sternum, sternoklavikuler ve sternokostal eklemlerin anatomisi, varyasyonu ve patolojilerinin ...

68 Pages·2017·3.3 MB·English

STERNUM, STERNOKLAVİKULER VE
STERNOKOSTAL EKLEMLERİN ANATOMİSİ,
VARYASYONU VE PATOLOJİLERİNİN MANYETİK
REZONANS GÖRÜNTÜLEME BULGULARI

Dr. Irmak DURUR SUBAŞI
Tıp Anatomi Anabilim Dalı

Tez Danışmanı
Prof. Dr. Samih DİYARBAKIR

Doktora Tezi-2016
T.C.
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

STERNUM, STERNOKLAVİKULER VE
STERNOKOSTAL EKLEMLERİN ANATOMİSİ,
VARYASYONU VE PATOLOJİLERİNİN MANYETİK
REZONANS GÖRÜNTÜLEME BULGULARI

Dr. Irmak DURUR SUBAŞI

Tıp Anatomi Anabilim Dalı
Doktora Tezi

Tez Danışmanı
Prof. Dr. Samih DİYARBAKIR

ERZURUM
2016
T.C.
ATA TURK UNiVERSiTESi
SAGLIK BiLiMLERi ENSTiTUSU
TIP ANATOMi ANABiLiM DALI
STERNUM, STERNOKLAV iKULER VE STERNOKOSTAL
EKLEMLERiN ANATOMiSi, VARYASYONU VE PATOLOJiLERiNiN
MANYETiK REZONANS GORUNTULEME BULGULARI
Dr. Irmak DURUR SUBASI
Tez Savunma Tarihi: 26 Arahk 2016
Tez Dam~mam : Prof. Dr. Samih DiYA RBAKIR (Atatlirk Universitesi)
Jiiri Uyesi: Doc;. Dr. ismail MALKO<; (Atatiirk Dniversitesi)
Jiiri Uyesi: Yrd. Doc;. Dr. Tuba DEMiRCi (Atatiirk Universitesi)
Jiiri Uyesi: Prof. Dr. Haluk ULUUTKU (Karadeniz Teknik Universitesi)
Jiiri Uyesi: Prof. Dr. Ozdemir SEViN<; (Recep Tayyip Erdogan Universitesi
Onay
Bu c;ah~ma yukandaki juri tarafmdan Doktora Tezi olarak kabul edilmi~tir.
Prof. Dr. Mehtap TAN
Enstitti Miidiirii
Doktora Tezi
ERZURUM-2016

İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR……………………………………………………………….... II
ÖZET………………………………………………………………………... III
ABSTRACT…………………………………………………………............ IV
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ ……………………………… V
ŞEKİLLER DİZİNİ………………………………………………………… VI
TABLOLAR DİZİNİ……………………………………………………….. VIII
1. GİRİŞ…………………………………………………………………….. 1
2. GENEL BİLGİLER……………………………………………………... 3
2.1. Normal Anatomi, Varyasyon ve Patolojiler ……………………….. 3
2.1.1. Sternum ……………………………………………………………… 3
2.1.2. Sternoklavikuler Eklem (Art. sternoclavicularis) ………………… 12
2.1.3. Sternokostal Eklemler (Artt. chondrosternales) …………………... 16
2.2. Manyetik Rezonans Görüntüleme …………………………………. 17
3. MATERYAL VE METOT……………………………………………… 25
3.1. Olgular…………………………………………………………….......... 25
3.2. Meme manyetik rezonans görüntüleme tetkikleri…………………… 25
3.3. Görüntü Analizi………………………………………………………... 25
3.4. İstatistiksel Analiz ……………………………………………………...28
4. BULGULAR VE OLGULAR…………………………………………... 29
5. TARTIŞMA……………………………………………………………… 42
6. SONUÇ VE ÖNERİLER ………………………………………….......... 47
KAYNAKLAR ……………………………………………………………... 48
EKLER……………………………………………………………………… 52
EK-1. ÖZGEÇMİŞ…………………………………………………………. 55
EK-2. ETİK KURUL KARARI…………………………………………… 56

I
TEŞEKKÜR
Bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım, Anatomi Anabilim Dalı’ndaki
çalışmalarımızda bizlere çalışkan, istekli ve kararlı olmayı, adaleti aşılayan ve bu
konularda örnek olan tez danışmanım Prof. Dr. Samih DİYARBAKIR’a teşekkürlerimi
sunarım.
Anatomi Anabilim Dalı Öğretim üyeleri Doç. Dr. İsmail MALKOÇ ve Doç Dr.
Samet KAPAKİN’e eğitimimizde bizlere yardımcı ve rehber olmaları nedeniyle
teşekkür ederim. Tezin değerlendirilerek doğru istatistiksel yöntemlerin kullanılması
konusunda desteğini esirgemeyen Yrd. Doç. Dr. Tuba Demirci’ye ayrıca teşekkür
ederim. Anatomi Anabilim Dalında çalışan asistan, sekreter ve personele teşekkür
ederim. Eğitim hayatım boyunca benden maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen ve
her zaman yanımda olan sevgili aileme teşekkürlerimi bir borç bilirim.

