Sygn. akt I ACa 607/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 15 września 2009 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący: SA Dorota Markiewicz Sędziowie: SA Hanna Muras SO del. Beata Piwowarska (spr.) Protokolant: st. sekr. sąd. Agnieszka Nazar- Strzelecka po rozpoznaniu w dniu 15 września 2009 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Spółdzielni Budowlano - Mieszkaniowej […] w W. przeciwko Stołecznemu Przedsiębiorstwu […] Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2009 r. sygn. akt XXIV C 1027/08 1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że: - w punkcie pierwszym zasądza od Stołecznego Przedsiębiorstwa […] Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Spółdzielni Budowlano - Mieszkaniowej […] w W. kwotę 81.517 (osiemdziesiąt jeden tysięcy pięćset siedemnaście) złotych z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części, 2 - w punkcie trzecim zasądza od Stołecznego Przedsiębiorstwa […] Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Spółdzielni Budowlano - Mieszkaniowej […] w W. kwotę 6.715,61 (sześć tysięcy siedemset piętnaście 61/100) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania; 2. w pozostałej części apelację oddala, 3. zasądza od Spółdzielni Budowlano - Mieszkaniowej […] w W. na rzecz Stołecznego Przedsiębiorstwa […] Spółki Akcyjnej w W. kwotę 1.237 (jeden tysiąc dwieście trzydzieści siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Sygn. akt IACa 607/09 UZASADNIENIE ł ł ą […] 2007 r. Spódzielnia Budowlano-Mieszkaniowa […] w W. wniosa o zasdzenie od ł ę ł Stoecznego Przedsibiorstwa […] S.A. w W. kwoty 135.330 z z ustawowymi odsetkami od dnia ł wniesienia pozwu z tytu u bezumownego korzystania przez pozwanego w okresie od 1 VII 2001 r. do 31 XII ś 2 ł ż ą 2007 r. z nieruchomo ci gruntowej o powierzchni 694 m , po o onej w W. w rejonie ulic […], stanowi cej ł ę ą ę ę ę ą ą żą ł ż dzia k ewidencyjn nr […], z obr bu […], obj tej ksi g wieczyst KW nr […]. Za da a tak e ą zas dzenia kosztów procesu. ś ł ż ę ą ż ś Powódka wyja ni a, e na b d cej w jej wieczystym u ytkowaniu, niezabudowanej nieruchomo ci ł ą ę gruntowej, pozwany posadowi bez jej (i jej poprzednika prawnego) zgody podziemn infrastruktur ł ą ę ł ę ż ś ś ciep ownicz (magistral c.o.). Ogranicza ona Spó dzielni w mo liwo ci korzystania z nieruchomo ci, 3 ż ś ł ś ą ż ć ż gdy w okre lonej odleg o ci od urz dzenia nie mo na umiejscowi adnych obiektów budowlanych ani ć ł zagospodarowa gruntu w sposób zgodny z jego spo eczno-gospodarczym przeznaczeniem. Strony nie ł ż ą ś ę ą zawiera y adnego porozumienia reguluj cego sposób korzystania z nieruchomo ci. Jako podstaw prawn żą ł ł ś ą ż ł ś dania zap aty, powódka wskaza a art. 225 k.c., wyja niaj c, e stawka 2,50 z odpowiada rednim ż ę ś cenom rynkowym za dzier aw nieruchomo ci w tej okolicy. ł ę ł ą Stoeczne Przedsibiorstwo[…] S.A. w W. wnosio o oddalenie powództwa i zasdzenie kosztów ł ż ć ł ł procesu. Zarzuca o, e sie ciep ownicza powsta a w latach 1959-1974 w uzgodnieniu ze Skarbem ń ł ś ą Pa stwa, ówczesnym w a cicielem gruntu. W