Serap Tepe TURKEY Bulanık Ortamda Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Etkin Teknopark Seçimi

18 Pages·2017·0.92 MB·Turkish

by  Serap Tepe

TÜRKİYE VE DÜNYADA TEKNOPARK UYGULAMALARI: Teknopark İstanbul Örneği

Serap Tepe 1, A. Halim Zaim 2
İstanbul Ticaret Üniversitesi, Mühendislik ve Tasarım Fakültesi,
1 {[email protected]} Endüstri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi
2 {[email protected]} Bilgi Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkez Müdürü

ÖZET

Üniversite sanayi işbirliği sonucu ortaya çıkan özgün yapı olarak adlandırılan teknoparkların önemi her geçen
gün artmaktadır. Günümüzde sayıları hızla artan bu yapıların bulundukları ülkelere katma değer sağlama
noktasındaki görevleri düşünüldüğünde bu yapıları tanıma, gelişme süreçleri ve gerek Türkiye gerekse
dünyadaki teknopark uygulamaları hakkında bilgi sahibi olunması girişimciliğin ve yeni teknoloji üretkenliğinin
arttırılması noktasında zorunlu hale gelmiştir. Bu çalışmada ülkemizin gelişimine çok büyük katma değer
sağlayabilecek teknopark yapısının verimliliği ile ilgili yapılması kurgulanan iş planlarından bahsedilecektir. Bu
bağlamda amaç teknopark yapısının verimliliği ile ilgili etkinlik analizi yapılarak, teknopark performansının
değerlendirilmesi için bir model önerisinde bulunulmasıdır. Öncelikle Türkiye’deki ve dünyadaki teknopark
yapısından bahsedilecek, bu yapıyla ilgili yayınlanmış çalışmalar irdelenecektir. İncelenen çalışmalar ışığında
teknopark verimliliği ile ilgili bir model kurgulamak hedeflenecektir. Bu modeli kurgularken Teknopark İstanbul
pilot bölge olarak seçilmiş, bu teknoparkta bulunan 110 firma ve teknopark yönetimi ile yüz yüze görüşülerek
anketler uygulanmıştır. Sonraki safhada pilot bölgede başarısı teyit edilen modelin diğer teknoparklara
uygulanması ve bu modelin teknoparklar için bir indeks değeri üretecek şekilde bir portalın kurgulanması
hedeflenmektedir.

Anahtar Sözcükler: Teknopark, Etkinlik Analizi, Performans Değerlendirme, Türkiye ve Dünyada
Uygulamalar

TECHNOPARK APPLICATIONS IN TURKEY AND THE WORLD: A case study on Technopark İstanbul

ABSTRACT

Technoparks are important organizations emerging by the partnerships between universities and industry.
Considering the fact that these organizations grow rapidly in numbers and add immense value to hosting
country, defining them correctly and gaining knowledge on their progress as well as on various practical aspects
of technopark applications in Turkey and in the World is a vital task. In this work, the action plans aiming to
increase the efficiency of the technoparks, as a important value adding tool with extreme leverage effects on
development of Turkey, will be discussed. Hence, the aim of this study is to propose a model to evaluate the
*Bu çalışma Bilgi Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. Çalışma kısmi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 1
performance of technoparks by analyzing the efficiency measures we determined. Having this aim in mind, we
firstly address the Turkish and world experience on technoparks and discuss the scientific works focusing on
this field. Based on the literature review, a model measuring the efficiency of technoparks will be built. While
designing the model, Teknopark İstanbul is selected as pilot subject and a comprehensive survey study is
applied on management of the technopark and 110 firms located in Teknopark İstanbul. In the next stage,
provided that the success of the proposed model is proved by this pilot study, the same model will be applied to
other technoparks with the ultimate goal that the model will be evolved to a recognized efficiency index for
technoparks
1. Giriş
Günümüzde firmaların kısa zamanda yeni ürün geliştirebilmeleri, yeni teknolojiler elde edebilmeleri
hızla artan küresel rekabet nedeniyle oldukça zor bir hale gelmektedir. Gelişmekte olan ülkelerdeki firmalar için
küresel rekabette hayatta kalabilme teknolojik gelişime verilen önemle kıyaslanmaktadır. Gelişmekte olan
ülkeler incelendiğinde bu ülkelerin ilerlemelerini öncelikle teknoloji transferi yaparak sağlamayı hedefledikleri
gözlenmektedir. Ancak, bu durum detaylı incelendiğinde yurtdışından yapılan teknoloji transferi uygulamalarında
en üst düzey teknolojilerin transfer edilmesine müsaade edilmediği veya maliyetlerin çok fazla olduğu
görülmektedir. Bundan dolayı firmaların yurt içinde yapılan teknoloji transferlerine ilgi göstermelerinin gerekliliği
saptanmıştır.
Yurt içinde bilginin üretilmesi ve üretilen bilginin uygulamaya geçirilebilmesi yoluyla teknoloji üretmek ve
geliştirmek mümkün gözükmekte ve bu durum rekabet kavramına anlam ve değer katmaktadır. Çünkü rekabet
edebilirlik kavramı, verimliliği yükseltebilme becerisidir. Verimliliği yükseltebilme, sürekli teknolojik yenilik
yaratma yetkinliği ile mümkündür. Dolayısıyla, yurt içinde yeni ürün veya yeni teknolojiyi üretip ülke gelişimine
katkı sağlamanın birinci adımı üniversiteler ile firmaların işbirliğini sağlamak, ikinci adımı ise bu birliktelikten
oluşan sonucu katma değere dönüştürecek girişimcilik yapısını aktive etmektir. Rekabet edebilirliği sağlayacak
olan husus, bu yapının var edeceği katma değerdir. Bu işbirliğinin sağlanabilmesi devlet desteği ile yani teşvik
edici yasal düzenlemelerle mümkündür.
2.Teknopark Tanımı ve Önemi
2.1.Kavram ve Tanımlar
Teknoparklar, üniversiteler, araştırma kurumları ve sanayi kuruluşlarının aynı ortam içerisinde
araştırma, geliştirme ve inovasyon çalışmalarını sürdürdükleri; birbirleri arasında bilgi ve teknoloji transferi
gerçekleştirdikleri; akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği organize araştırma ve is
merkezleridir.(Bilkent Cyberpark İnternet Sitesi, 2015).
Teknoparklar, teknoloji üretiminin gerçekleştiği, küresel pazarda rekabet edebilme adına ülkenin,
firmaların ve üniversitelerin çalışmalarına pozitif etki yapan organizasyonlardır. (Kılıç,2009). Yalçınkaya (1996),
teknoparkları şu şekilde tarif etmektedir: ‘Teknoloji üreten ya da uyarlayan şirketlerin, işletmelerin tamamı ya da
sadece araştırma birimleriyle veya birkaç araştırma projesi ile değişen sürelerde katıldıkları ve üniversite
öğretim elemanları ile işbirliği yaptıkları yerlerdir.’ Uluslararası Bilim Parkları Birliği (IASP) (2012) ne göre ise
teknopark, profesyoneller tarafından yönetilen ve inovasyon kültürünü destekleyerek, bilgi tabanlı kuruluşların
ve bunlarla ilgili iş dallarının birbirleriyle iletişimini, rekabetçiliğini güçlendiren ve gerçekleştirdiği bu amaçlarla
toplumun refah seviyesini artırmayı hedefleyen organizasyonlardır. Yine IASP’nin internet sitesinde
teknoparkalar için şu tanımlar dikkat çekmektedir. Teknoparklar, bir veya birden fazla üniversite, araştırma
merkezi ve/veya diğer kurumlara resmi veya işlevsel bağları olan, inovasyon destekleyici fonksiyonlara sahip bir
teşebbüstür. United Kingdom Science Park Association (UKSPA) ise Teknoparkları, bir üniversite veya
araştırma kurumu ile bağlar kurarak, içerisinde teknoloji odaklı firma ve organizasyonların oluşmasını özendiren,
bu firma ve organizasyonların gelişmesine ve yeni ürün/hizmetler üretmesine destekler sağlayan bir girişimdir
şeklinde tanımlamıştır (Eroğlu, 2002).

