Symbole w interakcji PDF
Preview Symbole w interakcji
Symbole w interakcji AKWń -451 z o / Symbole w interakcji Elżbieta Hałas OFICYNA ^ NAUKOWA Warszawa 2001 I Projekt graficzny okładki Ireneusz Sakowski Redakcja Maria Baltaziuk Copyright © by Oficyna Naukoiua Warszauoa 2001 Wszelkie formy kopiowania są praujnie zastrzeżone 4 5 1 2 3 7 Oficyna Naukoiua dziękuje Komitetotui Badań Naukotuych za dofinansowanie tej publikacji OFICYNA NAUKOWA 00-533 Warszawa, ul. Mokotowska 65 tcl. (022) 622 02 41; fax (022) 622 02 42 c-mail [email protected] Wydanie pierwsze, Warszawa 2001 Skład Michał Swianicwicz Druk i oprawa OPOLGRAF S.A. ISBN 83-88164-39-2 Spis treści Przedmoma ...................................................................................... 9 Symbole u; teorii socjologicznej ......................................... 13 W kierunku socjologii procesom symbolicznych .................... 15 Symbolizm osią syntezy 15; Korekta przeracjonalizomanej koncepcji społeczeństma 18; Poza autystyczną teorię sym bolu 23; Symbolizm m działaniu zbioromym 30 Interakcjonizm symboliczny mobec problemu homo aesti- mans ............................................................................................ 38 Homo reciprocus 39; Homo symbolicus 40; Homo faber 44; Problem homo aestimans 46; Aksjologiczny mymiar znakom i symboli 49 Konstruomanie martości społecznych. Kulturalistyczna kon cepcja Floriana Znanieckiego ............................................... 55 Realność kultury 56; Rzeczymistość konkretna 58; Rzeczy i martości 62; Osobomość kulturoma 65; Kulturome pod- stamy komunikacji i mspółpracy 69; Wartości społeczne 72 Afektymne społeczeństmo: sentymenty i interakcje symbo liczne ..........................;................................................................ 77 Rozbieżność martości i problem porozumienia 77; Rela- tymna racjonalność działań społecznych 80; Emocje jako zjamisko społeczne i symboliczne 88; Doniosłość kultura- listycznego podejścia do sentymentom społecznych 105 Krąg socjologom m Columbia University (1929-1950) a inter akcjonizm symboliczny ........................................................... 110 Zapomniany rozdział socjologii lat międzymojennych 110; Rymalizacja między szkołą chicagomską a Columbią 115; 6 Spis treści Maclvera program socjologii humanistycznej 123; Debata metodologiczna 128 Temporalność i rozumienie zjawisk społecznych. Koncepcje Roberta M. Maclvera ............................................................... 139 Czas i spoleczeństuio 139; Rozminięcie Verstehen: jakość czasu społecznego 142; Odmiany temporalności: uiydarze- nia, procesy i trwanie obiektów 145; Temporalność działa nia 150 Działanie symbolu. Założenia teorii Pierre’a Rourdieu ........ 155 Poststrukturalistyczna teoria języka 155; Władza symbo liczna 159 Polityka symbolizacji w ujęciu Pierre’a Rourdieu a interakcjo- nizm symboliczny ..................................................................... 165 Zadania interpretacyjne 165; Konstrukcje pojęciowe 167; Społeczny system symboliczny 178; Polityka praktyk sym bolicznych 182; Rytuały instytucjonalne 187 Symbole i cywilizacja ............................................................... 195 Proces cywilizacyjny w poglądach Floriana Znanieckiego .. 197 Radanie cywilizacji 197; Trmanie i rozwój kultury 198; Spo łeczne zjednoczenie ludzi 203; Społeczna integracja kul tury 204; Uniwersalizacja procesu cywilizacyjnego 206 Intymne wartości domu ................................................................. 211 Intymność w życiu codziennym 211; Rodzina jako intymna całość 214; Doświadczenie domu 215; Intymne stosunki w rodzinie 217 Małżeństwo a kulturowe modele miłości .....................................221 Racjonalność i irracjonalność stosunków społecznych 221; Relacja małżeńska a relacja miłości 225; Rozszerzenie ide ału miłości erotycznej na małżeństwo i wynikające z tego zagrożenia 228 Thomas S. Eliot o etosie chrześcijańskim w społeczeństwie ponowoczesnym ...................................................................... 231 Wpływ socjologii chrześcijańskiej 232; Kultura a religia 235; Krytyka liberalnej demokracji 239; Idea społeczeństwa chrześcijańskiego 242 Spis treści 7 Symbole i demokracja ................................... 247 Interakcjonizm symboliczny a idea demokracji 249 Ruch reformy społecznej 249; Trzy znaczenia pojęcia „de mokracja” według George’a H. Meada 250; Reforma spo łeczna i demokracja 253; Obyiuatelska socjologia Herberta Blumera 256 Wychowanie do demokracji u; ujęciu Floriana Znanieckiego 260 Współpracująca grupa podstawą demokracji 263; Krytyka fmalistycznej organizacji społecznej 270; Nowa edukacja dla demokracji 276 Tożsamość kulturoiua a konflikty międzygrupowe ................ 