latach 1995-1996, za zgod poprzedniczki prawnej SBM […], ł ł pozwany przeprowadzi remont kapitalny sieci. Budowa i remont mia y charakter inwestycji celu publicznego. ł ż ł ł ż Powódka wykorzystuje teren na w asne potrzeby, gdy dzia ka zosta a jej przekazana w u ytkowanie ę ł ż wieczyste z przeznaczeniem pod budow osiedla mieszkaniowego. Spó dzielnia nie mo e zatem ć ś ł ł ą ł kwestionowa istnienia na nieruchomo ci sieci ciep owniczej obs uguj cej to osiedle. Pozwany przyzna , ż ł ś ł ą ł ę ż e jest w a cicielem spornej sieci ciep owniczej przechodz cej przez dzia k SBM […] i e korzysta z ś ą ł nieruchomo ci w sposób ci g y. ą ę Wyrokiem wydanym w dniu 27 I 2009 r. w sprawie sygn. akt XXIVC 1027/08 Sd Okrgowy w Warszawie : ą ł ł ę ł 1. zas dzi od Sto ecznego Przedsi biorstwa[…] S.A. w W. na rzecz Spó dzielni Budowlano- ę ł ł Mieszkaniowej […] w W. kwot 123.588 z z ustawowymi odsetkami od 1 I 2008 r. do dnia zap aty; ł ł 2. oddali powództwo w pozosta ym zakresie; ą ł ę ł ł 3. zas dzi od pozwanego na rzecz powódki kwot 13.604,02 z , tytu em kosztów procesu. ą ą ł ż Rozstrzygajc spór Sd ustali, e : 4 ł ś ł ę ą ęść ś W a cicielem dzia ki ewidencyjnej nr […] w obr bie […], stanowi cej cz nie-ruchomo ci ł ż ą ę ę ą po o onej w W., u zbiegu ulic […], dla której S d Rejonowy dla Warszawy-[…] prowadzi ksi g wieczyst ł ł nr […], jest miasto sto eczne Warszawa. Na podstawie umowy z […] 2001 r. Spó dzielnia Budowlano- ł ż ś Mieszkaniowa […] w W. naby a prawo wieczystego u ytkowania nieruchomo ci na okres do 1 IV 2068 r. ę ą ęś ą ł Pod gruntem, b d cym cz ci dzia ki nr […], zagospodarowanym jako chodnik oraz trawnik z ś ą ł ć ł krzewami (przej cie wewn trzosiedlowe), posadowiona zosta a podziemna sie ciep ownicza, której ł ś ł ę ł ść ł ł w a cicielem jest Sto eczne Przedsi biorstwo […] S.A. D ugo odcinka kana u ciep owniczego ą ł ę ść ł biegn cego przez dzia k nr […] wynosi 110 m, szeroko pokrywy kana u jest równa 2,60 m, a ść Łą ł ł szeroko pasa eksploatacyjnego wynosi minimum 4 m. cznie pod kana ciep owniczy i pas ę ł 2 ć eksploatacyjny zaj ta zosta a powierzchnia 726 m . Po jednej stronie chodnika, pod którym przebiega sie ł ł ciep ownicza, jest trawnik z krzewami, obok budynek mieszkalny, po drugiej stronie, niezabudowana dzia ka ą nr […], na której urz dzono plac zabaw. ą ł ś W zwi zku z przebiegiem magistrali c.o., pozwany korzysta z nieruchomo ci powódki w okresie ę żą ł ż ł ę obj tym daniem. Strony nie zawar y w tym zakresie adnej umowy. Pozwany nie legitymowa si nigdy ł ś tytu em prawnym do nieruchomo ci. ą ę ś ł ż ą ęś W ocenie S du Okr gowego, okoliczno ci sprawy by y w przewa aj cej cz ci bezsporne i ł ł ż znajdowa y potwierdzenie w dokumentach. Powódka by a wieczystym u ytkownikiem gruntu, pod którym ł ę ą ł ś ą ć ł przebiega a, b d ca w asno ci pozwanego podziemna sie cieplna. Pozwany bezspornie korzysta z ś ł ł ł ś nieruchomo ci Spó dzielni, która zaprzecza a udzielenie mu przez w a ciciela zgody na umieszczenie w ą ń ł ę ą ą gruncie urz dze przesy owych, a nast pnie na korzystanie z niego. W opinii S du, zgodnie z ogóln ł ą ł ęż ł