studia i analizy europejskie nr 5/2010 PDF
Preview studia i analizy europejskie nr 5/2010
STUDIA I ANALIZY EUROPEJSKIE NR 5/2010 PÓŁROCZNIK NAUKOWY POŚWIĘCONY ZAGADNIENIOM EUROPEJSKIEGO ROKU WALKI Z UBÓSTWEM I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM POD REDAKCJĄ DR KAROLINY MARCHLEWSKIEJ PUBLIKACJA PRZYGOTOWANA ZOSTAŁA PRZY WSPÓŁPRACY PUNKTU INFORMACYJNEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ EUROPE DIRECT – BYDGOSZCZ ORAZ WYŻSZEJ SZKOŁY GOSPODARKI Bydgoszcz 2010 RECENZENT: Dr hab. Czesław Maj, prof. nadzw. UMCS w Lublinie REDAKCJA NAUKOWA: Dr Karolina Marchlewska RADA NAUKOWA: Prof. dr hab. Roman Bäcker – Uniwersytet Mikołaja Kopernika Prof. dr hab. Ryszard Borowicz – Uniwersytet Mikołaja Kopernika Prof. dr hab. Zdzisław Mach – Uniwersytet Jagielloński Prof. dr hab. Krystyna Michałowska-Gorywoda – Szkoła Główna Handlowa Prof. dr hab. Andrzej Kaleta – Uniwersytet Mikołaja Kopernika Prof. Aleksander Kozlov – Saint Petersburg State Polytechnical University Prof. dr hab. Wielisława Warzywoda-Kruszyńska – Uniwersytet Łódzki Prof. dr hab. Grażyna Ulicka – Uniwersytet Warszawski Prof. dr hab. Andrzej Szahaj – Uniwersytet Mikołaja Kopernika Prof. dr hab. Zenon Wiśniewski – Uniwersytet Mikołaja Kopernika Prof. dr hab. Ryszard Zięba – Uniwersytet Warszawski Dr hab. Zbigniew Czachór, prof. UAM – Uniwersytet Adam Mickiewicza Dr hab. Krzysztof Piątek, prof. UMK – Uniwersytet Mikołaja Kopernika ZESPÓŁ REDAKCYJNY: mgr Dagmara Taflińska, mgr Marta Tybura TŁUMACZENIE TEKSTÓW: mgr Joanna Jercha-Malinowska – język angielski Korekta: Elżbieta Rogucka Skład komputerowy: Agnieszka Obaid Projekt okładki: Studio Grafiki WSG ISBN 978 - 83 - 61036 - 03 - 6 Bydgoszcz 2010 STUDIA I ANALIZY EUROPEJSKIE – PÓŁROCZNIK NAUKOWY 5/2010 PRZYGOTOWANY PRZY WSPÓŁPRACY PUNKTU INFORMACYJNEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ EUROPE DIRECT - BYDGOSZCZ ORAZ WYŻSZEJ SZKOŁY GOSPODARKI POŚWIĘCONY ZAGADNIENIOM EUROPEJSKIEGO ROKU WALKI Z UBÓSTWEM I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM POD REDAKCJĄ DR KAROLINY MARCHLEWSKIEJ PUBLIKACJA OPATRZONA ZOSTAŁA PATRONATEM KRAJOWEGO KOORDYNATORA EUROPEJSKIEGO ROKU WALKI Z UBÓSTWEM I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM – PANA JAROSŁAWA DUDY, SEKRE- TARZA STANU W MINISTERSTWIE PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ KOMISJĘ EUROPEJSKĄ SPIS TREŚCI DR KAROLINA MARCHLEWSKA Wstęp 9 OBSZAR NAUKOWO-BADAWCZY DR KAROLINA MARCHLEWSKA Europejskie strategie zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego a polityka społeczna Polski 13 MGR MARIUSZ BURKACKI Ubóstwo i wykluczenie społeczne, a nowe warunki działania ekonomicznego 25 MGR ANNA CIECHANOWSKA, MGR ANNA WRÓBLEWSKA W stronę równości na rynku pracy 33 DR INŻ. AGNIESZKA JERAN Walka z wykluczeniem cyfrowym - konieczność czy fanaberia? 