Syncellus, Georgius: Ecloga chronographica

548 Pages·1984·91.605 MB·Ancient Greek, Latin

by  Georgius Syncellus, A. A. Mosshammer

AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN DER DDR
ZENTRALINSTITUT
FÜR ALTE GESCHICHTE UND ARCHÄOLOGIE
BIBLIOTHECA
SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM
TEVBNERIANA
LEIPZIG
BSB B. G. TEUBNER VERLAGSGESELLSCHAFT
1984
GEORGII SYNCELLI
ECLOGA CHRONOGRAPHICA
EDIDIT
ALDEN A. MOSSHAMMER
UIPZIO
BSB B. G. TEUBNER VERLAGSGESELLSCHAFT
1984
BIBLIOTHECAE TEVBNERIANAE
HVIVS TEMPORIS
REDACTOR: GÜNTHER CHRISTIAN HANSEN
© BSB B. C. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig, 1984
1. Auflage
VLN 294/375/11/84 · LSV 0886
Lektor: Manfred Strumpf el
Printed in the German Democratic Republic
Gesamthergtellung: INTERDRUCK Graphischer Großbetrieb Leipzig,
Betrieb der ausgezeichneten Qualitätsarbeit, 111/18/97
Bestell-Nr. 666 180 8
15000
PRAEFATIO
DE EDITIONIBVS PRIORIBVS
Opus Georgii Syncelli historicum et chronologicum, quod eclogam chro-
nographicam uulgo nuncupamus, innotuit primum per Isaacum Casau-
bonum. anno 1599 ab Henrico IV curator bibliothecae regiae factus
Casaubonus inter libros manuscriptos nuper Parisios aduectos codicem
antiquum operibus chronographicis repletum repperit. quo de codice et
praesertim de opere Georgii Syncelli in eo contento certiorem mox fecit
losephum Scaligerum, auctorem ilium clarissimum libri De emendatione
temporum (Parisiis 1583) eo tempore Lugduni Batauorum degentem et
in chronicis Eusebii Pamphili edendis reparandisque uersatum. nonnul-
lis annis praeteritis post multas imprecationes in epistulis suis effusas
codicem Parisinum ad se deferendum tandem impetrauit. fragmenta
quae apud Georgium inuenire sperabat libri tune deperditi prioris
chronicorum Eusebii gaudens cognouit. aliis libris manuscriptis opens
Georgii Syncelli integris per totam Europam frustra exquisitis. locos
Georgii Syncelli ad chronica Eusebii reconstituenda pertinentes ex unico
codice Parisino in lucem protulit Scaliger in editione sua Eusebii canonum
chronicorum in uersione Sancti Hieronymi. haec editio sub titulo
Thesaurus temporum prodiit Lugduni Batauorum anno 1601 (ed. altera
postuma Amstelodami anno 1658). Scaliger eundem codicem usurpauit,
qui hodie Parisiis in Bibliotheca Nationali sub numero 1711 asseruatur
(A), ut constat ex epistula sua 163 in qua Marco Velsero codicem Casau-
boni his uerbis descripsit: CCXXX folia membranacea pedali longitudine,
dodrantali latitudine, praeter tria quae perierunt quibus res a Valeriano ad
Probum Imperatorem continentur.
Complures uiri docti post Scaligerum anno 1609 mortuum libros
manuscriptos Georgii Syncelli alios petebant, editionem pleniorem fortas-
se aggressuri. sed praeter codicem Parisinum inuentum est totius operis
exemplar nullum. nonnulli codices, qui postremam partem operis a
Pompei Magni temporibus continebant, profecto reperti sunt. necnon
alii nomen quidem Georgii Syncelli ferentes, sed opus alterius auctoris
tradentes, sicut Georgii Monachi Hamartoli et eius auctoris ignoti quern
uulgo Symeonem Logothetam nuncupamus. de quibus et uiris doctis et
PRAEFATIO
libris manuscriptis repertis uideat lector Leonem Allatium, cuius Dia-
triba de Georgiis, primum apud editionem suam Georgia Acropolitae
Parisiis anno 1651 prolata, hodie inveniri potest etiam in Fabricii
Bibliotheca Graeca, uol. 12, p. 28 in editione noua quam G. C. Harless
Hamburg! 1809 curauit (typis recusa Hildeshemii anno 1970). conferenda
sunt etiam quae Fabricius et Harless ipsi scripserunt, uol. 7, p. 458.