Dr. Irmak DURUR SUBAŞI

II
ÖZET
Sternum, Sternoklavikuler ve Sternokostal Eklemlerin Anatomisi, Varyasyonu ve
Patolojilerinin Manyetik Rezonans Görüntüleme Bulguları

Amaç: Bu çalışmada meme manyetik rezonans görüntüleme tetkikleri retrospektif
olarak değerlendirilerek sternum, sternoklavikuler ve sternokostal eklemlerin anomali
ve patolojilerini belirlemek; morfolojik ve morfometrik analizini yapmak amaçlandı.
Materyal ve Metot: 3 Tesla manyetik rezonans görüntüleri değerlendirilerek,
konjenital anomaliler (pectus excavatum, pectus carinatum, açılı sternum, sternal yarık,
sternal foramen, episternal ossikül), dejeneratif ve inflamatuar patolojiler,
enfeksiyonlar, fraktür, sternoklavikuler dislokasyon, manibriosternal dislokasyon,
cerrahiye bağlı komplikasyonlar ve neoplazmlar değerlendirildi. Araştırmada toplam
sternum uzunluğu, manubrium uzunluk ve genişliği, manubrium’un şekli, korpus’un
uzunluğu ve genişliği, korpus’un ve ksifoid’in şekli değerlendirildi. Manubriosternal
füzyon’un yaş ile ilişkisi istatistiksel olarak incelendi.
Bulgular: Bu çalışmada 320 kadın olgunun değerlendirilmesinde; pectus excavatum,
sternal yarık, sternal foramen, Poland sendromu, riketse bağlı raşitik rozari, intraosseoz
ganglion, sternoklavikuler eklem dejenerasyonu, sternoklavikuler eklem ganglion kisti
ve kostal kıkırdak kalsifikasyonları, meme karsinomu metastazı, enkondrom ve kıkırdak
kostaların malign mezenkimal tümör tarafından invazyonu saptandı. Morfometrik analiz
yapılan erişkin kadın olgularda sternum uzunluğu ortalama 144±14 mm, manubrium
uzunluğu ortalama 46±6 mm, korpus uzunluğu ortalama 89±10 mm olarak bulundu. En
sık rastlanan manubrium şekli trapezoid, korpus şekli longitudinal oval ve ksifoid şekli
ise düz olarak görüldü. Olguların %67’sinde manubiosternal füzyon bulunmadı.
Hastalar yaş gruplarına ayrıldıklarında, manubriosternal füzyonun derecesi açısından
gruplar arasında anlamlı fark saptanmadı. Artan yaş ile manubriostenal füzyonun
derecesi istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon göstermiyordu.
Sonuç: Çeşitli konjenital anomali ve patolojik süreç; sternum, sternoklavikuler ve
sternokostal eklemleri etkilemektedir. Manyetik rezonans görüntüleme oldukça fazla
çeşitlilik gösteren morfoloji ve patolojik süreçlerin değerlendirilmesinde ideal bir
görüntüleme yöntemidir.

Anahtar Kelimeler: anatomi, manyetik rezonans görüntüleme, patoloji,
sternoklavikuler eklem, sternokostal eklemler, sternum.

III
ABSTRACT
Magnetic Resonance Imaging Findings of Anatomy, Variation and Pathologies of
Sternum, Sternoclaviculer and Sternocostal Joints