41 DR ALICJA KOZUBSKA Wykluczeni 50+ (na rynku pracy) 53 MGR DOROTA DOKTÓR Demony starości 61 DR HAB. HALINA KLEPACZ, DR ELŻBIETA ŻÓŁTOWSKA O współzależności wskaźników ubóstwa w Polsce w latach 1996-2008 71 MGR ALICJA CHYŁA Bezdomność i wykluczenie mieszkaniowe jako kwestia społecznie istotna 95 MGR JACEK KUKOWSKI Wykluczenie społeczne na obszarach wiejskich w Polsce – zarys problemu 105 MGR MONIKA WIRŻAJTYS Wykluczeni-przywróceni 113 DEBIUTY MGR BEATA JURKOWSKA Prawa człowieka i wolności narodowe w Turcji 121 MARZENA MANIA Dobre praktyki EFS – Centrum Integracji Społecznej w Osówku 133 RECENZJE WYDAWNICZE DR HAB. ZBIGNIEW WĘGIERSKI, PROF. KPSW W BYDGOSZCZY – recenzja wydawnicza pracy zbiorowej „Budowanie systemu wsparcia dla rodziny – możliwości i ograniczenia”, pod redakcją Marzeny Sobczak-Michałowskiej, Alicji Kozubskiej, Bydgoszcz 2010. 141 DR RADOSŁAW POTORSKI – recenzja wydawnicza pracy zbiorowej „Przewodnictwo państwa w Radzie Unii Europejskiej – doświadczenia partnerów, propozycje dla Polski”, pod redakcją Zbigniewa Czachóra, Mikołaja J. Tomaszyka, Poznań 2009. 144 AFILIACJE 152 PUNKTY INFORMACYJNE KOMISJI EUROPEJSKIEJ EUROPE DIRECT W POLSCE 156 EUROPEAN STUDIES AND ANALYSES – SCIENTIFIC SEMI-ANNUAL 5/2010 PREPARED BY THE EUROPEAN INFORMATION RELAY EUROPE DIRECT – BYDGOSZCZ IN COOPERATION WITH THE UNIVERSITY OF ECONOMY DEDICATED TO THE ISSUES OF EUROPEAN YEAR FOR COMBATING POVERTY AND SOCIAL EXCLUSION EDITED BY KAROLINA MARCHLEWSKA, PHD PUBLICATION UNDER AUSPICES OF NATIONAL COORDINATOR OF THE EUROPEAN YEAR OF COMBATING POVERTY AND SOCIAL EXCLUSION – MR JAROSŁAW DUDA, SECRETARY OF STATE IN THE MINISTRY OF LABOUR AND SOCIAL POLICY PROJECT CO-FINANCED BY THE EUROPEAN COMMISSION CONTENTS: KAROLINA MARCHLEWSKA, PHD Introduction 9 SCIENTIFIC RESEARCH AREA KAROLINA MARCHLEWSKA, PHD European strategies for combating poverty and social exclusion versus Polish social policy 13 MARIUSZ BURKACKI, MSC Poverty and social exclusion versus new conditions of economic activity 25 ANNA CIECHANOWSKA, MSC, ANNA WRÓBLEWSKA, MSC Towards equality on the labour market 33 AGNIESZKA JERAN, PHD, ENG. Fight with digital exclusion – necessity or caprice? 41 ALICJA KOZUBSKA, PHD 50+ excluded (from the labour market) 53 DOROTA DOKTÓR, MSC Demons of the old age 61 HALINA KLEPACZ, HAB. PHD, ELŻBIETA ŻÓŁTOWSKA , PHD On correlation between poverty rates in Poland from 1996 to 2008 71 ALICJA CHYŁA, MSC Homelessness and housing exclusion as the socially problem of social concern 95 JACEK KUKOWSKI, MSC Social exclusion in the rural areas in Poland – problem outline 105 MONIKA WIRŻAJTYS, MSC Excluded – Included 113 DEBUTS BEATA JURKOWSKA , MSc Human rights and national freedoms in Turkey 121 MARZENA MANIA Good EFS practices – Social Integration Centre in Osówek 133 PUBLISHING REVIEWS ZBIGNIEW WĘGIERSKI, HAB. PHD, PROF. OF KUJAWY AND POMORZE UNIVERSITY IN BYDGOSZCZ – publishing review of the joint publication „Building the support system for the family – possibilities and limitations”, edited by Marzena Sobczak-Michałowska, Alicja Kozubska, Bydgoszcz 2010. 141 RADOSŁAW POTORSKI, PHD – publishing review of the joint publication „Country’s Leadership in the Council of the European Union – partners’ experiences, proposals for Poland”, edited by Zbigniew Czachór, Mikołaj J. Tomaszyk, Poznań 2009. 