Anno 1652 in corpore Parisino scriptorum historiae Byzantinae
editionem principem totius operis Georgii Syncelli lacobus Goar in lucem
protulit (typis recusam Venetiis anno 1729), qui etiam continuationem
Theophanis Confessoris anno 1655 primum edidit. eundem codicem
Parisinum, quern Scaliger usurpauit, in utroque textu edendo pro
fundamento adhibuit Goar, ut testatur ipse praefans. ad Georgii Syncelli
postremam partem duos alios codices adhibuit, quorum unus olim
Peyrezianus, deinde Naudeanus eo tempore ex libris Cardinalis Mazarini
in Bibliothecam regiam transierat. alterum Cardinalis Franciscus
Barberinus Goaro suppeditauit.
Hunc librum, hodie sub numero 234 in collectione Barberiniana Bibliothecae
Apostolicae Vaticanae asseruatum, apographum esse codicum Vaticani 154 (T) et
Palatini 395 (P) testantur notae marginibus paginarum 463, 621 et 623 appositae.
descriptum esse hunc librum Barberinianum ex codice Vaticano tiel manu uel
iussu Lucae Holstenii conligere fortasse possumus ex quibus uerbis scripsit Labbeus
in protreptico de corpore scriptorum Byzantinorum (uol. 1, p. 9). liber Peyrezianus,
hodie Parisiis in Bibliotheca Nationali sub nttmero suppl. Grec 327 conditus,
descriptus est ex codice Vaticano 979 (Q), ut infra monebo.
Opus magni laboris Goar perfecit et adhuc utile interpretatione Latina
affixa, lectionibus uariis in marginibus adiectis, locis Eusebii conferendis
dictis, annotationibus copiosis appensis, necnon canone chronico secun-
dum Georgii Syncelli rationes exstructo. plures tarnen lectiones falsas e
doctrina sua palaeographica exigua patrauit Goar, plures etiam depraua-
uit et in locis emendatis et in rebus historicis commentatis, aliquando
ob inscientiam, nonnunquam ob religiositatem nimiam.
Codicem alterum totius operis Georgii Syncelli olim integrum, postea
infeliciter truncatum repperit Parisiis saeculo XVII exeunte Antonius
Pouget, quern codicem in libro hodie suppl. Gr. 881 designate cum editione
Goari contulit. hie codex, quamquam eum etiam Montfaucon, Biblio-
theca Bibliothecamm 2, 1151 (Parisiis anno 1759) commemorauit,
plerisque nihilominus ignotus manebat, donee rursus G. Bredouius eum
repperit et annuntiauit epistulis suis Parisinis (Lipsiae 1812), 154.
Idem Bredouius dissertationem de Georgii Syncelli chronographia nonnullis
annis antea scripserat ad contionem uirorum doctorum Parisinam, in quo opusculo
complures locos editionis Goari castigauit et persaepe optime emendauit.
VI
PRAEFATIO
Cum igitur opus Georgii Syncelli ad corpus nouum scriptorum historiae
Byzantinae Bonnense anno 1829 curaret Guilielmus Dindorfius, hunc
codicem alterum Parisinum olim 2217, deinde 1764 numeratum (B) ad
textum corrigendum adhibuit. minus tamen librum Georgii Syncelli
denuo edidit Dindorfius quam editionem Goari redegit, lectionibus
quidem codicis alterius emendatam, sed aliquatenus minori usui lectori-
bus fact am. festinanter enim exarata haec editio Dindorfii esse uidetur,
cui recentior necdum successit, multis in ea latentibus cum codicum
legendorum uitiis turn lectionum imprimendarum mendis, nonnunquam
apparatus textui accommodandi lapsibus.
