Sport voor allen. Strategieën voor laagdrempelig bewegen en sporten in Vlaanderen.

144 Pages·2011·1.76 MB·Dutch

Dit boek kwam tot stand met de steun van de Vlaamse overheid: Programma Steun-
punten voor Beleidsrelevant Onderzoek. In de teksten komt de mening van de auteurs
naar voren en niet die van de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid kan niet aan-
sprakelijk worden gesteld voor het gebruik dat kan worden gemaakt van de meege-
deelde gegevens.
Sport voor allen
Strategieën voor laagdrempelig bewegen en sporten
in Vlaanderen
Renaat Philippaerts (red.)
Acco Leuven / Den Haag
Eerste druk: 2011
Gepubliceerd door
Uitgeverij Acco, Blijde Inkomststraat 22, 3000 Leuven (België)
E-mail: [email protected] – Website: www.uitgeverijacco.be
Voor Nederland:
– Uitlevering: Centraal Boekhuis bv, Culemborg
– Correspondentie: Acco Nederland, Westvlietweg 67 F, 2495 AA Den Haag
Omslagontwerp: Maarten Deckers
© 2011 by Acco (Academische Coöperatieve Vennootschap cvba), Leuven (België)
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, micro-
fi lm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
No part of this book may be reproduced in any form, by mimeograph, fi lm or any other means without permission in
writing from the publisher.
D/2011/0543/144 NUR 744 ISBN 978-90-334-8464-3
Inhoud
Lijst van tabellen en fi guren 9
Voorwoord 13
1. Het profi el van de Vlaming als vrijwilliger in de sport 15
Kristine De Martelaer, Jeroen Scheerder, Johan Lefevre en
Renaat Philippaerts
1. Achtergrond 16
1.1 Vorige studies naar vrijwilligerswerk in de sport 16
2. Methode 19
3. Resultaten 20
3.1 Aantal vrijwilligers in de sport 20
3.2 Profi el van de sportvrijwilliger 21
3.3 Niet-sportvrijwilliger 28
4. Bespreking 28
Literatuurlijst 31
2. De aanbodzijde van de sportmarkt op lokaal niveau
Eigenheid, gelijkenissen en interorganisationele verhoudingen 33
Steven Vos en Jeroen Scheerder
Met medewerking van Diane Breesch, Stefan Késenne,
Wim Lagae, Jo Van Hoecke en Bart Vanreusel
Inleiding 33
1. Ontwikkeling van het sportlandschap langs aanbodzijde 35
1.1 Van monopolie tot een veelheid aan aanbieders 35
1.2 Overheid, middenveld en markt in de sport 36
6 | Inhoud
2. Trends 39
3. Gelijkenissen en verschillen 45
3.1 Organisatieprofi el 46
3.1.1 Oprichtingsjaar 46
3.1.2 Organisatievorm 46
3.1.3 Organisatiegrootte 48
3.2 Human resources 48
3.3 Gebruikers 51
3.3.1 Gebruikers: benadering vanuit het aanbod 52
3.3.2 Profi el van de gebruikers: benadering vanuit de vraag 54
4. Interorganisationele verbanden 56
5. Besluit 61
Noten 64
Literatuurlijst 66
3. Het potentieel van georganiseerde sportdeelname voor maatschappelijk
kwetsbare jongeren: implicaties voor beleid en praktijk 71
Marc Theeboom en Reinhard Haudenhuyse
1. Situering onderzoekslijn 71
2. Opboksen 74
3. Onderzoeksopzet 75
4. Resultaten 77
4.1 Begeleiding 77
4.1.1 Betrokkenheid 77
4.1.2 Inzicht in de leefwereld 78
4.1.3 Didactisch vermogen 78
4.1.4 Reputatie 78
4.1.5 Etniciteit 79
4.1.6 Groepsdynamica en veilig klimaat 80
4.1.7 Autoriteit 81
4.1.8 Houding 82
