|[ğ][ |[j NECMETTİN ERSOY SEMBOLLER VE YORUMLARI (BÖLÜM l-ll) sn - h4wfei n Allah, kendini bildirmek ve âlemi yaratmak isteyince kudret diliyle “kûn(ol)” emrini verdi. Bir ilahi nağme koptu. Bu nağme oniki perdede karar kıldı. On iki perdeden dört oyun doğdu. (Çerh, Raks, Muallak, Pertâv) Allah âlemi yaratınca, nurunu da onun üzerine bıraktı. Bu nurun zevkiyle butun âlem güldü. O İlâhi Nağme'den dört saz ve sözden, oniki perdeden vücuda gelen dört oyun, bu aleme nasip oldu Anasır-ı Erbaa (4 eleman), bu dört oyuna uygun düştü... Aşıkpaşa, Raks Risalesi XV. Yüzyıl ...VE YAŞAMI SÜRDÜREN ETMENLER KAPAK: Dünyayı yaratan 4 eleman: Hava, Ateş, Su. Toprak. XIII.yy. Mozaiği, Alsace. LÜTFEN DÜZELTİNİZ. SAYFA SATIR YANLIŞ DOĞRUSU 88 SALOMON'UN Ters Altındaki şekil gibi olacaktır.. MÜHÜRÜ 107 8 feur Fleur 109 22 öğeleri öğeleri 109 23 var-lığından varlığından 115 19 Eksik ifade (x) işareti ise Saint Andre hacına benzer. ( + ) ve (x) matematikde bir kemiyeti çoğaltan işaretlerdir. Bunların aynı zamanda dinsel simgeler olduğu dikkate alınırsa. DOLAYLI OLARAK. Tanrı nın insanlara verdiği ÇOĞALINIZ! buyruğu, dini inançlarla bağdaştırılarak, gerçekleştinImektedir. diye düşünüyorum!... N.E. 118 10 ( ) (1') olacak 119 2 öğesine öğesine 119 20 Bu pencereleri 119 24 teotokos teodokos 313 30 Pripos Priapos 323 resim 76. Sayfaya bakınız. 457 resim 2. Bl. 78 Sf. Bakınız. 476 12 ROMAN ROMA 14 26 sonuna Eski denizciler söyle diyorlardı: Beykoz sırtlarındaki Yûşa Hazretleri ile Yeni Mahalledeki Telli baba Boğazın girişinde manevi koruyuculuk yapıyorlar?!.. 37 2 1901-1909 1898 37 2 1901 Silinecek 168 Resim ters basılmıştır. 198 14 17 kez ziyaret ettiğim bu ören yerine ait farklı izlenimlerimdir. Bu kitabin tüm yeyin haklan, FMr *• Sanat Eserleri Kanunu gereğince yazanno aBfB.AMlar (yaakyaöa sözlü) kaynak beSrttknek komutu Be yaptkjbikf. SEMBOLLER YORUMLARI Bölüm I Birinci Baskı: Nisan 2000 Kapak tasarımı: Necmettin ERSOY Kapak çizimi: Fatih DURMUŞ Yaam: Mehmet ERKAL Resimleyen: Mustafa ERSOY Baskı: Zafer Matbaası, (0212) 512 16 68 CMt: Güven Ctttevl, Cağaloölu ISBN: 975-95540-1-1 İletişim için Neşet Ömer Sok. No: 19/6 81300 Kodıköy-İSTANBUL Tel: (0216) 336 95 93 Far. (0216) 336 63 26 Sevgili torunum Lebriz E* RSOY a İthaf ediyorum... Sayın okuyucum; Okuyacağınız bu kitap, ashnda 1990 y*nda yayımlanmış olanın ikinci baskısı niteliğini taştmakiads Ancak. t^af edeyim ki, o tarihlerin güç ve kmr koşullan ve yayım için aceleci davranışlar, kitabın gerek içeriğinde, gerekse teknik montajında koçnSmaz hata ve eksüdtoere neden oktu Şimdi İse. beni üzen bu olumsuzlukların tetafieyle beraber, okuyucularıma bir nebze daha yararlı olma gayreti İçinde bdunuyorum. Aradan geçen şu sekiz yH içinde, yapabildiğim aynı türdeki araştırmalarla, birinci kitabımın SUNUŞ bölümünde de değindiğim gibi. SEMBOLİZM1 İN ANCAK ARALAYABİLDİĞİM KAPISINI İtip. biraz daha açan yeni bilgi, yorum