144 AFFILIATIONS 152 THE EUROPEAN INFORMATION RELAY EUROPE DIRECT IN POLAND 156 WSTĘP DR KAROLINA MARCHLEWSKA Rok 2010, ogłoszony przez Parlament Europejski i Radę1 Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym (European Year for Comba- ting Poverty and Social Exclusion), był czasem refleksji i wzmożonej dyskusji nad problemami, które mogą dotknąć każdego z nas, a obecnie są udziałem 84 mln Europejczy- ków2, w tym ponad 2 mln Polaków. Liczby te po- winny uzmysłowić nam, że każdego dnia wielu spośród nas musi mierzyć się z brakiem środków na zaspokojenie najbardziej podstawowych po- trzeb. Pojawi się więc pytanie o przyczyny takie- go stanu rzeczy. Wśród najlepiej poznanych wy- mienia się brak pracy i środków finansowych, złe warunki mieszkaniowe, środowisko, w którym żyjemy oraz wiek. Z tego też powodu głównym celem Roku stała się potrzeba zwrócenia uwagi opinii publicznej na zjawisko ubóstwa i wykluczenia społecznego, jak również większego zaangażowania politycznego Unii Europejskiej w walkę z nimi. A wyzwanie jest duże, ponieważ kwestie, o których mowa, to tematy, które bardzo rzadko goszczą na pierw- szych stronach gazet. Poza tym na problemy te patrzy się przez pryzmat ludzi żebrzą- cych na ulicy, tymczasem zjawisko to ma bardziej złożony charakter. Stąd też jednym z najważniejszych zadań Roku stało się zwrócenie uwagi na nie oraz zainspirowanie obywateli Europy i partnerów społecznych, aby zaangażowali się w walkę z tymi, ma- jącymi poważne społeczno-ekonomiczne skutki, zjawiskami. „Studia i analizy europejskie” przybliżające różne aspekty funkcjonowania Unii Europejskiej, w tym społeczno-ekonomiczny wymiar integracji europejskiej oraz praktyczne przejawy obecności Polski w jej strukturach, tym razem poświęcone zo- stały zagadnieniom Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Spo- łecznym. Numer 5/2010, wraz z którym formuła „Studiów i analiz europejskich” uległa rozszerzeniu, to zbiór 14 tekstów przydzielonych do trzech obszarów: nauko- wo-badawczego – w którym znalazły się artykuły pracowników naukowych i eksper- tów w danym obszarze, debiuty – złożone z prac studentów i laureatów konkursów europejskich oraz ostatniego, zawierającego recenzje wydawnicze prac zbiorowych. Europejski Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym to czas, w któ- 1 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1098/2008/WE z dnia 22 października 2008 r., [Online], dostępne: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:298:0020:0029:PL:PDF, 24.08.2010. 2 Europejski Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym, [Online], dostępne: http://ec.europa. eu/social/main.jsp?langId=pl&catId=637, 12.08.2010. — 9 — rym podejmowane są różnego rodzaju formy aktywności, mające na celu zwrócenie uwagi ogółu społeczeństwa na problem ubóstwa i wykluczenia. Do tych działań po- stanowiliśmy dołączyć także i my, oddając do rąk Czytelnika zbiór rozpraw przybliża- jących problemy, które dotknąć mogą każdego z nas. Nie chcieliśmy poruszyć wszyst- kich aspektów Roku, co zresztą przy jego złożoności nie byłoby