Birey Yayıncılık : 20 Sosyal Bilimler Serisi : 6 Kitabın Orijinal İsmi Social Anthropology Bu kitap, Cohen &West Ltd tarafından 1964'te yayınlanan VI. baskısından tercüme edilmiştir. Dizgi : Birey Tashih H. Mehmet Günay Kapak Hazırlık Ajans Microline Baskı : Ziya Ofset Cilt : Sistem ISBN 975 - 8257 - 05 - 06 İstanbul, Kasım 1998 Birey Yayıncılık Y erebatan Cad. Çatalçeşme Sk. Üretmen Han No: 17 Tel: O. 212. 511 33 69 Cağaloğlu / İstanbul SOSYAL ANTROPOLOJİ E.E. Evans Pritchard Tercüme: Fuat Aydın-İrfan İnce-Muharrem Kılıç birey yayıncılık E.E. Evans Pritchard : Sosyal Antropolog 1902'de güney doğu İngiltere Sussex Crowborough'ta doğdu. Oxford'ta okudu. Daha sonra aynı yerde Antropoloji profesörü oldu ( 1946-70). En çok bilinen iki eseri, Sudan halkların-dan Azande ve Nuerler hakkındaki alan araştırmasının sonucu olan çalışmalarıdır: - Witchcraft, Oracles and Magic among the Azande (1937). - The Nuer (1940). 1940'da, Mayer Fortes'le birlikte ilkel yönetim biçimleri üzerindeki araştırmalda yeni bir çığır açan African Political System'i yanına hazırladı. 1951 'de Kinship and Mavriage Among the Nuer ve Social Antropology (elinizdeki kitap), 1956'da Nuer Reliation'i yayınladı. Oxford'daki Sosyal Antropoloji bölümünü dünyanın her yerinden öğrenci çeken bir merkeze dönüştürdü. Sömürgeler Sosyal Bilimler Araştırma Kumlu'nun üyesi olarak, Afrika ve başka yerlerdeki alan araştırma-larını destekledi. Oxford'daki Sosyal Antropoloji profe-sörlüğün ( 1946-70) yanı sıra Ali Souls College'de öğretim üyeliği ve müdür yardımcılığı (1963-65) da yaptı. 1970'de Sir Unvanını alan Evans Pritchard 1973'de öldü. İÇİNDEKİLER Önsöz 7 .................................................. Konunun Çerçevesi.. 9 ................................ Teorik Temeller .31 ..................................... Daha Sonraki Teorik Gelişmeler 55 ................... Alan Çalışması ve Emprik Gelenek 77 ................ Modem Antropolojik Çalışmalar 99 ................... Uygulamalı Antropolojik 123 ............................ Seçilmiş Bibliyografya 145 .............................. ÖNSÖZ· Bu kitap�_a yeralan altı konferans 1950 kışında B.B.C.'nin Uçüncü Programında verildi. Birkaç küçük ifade değişikliği dışında sunulduğu şekliyle basılmıştır. İfade aracının çizdiği sınırlar içinde belirli bir maksat ve dinleyici topluluğuna yönelik hazırlanmış olan bir metni değiştirmenin ya da ona bir takım şeyler eklemenin gerekli olmadığını düşünüyorum. Sosyal Antropoloji, bir çoklarına göre hala, bir isim olmanın ötesinde pek fazla bir şey ifade etmez: Umarım, konuyla ilgili bu radyo konuşması, Sosyal Antropolojinin alanı ve metodolojilerini daha iyi bilinir kılacaktır. Bunların bir kitap halinde yayınlanmasının aynı amaca hizmet edeceğine inanıyorum. Sosyal Antropolojiye giriş mahiyetinde az sayıda eser olması sebebiyle,. sanırım bu kitap İngiliz ve Amerikan üniversitelerinin Antropoloji bölümlerindeki öğrenciler için de yararlı olacaktır. Bu sebeple kitabın sonuna kısa bir bibliyografya ekledim. Bu konferanslardaki düşüncelerin çoğunu daha önce ve hazan da aynı dilde ifade ettim. Man, Blacfriars, Af rica editörlerine. ve Clarendon Press yetkililerine, bunları tekrar kullanmama izin vermelerinden dolayı minnettarım ı. 1 Social Anthropology, 4 Şubat 1948'de Oxford Üniversite-sinde yapılan açılış konuşması. The Clanderon Press, 1948; 'Social Anthropology: Past and Present', Marett konferansy, Oxford Exeter College Hall'da 3 Haziran 1950'de verildi; Man, 1950, No. 198; 'Social Anthropology" Bay K.O.L. Burridge'ye, konferansların hazırlan masındaki yardımlarından dolayı, Oxford Institute of Social Anthropology'deki meslektaşlarıma ve B.B.C.' den T.B. Radley'e konularla ilgili eleştirileri için ayrıca teşekkür ederim. 