ve verler etinmiş ve edelerini de rotuşkxnak(l) olanağına sahip oldum. SEMBOLİZM: Takdir edersiniz, başiıbaşma bir UMMAN; İnsan bir kez dalınca, bk daha çıkmak istemiyor. demiyeceğim; bHakk onun derinliklerinde yatan batıklardan bazı parçalan da beraberinde taşıyarak. çıkıyor tekrar su yüzünel.. Sembolizme dayak yon>nsal üretimler yapabilmede k boşan, mümkün olduğunca, her konuda vardan BİLGİ ÖİRtKJMf ni, hayal gücü ile harekete geçirip işler hale koyabilme yeteneği He doğru orantılı oknaktadır. Haydin yapamadığı bir şey. gidemediği yer ve mesafe yoktur. Ne var ki. onun sayesinde yapılan bu yorum ve âzdeştirmeter bu yer ve mesafeler içinde kalan akılcı yaklaşımlarla biçimlensin ve evrenselleşmiş veriler doğrultusunun, en azından, paralelinde bulunmasına özen gösterilsin... Necmettin ERSOY (Şubat 2000) 3 FMrtfiniıl onaytamtyonjm, ama banlan fode etme özgüriüğünuze •on nefedme kadar saygı gödereceğim.. VOLTAJDI664-1778) SUNUŞ (1990 yıhnda yayınlanan kitapla ilgilidir) Profesyonel Turist Rehberliği kuralarını bitirip bu mesleğe yeni atılan arkadaşlarım için Haziran 1998’de, deneme amacıyla ve ilk aşamada kaleme almış olduğum Turist Rehberleri İçin Temel Biigi ve Yorumlar- odh kitabımda, anımsatıcı nitelikte ve yüzeyde olan bazı bUgüere ve yapılacak açıklamalarda yararlı otacağım umduğum bir kaç sembolün yofumtanna da yer vermiştim. Bu kez. konuya İlgi duyan değerli okuyucularım ve öğrencilerimin. bu tür sembolik yaklaşımlarla yapılan söyleşilerin daha Bgi çekici ve etkili olduğu yolundaki İzlenimleri, bu İkinci kitabrmn KAPtSTm .temel bilgiler yerine sembolik kavramlar yönünde, biraz daha ağnkk vermek surettyfe itip aralamama ve ona. "SEMBOLLER VE YORUMLARLA GÖRÜNENDEN GÖRÜNMEYENE ■ İsmini vermeme daha uygun düşmüştür. Çatışmalarımı yaparken. Semboller Sözlüğü adlı eterdeki, ayn ayn isimlerinin yazılması olanaksız. 8*000 aşkın eserden yararlandıklarını belirten, 100 kadar batık ve İslâm ülkesi yazarının. 1600 kadar başlık atfında toplanan fikirlerini özümleyip kısıtlayarak. ancak bunların ilgili en ilginç olanlarına yer vermekle yelinmiş bulunuyorum. Kitabın içeriği, aşağı yukan yüzde elli oranında, bu yabancı kaynaklardan tercüme ve dilimize uyarlanan bilgilerden, diğer yansı ise yerli kaynaklardan alınanlara ilaveten, biraz da kişisel görüş ve katkılarımdan oluşmuş bulunuyor. Dolay» He çok iyi bilindiği gibi, aslında tüm kitaplar -kutsal atanlarından İtibaren- güç ve cesaret alınacak gizemli duygulan içinde saklayan, gerekliğinde sığınılacak, az veya çok da otoa yararlanılacağı ümit edilen bazı bilgileri edinmek için başvurulacak birer barınak olmuşlardır.. 