Lectionem deteriorem sine discrimine critico saepe praetulit, codicem alterum (B)
priori (A) uimium anteferens, lectionem pristinam utroque codice testante saepe
suppressit, cuiuspiam fontis anteponens auctoritatem. ex libris manuecriptie qui
posteriorcm opens partem tradunt, quos exstare baud dubium quin cognouisset
complures, adhibuit Dindorfius nullum. lectiones uarias e Goari libris Peyreziano et
Barberiniano modo in apparatu attulit, saepius silentio praetermisit. eodem siglo
in apparatu usus est nunc falaam lectionem Goari contra A significans, tune con-
sensum Goari et A contra B, deinde consensum omnium codicum contra lectionem
emendatam. commentatione noua eupersedens, Scaligeri, Goari, Bredouii saltern
commentaries in tomo secundo typis recusit una cum indice Goari ne numeris
quidem paginarum mutatis, scholia, quae pleraque prima manu in codicum margini-
bus scripta sunt, aliquot in apparatu critico edidit, sed plurima, cum indolem non
intellegeret, neglexit.
Textum Theophanis Confessoris denuo edidit Carolus de Boor duobus
tomis doctissimis Lipsiae in Bibliotheca Teubneriana annis 1883 et
1885. editio autem noua Georgii Syncelli, quam molituros esse Henricum
Geizer et G. Reichardt eisdem fere temporibus curatores Bibliothecae
Teubnerianae nuntiabant, nunquam profecta est. Gelzer enim uersabatur
in magno opere suo tractando, Sextus Julius Africanus und die byzanti-
nische Chronographie, quod tribus tomis Lipsiae annis 1880, 1885, 1898
prod iit. in quo tamen copiose de Georgio Syncello fontibusque eius
disseruit. post Gelzerum librum Georgii Syncelli ut fontem usurpauerunt
permulti uiri docti, sed textum pertractauit nemo.
Mihi ergo, quamquam doctrina chronographica Gelzeri carenti nee in
rebus palaeographicis criticisue antea uersato, cum proposuerunt primum
collegae quidam, deinde curatores Bibliothecae Teubnerianae ut librum
Georgii Syncelli denuo ederem, diffidens cunctaui semel et iterum opus
recusaturus, audax tandem suscepi. nam mihi persuasum erat, si Gel-
zerum alterum exspectaremus cui, post multos annos studiis chrono-
graphicis philologicisque dedito, editionem Georgii Syncelli prope finem
uitae crederemus, iterum nos metam amissuros esse, textum ualde
meliorem Goari et Dindorfii editionibus aliis codicibus prioris maiorisque
VII
PRAEFATIO
partis minima repertis etsi non excudere sperarem, editionem nihilominus
utiliorem me proferre posse arbitrabar libris manuscriptis posterioris
partis adhibitis omnibus, omnibus scholiis marginalibus editis, apparatu
critico ampliore facto, praesertim apparatu fontium locorumque con-
ferendorum exstructo.
DE LIBRIS MANVSCRIPTIS
Textum Georgii Syncelli edidi ex illis duobus codicibus Parisinis, in
quibus totum opus olim continebatur, et nouem aliis libris manuscriptis
postremam partem una cum chronographia Theophanis tradentibus.
A Codex Parisinus, Bibl. Nat. Gr. 1711, membr., alt. cm 31, lat. cm 23,
ff. 1-6 + pp. 1-230 (numeris 78, 79 omissis) + if. 231-385 (numero
301 omisso) + 366-380, 180-208 (perperam numeratis), saeculo XI
medio exaratus. hunc codicem prorsus descripsit de Boor in Theophanis
editione, quam uideat lector, qui plura hoc loco dictis desideret. foliis
1 — 6, olim ut uidetur uacuis, continetur chronographia Nicephori, manu
aliquantum recentiori scripta quam ea quae per reliquum librum ad-
hibita est. paginis 1—230 opus Georgii Syncelli exhibetur. post quod
ff. 231 —368r chronographia Theophanis, deinde anonymi narratio de
temporibus Leonis Armenii, chronographia Leonis Grammatici, uita
Alexandri Magni fine mutila, denique epistolae Darii, Alexandri. Aristo-
telis, nonnullis foliis ad extremum amissis. aetatem scribendi satis
cognouimus. prima manu sub finem chronographiae Leonis Grammatici,
fol. 393V, librarius notat hoc opus absolutum esse anno mundi 6521,
quern annum (post Christum ex aera Byzantina 1013) toti libro assi-
gnauit Goar. hanc notam tarnen descriptam esse ex exemplari ad chrono-
graphiam Leonis scribendam adhibito de Boor demonstrauit. ut post
annum 1013 hunc librum exaratum esse tantum conligamus. terminum
alterum habemus per notam in eadem pagina manu recentiore anno
mundi 6632 (= 1124) scriptam. ante annum 1073 autem librum exara-
tum esse conligere possumus ex uersibus alia manu folio 374V inscriptis
ad Imperatorein Romanum IV Diogenem pertinentibus. plura compendia
exhibet scriba quam ex usu saeculi XI medii consueta, sed conferendus
est cod. Ox. Bodl. Auct. T. 4. 13, quern Nigel Wilson (MGB pi. 35) saec.
