Stylizacja leksykalna utworów nurtu fantastyczno-ludycznego Stanisława Lema w przekładach na język bułgarski

2020·1.3 MB·Polish

by  Marcin Fastyn

INSTYTUT SLAWISTYKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK
MARCIN FASTYN
STYLIZACJA LEKSYKALNA
UTWORÓW NURTU
FANTASTYCZNO-LUDYCZNEGO
STANISŁAWA LEMA
W PRZEKŁADACH
NA JĘZYK BUŁGARSKI
149

STYLIZACJA LEKSYKALNA UTWORÓW
NURTU FANTASTYCZNO-LUDYCZNEGO
STANISŁAWA LEMA W PRZEKŁADACH
NA JĘZYK BUŁGARSKI
Prace Slawistyczne. Slavica
[Monographs in Slavic Studies. Slavica]
149
Redaktor Naczelna / Editor-in-Chief
Dr hab. Mariola Jakubowicz, prof. IS PAN,
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, Polska
[Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland]
Rada Naukowa / Scientific Board
• К. пед. н., д. ф. н. Ольга Е. Фролова, Московский государственный
университет им. М. В. Ломоносова; Mocква, Российская Федерация
[K. ped. n., d. f. n. Ol΄ga E. Frolova; Lomonosov Moscow State University,
Moscow, Russian Federation]
• Dr hab. Rafał Górski, prof. IJP PAN, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii
Nauk; Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska [Institute of Polish Language,
Polish Academy of Sciences; Jagiellonian University, Cracow, Poland]
• Dr hab. Aleksandra Janowska, prof. UŚ, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Ka-
towice, Polska [University of Silesia in Katowice, Katowice, Poland]
• Prof. Igors Koškins, Latvijas Universitāte, Rīga, Latvija [University of Latvia,
Riga, Latvia]
• PD Dr. Thomas Menzel, Serbski Institut/Sorbisches Institut, Bautzen/Budyšin,
Deutschland [Sorbian Institute, Bautzen, Germany]
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
Marcin Fastyn
STYLIZACJA LEKSYKALNA UTWORÓW
NURTU FANTASTYCZNO-LUDYCZNEGO
STANISŁAWA LEMA W PRZEKŁADACH
NA JĘZYK BUŁGARSKI
Warszawa 2020
Recenzje wydawnicze [Editorial Reviews]
prof. dr hab. Anna Bednarczyk, Uniwersytet Łódzki, Łódź, Polska
[University of Lodz, Łódź, Poland]
prof. dr hab. Piotr Fast, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska
[University of Silesia in Katowice, Katowice, Poland]
Publikacja finansowana z subwencji na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego
Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
[This work was financed from a subvention for maintaining and developing
the research potential of the Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences]
Redaktor prowadząca [Editorial Supervision]
Barbara Grunwald-Hajdasz
Redakcja i korekta [Copyediting and Proofreading]
Dorota Muszyńska-Wolny
Skład i łamanie [Typesetting and Page Makeup]
Barbara Adamczyk
© Copyright by Marcin Fastyn, 2020
This is an Open Access book distributed under the terms of the Creative Commons Attribu-
tion 3.0 PL License (creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/), which permits redistribution,
commercial and noncommercial, provided that the book is properly cited.