4 Kopokkar, bu yerlere giriş ve- on kopılardtr; sayfalar için de, bazen gizemi eşyalarla donatılmış, fikir odaları olmalıdır diyoruz... Biz. hayli kalabalık bir ekip olarak, onun bu odalarına, soyut veya somut, bazen ansiklopedik bilgilere de yer verecek, açıklamalar yerleştirdik; konu edilmek istenen olay ve varlıkların, bizi onların derinliklerine götüren kapılarına anahtarlar, maymuncuklar, sokmaya çalıştık. Şayet dilerseniz, mantık ve düşünce yapınıza uygun geliyorsa, siz de bu anahtar ve formüllerden yararlanıp başka kapılan da açabilir, sentezler yapar, hayal gücünüz oranında yeni şeyler üretip, olabilecek noksanlarımızı tamamlayabilirsiniz. Bu katkılarınızı, gerektiğinde eleştirinizi, samimi teşekkürlerimle karşdavocağım... İrdelemeye çalıştığme konular başlıca iki bolümden oluşuyor Birincisi, tümüyle sembolizme ilişkin verileri kapsayıp, bunların ış^ı artında, karanlıkta kalmış olan başka özellikleri bazen reel .bazen de yorumsal ve betimsel bir anlatımla aydrtlatmayı amaçlıyor. Diğerleri toe. çoğu kez somut boyuttan İçinde kalarak, kökenlerine inilmeye gerek duyulmayan türdedirler Bk başkası ise, bazı olay, obje ve kavramların mitolojik derinliklerine kadar İnerek, veya ilkel İnanç ve geleneklerle bağdaştırarak, yansrtma ban üzerine bina edilmişlerdir. Ancak, her iki konunun o denli İç İçe ve birbirlerine bağlı bir öz yapı göstermesi, bunların ayn ayn ve özgün başlıklar artında toplanıp fiziki ve kronolojik bir sıralama halinde sunulmasına imkân vermemiştir. Kitabın yazımında, belgelerinden, bilgi ve ilgilerinden geniş çapta yararlandığımı itiraf edeceğim, kaynakçada adlan yazık değeri! yazarlara ve kişilere olduğu kadar .notlarımın kitap haline getirilmesindeki teknik hizmetlerde tüm emeği geçenlere en İçten teşekkürlerimi sunuyorum... Necmettin ERSOY (KadıköyrNısan 1990) 5 KAPSAM VE AMAÇ 1987 yılından bu yana, özellikle rehberlik mesleğine -yeni katılan arkadaşlanma ilgi alanımıza giren konularda bir nebze de olsa yardımcı olabilmek amacıyla, başvuru niteliğinde iki kitap yayınlamış, ilkine " Turist Rehberleri İçin Temel Bilgiler ve Y*, orumlar öbürüne de "Semboller ve Yorumlarla Görünenden Görünmeyene" adım vermiştim. Bu kez. 1990 tarihli olan İkincisinin sunuş metninin, o zamanki istek, ihtiyaç ve koşulların hatırlanması ve yayın amacımın değişmediğini belirtmek, için aynen yayınlamayı uygun buldum. Şimdi yıl 1999 sonu; aradan 10 yıl geçti. Bu süre içinde ilgi duyduğum Sembolizm ve Ezoterizm alanında ve bunlann açtığı yeni ufuklarda yaptığım araştırmalarda daha farklı ve boyutlu gözlem ve saptamalarım oldu. Ancak itiraf etmem gerekiyor ki, edindiğim bu fikir birikiminin yorumsal bk tarzda yazıya dönüştürmede, aynı paralel ya da doğrultuda fikir üretmiş olan bazı değerli yazarların yapıtlarından da etkilenmiş ve yararlanmış bulunuyorum. Keza. Sembolizm' in Turist Rehberliği İçin de önemli ve yaradı olduğuna inandrktanm ifade eden meslektaşlarımın bu yöndeki olumlu telkin ve önerileri, bana, aynı konulan daha da geliştirip genişleterek elinizdeki kitabı yeniden kaleme almak cesaretini vermiştir. Aristo."Bilmek mukayese etmek, aynı zamanda sebepleri bilmektir" demiştir. İşte biz .kimi kez, bu iki