ą ż regu rozk adu ci aru dowodu - art. 6 k.c., to na pozwanym spoczywa obowi zek wykazania, e w 5 ł ą ź ł ę ł ś ż ł chwili budowy ciep oci gu lub pó niej uzyska zgod w a ciciela. Poniewa pozwany tego nie udowodni , ą ął ż ł ś ł S d przyj , e korzysta on z nieruchomo ci bez tytu u prawnego. ą ść ś Ustalaj c wysoko wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomo ci ą ł ę ł ą powódki, S d opar si na – w jego ocenie - spójnej i logicznej opinii bieg ego J. R., posiadaj cego ę ą ę ś ą ż ł ę ł niezb dn wiedz i do wiadczenie zawodowe. Obliczaj c czynsz dzier awny bieg y uwzgl dni ą ą ś ę ą obowi zuj ce stawki, rodzaj nieruchomo ci, stan jej zagospodarowania, lokalizacj , s siedztwo oraz ż ś ł ę elementy charakterystyczne dla rynku dzier awy gruntów miejskich. Na tej podstawie okre li na kwot ł ść ł ł ć ść 123.588 z . wysoko czynszu, jaki Spó dzielnia mog aby uzyska za nieruchomo w okresie od 1 VII ę ń ą ął ą ę 2 2001 r. do 31 XII 2007 r. Za podstaw oblicze S d przyj podan w pozwie powierzchni 694 m, ą ż ł 2 ę ą 2 mniejsz ni powierzchnia obliczona przez bieg ego (726 m) oraz nast puj ce stawki za m powierzchni : ł ł ł w 2001 r. - 2,08 z ; w 2002 r. - 2,17 z ; w latach 2003-2005 - 2,21 z ; w latach 2006-2007 - 2,50 ł ą ł ż ł ć ś ż z . S d stwierdzi , e powódka mog aby uzyska za ten teren takie korzy ci jak za wydzier awienie ę ą ą gruntu przeznaczonego pod infrastruktur miejsk . Z uwagi na wymogi prawa budowlanego, dotycz ce ł ś ę ł ść ą ł ę ł odleg o ci mi dzy budynkami oraz odleg o do s siedniej dzia ki, teren nie nadaje si do sta ej zabudowy. ą ę ł ż ł ę ł ż ś Sd Okrgowy uzna, e w adztwo pozwanego przedsi biorstwa odpowiada posiadaniu s u ebno ci, ł ł ś ś ł ż o którym mowa w art. 352 § 1 k.c. Pozwany […] nie mia zgody w a ciciela nieruchomo ci na po o enie ł ą ę ł ż ł ż ciep oci gu, a nast pnie na korzystanie z gruntu. Spó dzielnia nigdy nie wyra a a na to zgody. Fakt, e ą ł ł jej poprzedniczka prawna, w istniej cym stanie faktycznym, wspó pracowa a ze […] przy remoncie sieci nie ł ż ż ł ę ł oznacza , e wyra a a zgod na oddanie mu gruntu do korzystania, tym bardziej nieodp atnie. Strony nie ł ą ś zawiera y umowy daj cej pozwanemu prawo do nieruchomo ci. 6 ś ł ż ł Zgodnie z art. 233 k.c., w granicach okre lonych przez ustawy i zasady wspó ycia spo ecznego ę ż ż ż ć oraz przez umow o oddanie gruntu w u ytkowanie wieczyste, u ytkownik mo e korzysta z gruntu z ł ą ą ę ł ż ś ł wy czeniem innych osób. Zachowuj c si jak posiadacz s u ebno ci, pomimo braku zgody Spó dzielni i ą ę ł istnienia stosunku prawnego usprawiedliwiaj cego jego ingerencj , […] naruszy uprawnienia do gruntu ł ą ż przys uguj ce powódce jako u ytkownikowi wieczystemu na podstawie art. 233 k.c. Winien zatem ć ł ę ń ś ł zrekompensowa Spó dzielni wkroczenie w sfer jej uprawnie , odpowiednio do korzy ci, jakie mog aby ą ąć ł ę ł ą ę ś ą ą ona osi gn , gdyby pozwany zachowa si zgodnie z prawem, tj. zawar z ni umow okre laj c ł ż ś warunki korzystania z gruntu (np. o ustanowienie s u ebno ci) za wynagrodzeniem. ł ą Zgodnie z art. 224 § 2 w zw. z art. 225 k.c., samoistny posiadacz w z ej wierze obowi zany jest ą ń ł ś m.in. do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Przepisy dotycz ce roszcze w a ciciela przeciwko ę ę ł ś samoistnemu posiadaczowi stosuje si odpowiednio do stosunku mi dzy w a cicielem rzeczy a posiadaczem ż ą ś zale nym, o ile z przepisów reguluj cych ten stosunek nie wynika nic innego. (art. 230 k.c.) W wietle art. ą ł ł ś 336 k.