8 r KONUNUN ÇERÇEVESİ Bu konferanslarda sizlere Sosyal Antropolojinin ne olduğu hususunda genel bir tarif vermeye çalışacağım. Meslekten olmayan okuyan kesim arasında dahi konuyla ilgili çok sayıda kapalılığın bulunduğunun farkındayım. Kelimeler, ya şempazeler ve kafatasları ya da yabanılların ilginç rituelleri ve garip boş inançlarının mübhem çağrışıır.larını canlandırır gibidir. Sizleri, bu çağrışımların yersiz olduğuna ikna etme konusunda herhangi bir zorluk çekeceğimi zannetmiyorum. Bu gerçeğin farkında olmam konuyu ele alış tarzımı yönlendirmiş olmalıdır. Bir bölümünüzün Sosyal Antropolojinin ne olduğu · konusunda bilgisiz, diğerlerinin ise onu gerçekte olmadığı bir şekilde düşünen kimseler olarak varsaymalıyım. Konuyla biraz tanışıklığı olanlar, bu yüzden meseleyi genel olarak ve onlara basit gelebilecek bir tarzda ele alırsam, umarım beni bağışlayacaklardır. Bu ilk konferansımda sizlere; konunun genel kapsamının ne olduğunu anlatacağım. İkinci ve üçüncü konferanslarımda teorik gelişimini ele alacağım. Dördüncü konferansımda, alan araştırması dediğimiz, Sosyal Antropolojinin araştırma bölümünü tartışacağım. Beşinci konferansımda, teori ve alan araştırmasının her ikisinin gelişimini, modern araştırmalardan örnekler vererek açıklayacağım. Son konferansımda ise Sosyal Antropolojinin pratik husularla ilgisini tartışacağım. Konferans boyunca anlatımımı, özellikle takdimde karşılaşılacak zorluklardan kaçınmak amacıyla, mümkün olduğunca İngiltere' deki Sosyal Antropolojiyle sınırlayacağım. Zira, konunun kara avrupası ve Amerika' daki gelişimini takdim etmek durumunda olsaydım, malzemeyi öylesine sıkıştırmak zorunda kalacaktım ki, kapsamlılık itibariyle kazanılan, açıklık ve 9 süreklilik hususunda kaybedileni telafi edemeyecekti. Sosyal Antropolojinin, büyük ölçüde İngiltere' de bağımsız bir şekilde gelişmiş olması bu sınırlamayı, muhtemelen diğer birçok bilimsel alanlarda olduğundan daha az önemli kılmaktadır. Bununla birlikte ben, İngiliz bilim adamlarını belirgin bir şekilde etkiledikleri noktalarda yabancı yazarları ve eğilimleri de zikredeceğim. Bu sınırlar içerisinde dahi sizlere antropolojinin amaçları ve metodlarıyla ilgili açık ve yalın bir tarif verebilmek kolay değildir. Çünkü, bu konular hakkında sosyal antropologlar arasında genelde bir görüş birliği mevcut değildir. Pek tabii, birçok konu üzerinde temel bir görüş birliği sözkonusudur. Ancak, diğer konularda farklı görüşler bulunmakta ve bunlar, küçük ve yeni her konuda olduğu gibi, şahsiyetlere takılıp kalma eğilimdedirler. Zira, bilim adamları genelde kendilerini şahsi görüşleriyle özdeşleştirmeye diğer insanlardan daha çok yatkındırlar. Şahsi tercihler, bunları ifade etmek gerektiğinde şayet açıklıkla itiraf edilirse herhangi bir sorun yoktur. Belirsizlikler daha tehlikelidir. Sosyal Antropoloji oldukça sınırlı sayıda teknik terime sahiptir. Bu yüzden, günlük dili kullanm�k zorundadır ve bu da pek kesin olmayan bir dildir. Omeğin "toplum", "kültür", "örf', "din", "onama", "yapı", "işlev", "politik" ve · "demokratik" gibi kelimeler farklı insanlara göre veya farklı bağlamlarda herzaman aynı anlamları ifade etmezler. Antropologlar için yeni kelimeler ihdas etmek veya günlük dilde kullanılan kelimelere, sınırlandırılmış ve teknik anlamlar yüklemek olasıdır. Ancak meslektaşlarını bu kullanımlara ikna etmenin güçlüğü dışında, eğer bunun büyük oranda başarıldığı düşünülse bu durumda antropolojik eserler yalnızca meslekten bilim adamlarının anlayabileceği bir jargon halini alacaktır. 10