Aim: To analyse the sternum, sternoclavicular and sternocostal joints morphologically
and morphometrically and detect anomaly and pathologies by evaluating the breast
magnetic resonance imaging findings retrospectively.
Material and Method: Images obtained by a 3 Tesla system were evaluated and
congenital abnormalities, degenerative and inflammatory diseases, infections, fractures,
dislocations and neoplasms were searched. The total length of the sternum, the length
and width of the manubrium and corpus, the shape of the manubrium and corpus and
xiphoid were evaluated. The relationship between the manubriosternal fusion and the
age were analysed statistically.
Results: In total 320 women were evaluated. Pectus excavatum, sternal cleft, sternal
foramen, Poland syndrome, rachitic rosary, intraosseous ganglion, sternoclavicular joint
degeneration, sternoclavicular joint ganglion cyst and costal cartilage calcifications,
breast carcinoma metastasis, enchondroma and invasion of costal cartilages by
malignant mesenchymal tumour were determined. Morphometric analysis showed that
the average length of the sternum is 144±14 mm, the manubrium length is 46±6 mm and
the corpus length is 89±10 mm. Manubrium was most commonly trapezoid in shape,
corpus was longitudinal oval and xiphoid was flat. Most of the cases (67%) had no
manubriosternal fusion. Patients were divided into age groups and no statistical
significant difference was found between age groups. The degree of manubriosternal
fusion did not show statistically significant correlation with increasing age.
Conclusion: Many congenital abnormalities and pathological processes can affect the
sternum, sternoclavicular and sternocostal joints. Magnetic resonance imaging is an
ideal imaging modality for the assessment of morphology and various pathological
processes.

Keywords: anatomy, magnetic resonance imaging, pathology, sternoclavicular joint,
sternocostal joint, sternum.

IV
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
ark : arkadaşları
BOLD : blood oxigenisation level dependent
FLASH : fast low-angle shot
mm : milimetre
MR-anjiyografi : manyetik rezonans anjiyografi
MR-kolanjiyopankreatografi : manyetik rezonans kolanjiyopankreatografi
MR-myelografi : manyetik rezonans myelografi
MR-urografi : manyetik rezonans urografi
NAA : N-asetilaspartat
PACS : picture archieving and communication system
SAPHO : sinovit, akne, palmoplantar püstülosis,
hiperostozis, osteitis
SPSS : statistical package for the social sciences
STIR : short tau inversion recovery
TSE : turbo spin eko

V
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil No Sayfa No
Şekil 2.1. Stermun kemiği her iki tarafta klavikulalar ve 1-7.
kıkırdak kostalar ile eklem yapar. Manubrium, korpus ve
ksifoid isimli üç bölümden
oluşur……………………………………………………… 3
Şekil 2.2. Manubrium ve korpusun birleştiği yan kenarlarda görülen
incisura costalis II (*) …………………………………… 5
Şekil 2.3. Sternumun korpus kısmının kosta kıkırdakları ile
eklemleşmesi izlenmektedir……………………………… 6
Şekil 2.4. Kardiyovasküler cerrahi sonrası sternal dehissans (açılma)
gelişen olgunun transvers bilgisayarlı tomografi
görüntüsü. Sternum yarılarının arasındaki mesafe
açılmıştır. Bu alandaki metalik sütüre bağlı hiperdansite
artefaktları dikkati çekmektedir. Ayrıca erken postoperatif
dönemde her iki hemitoraksta plavral efüzyon
izlenmektedir…………………………………. 12
Şekil 2.5. Çekirdeğin kendi ekseni etrafında yaptığı spin hareketi
lokal bir manyetik alana sebep olur……………………… 19
Şekil 3.1. Sternumun morfometrik analizinde toplam sternum
uzunluğu, manubrium uzunluk ve genişliği, korpus
uzunluk ve genişliğinin değerlendirilişi………………….. 27
Şekil 3.2. Manubrium ve korpusun morfolojik tipleri……………… 28
Şekil 4.1. 34 yaşında kadın olguda pectus excavatum izlenmektedir.
Sternum korpus alt kesimi düzeyinden geçen transvers T2
ağırlıklı TSE görüntüde sternum korpus kesiminin
depresyon gösterdiği ve kalbin sola doğru yer değiştirdiği
izlenmektedir……………………………………………… 29
Şekil 4.2. 17 yaşında olguda T1 ağırlıklı transvers TSE görüntüde
korpus düzeyinde sternal yarık izlenmektedir……………. 30
Şekil 4.3. 57 yaşında kadın olguda T2 ağırlıklı TSE görüntüde
korpus düzeyini etkileyen sternal foramen izlenmektedir.. 30
Şekil 4 4. T2 ağırlıklı transvers TSE görüntüde Poland sendromu
tanısı konan 13 yaşında kız çocuğunda sol tarafta meme
ve pektoralis major kasının olmadığı izlenmektedir.
Sternum açılıdır ve alt kısmında parsiyel klefti
düşündüren hipointens hat izlenmektedir………………… 31
Şekil 4.5. 4 yaşında kız çocuğunda T2 ağırlıklı transvers TSE
görüntüde solda alt düzeyde kostokondral bileşkede
riketse bağlı raşitik rozari izlenmektedir………………….. 32
Şekil 4.6. Koronal STIR görüntüsünde sağ sternoklavikuler eklem
komşuluğunda sternal yüzde (manubriumda) intraosseoz
VI