Teknoparklar, ülkelerde farklı oluşumları nedeniyle farklı kavramlarla ifade edilmiştir. ABD’de Research
Park (Araştırma Parkı), İngiltere’de Science Park (Bilim Parkı), Fransa’da Technopôle (Teknoloji Kenti) ,
Japonya’da Technopolis (Teknoloji Kenti) Almanya’da Grunderzentrum (Kurucu Merkez)...gibi. Ayrıca,
Enterprise Center (Girişimci Merkezi), Innovation Center (Yenilik Merkezi), Industrial Park (Endüstriyel Park),
Business Center (İş Merkezi) gibi terimler de kullanılmaktadır.
*Bu çalışma Bilgi Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. Çalışma kısmi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 2
Kurulduğu ülkenin bilim ve teknoloji politikası, olanakları, endüstri dokusu, coğrafi yapısı ve teknolojik
gelişmişlik düzeyine göre farklı uygulama biçimleri gösteren teknoparklar için farklı tanımlar da
yapılabilmektedir. Bu tanımlardan bazıları şöyle sıralanabilmektedir:
Bilim Parkları; büyük ve güçlü bir üniversite yanında toplanan ileri teknoloji kökenli firma veya araştırma
geliştirme kuruluşlarından oluşmuş sitelerdir.
Araştırma Parkları; Çeşitli araştırmalara dayalı olarak geliştirilmiş projelere sahip büyük işletmeler veya yeni
teknolojilere dayalı genç işletmelerin bir üniversite veya araştırma kurumuyla yakın ilişkiler kurarak, bilimsel
esaslı teknoloji üretimine destek sağlayan organizasyonlardır. Projelerin temel araştırma kapsamında ve
prototip üretimine dek desteklendiği bu parklarda, uygulama aşamasında ürünün seri üretimi ve pazarlanması
araştırma parklarının faaliyet alanı dışında kalır.
Yenilik Merkezi; Yeni ve ileri teknolojiye dayalı firmaların doğması ve gelişmesi için bir dizi destek hizmetinin
üniversitelerle yakınlık kurularak gerçekleşmesini sağlamayı amaçlar.
İlk Gelişim Merkezi; Belirli destekleri (malzeme, danışmanlık, eğitim vb.) belirli koşullar altında (kiracılık süresi
vb.) girişimcilere sağlayarak, onların teknolojilerini geliştirmelerine katkıda bulunmayı amaçlayan yapılardır.
Kiracı durumundaki girişimciler, pazara çıkmaya hazır hale geldiklerinde yerlerini yeni girişimcilere bırakırlar.
Teknoloji Geliştirme Merkezleri; Teknoloji bazlı firmaların kuruluşunu desteklemeyi, üniversitenin bilimsel
potansiyelinden ve altyapısından endüstri için yararlanmayı ve ekonominin yapısını geliştirmeyi hedefler.
Teknoparklar; Üniversite ile sanayi işbirliğinin somutlaştığı yerlerdir. Genellikle yeni veya ileri teknolojide mal
üretmek isteyen müteşebbislerin, sınai ve ticari faaliyetlerini üniversitelerin yanında veya yakınında
yürütebilmelerine ve bu üniversitelerden yararlanabilmelerine imkân vermek için kurulmuş sitelerdir.(Harmancı
ve Önen,2009)

