Semboller Nasıl Okunur? Resimli Sembol Okuma Rehberi

255 Pages·2013·7.466 MB·Turkish

by  Clare Gibson

SEMBOLLER
NASIL OKUNUR?
Kesimli Sembol Okıımo Uehberi
Z£EM û Yaym

Y API-ENDİSTRİ MERKEZİ
YEM Yayın - 200
Semboller Nasıl Okunur'?
Kesimli Sembol Okumu Rehberi
(ilare Gibson
özgün Basım: lloır To Read S\7nbols, Ivy Press, 2000
Çeviren: Cem Alpuıı
Heduksiynn: Volkan Almaca
Yayın Yönetmeni: Gülçiıı İpek
Yayın Sorumlusu: Mesut Kaya
kitap Editörü: Bahar Demirlıaıı
Grafik ly gıdama: kemal kara
Birinci Batkı: Mayıs 2013
ISBN: 978-9044-757-77-5
© (metin) Clare Gihson. 2000
© (tasarım) Ivv Prets Limited. 2000
© Yapı-Endüstri Merkezi A.Ş., 2012
Bıı kituhm Türkçe baskısının lıer hakkı -»aklı
olup, tümünün ya da bölümlerinin fotokopi,
ofset, tekbir ya da başka yollarla çoğaltılmadı
ancak Yapı-Endüstri Merkezi A.Ş.'niıı.
yazarın ve çevirmenin yazılı onayıyla olabilir.
YEM Yayın (Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları)
Fulya Malı. Yeşilçimen Sok. No: 12/430
34304 Fulya/İstanbul
Tel: [phone] Faks: 0212 266 70 10
Sertifika No: 12370
e-posta: [email protected]
web: w ww .yem.net
Çin'de basılmıştır.
Ivy Press baskısında:
Yaratıcı Yönetmen: Peter Bridgcwater
Yayıncı: Jasoıı I look
Y ayın Y önetmeni: Caroliııe Earle
Sanal Yönetmeni: Miciınel YYlıitehrad
Tasarını: JC Luııauay
Görselleştirme: John Fowler
Görsel Y önetmen: kaıie Greenwood
Başlangıç 0
Semboller ve Sembolizm !i
Sembollerin Grameri 20
İÇ İN D E K İL E R semboller
Afrika 50
Amerika 72
Asya '*(>
Avrupa 102
Okyanusya 230
Sözliik 240
Kaynakça 250
Dizin 252
Teşekkür 250
Hepimiz sanalın duyusal ve estrtik olarak çekici lalelik­
lerinden zevk alabiliriz; ayrıea hepimiz sanatın büyüle­
yici, haz verici, sarsıcı ve yanı sıra bunaltıcı, şok edici ve
tiksindirici güeiiııii tecrübe etmişizdir. Ancak bir sanal
eserinin yüzeyinin altında yatana bakmadıkça ve İni volla
neye bakmakta oldnğnmızn anlamadıkça, göreceğiniz
şey bir resmin ancak küçük bir kısımdır. Zira sanal daha
çok semboller yoluyla iletişime geçer ve lıer sembol başka
bir şevi temsil eder.
ipuçlarını yakalamak ve sanatçıların resimlerinde ve el
vapınıı nesnelerinde kodladıkları sembolik kaynaklar
arasında bağlantı kurmak, anıştırmaların ve gizli anlam­
ların o zengin (livarına açacaktır gözlerinizi. Zira sembo­
lizmin kadim gücünden yararlanarak lıeııı sanatçı lıeııı
izleyen, insan ruhunun en derinlerine inebilmek için,
sanatsal üretim araçları ve kültürel uzlaşanların gelinliği
kısıtlamaların çok ötesine seyahat etme olanağı bulur.
Bu kitaptaki sembolik imgeler sırasıyla kutsal semboller,
kimlik sembolleri, sembolik sistemler ve bazı örneklerde
de alegorik semboller başlıkları altında, lıeııı leıııalik
lıeııı de c.oğrafi olarak düzenlendi. !Nc ki bazı sembollerin
bu sınırları aşması, dolayısıyla da birden fazla kalegoride
ver alınası -insan bilincinin ve kültürünün karmaşıklı­
ğının bir delili olarak- dikkat çekicidir.
6
Bazı s<miiI>olloi'iıı —örneğin renklerin va ila lıazı kuşlar ve Anne ve çocuk
Morveın V* m v<j
hayvanların temsil ettiği niteliklerin- pek de açıklamaya
Çoc-iık purlıesi
ihtiyacı yoktur, zira lamlara içgüdüsel düzlemde tepki ıloğrifnıılık