4.1.9 Sportpedagogisch concept 83
4.1.10 Tot slot 85
4.2 Organisatorische context 85
4.2.1 De aantrekkingskracht van de sport 85
4.2.2 Ligging 87
Inhoud | 7
4.2.3 Accommodatie en aanvullende activiteiten 88
4.2.4 Competitie 89
4.2.5 Groepssamenstelling 90
4.2.6 Ladies only? 91
4.2.7 Samenwerken 92
4.2.8 Vorming, trainingen en opleidingen (VTO) 93
4.2.9 Verschillen met de ‘traditionele’ boksclubs 94
5. Effecten 96
6. Besluit 99
Noten 101
Literatuurlijst 102
4. Sport en beweging binnen een Brede School 105
Ragnar Van Acker, Ilse De Bourdeaudhuij, Kristine De Martelaer,
Jan Seghers en Greet Cardon
1. Achtergrond 106
1.1 Werkmodellen Brede School met sportaanbod 107
1.2 Onderzoeksvragen 109
2. Methode 109
2.1 Scholenpopulatie 109
2.2 Instrument en analyse 109
3. Resultaten 110
3.1 In welke mate zijn de pijlers (incl. L.O.) van de werkmodellen
toegepast door scholen? 110
3.2 In welke mate zijn de organisatorische principes van de
werkmodellen toegepast door scholen? 111
3.3 Welke factoren voorspellen de gemiddelde totaalscore op de
toepassing van de pijlers van de werkmodellen? 113
3.4 Welke factoren voorspellen de gemiddelde totaalscore
op de toepassing van organisatorische principes van de
werkmodellen? 114
4. Bespreking 116
5. Beleidsadvies 119
Literatuurlijst 121
8 | Inhoud
5. Evaluatie van de impact van interventies, gebaseerd op
het ‘10.000 stappen per dag’-project 123
Ragnar Van Acker, Ilse De Bourdeaudhuij en Greet Cardon
1. Achtergrond 124
1.1 Enkele ‘stappen’ terug in het verleden 124
1.2 Situering en doel van deze evaluatie 125
2. Methode 126
2.1 Populatie en instrumenten 126
2.2 Ordening van gegevens in RE-AIM-dimensies 127
3. Resultaten 127
3.1 Reach of bereik van het ‘10.000 stappen’ concept 127
3.2 Effectiveness of effect bij inwoners 127
3.3 Effectiveness of effect bij organisaties 128
3.4 Adoption of toepassing 128
3.5 Implementation of uitwerking 129
3.6 Maintenance of continuering 130
3.7 Globale impact van ‘10.000 stappen’ 130
3.8 Impact van ‘10.000 stappen’ per soort organisatie 131
4. Bespreking 131
5. Beleidsadvies 133
Literatuurlijst 136
Personalia 139
Lijst van tabellen en fi guren
1. Het profi el van de Vlaming als vrijwilliger in de sport 15
Tabel 1.1. D iverse sportstructuren waar de Vlaamse sportvrijwilligers
actief is (afgelopen 6 maanden) (meerdere antwoorden waren
mogelijk, respondenten n = 267, antwoorden n = 287) 21
Tabel 1.2. Aantal sportvrijwilligers verdeeld in drie categorieën
naargelang de functie 22
Tabel 1.3. S portvrijwilligers opgesplitst naar geslacht, rijpercentage in
functie van populatie sportvrijwilligers (n = 264) 23
Tabel 1.4. Sportvrijwilligers opgesplitst per leeftijdscategorie,
kolompercentages (n = 264) 23
Tabel 1.5. Gezinsstatus van de sportvrijwilliger (n = 265) 24
Tabel 1.6. Opleidingsniveau (hoogst behaalde diploma van de
sportvrijwilliger, rijpercentages (n = 265) 24
Tabel 1.7. Hoofdbezigheid naar taakinhoud van de sportvrijwilliger,
rijpercentages (n = 261) 25
Tabel 1.8. Subjectieve evaluatie inkomen van sportvrijwilligers (n = 264) 25
Tabel 1.9. Sociaal netwerk van sportvrijwilligers (n = 271) 26