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto ni faktycznie w ada jak w a ciciel (posiadacz ą ł ż ż ą samoistny), jak i ten, kto ni faktycznie w ada jak u ytkownik, zastawnik, najemca, dzier awca lub maj cy ł ą ę ś ł ą ą ż inne prawo, z którym czy si okre lone w adztwo nad cudz rzecz (posiadacz zale ny). ą ę ń ł ś ż ł ę Zdaniem S du Okr gowego, do oceny roszcze w a ciciela (u ytkownika wieczystego) o zap at ą ł ż ś wynagrodzenia, skierowanych przeciwko osobie korzystaj cej z gruntu, jako posiadacz s u ebno ci, stosuje ę ą ę ł ś si art. 224-225 w zw. z art. 230 k.c. Przepisy reguluj ce relacje mi dzy w a cicielem rzeczy i ę ż ń ę ż posiadaczem, który z niej bezumownie korzysta stosuje si tak e do rozlicze mi dzy u ytkownikiem ł ż ś ł wieczystym i posiadaczem s u ebno ci w z ej wierze. ł ż ę ą ł ś ł ł ą ł Pozwany przyzna , e b d c w a cicielem sieci ciep owniczej, korzysta w sposób ci g y z ś ą ż ą ł ą ś ż nieruchomo ci pozostaj cej w u ytkowaniu wieczystym powódki. S d nie mia w tpliwo ci, e […] S.A. 7 ł ł ż ś ł ż ł ż ś by posiadaczem s u ebno ci w z ej wierze, gdy nie mia on adnych podstaw, w szczególno ci umowy, ą ł uzasadniaj cych jego w adztwo. ż ł ś ż ę U ytkownikowi wieczystemu, tak jak w a cicielowi, nale y si wynagrodzenie za korzystanie z ś ś ł ć ął rzeczy w wysoko ci, w jakiej - w danych okoliczno ciach - móg by je uzyska , gdyby rzecz wynaj , ż ł ł ł ż ś wydzier awi , czy odda w odp atne u ywanie na podstawie innego stosunku prawnego. O wysoko ci ż ą ś nale nego wynagrodzenia decyduj stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy w okre lonych warunkach i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. ą ł ę ż ł ś ś ż S d nie zgodzi si ze stanowiskiem pozwanego, i w a ciciel nieruchomo ci (u ytkownik ż ć wieczysty) nie mo e opiera na art. 224 i art. 225 w zw. z art. 230 k.c. roszczenia o wynagrodzenia za ł ż ś ę naruszenie jego prawa przez posiadacza s u ebno ci, do którego przepisy o posiadaniu stosuje si ą ę ł ś ę odpowiednio (art. 352 § 2 k.c.). Zdaniem S du Okr gowego, przepisy o ochronie w asno ci stosuje si do ń ł ś ę ą wymienionych roszcze w a ciciela, nie z uwagi na kwalifikacj prawn sposobu korzystania z ś ę ł ś ż ć nieruchomo ci przez pozwanego, lecz z uwagi na natur prawa w asno ci. Nie mo na zaakceptowa tezy, ż ł ś ł ł ż ś ż ł ć e w a ciciel, którego prawo zosta o naruszone przez posiadacza s u ebno ci, mo e tylko powo ywa ę ł si na przepisy o czynach niedozwolonych czy bezpodstawnym wzbogaceniu. Pozostawa oby to w ą ą ł ś dysharmonii tak z kodeksow regulacj prawa w asno ci, jako najszerszego prawa podmiotowego w naszym ż ł ść systemie prawnym, jak i z konstytucyjnym zapisem, e Rzeczpospolita Polska