2.2.Teknoparkların Tarihsel Gelişimi
Teknopark yapısı adına dünyadaki ilk uygulamalar İkinci Dünya Savaşı sonrası görülmeye başlanmıştır.
İlk teknopark, 1952 yılında ABD’nde Kuzey California’da kurulan Stanford Research Park (Silikon Vadisi)
olmuştur. Daha sonra 1959 yılında Kuzey Carolina’da Research Triangle Park kurulmuştur. Teknoparkların
kurulduğu ikinci ülke İngiltere’dir. 1972 yılında Edinburgh’ta Heriot-Watt Üniversitesi Teknoparkı ve Cambridge
Teknoparkı, İngiltere’de kurulan ilk teknoparklardır. İkinci Dünya Savaşı sonrası petrol fiyatlarındaki yükselme,
üretimin azalması, ekonominin durgunluk halinde seyretmesi ülkeleri zorlamış ve bu olumsuz durumlardan
kurtulmak için ülkeler üniversite sanayi işbirliğine önem vermeye başlamışlardır.1980ler teknoparkların
gelişmesinin hız kazanmaya başladığı dönemlerdir. Bu tarihlerde ABD’de 12,Belçika ve Fransa’da 7,İngiltere’de
2 olmak üzere toplam teknopark sayısı 21’e ulaşmıştır.(Çelik,2011) Dünyadaki teknoparkların kurulma
dönemleri incelendiğinde, en büyük artışın %48 ile 1990’lı yıllarda olduğu ve 2000’li yıllardan sonra da
sayılarının oldukça hızlı bir biçimde artmaya başladığı gözlenmektedir.
Türkiye’de teknopark kurulması 1980’li yıllarda başlamıştır. Öncelikle Biyo-teknoloji, uzay araştırmaları ve uydu
teknolojisi, elektronik, yenilenebilir-enerji kaynaklar, yeni malzemeler, deniz bilimleri, demir ve kömür teknolojisi,
hayvan ve bitki geliştirme ile gıda teknolojisi alanlarında çalışacak teknoparklar kurulması hedeflenmiştir.
16.11.1990 tarihinde, TUR/90/T01 numaralı ve “Türkiye’de Teknoparklar Kurulması İçin Program” başlıklı proje,
UNFSTD ile hükümetimiz arasında imzalanmıştır. Programa göre İTÜ, ODTÜ, Ege Üniversitesi, Anadolu
Üniversitesi ve TÜBİTAK MAM’da beş teknopark kurulması öngörülmüştür. ODTÜ ve TÜBİTAK MAM
teknoparkları 4691 sayılı Kanun çıkmadan önce kurularak faaliyet başlamışlardır. 2001 yılından bu yana
Türkiye’de 39 Teknopark kurulmuştur.

2.3.Teknoparkların Kuruluş Amaçları ve Fonksiyonları
Teknoparkların kuruluş amacı, üniversite, sanayi ve devlet işbirliğini sağlamaktır. Ortak çalışmalar ile
ülke sanayisinin ihtiyacı olan teknolojileri yurt içi kaynaklardan karşılamak, üniversitelerin eğitim faaliyetlerini
zenginleştirmek ve etkinleştirmek, sanayinin problemlerini çözüme kavuşturmada akademik uzmanlıktan
faydalanmak ve sanayinin rekabet gücünü arttırmak teknoparkların amaçları arasında yer alır (Özdemir, 2006).
Teknoparklar kuruldukları ülkelerde milli politikaya uyumlu yeni sanayiler geliştirmek, gerileme veya
durgunluk yaşayan sektörlere canlılık kazandırmak ve yenilikçi ortamlar oluşturmak gibi prensipleri hayata
geçirmeyi amaçlayan yapılardır.

2.4.Teknoparkların Kuruluş Modelleri
Teknoparklar, kuruluşuna öncülük eden paydaşlara göre şu şekilde gruplandırılabilirler:
*Bu çalışma Bilgi Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. Çalışma kısmi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 3
Devlet Esaslı Model: Bu modelde teknoparkın kuruluşunu doğrudan devlet üstlenir. Bu modelde devlet,
teknopark kurulacak alandaki altyapı çalışmalarını yapar, teknoparkta yer alacak kuruluşlara vergi kolaylıkları
gibi imkânlar sunar.
Üniversite Esaslı Model: Bu modelde üniversite kendi arazisinde kendi kaynakları ile teknopark kurar.
Teknoparkın kurulması ve işletilmesine dair tüm süreçlerde belirleyici aktör üniversitedir. Bu durum, dış
müdahale endişelerinden bağımsız olmayı gündeme getirir, ancak bu avantajın yanında iş dünyasından kopuk
olma dezavantajı söz konusudur.

Özel Sektöre Dayalı Model: Bu modelde finans yapısı güçlü şirketler üniversiteler ile işbirliği yapmaktadır.
Teknoparkın kurulmasını sağlayan şirket yönetimde söz sahibidir.

Karma Model: Bu yapıda üniversiteler, yerel yönetimler, banka, sivil toplum örgütleri ya da vakıflar birlikte
hareket ederek teknopark kurarlar.

2.5.Teknoparkların Paydaşlara Sunduğu Faydalar
Üniversiteye Sağladığı Faydalar: Üniversiteler, yoğun akademik gündemlerinden dolayı bazı durumlarda
sektörün ihtiyaçlarını net olarak gözlemleyememektedirler. Bu sebeple üniversitelerin sektör ihtiyaçlarını
gözlemleme adına teknoparklarda bulunan firmalarla ortak projeler yapması, sektörle ilgili güncel bilgileri takip
edebilmesi onlar için yüksek katma değerli bir çalışma olmaktadır. Üniversiteler bu paylaşımın çıktılarını eğitim
programlarına dâhil edebilir. Böylece üniversiteler öğrencilerine yaparak yaşayarak öğrenme fırsatı sunmuş olur.
Ayrıca, üniversitedeki laboratuvarlar, sektörle iç içe olmanın verdiği avantajdan faydalanarak, test ve ölçümleme
cihazlarını, donanım ve teçhizatlarını devamlı olarak sektörün ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde güncel ve
kullanılabilir durumda tutma olanağına kavuşturulabilir.(www.kho.edu.tr)
Ayrıca üniversiteden mezun olanlara istihdam yaratılması da teknoparkların üniversiteler için sağlayacağı bir
diğer fayda olarak zikredilebilir.
Girişimcilere Sağladığı Faydalar: Teknoparkların girişimcilere sağladıkları katkılar şöyle sıralanabilir: Proje
esaslı çalışma kültürünü öğretir ve geliştirir. Üniversite ile işbirliği sağlar. Ar-Ge yapısını öğretir ve vergi
muafiyetleri sağlar. Nitelikli eleman kapasitesini artırır. Teknoparklarda çalışan firmalar, diğer firmalarla yüksek
bir etkileşim içerisindedirler. Kısa zamanda çok yol alması gereken firmaların yapı içerisindeki diğer firmalarla
iletişimi, birlikte vakit geçirmesi, proje yapması, konferanslara katılması bu firmalara yeni ufuklar açar. Böylece
firmanın gelişim hızı artar, ortaya çıkan ürünün kalitesi ve pazara çıkma süresinde belirgin değişiklikler olur.
(Bella Vista ve Sanz, 2009).
Bölgeye Sağladığı Faydalar: Teknoparklar, üniversiteler ve sanayi arası iletişim sağlayarak, ülkenin itibarını
güçlendirir, üretkenliğini artırır, rekabetçiliğine de katkıda bulunur, işsizlik oranını azaltır ve ülkenin uluslararası
sahada söz sahibi olmasına vesile olur. (Polat, 2003).