możliwe. Naszym celem było raczej naświetlenie kwestii, które uważamy za szczególnie ważne. Zatem w najnowszym tomie półrocznika przedstawione zostały różne wymiary oraz zasięg ubóstwa i wykluczenia społecznego, będące udziałem społeczeństw XXI w. Podjęli- śmy więc temat dyskryminacji kobiet, który pomimo licznych publikacji i kampanii społecznych, w dalszym ciągu stanowi istotny problem wśród państw członkowskich Unii Europejskiej. Ważny wymiar, choć zbyt mało dostrzegany, ma wykluczenie cy- frowe, które stanowi istotną barierę na rynku pracy. Wraz ze zjawiskiem „starzenia się populacji” coraz częściej mówi się o położeniu osób po 50. roku życia oraz starości, co skłoniło nas do zabrania głosu także w tym zakresie. W dalszym ciągu zbyt mało uwagi poświęca się tematowi bezrobocia na obszarach wiejskich i problemowi, któ- ry dla wielu spośród nas po prostu nie istnieje, a mianowicie sytuacji więźniów i osób chorych psychicznie. Mało medialnym tematem jest także bezdomność i wyklucze- nie mieszkaniowe, zaś o kwestiach związanych z ubóstwem zazwyczaj przypomi- na się nam podczas kampanii wyborczych, po zakończeniu których problem znowu przestaje istnieć. Część pierwszą „Studiów i analiz europejskich” rozpoczyna tekst dr Karoliny Marchlewskiej „Europejskie strategie zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecz- nego a polityka społeczna Polski”. W niezliczonej ilości dokumentów i wytycznych autorka tekstu przybliżyła najważniejsze strategie i wytyczne Unii Europejskiej w za- kresie walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz przedstawiła koncepcje, które mogą stanowić przyszłe społeczno-ekonomiczne rozwiązania Unii na rzecz grup defaworyzowanych i socjalnego oblicza Wspólnoty. Uzupełnienie w tej dzie- dzinie stanowić może artykuł mgr. Mariusza Burkackiego „Ubóstwo i wykluczenie społeczne a nowe warunki działania ekonomicznego”, podejmujący tematykę ubó- stwa i wykluczenia społecznego jako kluczowego problemu Unii Europejskiej. Pozna- nie nowej sytuacji gospodarczej i uświadomienie sobie wagi przemian autor artykułu przedstawia jako fundament poprawy ekonomicznej sytuacji społeczeństwa Europy. Z kolei artykuł „W stronę równości na rynku pracy” mgr Anny Ciechanowskiej i mgr Anny Wróblewskiej poświęcony został problematyce nierówności płci na ryn- ku pracy. Autorki doszukują się przyczyn mniejszej aktywności zawodowej kobiet, przede wszystkim w funkcjonowaniu stereotypów związanych chociażby z płcią, tra- dycyjnym podziale na przestrzeń publiczną i prywatną oraz w istnieniu poziomej i pionowej segregacji zawodowej. Analizują różnice w wynagrodzeniach kobiet i męż- czyzn oraz zastanawiają się, w jaki sposób obecny stan rzeczy zmienić. Zbyt mało znane spojrzenie na problem wykluczenia społecznego przedstawiła dr Agnieszka Jeran, która w artykule „Walka z wykluczeniem cyfrowym – koniecz- ność czy fanaberia?” dowodzi, że choć postrzegane jest ono jako stosunkowo mało dokuczliwe, ma jednak charakter spirali pogarszającej nieustannie sytuację osoby wy- — 10 —
Description:The list of books you might like