kavramın erişmek istediği noktaya ve konuyla ilgili sembollerin anlamlarını yorumlayıp adapte ederek, ulaşıyoruz Sonuçta kullandığımız bu semboller önce YORUMLAMAYA, sonra da onları YANSITMAYA yarıyorlar. Sembol (simge), yakıştırmak, benzetmek, bir araya toplamak anlamını içerir. Ancak bu simgenin ne olduğu değil iletmek İstediği MESAJ önem taşımaktadır. Kuran-ı Kerim' de Allah' ın kelâmı, onun içinde gizlenmiş olan yüce duygulan, emirleri ve gelecekle ilgili olaytan...kimi yerde TEFSİR (yorum) ve ŞERH (açıklama) suretiyle anlaşılabiliyor ve anlaşılabiliyor. Bu bakımdan yorum yapmak çok duyarlı bir girişim olduğu gibi, bu yoüa yapılan anlatımlann da insan yaşamındaki rolü ve önemi tartışılamaz bir gerçek olmakta... 6 Yorumların geçerlilik ve kalıcılığı ise onu yapanın YETKİLİ, YETENEKLİ ve YETERLİ olması oranında, kabul edilebilir bir nitelik kazanıyor. Tûrkiyede bugün, somut kavram ya da nesneleri sembolizmin evrenselleşmiş formül ve kurallarıyla açıklayan ve Türkçeye çev,ilmiş derli toplu bir yapıtına raslamadım. Varolanlar ise parça parça kitaplara girmiş bulunuyor. Kitaplık raflarındaki bu boşluğu doldurmak için çıktığım yol üzerinde Bk karşıma çıkan bir tarihi yaprtı. sembolik verilere dayanarak, bilinmeyen yönleri ile tanıtacağım: Bir rehberin İstanbul turuna başlarken önünde ilk durduğu yer Sultan Ahmet Meydanın'daki Alman Çeşmesi olur genellikte...Bu çeşme hakkında hemen herşeyi biliyoruz. Zaten üzerine de yaznmşlar: Prusya Kralı ve Alman İmparatoru olan Guillaume I*I nln İsatanbuf a yaptığı bir dosttuk ziyaretinin amanı yaşatmak için AJmanyada yaptırıp gönderdiği, vs... Ancak imparatorun bu nazik ve dostane yaklaşımını bir ÇEŞME armağan ederek göstermek istemesinin gizli bir nedeni olabilir mi? Evet olabilir: Mitolojik dönemlerde A* vrupa da. özellikte Goller bölgesinde bir hayli yaygın bir ÇEŞME KÜLTÜ söz konusuydu. Kitabın ikinci bölümünde Hipodrom metninde de yer verdiğimiz gibi. Alman İmparatoru, sunacağı armağanın bir çeşme oimaamn. " OsmanlInın o devirde SU / SEBİL olgusuna verdiği önem ve saygınlıkta da bağdaşsın diye seçmiştir (?) Aynca her iki hükümdarın isimlerim (armakznnı) bu dostluk yaklaşımının bir ifadesi olarak yan yana koydurmuştur. Bununla da kalmamış, o isimleri su gibi mübarek bir rızkı, camiler gibi, gökkubbeyi simgeleyen bir semavi örtü öğesi altına aldırmıştır. Bir rehberin, konusu ne olursa olsun, kendisinden beklenen açıklamaların akademik ve mitolojik dozunu muhatap olduğu kişi ve kişilerin öncelikte ve özelikte o konudaki BİLGİ / KÜLTÜR düzeyleri He öğrenmek istediklerine göre ayarlaması en etkili yöntem atmaktadır. Kitabımız içerik olarak, daha çok mitoloji, arkeoloji, sanat tarihi...benzeri bilim dallarında belirli ölçüde bir altyapı' ya sahip olanlar, ya da en azından bu tür konulara İlgi duyan / meraklı olanların kaynak olarak kullanabilecekleri bir üslupla kaleme atanmıştır...Konuların akıntısına 7