chroni w asno (art. 21 żą ł ś ą Konstytucji). Uprawnienie do dania ochrony w asno ci, w przypadku naruszenia, jest emanacj tego ś ą prawa i wynika z tre ci art. 140 k.c. Przepisy art. 222 i nast. k.c. reguluj tylko najbardziej typowe przypadki naruszenia. ś ł ą Okoliczno ci budowy i utrzymania ciep oci gu, który, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 VIII ś ł ł ą ę 1997 r. o gospodarce nieruchomociami, by aby celem publicznym nie mia y, zdaniem S du Okr gowego, 8 ę ż ł ą ł znaczenia dla rozstrzygni cia sporu, poniewa ciep oci g nie zosta zrealizowany przy zastosowaniu tych ą ń żą przepisów. Kwalifikacja urz dze nale cych do […] wzniesionych samowolnie na cudzym gruncie nie ł ą ł ż zwalnia a pozwanego z obowi zku zap aty u ytkownikowi wieczystemu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie. ł ż ł ś ą ż Bez znaczenia by fakt, e powódka nie jest w a cicielk lecz wieczystym u ytkownikiem, a jej ł ę prawo zosta o ustanowione z przeznaczeniem na zabudow osiedlem mieszkaniowym, które korzysta ze ł ą ł ż ł ł ż ż spornego ciep oci gu. Infrastruktura ta s u y a bowiem zaopatrzeniu w ciep o tak e du ej liczby innych żą ł ą ń ł żą ł ą odbiorców. Gdyby danie dotyczy o zainstalowania na gruncie powódki urz dze , które s u wy cznie ł ż ł ż ć ą ł dostawom ciep a na jej potrzeby, mo na by oby rozwa a zwolnienie […] z obowi zku zap aty wynagrodzenia. ą ę ł ę ł ść ł S d Okr gowy ustali na kwot 123.588 z wysoko wynagrodzenia, jakie powódka mog a ć ł ż ę uzyska , gdyby odda a sporny grunt w dzier aw w okresie od 1 VII 2001 r. do 31 XII 2007 r. na podstawie ł ł ż ń ę ś opinii bieg ego J.R. Stwierdzi , e wyliczone przeze wynagrodzenie uwzgl dnia cechy nieruchomo ci, stan ą ż ś ł jej zagospodarowania i istniej ce mo liwo ci oddania jej do odp atnego korzystania, proporcjonalnie do ł ż ś ść ł ą ż stopnia ingerencji […] jako posiadacza s u ebno ci w tre przys uguj cego powódce prawa u ytkowania ł ć ę wieczystego. Takie wynagrodzenie SB-M […] mog aby uzyska od pozwanego lub innego przedsi biorstwa ł ż ł za udzielenie zgody na wykorzystywanie terenu na po o enie linii przesy owej. ł ę Roszczenie o zap at wynagrodzenia za bezumowne korzystanie nie ma charakteru okresowego i ę ł ż ś ą ą ł staje si wymagalne po wezwaniu do zap aty. Jest nale no ci jednorazow za ca y okres korzystania z ł ż ł ż ź ę rzeczy przez posiadacza bez tytu u prawnego. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c., je eli d u nik opó nia si ze ł ś ęż ż żą ć ź ż spe nieniem wiadczenia pieni nego, wierzyciel mo e da odsetek za opó nienie, chocia by nie ł ż ż ź ł ę ś ł ż poniós adnej szkody i chocia by opó nienie by o nast pstwem okoliczno ci, za które d u nik nie ponosi 9 ś ł ż ź ż ł ś ęż odpowiedzialno ci. D u nik popada w opó nienie je eli nie spe nia wiadczenia pieni nego w terminie ś ż ść ś ś wymagalno ci, tak e wówczas, gdy kwestionuje istnienie lub wysoko wiadczenia. Termin wymagalno ci ł ę ś ę ł roszczenia o zap at wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy okre la si wed ug zasad ustalonych w art. 455 k.c. ł ś ł ś W niniejszej sprawie