3.Yurtdışı Teknopark Faaliyetleri

ABD, teknopark yapısını dünyada ilk kez faaliyete geçirmiş ülke olarak diğer ülkelere öncülük yapmış ve
teknopark hareketinin tüm dünyaya yayılmasını sağlamıştır.ABD’deki teknoparkların çoğu federal hükümetler
tarafından desteklenmiştir. En eski ve olgunlaşmış üç teknoparkın (Research Triangle Park, Silicon Valley ve
Route128) temelleri bu sırada atılmıştır. ABD’de teknopark kavramının gelişim süreci Stanford ‘ta, üniversite,
yerel yönetim ve finans kurumlarının ortak girişimi ile elektronik sektörüne yönelik olarak gerçekleştirilmiştir. Bu
girişim, Silicon Valley’e dönüşmüş ve hemen ardından birçok Bilim Parkı’nın kurulmasına öncülük etmiştir.
Teknoparklar hususunda öncülük eden ülkelerden biri de Çin’dir. Çin’de kurulan teknoparkların
başlangıcı 1980’lerin sonlarına doğru olmuştur. Çin hükümeti, teknolojik gelişmeye katkı yapan firmaların
yapacakları Ar-Ge harcamaları için destek sağlamakla beraber firmalara sağlanan düşük kira, altyapı indirimleri
gibi piyasanın % 50 altında maliyetli hizmetler sunmaya başlamıştır. Hükümet tarafından sağlanan bu destekler
sayesinde teknolojik girişimlerin oranı % 30’dan % 80’lere yükseltilmiştir. Hindistan’da 90’lı yıllarda
ekonominin serbestleşmesi ile birlikte teknoloji gelişimi alanında yeni bir süreç başlamıştır. Ülkede üniversite
sanayi işbirliği konuşulmaya başlanmış, yapılan işbirlikleri ile teknolojik gelişmeler konusunda önemli adımlar
atılmıştır. Şüphesiz bu adımlardan en önemlisi uluslararası standartlarda teknoparkların kurulması olmuştur.
Uluslararası Teknoloji Parkı (International Technology Park-ITPL),1997 yılında kurulmuş olup, Hindistan’daki
kurulan teknoparkların en önemlisi ve büyüğüdür.
İsrail, 1940’lı yıllardan bu yana teknoloji alanında önemli gelişmelere imza atmaktadır. İsrail’de 1946
yılında ilk teknopark kurulmuştur. Staf Weirtheimer tarafından İsrail’de kurulan 5 teknopark halen dünya çapında
*Bu çalışma Bilgi Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. Çalışma kısmi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 4
rekabet edebilir ürünler üreten sayılı teknoparklardandır. Bu teknoparkların en belirgin özelliği, ürettikleri ileri
teknolojileri sayesinde yüksek verimliliğe sahip olmaları ve ihracata yönelik büyümeyi gerçekleştirmeleridir.
Cambridge Science Park ise İngiltere’de Trinity College tarafından 1970’de kurulmuştur. İngiltere’nin en
eski ve en saygın parkıdır.
Sophia Antipolis Fransa’da 1960’da kurulmuştur. Alanı: 2.400 hektar olup 1.260 şirkette yaklaşık 26.000
personel çalışmaktadır. Honeywell, Orange, Wipro, Air France, Amadeus, HP, Schneider Electric, France
Telecom gibi önemli şirketlere ev sahipliği yapmaktadır.

4.Türkiye’de Teknopark Faaliyetleri
Türkiye’de Mart 2011 tarihi itibariyle 39 adet Teknoloji Geliştirme Bölgesi (Ankara 6 adet, İstanbul 5
adet, Kocaeli 3 adet, İzmir, Konya, Antalya, Kayseri, Trabzon, Adana, Erzurum, Mersin, Isparta, Gaziantep,
Eskişehir, Bursa, Denizli, Edirne, Elazığ, Sivas, Diyarbakır, Tokat, Sakarya, Bolu, Kütahya, Samsun, Malatya,
Urfa ve Düzce illerinde 1 adet) kurulmuştur. Bu merkezler üniversite sanayi işbirliğini her geçen gün geliştirme
adına faaliyetler yapmakta, bünyelerindeki firmalara çeşitli imkânlar sunarak inovasyon faaliyetlerine destek
olmaktadırlar. Firmalar dilerlerse bir fikir ya da proje ile kuluçka firma olarak teknoparklardaki yaşantılarına
başlayabilmekte ve bu süreçte teknoparkların tüm sosyal, teknik, mali, kültürel imkânlarından
faydalanabilmektedirler. Hali hazırda pazara çıkmış olan firmalar da teknopark imkânlarından
faydalanabilmekte, projeleri için destek alabilmekte, teknopark içerisindeki sinerjiden etkilenerek işbirliklerini
artırabilmektedirler. Bu da sektöre canlılık, rekabet, ayakta kalabilme dürtülerini kazandırmaktadır. Teknoloji
Transfer Ofisleri desteğiyle üniversite sanayi işbirliği kuvvetlendirilmeye çalışılmaktadır.

