Skepsis und Freiheit. Hegel über den Skeptizismus zwischen Philosophie und Literatur

388 Pages·2007·2.083 MB·German

by  Klaus Vieweg (ed.)

Vieweg
Skepsis und Freiheit
0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9
jena-sophia
Studien und Editionen zum deutschen Idealismus
und zur Frühromantik
Herausgegeben von Christoph Jamme und Klaus Vieweg
Abteilung II – Studien
Band 10
2007
0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9
Klaus Vieweg
Skepsis und Freiheit
Hegel über den Skeptizismus
zwischen Philosophie und Literatur
Wilhelm Fink Verlag
0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9
Umschlagabbildung:
Jena – Blick vom Philosophengang (um 1810)
kolorierte Radierung von F. W., Stadtmuseum Jena
Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek
Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation
in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten
sind im Internet über http://dnb.d-nb.de abrufbar.
Alle Rechte, auch die des auszugsweisen Nachdrucks, der fotomechanischen
Wiedergabe und der Übersetzung, vorbehalten. Dies betrifft auch die
Vervielfältigung und Übertragung einzelner Textabschnitte, Zeichnungen oder
Bilder durch alle Verfahren wie Speicherung und Übertragung auf Papier,
Transparente, Filme, Bänder, Platten und andere Medien, soweit es nicht §§ 53
und 54 URG ausdrücklich gestatten.
© 2007 Wilhelm Fink Verlag, München
Wilhelm Fink GmbH & Co. Verlags-KG, Jühenplatz 1, D-33098 Paderborn
Internet: www.fink.de
Einbandgestaltung: Evelyn Ziegler, München
Herstellung: Ferdinand Schöningh GmbH & Co. KG, Paderborn
ISBN 978-3-7705-4471-4
0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9
Dieses Büchlein ist
William von Baskerville
und seinen Gleichgesinnten gewidmet

0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9
0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9
I
NHALT
ZU DIESEM BAND.......................................................... 11
VORBEMERKUNGEN – BACK TO THE FUTURE............. 15

I. TEIL

MAKING IT IMPLICIT – DIE INKLUSION DER SKEPSIS
IN THEORETISCHER UND PRAKTISCHER ABSICHT ..... 21

I.1. Der Anfang der Philosophie – Hegels Aufhebung des
Pyrrhonismus............................................................. 23
I.2. Die ‚freie Seite jeder Philosophie‘– Skepsis und Freiheit. 45
I.3. Solus ipse – Skeptizismus und Solipsismus...................... 69
I.4. Hegels lange Rochade – Die ‚Umkehrung des
Bewußtseins selbst‘ .......................................................... 85

II. TEIL

DER ZERBROCHENE KRUG UND DER OFFENBA-
RUNGSEID DER PHILOSOPHIE – UNMITTELBARKEIT
UND DIE SKEPTIZISMUS-DEBATTE UM 1800................ 109

II.1. Skepsis und common sense – Hegel und Friedrich
Immanuel Niethammer..................................................... 111
II.2. Der junge Schelling über Realismus und Skeptizismus –
Schellings Schulze-Kritik als ein Grund des Bruchs
mit Hegel.......................................................................... 129
II.3. ‚Himmlische Lyrik‘ und der Offenbarungseid der
Philosophie – Hegels Kritik an der Sprache der
Jacobischen Unmittelbarkeitsphilosophie......................... 141
0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9
8
INHALT

II.4. Der ‚ungemeine Journalismus‘ der verrufenen
‚Absoluten zu Jena‘ – Kritik, Skepsis und eine neue
Theorie des Wissens......................................................... 163

III. TEIL

GÖTTLICHE FRECHHEIT SHANDYISMUS UND
DES TEUFELS PAPIERE – IRONIE, KOMIK UND
HUMOR ALS LITERARISCH-POETISCHE SKEPSIS......... 191

III.1. Die romantische Ironie als ästhetische Skepsis –
Philosophie als ewige Hängepartie................................... 193
III.2. Entdeckungsreisen und humoristischer Roman –
Hegel und Laurence Sterne .............................................. 215

IV. TEIL

FREIHEIT UND SKEPTISCHE PHANTASIE – DIE
ROMANTISCHE KUNST ALS DAS ENDE DER KUNST... 235

IV.1. El gran teatro del mundo – Hegels Philosophie der
Weltgeschichte als denkende Betrachtung menschlichen
Geschehens in vernünftiger, freiheitlicher und
weltbürgerlicher Absicht................................................. 237
IV.2. Von der Philosophie der Geschichte zur Philosophie der
Kunst ................................................................................ 257
IV.3. Die Kunst als Mitte und ihre Klassizität........................... 267
IV.4. Die modern-skeptische Kunst als Ende der Kunst – Die
‚Romantik‘ als Aufhebung von Symbolik und Klassik.... 283
0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9
9
INHALT

V. TEIL

DAS BUNTE HEER DER METAPHERN UND DIE GRAUE
PHALANX DES BEGRIFFS – PYRRHONISMUS,
BUDDHISMUS UND WEISSE MYTHOLOGIE.................... 305

V.1. Das Bildliche und der Begriff – Hegel zur Aufhebung
der Sprache der Vorstellung in die Sprache des Begriffs. 307
V.2. Pyrrhon als der ‚Buddhist für Griechenland‘ –
Orientalität und indischer Buddhismus aus der Sicht
Hegels............................................................................... 335

SCHLUSSBEMERKUNGEN
RASCH, SONST FRISST DER ALTE UNS DEN GANZEN
ARISTOTELES AUF........................................................ 357

QUELLENVERZEICHNIS................................................ 363
SIGLENVERZEICHNIS.................................................... 365
BIBLIOGRAPHIE ............................................................ 369

0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9
0(cid:30)5(cid:38)A(cid:1)4:8(cid:40)89(cid:1)(cid:2)(cid:1)(cid:14)(cid:12)(cid:13)(cid:2)(cid:8)(cid:2)(cid:13)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:2)(cid:9)(cid:9)(cid:12)(cid:6)(cid:2)(cid:5)
/8(cid:35)(cid:38)(cid:32)B8(cid:35)98(cid:30)578(cid:32)(cid:1)(cid:39)(cid:33)(cid:32)(cid:1).(cid:35):(cid:30)(cid:30) 6(cid:33)(cid:31)(cid:5)(cid:14)(cid:4)(cid:5)(cid:13)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:7)(cid:6)(cid:1)(cid:5)(cid:12)(cid:15)(cid:10)(cid:10)(cid:15)(cid:10)(cid:13)-2
(cid:39):5(cid:1)3(cid:32):(cid:39)8(cid:35)A:B5B(cid:1)18:(cid:34)(cid:41):9