogromną rolę. Jednakże takich jak wytrwałość w szukaniu szachista, który ogranicza się wyłącz- niez nanych dróg czy zdolności anali- nie do słuchania wykładów, będzie tyczne. Inspiruje też do nieustannego robił postępy w ślimaczym tempie. poznawania nowych pozycji w grze Dlatego praca samoszkoleniowa za- środkowej, które są ściśle związane wodnika jest bardzo ważnym elemen- z wieloma otwarciami. Ponadto czę- tem w procesie doskonalenia własne- sto zmusza nawet do analizy końcó- go poziomu gry. wek, co oznacza, że daje okazję do Wiedza w szachach nieustannie się zajmowania się także problemami rozwija. Każdy turniej jest praktycz- pozostałych faz partii. Trening ogra- nie kuźnią nowych pomysłów, z któ- niczający się tylko do poznawania rymi powinien zapoznać się każdy ogólnych zagadnień gry środkowej zawodnik z ambicjami sportowymi. czy końcówek jest niewystarczający Szczególnie w sferze teorii otwarć do opanowania wiedzy pozwalającej szachowych spotykają nas ciągłe nie- na osiąganie sukcesów turniejowych. spodzianki, którymi trzeba się zająć Takie szkolenie jest mało efektywne w trakcie treningu. Kto zlekceważy i rodzi nawyk schematycznego myśle- studiowanie początkowej fazy partii, nia. W tym przypadku nie ma wielkiej ten szybko pogubi się w gąszczu no- pracy twórczej, ponieważ przeważnie wych wariantów oraz idei. przegląda się takie same lub podobne Faza debiutowa uległa w ostat- pozycje. nich czasach znacznym przemianom Tę książkę przygotowałem z my- i ciągle jest przedmiotem dogłębnych ślą o mło dzieży, która zdobyła już badań teoretycznych i praktycznych. podstawową wiedzę o grze w szachy Ta praca wymaga dużej wiedzy, do- i chce bliżej poznać tajniki fachowe- 10 Szachy dla przyszłych mistrzów go treningu. Poradnik może być także „Pa norama Szachowa”, „Poradnik Sza- pomocą w działalności szkoleniowej chisty”, „Przegląd Szachowy”, „Szachy trenerów. –Chess”, „Wybrane zagadnienia teorii W książce korzystałem z moich tek- i praktyki szachowej”, a także z pra- stów opublikowanych w krajowych cy dyplomowej na I klasę trenerską periodykach specjalistycznych, takich przygotowanej w Centralnym Ośrod- jak: „Szachist a”, „Magazyn Szachista”, ku Sportu w Warszawie w 2002 roku.