5. Türkiye ve Dünyada Teknopark Uygulamaları İle İlgili Literatür İncelemesi
Türkiye’de yapılan çalışmalar incelendiğinde 1999 yılında Harmancı ve Önen’in Türkiye’deki mevcut
teknoparkların incelenmesi ve dünyadaki benzer uygulamalara dayanarak teknopark uygulamalarının nasıl
olması gerektiğine dair bir çalışma yaptıkları görülmektedir. Polat(2003),Türkiye’deki teknoparklarda teknoloji
geliştirme faaliyetlerinin belirlenmesine yönelik çalışmasında İTÜ, TÜBİTAK MAM, GEBZE, BİLKENT VE ODTÜ
Teknoparklarında bulunan 242 firmaya anket uygulamış, sonuçları sözel olarak yorumlamıştır. Tekmer ve
Teknoparkların yeniliğe etkisi Bengisu (2004) tarafından incelenmiştir. Türkiye’deki teknoparkların sorunları ve
kuluçka aşamasındaki şirketlerin karşılaştıkları zorluklar Başalp ve Yazlık(2006) tarafından incelenmiş sorunlara
çözüm önerileri sunulmuştur. Taşçı ve Güder(2006) yazılım endüstrisinin gelişiminde teknoparkların önemini
Batı Akdeniz Teknopark özelinde incelemişlerdir. Baki ve Ar(2007) ülkemizdeki teknoparkların mevcut durumları
hakkında genel bir inceleme yapmışlardır. Ataman(2008) Türkiye’deki teknoparkların istihdam yaratma
kapasitesini Ankara özelinde incelemiş, teknoparkların mikro düzeyde istihdam yaratma kapasitesinin yüksek;
makro düzeyde ise ekonomik büyümeye etkisinin sınırlı olduğunu gözlemlemiştir. Vucic(2009),teknoloji yoğun
organizasyonlar arası işbirlikleri ve kümelenme stratejileri üzerine olan çalışmasında teknoparklardaki firmalar
arası işbirliğinin güçlendirilmesinin öneminden bahsetmiştir. Kılıç(2009),ise Türk Savunma Sanayi tarafından
yürütülen teknolojik gelişim hareketlerinin Ankara’daki durumunu burada bulunan teknoparklar özelinde
incelemiştir. Ar(2009),çalışmasında yeniliğin firma performansına etkisini incelemek adına teknoparklarda
yerleşik firmalar için yeniliği etkileyen faktörlerin belirlenmesi üzerine çalışmış ve bu sebeple 10 teknoparktaki
270 firma için yapısal eşitlik modeli kurarak yorumlama yapmıştır. Yaşar(2010),ODTÜ özelinde teknopark
bilişim kümelenmesi mevcut durumu incelemiştir. Küçük (2010),Gaziantep Teknopark özelinde yerel ekonomik
kalkınmada teknopark önemini incelemiştir. Ayvaz, Kılıç(2011), çalışmalarında devlet, sanayi, üniversite
işbirliğinin sağlayıcısı olarak kabul edilen teknoparklar ve teknoloji transferi işbirliklerinde mevcut durumu likert
ölçeği ile incelemişlerdir. Uzun(2011),yeni bir toplumsal inovasyon sürecinin çıkış noktası olarak teknoparkları
yorumlamıştır. Erün(2012) ise aynı teknopark içerisinde yer alan firmaların ortamın sinerjisinden yararlanma ve
yaptıkları işbirliklerinin teknoloji transferine etkisini gözlemlemek adına Ankara’daki teknopark firmalarını mercek
altına almış, performans değerlendirmesi yapmıştır. Sakarya(2012),teknopark içerisindeki teknoloji transferini
artırmaya yönelik işbirlikleri ve teknopark destek faaliyetlerinin firmaların özümleme kapasiteleri üzerine etkileri
ve firmaların sunulan hizmetlerden yararlanma düzeylerini Ankara özelinde anketler yardımıyla yorumlamıştır.
Orhaner, Alkibay, Korkmaz, Sertoğlu(2012) çalışmalarında teknoparkların yönetimsel sorunlarını ele almışlardır.
Kayalıdere (2014) teknoparklara yönelik vergi avantajlarını gündeme getirmiş, Türkiye’nin teknoloji