termin spe nienia wiadczenia nie by oznaczony, a jego okre lenie nie ł ś ś ą ą ę ł ę ż ą ł ę wynika z w a ciwo ci zobowi zania. S d Okr gowy uzna wi c, e zobowi zanie sta o si wymagane ł ł ą ł ł niezw ocznie po wezwaniu do zap aty. W braku wezwania przeds dowego, za wezwanie do zap aty uzna ą ę ż ł S d dor czenie pozwanemu odpisu pozwu w dniu 12 XII 2007 r. Poniewa […] otrzyma wezwanie przez ł ś ł ł ć ś up ywem okresu, za który wiadczenie naliczono (przed 31 XII 2007 r.), powinien by spe ni wiadczenie ł żą ę w ostatnim dniu tego okresu. Odsetki ustawowe od kwoty 123.588 z nale si zatem powódce dopiero od dnia 1 I 2008 r. ą ął O kosztach procesu S d rozstrzygn na podstawie art. 98 i art. 100 k.p.c. ż ą ą ę Zaskarajc wyrok Sdu Okrgowego w Warszawie wydany 27 I 2009 r. w sprawie sygn. akt XXIV ęś ą ł ę ł C 1027/08 w cz ci obejmujcej punkty 1, i 3. (k.237), Stoeczne Przedsibiorstwo [….] S.A. w W. zarzucio : ł ą ą ę ę ą ś 1. b d w ustaleniach faktycznych, stanowi cych podstaw rozstrzygni cia, polegaj cy w szczególno ci na ę ż przyj ciu, e: - ł posadowienie przez pozwanego podziemnej infrastruktury ciep owniczej (magistrali c.o.) na ś ę ą ż ą ł nieruchomo ci, b d cej w u ytkowaniu wieczystym powódki nast pi o bez uzyskania zgody jej 1 0 ł ś poprzednika prawnego, podczas gdy zgromadzony w sprawie materia dowodowy, w szczególno ci ł ą ł ń za czniki do pozwu, nie dawa podstaw do takich twierdze , - ść ę ś obecno infrastruktury pozwanego ogranicza powódk w korzystaniu z nieruchomo ci, - ł ś ą ś w a ciwe do ustalenia wynagrodzenia s stawki rynkowe dla nieruchomo ci oddanych pod ę ą ć infrastruktur , podczas gdy w sprawie niniejszej nie mog one mie zastosowania, - ł ł ż ś ł ł pozwany by posiadaczem s u ebno ci w z ej wierze przez ca y okres od 1 VII 2001 r., podczas gdy ł ę […] by w dobrej wierze co najmniej do 4 XI 2003 r. tj. do dnia dor czenia mu wezwania przedprocesowego. żą ł ż ą ł ć ł ł ś ą ń Skar cy zarzuci , e S d nie ustali kto faktycznie sie wybudowa , kto jest w a cicielem urz dze ł ł ą ę ł ą ł ciep owniczych przy czonych do przedsi biorstwa przesy owego, ani nie przes dzi , w którym momencie ł ść ś ł ś ą ń ł ę mog o doj do przej cia w asno ci urz dze na rzecz […] i na jakich odby o si to zasadach. ę ł ł ść ę 2. naruszenie przepisów post powania, które mia o wp yw na tre rozstrzygni cia w sprawie, w ś ę ł ą szczególno ci art. 233 k.p.c., przez pomini cie dowodów z dokumentów za czonych do odpowiedzi na ś ł pozew, nieprzeprowadzenie oceny dowodów z dokumentów, w szczególno ci pisma zatytu owanego ł Wezwanie przedprocesowe, skierowanego do […] 4 XI 2003 r., a ponadto przez ca kowicie bezkrytyczne ę ł przyj cie opinii bieg ego. 3. naruszenie przepisów prawa cywilnego materialnego: - ę ż ł ą ż art. 6 k.c., przez przyj cie, e to na pozwanym spoczywa obowi zek wykazania, e w dacie budowy ł ą ź ł ę ł ś ż ciep oci gu lub pó niej uzyska zgod w a ciciela lub u ytkownika na korzystanie z gruntu, podczas ć ł ł ł gdy sie zosta a wybudowana przez poprzednika prawnego Spó dzielni i to na niej spoczywa ą obowi zek dowodzenia w tym zakresie,
Description: