sosyal bilgiler programında yer alan tarih konularının tarihsel düşünme becerileri açısından ...

170 Pages·2016·1.35 MB·Turkish

T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İLKÖĞRETİM ANABİLİM DALI
2016-YL-007

SOSYAL BİLGİLER PROGRAMINDA YER ALAN
TARİH KONULARININ TARİHSEL DÜŞÜNME
BECERİLERİ AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ

HAZIRLAYAN
Alev ÇELİK BAYRAMOĞLU

TEZ DANIŞMANI
Yrd. Doç. Dr. Adil Adnan ÖZTÜRK

AYDIN-2016

T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE
AYDIN
İlköğretim Anabilim Dalı Sosyal Bilgiler Eğitimi Programı öğrencisi Alev
ÇELİK BAYRAMOĞLU tarafından hazırlanan “Sosyal Bilgiler Programında yer
alan tarih konularının tarihsel düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi”
başlıklı tez, 24/12/2015 tarihinde yapılan savunma sonucunda aşağıda isimleri
bulunan jüri üyelerince kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Kurumu İmza
Başkan : Yrd. Doç. Dr. A. Adnan ÖZTÜRK ADÜ ………….
Üye : Prof. Dr. Sultan BAYSAN ADÜ …….……
Üye : Doç. Dr. Nevzat GÜMÜŞ DEÜ ….………
Jüri üyeleri tarafından kabul edilen bu tezi, Enstitü Yönetim Kurulunun
………Sayılı kararıyla ………………….tarihinde onaylanmıştır.

Prof. Dr. Recep TEKELİ
Enstitü Müdürü

iii
iv
T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE
AYDIN
Bu tezde sunulan tüm bilgi ve sonuçların, bilimsel yöntemlerle yürütülen gerçek
deney ve gözlemler çerçevesinde tarafımdan elde edildiğini, çalışmada bana ait
olmayan tüm veri, düşünce, sonuç ve bilgilere bilimsel etik kuralların gereği
olarak eksiksiz şekilde uygun atıf yaptığımı ve kaynak göstererek belirttiğimi
beyan ederim.

...../…../2016
Alev ÇELİK BAYRAMOĞLU

v
vi
ÖZET
SOSYAL BİLGİLER PROGRAMINDA YER ALAN TARİH
KONULARININ TARİHSEL DÜŞÜNME BECERİLERİ
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Alev ÇELİK BAYRAMOĞLU
Yüksek Lisans Tezi, İlköğretim Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Adil Adnan ÖZTÜRK
2016, 144 sayfa
Bu araştırma, Sosyal Bilgiler programında yer alan tarih konularının
tarihsel düşünme becerileri açısından değerlendirilmesini içeren nitel bir
çalışmadır. Öğrenciler eğitim sürecinde pasif alıcılar olmaktan çıkmalı, analitik
düşünebilen, tarihsel olaylara yönelik yorum yapabilen, tarihsel soruşturma ve
araştırma yeteneğine sahip bireyler olarak aktif hale getirilmelidir. Tarih dersinin
öğretiminde, bu amaçların gerçekleşmesine dönük olarak tarihsel düşünme
becerileri geliştirmesine yönelik yapılan çalışmalar arttırılmalıdır. Bu nedenle
Sosyal Bilgiler dersi programında yer alan tarih konularında tarihsel düşünme
becerilerinin değerlendirilmesi önem kazanmaktadır.
Araştırmanın amacı, T.C İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi I. Dönem
ünitelerinde geçen konuları tarihsel düşünme becerileri açısından incelemektir.
Araştırmanın amacına ulaşmak için nitel araştırma yöntemlerinden olan görüşme
ve gözlem tekniği kullanılmıştır. Konuya ilişkin olarak 2013-2014 eğitim öğretim
yılında orta sosyo-ekonomik düzey bir devlet okulunda 5 gönüllü Sosyal Bilgiler
öğretmeni ve üç sınıftan akademik gelişim düzeyleri ölçüt alınarak her düzeyi
temsil edecek şekilde seçilen, toplam 18 öğrenci ile bireysel görüşme yapılmıştır.
Öğrencilerle farklı zamanlarda gerçekleştirilen üç görüşme ve öğretmenlerle
yapılan görüşmeler sonucunda Microsoft Word ortamında toplam 299 sayfalık
ham veri dökümanı oluşturulmuştur. Görüşme verilerinin çözümlenmesinde
tümevarımsal içerik analizi uygulanmıştır. Birinci dönem boyunca haftada 6 saat
toplam 12 hafta gözlem yapılmış. Yapılan gözlemler sonucunda 45 saatlik gözlem
verisi elde edilmiş ve 147 sayfalık ayrıntılı gözlem formu dökümanı
oluşturulmuştur. Gözlem yarı yapılandırılmış alan çalışması yöntemi ile
gerçekleştirilmiştir.
Öğrenci görüşme sonuçları verilerinden hareketle, genel olarak öğrencilerin
tarih konularına ilgili oldukları ancak tarih dersi öğreniminde analiz, sentez ve
değerlendirme gibi üst düzey bilişsel basamakları işe koşamadıkları genelde bilgi
ve kavrama düzeyinde kaldıkları görülmektedir. Gözlem sonuçlarından elde edilen
verilere göre ise, genel olarak sınıflarda öğretmen ve sınav odaklı bir öğretim
süreci işlediği görülmektedir. Araştırma sonunda ortaya çıkan sonuçlara dayalı
olarak önerilere yer verilmektedir.
ANAHTAR KELİMELER: Tarih, Tarihsel Düşünme Becerisi, Sosyal
Bilgiler, T.C İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük.
vii
viii
ABSTRACT
EVALUATION OF THE SUBJECT HISTORICAL THINKING OF
THE SOCIAL STUDIES CURRICULUM
Alev ÇELİK BAYRAMOĞLU
Master Thesis , Department of Elementary Education
Supervisor: Doç. Dr. Ramazan KILIÇ
This research is a qualitative work which consists of subjects in social
studies programmes, and their evaluation in the view of historical thinking
abilities. The students should come out of being passive receivers and they should
be made active individuals who can think analytically, can interpret through
historical events and who have abilities to search history. The number of the
studies for improving abilities of historical thinking, also be increased in the
teaching process. Therefore, evaulation of historical thinking abilities is important
in the social studies programme of historical topics.
The aim of the research is to examine the Turkish Revolution History and
Kemalism subject of first term units through abilities of historical thinking. In
order to reach this aim conversation and observation technique was used. 18
students in different levels and 5 volunteered social studies teachers were
interviewed related to the topic 2013-2014 academic year, in a middle class of a
governmental secondary school. At the end of the interviews done with students
in different times and the ones with the teachers, 299 pages of data documents
were formed. In analyzing the data, “inductional content analysis” was used.
Through the first term which was 6 hours in a week, 12 weeks total. At the end of
the observations done, 45 hours of observation data was obtained and 147 pages
of detailed observation form documents were formed. The observation was done
through the half constructed area survey method.
According to the result of student interviews it was found that students
were generaly curious about historical topics but they could not put upper level
steps in life and as a result could not evaulate conditions with the help of upper
level historical thinking abilities. Moreover, they could not pass further
information and comprehension steps. According to the data gained from the
observation results, it was seen that generally teacher and exam focused method in
teaching was used. At the end of the research, suggestions related to the topic were
placed.
KEYWORDS: Historical Thinking, History, Turkish Revolution History
and Kemalism.

ix
x