politikalarında teknoparkların önemini vurgulamıştır. Yalçıntaş(2014), çalışmasında üniversite sanayi devlet
işbirliğinin ülke ekonomisine etkilerini Teknopark İstanbul özelinde incelemiştir.
Konu ile ilgili yapılmış yurtdışı çalışmalar incelendiğinde ise; çoğu çalışmanın mevcut durum yorumlanması
şeklinde olduğu görülmektedir. Gower, Harris, Cooper(1996)çalışmalarında İngiltere’deki 30 teknopark için
*Bu çalışma Bilgi Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. Çalışma kısmi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 5
mevcut durum analizi yapmışlardır. Westhead(1997) çalışmasında teknoparklarda faaliyette bulunan firmalarla
bulunmayan firmalar arasındaki farklılıkları incelemiş ve bunları ARGE girdi çıktıları açısından karşılaştırmıştır.
Westhead, Batstone(1998), çalışmalarında teknoparklarda yerleşik olan ve olmayan firmaları demografik
özellikler ve endüstriyel faaliyetler açısından karşılaştırmışlardır. Pakstas(1999),çalışmasında Norveç’teki
Sorlandets teknoparkındaki firmaların internet kullanımı, e-ticaret uygulamaları ve yaşanan problemleri ele
almıştır. Lee, Yang(2000),Tayvan’daki Hsinchu teknoparkı için mevcut durum değerlendirmesi gerçekleştirmiştir.
Shin(2001), Kore’nin ilk teknoparkı Daeduck için tarihsel gelişimi incelemiş ve bu teknopark için stratejik
planlama önerilerinde bulunmuştur. Bakouros, Mardas, Varsakelis(2002) Yunanistan’daki üç teknopark için
performans, beklenen durum ve gerçek durum arası farkları incelemişlerdir. Lindelof, Lofsten (2003) İsveç’teki
teknoparklarda yerleşik olan ve olmayan firmalar arasında yönetim ve finansal açıdan farklılıkları çalışmışlardır.
Westhead, Siegel, Wright(2003) ise teknoparklarda yerleşik olan ve olmayan firmaları araştırma verimliliği
açısından incelemişlerdir. Philips, Yeung(2003) çalışmalarında Singapur ARGE faaliyetlerine dair mevcut durum
incelemesi yapıp önerilerde bulunmuşlardır. Lindelof, Lofsten(2005)Teknoparktaki firmaları akademik olanlar ve
olmayanlar diye sınıflandırıp bu sınıflandırmanın ürün yeniliği açısından anlamlı bir farklılığa sahip olup
olmadığını yorumlamaya çalışmışlardır. Harper, Georghiou(2005)Manchester bazlı üniversite sanayi işbirliğini
incelemişler ve senaryo tekniği kullanarak bölgedeki dört üniversitenin sanayi ilişkilerinin gelişmesi adına
öneriler sunmuşlardır. Laishyu(2005)Tayvan ve Çin’deki teknoparkların yenilik kapasiteleri açısından istatistiki
karşılaştırmasını gerçekleştirmiştir. Tan (2006),Pekin Zhongguancun teknoparkının teknoloji transferi ve yenilik
oluşturmadaki etkinliğini ele almıştır. Hommen, Doloreux, Larson(2006)İsveç Mjandevi teknoparkının tarihsel
gelişimini incelemiş ve yol haritası önermiştir. Bigliardi(2006) çalışmasında teknopark performansını
değerlendirmek için teorik bir model geliştirmiş, bu modeli İtalya’daki 4 teknoparka uygulamış ve performans
karşılaştırması yapmıştır. Chen, Wu, Lin(2006) teknoparklarda yer alan firmaları veri zarflama analizi ile
performans açısından karşılaştırmışlardır. Hu(2007),Çin’deki 53 teknoparkın 1992-2000 yılları arasındaki
verilerini incelemiş, teknoparkların bulundukları yerlerin bölgesel gelişimine etkilerini yorumlamıştır. Chang,
Wang, Ting(2008)ise çalışmalarında Hsin-Chu teknoparkında bulunan fabrikaların iş akış sürelerini bulanık sinir
ağı yaklaşımı ile iyileştirmeye çalışmıştır.