e-ISBN: 978-83-66369-39-9
ISSN: 0208-4058 (Prace Slawistyczne. Slavica)
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
[Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences]
ul. Bartoszewicza 1b/17, 00-337 Warszawa
tel. [phone], [email protected], www.ispan.waw.pl
Spis treści
Wstęp ...................................................................... 13
Rozdział I – Zagadnienia teoretyczne ........................................... 17
1. Definicja neologizmu ..................................................... 17
2. Zastosowania i funkcje neologizmów........................................ 19
3. Metodologia słowotwórczego opisu materiału leksykalnego..................... 26
3.1. Rzeczowniki ......................................................... 26
3.2. Przymiotniki......................................................... 29
3.3. Liczebniki ........................................................... 30
3.4. Przysłówki........................................................... 30
3.5. Czasowniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
4. Podstawowe zagadnienia przekładoznawstwa................................. 31
4.1. Wstęp............................................................... 31
4.2. Analiza przekładu .................................................... 32
4.2.1. Czym jest przekład? ............................................. 32
4.2.2. Kryteria przekładu .............................................. 33
4.2.3. Wymagania względem przekładu.................................. 33
4.3. Ekwiwalencja ........................................................ 34
4.4. Jednostka przekładu .................................................. 37
5. Metodologia opisu translatorycznego i oceny przekładu........................ 39
Rozdział II – Analiza materiału polskojęzycznego ................................ 41
Podrozdział A – Cyberiada .................................................... 41
1. Rzeczowniki ............................................................. 41
1.1. Rzeczowniki proste ................................................... 41
1.1.1. Nazwy subiektów czynności ...................................... 41
1.1.2. Nazwy amatorów ............................................... 42
1.1.3. Nazwy subiektów właściwości .................................... 42
1.1.4. Nazwy części całości i elementów zbiorów (singulativa) .............. 44
1.1.5. Odmiejscowe nazwy agentywne .................................. 44
6
1.1.6. Nazwy zwolenników/przeciwników pewnych idei, poglądów ......... 44
1.1.7. Odsposobowe nazwy subiektów .................................. 44
1.1.8. Nazwy wytworów czynności i procesów ............................ 44
1.1.9. Nazwy środków czynności ....................................... 45
1.1.10. Nazwy miejsc ................................................. 48
1.1.11. Nazwy temporalne ............................................. 49
1.1.12. Nazwy nosicieli cech ........................................... 49
1.1.13. Nazwy gatunkowe ............................................. 49
1.1.14. Nazwy symilatywne ............................................ 50
1.1.15. Nazwy modyfikacyjne .......................................... 51
1.1.16. Nazwy cech abstrakcyjnych ..................................... 52
1.1.17. Nazwy czynności, procesów i stanów ............................. 52
1.1.18. Nazwy substancji chemicznych .................................. 54
1.1.19. Nazwy abstrakcyjnych pojęć naukowych .......................... 55
1.1.20. Nazwy honoryfikatywne ........................................ 56
1.1.21. Nazwy nieokreślone ............................................ 56
1.2. Rzeczowniki złożone.................................................. 60
1.2.1. Złożenia ....................................................... 60
1.2.2. Zrosty ......................................................... 66
1.2.3. Kontaminacje .................................................. 67
1.2.4. Zestawienia .................................................... 72
1.2.5. Skrótowce ..................................................... 73
2. Przymiotniki ............................................................ 73
2.1. Przymiotniki odczasownikowe ......................................... 73
2.1.1. Derywaty niepredyspozycyjne .................................... 73
2.2. Przymiotniki odrzeczownikowe ........................................ 74
2.2.1. Użycia subiektowe .............................................. 74
2.2.2. Użycia obiektowe ............................................... 74
2.2.3. Użycia posesywne .............................................. 74
2.2.4. Użycia instrumentalne .......................................... 74
2.2.5. Użycia singulatywne ............................................ 75
2.2.6. Użycia symilatywne ............................................. 75
2.2.7. Użycia limitujące ............................................... 75
2.2.8. Użycia lokatywne ............................................... 75
2.2.9. Użycie charakterystyczne abstrakcyjne ............................. 75
7
2.2.10. Użycie charakterystyczne konkretne .............................. 75
2.2.11. Użycie temporalne ............................................. 76