XI sine dubio assignat. proveniebat Parisinus, ut apparet e notis primis
paginis scriptis, e monasterio aliquo mentis Athonis per Thessalonicam
ad urbem Corinthum, unde emptus anno 1507 liber Parisios tandem ante
annum 1599 iter perfecit.
Paginis 1—230 continetur totum opus Georgii Syncelli, folio uno
VIII
PEAEFATIO
amisso, in quo textus p. 467, 3—471, 6 scriptus erat. litteris minusculis
ualde exiguis cum compendiis plurimis scripsit librarius, ut uersus
quadraginta et unum pagina quaeque capiat tantumque textum quan-
tum duae paginae codicis alterius vel quinque paginae archetypi familiae
librorum postremam partem continentium. scriba festinanter operabatur,
inter praescriptiones et textum parum distinguens, rerum orthographi-
carum incuriosus, uerba uersusque saepe omittens, sed infrequenter in
margine restituens, lectiones crebro deprauans raro corrigens, quorum
mendorum exempla lector in apparatu critico inquirat. damnum itaque
permolestum fit, ut praeter hunc codicem eiusque apographa liber
manuscriptus totius operis prope integer exstet nullus.
Xam codex Barberinianus 227 non est exemplar sui iuris saec. XV ut uult
Colonna (Gli Storici Bizantini, Napoli 1956, 55) uel etiam saec. XVI ut arbitrator
Milik (Rev. Biblique 78, 1971, 548) ex iudicio M. Richard, sed apographum codicis
Parisini saeculo XVII, fortasse ab ipso Goaro, descriptum, ut nuper monui (GRBS
21, 1980, 289). codex palimpsestus Vossianus 97 praeterea apographum cod. Paris,
est, saec. XII aut XIII descriptus, ut demonstrauit de. Boor, ed. Theoph.
Marginalia et huius codicis Parisini et aliorum codicum infra pertrac-
tabo.
Codex Parisinus, Bibl. Nat. Gr. 1764, membr., alt. cm 22, lat. cm 17, B
ff. l —143, saec. XI medio exaratus, initio et fine truncatus. continet
foliis 1—5 textum Georgii Syncelli p. 56, 21 — 70, 17, post quae folium 6
uacuum est, foliis 7 — 38 textum p. 72, 22—156, 28, post quae excidit
folium unum, foliis 39—44 textum p. 158, 34—172, 17, post quae excidit
folium unum, foliis 45 — 55 textum p. 175, 8 — 202, 8, post quae exci-
derunt folia duo, foliis 56 — 99 textum p. 207, 6 —312, 29, post quae
excidit folium unum, foliis 100 — 103 textum p. 315, 16 — 324, 11, post
quae excidit folium unum, et foliis 104 — 143 textum p. 326, 17 — 416, 19,
quo loco explicit codex, fonnae litterarum compendiorumque usurae
similes sunt eis codicis 1711, ita melius tarnen curatae, ut codicem calli-
graphicum merito designate possimus. eodem fere tempore existimo, uel
fortasse paululum ante codicem 1711, hunc librum exaratum esse, in
eodem loco, ex eodem exemplari. longissime autem praestat codex 1764
ob fidem transcribendi, in rebus orthographicis, aliquando in ordine
scribendi, praesertim in facie chronographica reddenda. habet uersus
nouem et uiginti, spatio paginae non ita stipato ut in libro A. praescrip-
tiones maioribus litteris sua linea stant, aliquando atramento rubro
distinctae, nonnunquam litteris grandibus calligraphice scriptis, imprimis
quae annos mundi praescribunt. notitiae sub titulo σποράδην datae et
quae notitiae episcopos eorumque annos efferunt litteris erectioribus
IX
PRAEFATIO
scriptae sunt quam in textu solent. capitula in textu et interpellationes in
narratione litteris maioribus incipientibus denotantur. hos duos codices
Parisinos gemellos tarnen esse ex eodem exemplari descriptos omni lec-
tori liquebit praesertim ex postrema opens parte, altera familia collata.