*Bu çalışma Bilgi Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. Çalışma kısmi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 6
Şekil -1: Türkiye’de Teknoparklar Üzerine Yapılmış Çalışmalar
REFERANSLAR YAYIN KULLANILA KONU
TARIHI N YÖNTEM
GOWER,HARRIS,COOPER 1996 İNCELEME İNGILTERE’DEKI 30 TEKNOPARK IÇIN
MEVCUT DURUM ANALIZI
WESTHEAD 1997 İNCELEME TEKNOPARK IÇI VE TEKNOPARK DIŞI
FIRMALARIN ARGE GIRDI ÇIKTI
KARŞILAŞTIRMALARI
KULLANILAN
REWFEESRTAHNESALDA,BRA TSTONE YAYIN T1A9R9İ8H İ İNCELEME TEKNOKPOARNKU IÇI VE TEKNOPARK DIŞI
YÖNTEM
FIRMALARIN ENDÜSTRIYEL FAALIYETLER
HARMANCI,ÖNEN 1999 İNCELEME MEVCUT DURUM İNCELEMESİ
AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMALARI
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
POPALAKTS TAS 2003 1999 AİNNCKEELTE,YMOER UM NORVEÇ SORLANDETS TEKNOPARKI
FAALİYETLERİ
FIRMALARININ E-TICARET
TEKMER VE TEKNOPARKIN
BENGİSU 2004 İNCELEME UYGULAMALARI VE SORUNLARI
YENİLİĞE ETKİSİ
LEE,YANG 2000 İNCELEME TAYVAN HSINCHU TEKNOPARKI ÜZERINE
BAŞALP,YAZLIK 2006 İNCELEME TEKNOPARKLARIN SORUNLARI
INCELEME
YAZLIM ENDÜSTRİSİNİN
SHIN 2001 İNCELEME KORE DAEDUCK TEKNOPARKI TARIHSEL
TAŞÇI,GÜDER 2006 İNCELEME GELİŞİMİNDE TGB’NİN ROLÜ(BATI
GELIŞIMI
AKDENİZ)
BAKOUROS,MARDAS,VARSAK 2002 İNCELEME YUNANISTAN ÖZELINDE TEKNOPARK
BAKİ,AR 2007 İNCELEME MEVCUT DURJM İNCELEMESİ
ELIS BEKLENEN VE GERÇEK DEĞER
TÜRKİYE’DEKİ TEKNOPARKLARIN
KARŞILAŞTIRMASI
ATAMAN 2008 İNCELEME İSTİHDAM YARATMA
LINDELOF,LLOFSTEN 2002 İNCELEME TEKNOPARK IÇI VE TEKNOPARK DIŞI
KAPASİTESİ(ANKARA)
FIRMALARIN YÖNETIMSEL VE FINANSAL
TEKNOLOJİ YOĞUN
KARŞILAŞTIRILMASI
VUCİC 2009 ANKET,YORUM ORGANİZASYONLAR ARASI
PHILIPS,YEUNG 2003 İNCELEME SINGAPUR ARGE FAALIYETLERINE
İŞBİRLİKLERİ VE KÜMELENME
ÖNERILER
ANKARA TEKNOPARKLARINDA
WESTHEAD,SIEGEL,WRIGHT 2003 İNCELEME TEKNOPARK IÇI VE TEKNOPARK DIŞI
SAVUNMA SANAYİ TARAFINDAN
KILIÇ 2009 ANKET,YORUM FIRMALARIN ARAŞTIRMA VERIMLILIĞI
SÜRDÜRÜLEN TEKNOLOJİ
AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI
TRANSFER UYGULAMALARI
LAISHYU 2005 İNCELEME TAYVAN VE ÇIN TEKNOPARKLARININ
TEKNOPARKLARDAKİ FİRMALAR
YENILIK KAPASITELERI AÇISINDAN
YAPISAL EŞİTLİK İÇİN YENİLİĞİ ETKİLEYEN
ISTATISTIKI KARŞILAŞTIRILMASI
AR 2009 MODELİ,ANKET,YOR FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ VE
HARPER,GEORGHIOU 2005 İNCELEME MANCHESTER ÖZELINDE ÜNIVERSITE
UM YENİLİĞİN FİRMA PERFORMANSINA
SANAYI IŞBIRLIĞININ GELECEĞININ
ETKİSİ(10 TEKNOPARK,270 ANKET)
INCELENMESI
ODTÜ TEKNOPARK BİLİŞİM
YALIŞNADRE LOF,LONFSTEN 2010 2005 İİNNCCEELLEEMMEE AKADEMIK OLAN VE AKADEMIK OLMAYAN
KÜMELENMESİ
FIRMALARIN ÜRÜN YENILIĞI AÇISINDAN
ÖRGÜTSEL ADALETİN ÖRGÜTSEL
KARŞILAŞTIRILMASI
EMRE 2010 İNCELEME SESSİZLİĞE ETKİSİ,TEKNOPARK
CHEN,WANG,TING 2006 VERI FIRMA PERFORMANS
ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
ZARFLAMA DEĞERLENDIRILMESI
YEREL EKONOMİK KALKINMADA
BIGLIARDI 2006 VERI FIRMA PERFORMANS
KÜÇÜK 2010 İNCELEME YENİ BİR AÇILIM GAZİANTEP
ZARFLAMA DEĞERLENDIRILMESI,ITALYA ÖRNEĞI
TEKNOPARK ÖRNEĞİ
HOMMEN,DOLOREUX,LLARSO 2006 İNCELEME İSVEÇ MJARDEVI EKNOPARKININ
YENİ BİR TOPLUMSAL DÖNÜŞÜM
N TARIHSEL GELIŞIMI
UZUN 2011 ANKET,YORUM SÜRECİNİN ÜRETİM BİRİMİ OLARAK
TAN 2006 İNCELEME PEKIN ZHONGGUANCUN TEKNOPARKININ
TEKNOPARKLAR
YENILIK OLUŞTURMADAKI ETKISI
AYVAZ,KILIÇ 2011 İNCELEME MEVCUT DURUM İNCELEMESİ
HU 2007 İNCELEME ÇIN 53 TEKNOPARKIN 1992-2000 YILLARI
TEKNOPARKLARIN YÖNETİMSEL
ALKİBAY,ORHANER,KO ARASINDAKI VERILERININ INCELENIP
2012 ANKET,YORUM SORUNLARI VE ÇÖZÜM
RKMAZ BULUNDUKLARI BÖLGELERIN GELIŞIMINE
ÖNERİLERİ,ANKARA UYGULAMASI
ETKILERININ INCELENMESI
TEKNOPARK İÇERİSİNDEKİ
CHEN,WANG,T 2008 SINIR AĞI HSINCHU TEKNOPARKINDAKI
SAKARYA 2012 ANKET,YORUM TEKNOLOJİ TRANSFERİNİ
ING FABRIKALRIN IŞ AKIŞ SÜRELERININ
ARTIRMAYA DÖNÜK İŞBİRLİKLERİ
BULANIK SINIR AĞI YAKLAŞIMI ILE
İŞBİRLİKLERİNİN TEKNOLOJİ
ERÜN 2012 ANKET,YORUM
TRANSFER PERFORMANSINA ETKİSİ
TÜRKİYE’DEKİ TEKNOLOJİ
POLİTİKALARINDA
KAYALIDERE 2014 İNCELEME
TEKNOPARKLARIN ÖNEMİ VE VERGİ
AVANTAJLARI
YA*BLuÇ IçNaTlıAşŞm a Bilgi Teknol2o0ji1 U4 ygulama ve AraİşNtıCrmELaE MMeEr kezi tarafınTdEanK NyOürPüAtRülKm İeSkTtAeNdiBrU. ÇLa ÖlıRşmNaE Ğkİı smi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 7
IYILEŞTIRILMESI