Tabel 1.10. Eigen sportbeoefening van de sportvrijwilliger, vroeger en nu 26
Tabel 1.11. Voordelen vrijwilligerswerk in de sport (n = 271) 27
Tabel 1.12. Motieven van sportvrijwilligers (n = 271) 27
Tabel 1.13. Redenen om geen vrijwilliger te zijn in de sport (n = 429) 28
2. De aanbodzijde van de sportmarkt op lokaal niveau 33
Tabel 2.1. Kenmerken van sportclubs, fi tnesscentra en gemeentelijke
sportdiensten in Vlaanderen 36
Figuur 2.1. Model van profi t-sectoren toegepast op de sport en andere
vormen van bewegingscultuur 38
Figuur 2.2. E volutie van het aantal sportclubs in Vlaanderen aangesloten
bij erkende/gesubsidieerde sportfederaties, 1974-2007 39
10 | Lijst van tabellen en fi guren
Figuur 2.3. Evolutie van het aantal leden in Vlaanderen aangesloten bij
sportfederaties, 1985-2009 40
Figuur 2.4. E volutie van het aantal 12- tot en met 75-jarige sporters,
recreatiesporters, clubsporters, competitiesporters, fi etssporters
en loopsporters in Vlaanderen 1969-2007, percentages i.f.v. de
totale populatie 40
Figuur 2.5. Evolutie van het actieve sportcontact bij volwassenen in
Vlaanderen, 1969-2009 42
Tabel 2.2. E volutie van het aantal sportclubs, fi tnesscentra en
gemeentelijke sportdiensten tussen 1999 en 2008 43
Tabel 2.3. D e tien populairste sporttakken bij volwassenen in Vlaanderen
anno 1979, 1989, 1999 en 2007 en in de stad Antwerpen anno 2008 43
Figuur 2.6. E volutie van het aantal erkende en gesubsidieerde
gemeentebesturen in het kader van ‘het’ lokale sportdecreet,
1978-2009 45
Tabel 2.4. Gemiddelde ‘leeftijd’ van sportclubs, fi tnesscentra en
sportdiensten in Vlaanderen 46
Tabel 2.5. Organisatievorm van sportclubs, fi tnesscentra en sportdiensten
in Vlaanderen 47
Tabel 2.6. Organisatiegrootte van sportclubs en fi tnesscentra in Vlaanderen 48
Tabel 2.7. Human resources ingezet door sportclubs, fi tnesscentra en
sportdiensten in Vlaanderen 49
Figuur 2.7. A andeel vrouwen in bestuur, begeleiding en ledenbestand
(excl. voetbal en wielrennen), tijdstrend 1974-2009 51
Tabel 2.8. S amenstelling van het ledenbestand in sportclubs en
fi tnesscentra in Vlaanderen, in percentages 52
Tabel 2.9. S pecifi ek sportaanbod voor jongeren en senioren in sportclubs,
fi tnesscentra en gemeentelijke sportdiensten in Vlaanderen,
in percentages 53
Tabel 2.10. A ssociatie tussen socio-demografi sche, socio-economische en
psychografi sche kenmerken en het sporten in een sportclub en
een fi tnesscentrum voor 14- tot en met 85-jarige sporters in
Vlaanderen anno 2009, coëffi ciënten (Exp(β)) van de binaire
logistische regressieanalyse 54
Tabel 2.11. H ouding van sportclubs, fi tnesscentra en gemeentelijke
sportdiensten in Vlaanderen ten aanzien van concurrentie
van en samenwerking met andere sportactoren, in gemiddelde
waarden op een vijfpuntenschaal 57
Figuur 2.8. I nterorganisationele samenwerkingsverbanden tussen
sportclubs, fi tnesscentra en sportdiensten 58
Tabel 2.12. A ard van de samenwerking van sportclubs met andere
sportclubs, fi tnesscentra en gemeentelijke sportdiensten in
Vlaanderen 59