2.3. Przymiotniki odprzymiotnikowe ....................................... 76
2.3.1. Derywaty negacyjne ............................................. 76
2.3.2. Derywaty gradacyjne ............................................ 76
2.4. Przymiotniki odliczebnikowe .......................................... 76
2.5. Derywaty od wyrażeń przyimkowych ................................... 76
2.6. Przymiotniki złożone ................................................. 77
2.6.1. Złożenia ....................................................... 77
2.6.2. Kontaminacje .................................................. 78
2.7. Przymiotniki nieprzejrzyste słowotwórczo ............................... 79
3. Liczebniki ............................................................... 79
4. Przysłówki............................................................... 80
4.1. Przysłówki odrzeczownikowe .......................................... 80
4.2. Przysłówki złożone ................................................... 80
4.3. Przysłówki nieprzejrzyste słowotwórczo ................................. 80
5. Czasowniki.............................................................. 81
5.1. Czasowniki odczasownikowe........................................... 81
5.1.1. Formacje akumulatywne ......................................... 81
5.1.2. Formacje restauratywne ......................................... 81
5.1.3. Formacje semelfaktywne ......................................... 81
5.2. Czasowniki odrzeczownikowe.......................................... 81
5.2.1. Formacje stanowe ............................................... 81
5.2.2. Formacje kauzatywne ........................................... 81
5.2.3. Formacje z wbudowanym predykatem ............................. 82
5.3. Czasowniki nieprzejrzyste słowotwórczo ................................ 82
6. Wykrzykniki............................................................. 82
7. Frazeologizmy ........................................................... 83
Podrozdział B – Powtórka ..................................................... 84
1. Rzeczowniki ............................................................. 84
1.1. Rzeczowniki proste ................................................... 84
1.1.1. Nazwy subiektów czynności ...................................... 84
1.1.2. Nazwy subiektów właściwości .................................... 84
1.1.3. Odmiejscowe nazwy subiektów ................................... 86
1.1.4. Nazwy wytworów czynności i procesów ............................ 86
8
1.1.5. Nazwy środków czynności ....................................... 87
1.1.6. Nazwy miejsc .................................................. 87
1.1.7. Nazwy modyfikacyjne ........................................... 88
1.1.8. Nazwy cech abstrakcyjnych ...................................... 88
1.1.9. Nazwy czynności, procesów i stanów .............................. 88
1.1.10. Nazwy zbiorowe ............................................... 89
1.1.11. Nazwy nieokreślone ............................................ 89
1.2. Rzeczowniki złożone.................................................. 89
1.2.1. Złożenia ....................................................... 89
1.2.2. Kontaminacje .................................................. 91
2. Przymiotniki............................................................. 93
2.1. Przymiotniki odczasownikowe ......................................... 93
2.1.1. Derywaty niepredyspozycyjne .................................... 93
2.2. Przymiotniki odrzeczownikowe ........................................ 93
2.2.1. Derywaty obiektowe ............................................ 93
2.2.2. Derywaty posesywne ............................................ 93
2.2.3. Derywaty symilatywne .......................................... 93
2.2.4. Derywaty limitujące ............................................. 93
2.2.5. Derywaty materiałowe ........................................... 93
2.3. Przymiotniki odprzymiotnikowe ....................................... 94
2.4. Przymiotniki utworzone od wyrażeń przyimkowych ...................... 94
2.5. Przymiotniki złożone ................................................. 94
2.5.1. Złożenia ....................................................... 94
2.5.2. Kontaminacje .................................................. 94
3. Przysłówki............................................................... 95
4. Czasowniki.............................................................. 95
4.1. Derywaty odczasownikowe ............................................ 95
4.1.1. Derywaty oznaczające wzmocnienie akcji podstawowej .............. 95
4.1.2. Formacje lokatywne ............................................. 95
4.1.3. Zmiana rekcji czasownika ........................................ 95
4.2. Derywaty odrzeczownikowe ........................................... 95
4.2.1. Formacje zdarzeniowe ........................................... 95
4.2.2. Formacje procesualne ........................................... 96
4.2.3. Formacje kauzatywne ........................................... 96
4.2.4. Formacje z wbudowanym wyrażeniem argumentowym .............. 97