Şekil -2: Dünyada Teknoparklar Üzerine Yapılmış Çalışmalar

6. Metodoloji
Çalışmanın bu kısmında ülkemizin gelişimine çok büyük katma değer sağlayabilecek teknopark yapısının
verimliliği ile ilgili yapılması kurgulanan iş akış planlarından bahsedilecektir. Bu bağlamda amaç teknopark
yapısının verimliliği ile ilgili etkinlik analizi yapılarak, teknopark performansının değerlendirilmesi için bir model
önerisinde bulunulmasıdır. Bu modeli kurgularken Teknopark İstanbul pilot bölge olarak seçilmiş, bu teknoparkta
bulunan 110 firma ve teknopark yönetimi ile yüz yüze görüşülerek anketler uygulanmıştır. Sonraki safhada pilot
bölgede başarısı teyit edilen modelin diğer teknoparklara uygulanması ve bu modelin teknoparklar için bir
indeks değeri üretecek şekilde bir portalın kurgulanması hedeflenmektedir. Çalışma dört bileşenden
oluşmaktadır. Teknopark yapısının incelenmesi, anketlerin uygulanması, modelin kurgulanması ve etkinlik
analizi.
7.Uygulama
7.1.Teknopark İstanbul’un Yapısı:
Teknopark İstanbul, Türkiye’nin teknoloji geliştirme kapasitesine katkı yapmak amacıyla, Savunma Sanayii
Müsteşarlığı, İstanbul Ticaret Odası ve İstanbul Ticaret Üniversitesi işbirliğiyle kurulan bir teknoloji parkıdır
(www.teknoparkistanbul.com.tr).
Savunma Sanayi Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyeti’nin savunma alanında kendi özgün teknolojisini geliştirmesi
amacıyla faaliyet gösteren en önemli
kurumdur.(http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/savunmaSanayiimiz/Sayfalar/tarihce2.aspx,)
İstanbul Ticaret Odası (İTO) 350 bini aşan aktif üyesi ile Türkiye’nin en büyük ve etkin, dünyanın ise sayılı
odalarından biridir(http://www.ito.org.tr/wps/portal/ odamiz?initView=true).
Teknopark İstanbul, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı’na bitişik 2,5 milyon metrekare arazi üzerine
kuruludur. Toplam 62.000 metrekare alana sahip ilk altı bloğunun açılışı Eylül 2013’te gerçekleşmiş olan
teknoparkın tamamlanması ise 2023 yılı gibi gözükmektedir. Kurumlar hazır binalarda yer alabildikleri gibi, arzu
ederlerse kendi binalarını da inşa edebilirler Türkiye’nin en büyük, Avrupa’nın sayılı teknoparklarından biri
olması hedeflenen Teknopark İstanbul, bitirildiği zaman toplamda 950.000 m2 kapalı alana ulaşacaktır.
Teknopark İstanbul’un yaklaşık 30.000 yüksek nitelikli çalışanıyla 1.000’in üzerinde yerli ve yabancı AR-GE
odaklı kuruluşa ev sahipliği yapması hedeflenmektedir. Teknopark İstanbul’da ofis bloklarının yanı sıra 5 yıldızlı
otel ve kongre merkezi, Teknopark ’ta yaşayan konukların kullanımına özel 1.5 milyon metrekarelik orman
arazisi, sağlık ve spor merkezi, Bilim ve Teknoloji müzesi, gözlem evi, üstün zekalı çocuklar için okul,
üniversitelerarası teknoloji merkezi, kreş, noter, bankalar ve cami de yer alacaktır. Teknopark İstanbul’da 2015
yılı itibariyle 90 firma,20 kuluçka firma faaliyetlerine devam etmektedir.
7.2.Anketlerin Uygulanması
Yapılacak çalışma ile ilgili olarak anket hazırlanması düşünülmüş, anket ile ilgili hazırlıklar yapılırken TÜBİTAK
TEYDEB ‘Teknoloji Geliştirme Bölgesi Etki Değerlendirme Raporu Hazırlama Usul ve Esasları’ incelenmiş,
Sanayi Bakanlığının konu ile ilgili değerlendirme ölçütleri baz alınmış ve IASP International Association of
Science Parks birliğinin değerlendirme ölçütleri incelenmiş ve konu uzmanları ile görüş alışverişinde
bulunulmuştur. Anket başlıkları Yönetim, ARGE Yetkinliği, İş Birliği, Kuluçkalar, Fikri Mülkiyet Hakları ve
İthalat-İhracat olarak bu incelemelere dayanılarak kararlaştırılmıştır. Anketlerin muhatapları teknopark yönetimi,
firmalar ve kuluçkalar olarak belirlenmiştir. Pilot bölge olarak seçilen Teknopark İstanbul’da bulunan 110 firma
ve teknopark yönetimi ile yüz yüze görüşülerek anketler uygulanmıştır. Altı üst başlık ile hazırlanan anket
çalışmasıyla teknopark yönetimi, teknoparkta faaliyette bulunan firmalar ve kuluçka firmalar değerlendirilerek
teknopark yapısının verimliliği ile ilgili etkinlik analizi yapılması hedeflenmiş, teknopark performansının nasıl
değerlendirilmesi gerektiğine ilişkin bir model önerisinde bulunmak amaçlanmıştır. Firmalara ARGE başlığı
kapsamında sahip oldukları ulusal proje sayısı, uluslararası proje sayısı, geliştirdikleri muadil ithal ürün sayısı
sorulmuştur. Yine aynı başlık altında firmalara kendi imkânları ile gerçekleştirdikleri ARGE gelir miktarları,
*Bu çalışma Bilgi Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. Çalışma kısmi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 8
destek aldıkları ARGE gelir miktarları ve toplam ARGE giderleri sorulmuştur. Firmaların çalışan yapısını
gözlemlemek amacıyla firmalara ARGE içi ve dışı personel sayısı, ARGE içi personelden yüksek lisans/doktora
yapmış veya yapmakta olan personel sayısı sorulmuştur. TÜBİTAK, SANTEZ destekli proje sayıları,
teknoparkta bulunan üniversitelerle yaptıkları iş birliği sayısı, akademisyenlerle yaptıkları işbirliği sayıları,
projelerinde kullandıkları bursiyer ve stajyer sayıları teknopark içinde ve dışında işbirliği yaptıkları firma sayıları,
işbirliği yaptıkları uluslararası firma sayıları gibi sorular firmalara işbirliği başlığı altında sorulmuş ve sonuçlar
yorumlanmıştır.

ULUSAL PROJE SAYISI
25
20
15
10 ULUSAL PROJE SAYISI
5
0
0-1 2 -3 4-5 6-7 8 ve
üzeri

Şekil -3: Firmaların Sahip Oldukları Ulusal Proje Sayıları

ULUSLARARASI PROJE SAYISI
35
30
25
20
ULUSLARARASI PROJE
15
SAYISI
10
5
0
0-1 2 -3 4-5 6-7 8 ve
üzeri

Şekil -4: Firmaların Sahip Oldukları Uluslararası Proje Sayıları

*Bu çalışma Bilgi Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. Çalışma kısmi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 9
GELİŞTİRİLEN MUADİL İTHAL
ÜRÜN SAYISI
30
25
20
15 GELİŞTİRİLEN MUADİL
10 İTHAL ÜRÜN SAYISI
5
0
0-1 2 -3 4-5 6-7 8 ve
üzeri

Şekil -5: Firmaların Geliştirdikleri Muadil Ürün Sayısı
ARGE GELİR
30
25
20
15
ARGE GELİR
10
5
0
0-0,5 0,5-1 1-1,5 1,5-3 3 ve
Üzeri

Şekil -6: Firmaların Kendi İmkânları ile Gerçekleşen % ARGE Gelir Miktarı
DESTEK ALINAN ARGE GELİR
MİKTARI (TL)
20
15
10
5 DESTEK ALINAN ARGE
0 GELİR MİKTARI (TL)

Şekil -7: Firmaların Destek Aldıkları ARGE Gelir Miktarları
*Bu çalışma Bilgi Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. Çalışma kısmi
olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın, Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu tarafından
desteklenmektedir. [2015/12 tarih 012 numaralı proje] Sayfa 10