281 Tożsamość i różnica kulturoiua 281; Opozycja międzygru- powa 283; Fazy wrogiego antagonizmu 286 Dialog jako model interakcji różnych kultur narodouuych ... 292 Naród jako ujspólnota kulturowa 293; Ważność kultur naro dowych uj śmiecie ponowoczesnym 296; Problem koordyna cji oddziaływań między narodami 299; Dialog jako model interakcji narodów 301 Pomniejszy język polski tu Europie ............................................ 304 Europejskie niedoistnienie kultury polskiej 304; Le canal d’Ingarden 308; Widzenie Eliota 312 Transformacja uj wyobraźni zbiorowej ......................................316 Transformacja symboliczna 316; Etyka dyskursu publicz nego 320; Anestezja symbolu 325; Amnezja po anestezji 330; Kres transformacji — liberalna demokracja 332 Bibliografia ...................................................................................... 337 Indeks osób .........................................................................................365 Nota bibliograficzna 374 Contents ................. 378 Przedmowa Zebrane tu studia i szkice nie byty pisane według z góry powziętego książkowego planu. Każdy z osiemnastu tekstów z osobna jest metodycznie spójny i stanowi pewną całość kompozycyjną: od postawienia problemu, przez jego analizę, do próby rozwiązania, wszystkie razem nie tworzą jednak zwartej całości. Narracja nie biegnie w jednym kierunku. Każdy tekst ma własną historię powstawania, początek dały mu pewna szczególna sytuacja, motyw czy okazja. Narra cja tomu jest zatem wielowątkowa. Można powiedzieć, że po wstawał, rozwijał się systematycznie w ciągu kilku ostatnich lat*. Nie jest to jednak przypadkowy czy okazjonalny zbiór. Naj ogólniej ujmując, pomieszczone w nim teksty łączy zagadnienie społecznej genezy i funkcjonowania symbolizmu, co wyraża ty tuł Symbole w interakcji. Może on nasuwać myśl, że książka wyrasta z problematyki interakcjonizmu symbolicznego. Chociaż przedstawiane studia rzeczywiście ukształtowały się na gruncie moich wcześniejszych prac poświęconych tej orientacji teoretycz nej, a także pragmatyzmowi społecznemu i kulturalistycznej so cjologii Floriana Znanieckiego, to zmierzają ku bardziej wszech stronnej analizie symbolizmu społecznego. W postaci analizy po lityki symbolizacji są tu rozwijane wcześniejsze zainteresowania problemami demokratycznych i obywatelskich inspiracji w so- ' Praca nad książką została dofinansomana przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej uj ramach programu „Subsydia dla uczonych”. 10 Przedmowa cjologii, a także zjawiskiem konwersji jako przejawem kontroli symbolicznej w zachowaniach zbiorowych. Teksty te wiąże i jednoczy również dążenie do syntezy po nad rozbiciem na cząstkowe paradygmaty oraz poszukiwanie po wiązań między koncepcjami dawniejszymi i współczesnymi, jak teoria Pierrea Bourdieu. Zależało mi zwłaszcza na uwypukle niu doniosłości prac klasyków socjologii drugiej generacji, a więc uczonych okresu międzywojennego i połowy XX wieku — Flo riana Znanieckiego, Roberta M. Maclvera i Pitirima Sorokina. Ich sposób rozumienia procesów społecznych nadal oczekuje na pełne odczytanie. Szczególne ważna jest, według mnie, potrzeba powiązania tra dycji szkoły chicagowskiej i szkoły Columbia University oraz tra dycji socjologii amerykańskiej i tradycji socjologii europejskiej w badaniach symbolicznej „konstytucji społeczeństwa”, by nawią zać do prac Edwarda Shilsa i Anthony Giddensa. Istotne znaczenie ma zwłaszcza uwypuklanie w społecznej organizacji tych zjawisk, które zwykło uważać się za irracjonalne. Koncepcją pozwalającą wyjść poza ograniczenia kognitywnej socjologii interpretatywnej ku wartościom i sentymentom społecznym jest symbolizm. Mam nadzieję, że przedstawione teksty stanowią przygotowanie do bar dziej systematycznego opracowania tych zagadnień. Książka składa się z trzech części: Symbole w teorii socjolo gicznej, Symbole i cywilizacja, Symbole i demokracja. Osiem tekstów zamieszczonych w części pierwszej to próby rozumienia pojęć takich, jak znaczenia, wartości i sentymenty społeczne, czas społeczny, praktyki symboliczne, polityka symbolizacji. Próby te polegają na poszukiwaniu powiązań między wieloma koncep cjami teoretycznymi, które zostały sformułowane między innymi przez Znanieckiego, Maclvera, Herberta Blumera i Bourdieu. Za częścią teoretyczną postępują cztery studia poświęcone cywilizacji jako formie społecznej integracji i dezintegracji kultury oraz trwaniu i zmianie znaczeń, czyli tradycji kultury. W części trzeciej znalazło się sześć tekstów będących przy czynkami do hermeneutyki politycznej. Zostały w nich przedsta wione problemy rozumienia konfliktów międzykulturowych jako procesów symbolicznych. Odsłaniają one znaczenie uprawiania
Description:The list of books you might like