exemplum afferri potest ex p. 360, 18, quo loco uerba Πομπήιος αυτο-
κράτωρ άνηγορεΰ'&η habent AB et in textu et in margine, alii codices in
margine tantum. in priore parte eosdem errores exhibent AB, exempli
gratia regibus Aegyptiis regno Assyriorum perperam interpolatis
p. 124, 20 et 187, 15. Aautem non ex B descriptum esse e nonnullis locis
apparet (e. g. 81,2—4), in quibus A textum a B omissum tradit, et non-
nullis lectionibus melioribus (e. g. 123, 17 παρά το πρέμνον Α: παρά
πραίμνον Β), eadem marginalia ac A habet etiam B, de quibus infra
docebo.
E Excerpta Syncelliana codicis monasterii Vatopedii (Athoi) 645, membr.,
alt. cm 20, lat. cm 13, ff. 28 — 30, saec. XV scripta. de hoc libro foliorum
305 miscellanea continentium uideas catalogum ab S. Eustratiade et
Arcadio monacho Vatopedino editum, Harvard Theological Studies 11,
1924. foliis28 —30 continentur excerpta sub titulo εχ Γεωργίου μονά-
χου βυγκέλου δε γεγονότος Ταραΰίου πατριάρχου Κοινσταντινουπόλε-
ως. folio 28Γ continetur textus Georgii Syncelli p. 4, 29—5,22, foliis
28V —30r textus p. 7, 28 — 8, 24 nonnullis amissis, folio 30V continentur
excerpta e textu p. 11, 20—13, 18 aliquantulum mutataet 26, 26 — 27, 7.
explicit και ταϋτα μεν εκ τον πρώτου βιβλίου Ένώχ (= 27,8), sub
quibus uerbis in infimo folio legimus περί των την γήν προ του κατα-
κλυσμού κατοικησάντων ότι έξω του ωκεανού κατωκουν, quae uerba
exhibet A in margine superiore paginae 10 ad textum p. 15, 21 pertinen-
tia. haec excerpta non uidenturex A descripta esse, lectionibus melioribus
nonnullis exhibitis: 4,31 αίγυπτίοις Ε: έβραίοις A; 11,21 ϋυγατέρες
Ε: -θυγατέραις A; 12,23 άστροσκοπίαν Ε: άστροκοπίαν A. haud scio
utrum haec excerpta ex communi exemplari AB descripta sint an e
foliis codicis B hodie amissis. hunc codicem, cum ipsum in situ inspi-
cere per infelicitates itineris non potuissem, ex pellicula phototy-
pica in bibliotheca institutionis partriarchalis Thessalonicae asseruata
contuli.
Codicem Laurae 1866, cuius monasterii libri necdum phototypice expressi
erant, ipse inspexi anno 1979 mense Aprili iter ad montem sacrum faciens. hie liber
miscellaneus, anno 1791 scriptus, foliis 187 — 197 excerpta ex libro Georgii Syncelli
continet. quamquam mihi per bibliothecarium uirorum doctorum peregrinorum
parum patientem non licuit librum ad tempus perscrutare, haec excerpta ex editione
Goari deprompta esse, ut ex anno scribendi suspicabar, facile decreui, numeris
paginarum editionis in marginibus eadem manu scriptis.