veririz. I hıkikaten de psikanalist Sigımmd Kremi ve Cari vc doğumun
kullandığı kailim
CusOıv .Iııng’ım çığır açıeı çalışmaları ışığında İliliyoruz
lıir uclcııeğc aııııc
ki, iıısaıı zilini sembollerle düşünmek ve iletişim kurmak ve ınrıık tasviriyle
üzere donanmıştır ve sembollerin, özellikle de arketipleriıı ııyıııakladır.
Dolayısıyla
dili zaman ve uzaııu aşar. O nedenle, elinizdeki kitapta
Hıristiyan
göreceğiniz birçok sanal eseri ve onlarla bağlantılı olarak kııtsiyrlinin ılıniıı
bir ifadesi olduğu
tanışılan birçok sembolik detay, sembolizmin gerçekten
kadar avın zamanda
de kadim ve evrensel bir dil olduğunu kanıtlamakladır. arkelijısel lıir
iniğedir.
Bununla beraber, yeryüzünde farklı uygarlıklar, inançlar,
topluluklar ve kültürler ortaya çıkıp gelişmiş, boylere
her biri, kutsal kavramları, bireysel ve koleklil
kimliklerin farklı yönlerini, sovııl teorileri ve
fikirleri tasvir ve ifade etmek volııvla kendi­
sine ait sembolik bir kelime dağarcığı geliş­
tirmiştir. Bıı kitap sembollerin gramerini ve
sembolizmi, her dönemden ve kıtadan bir
dizi muhteşem sanat eserine referansla özet­
leyerek, (İsrar 5 ’ilde’ııı sözleriyle, sanatın
nasıl “aynı anda lıem yüzey lıenı de sembol”
olduğunu büyüleyici bir şekilde kavramamızı
sağlamaktadır.
İİ\şi a m ;iç 7
SEMBOM SR ve SEMBOLİZM
î
l vnru bkz. “İnsan sembolleştirme oğilimiyle nesneleri ve formları
Kjiiv. Mjyfii !41
bilinçsizce sembollere döniişliirür... ve beni dini inancın­
V^tlrasii. hii\(a İT*7
da lıeııı de, görsel sanalında onları ifade eder” di ve yazmış
\niela Jaffe. İnsan ve Sembolleri (1 <)(>-+) adlı kil abında: lıor
kıtadan tarihöncesi kaya sanatının doğruladığı bir gözlem­
dir bu. Bu kadim imgeler sadece hayvanlar, el izleri gibi
lamdık lorınlarla dolu değildir, zira biliyoruz ki dalıa Son­
raki kültürler bu imgelere sembolik anlamlar yüklemiştir.
Öyleyse insanoğlu belki de "‘av büyüsü” sembollerini kut­
sal sembollere, kimlik sem­
bollerine ve dünya genelinde
birçok farklı sanatsal geleııe-
ğiıı de dahil olduğu sembolik
sistemlere dönüştürerek her
zaman çevresindeki varlık­
lardan semboller yaratmışın.
Hayat ağacı
Asitlimle I InyvMiı Oykiileri
kitııbıiKİnki İm resini
-13. yüzyıla ail bir İngilizce
tezhipti yazma-bayat ağacına
uuıonıiş iki güvercini ısıran bir
cifi faıttaslik yaratığı tasvir
erler. Bu ııp ağaçla r kozmik
varoluş ile yaşımı ve ölnrmin
ebedi döngüsünün evrenseJ
sembolleridi r.
S M'.MBOEI ER tr SEMBOLİZM
Ağaç Cadı
Yaprak döken ağaçlar her yıl düzenli olarak Jungcıı teoriye göre insanoğlunun kolektif
sürgün verip yapraklarını dök lükleri için bilinçclışı, tarilıten de coğrafyadan da
bayat döngüsünü lenısil ederken, daima bağımsız arketipsel sembollerle doludur.
yeşil kalan ağaçlar ölümsüzlüğü sembolize Bunların arasında genelde yaşlı bir kadın
eder. Bazı kültürler kozmik bir ağaç olarak tasavvur edilen ('adı da vardır;
(İskandinav mitolojisindeki Yggdrasil ağacı kara büyü sanatının bu kötü kalpli ustası,
gibi) tasavvur etmiştir. Soy ağaçlan ise gücünü kendi gibi şevtaııi varlıkların
devamlılığı temsil ecîer; İm aile şeceresi de yardımıyla kötücül amaçlar için kullanır.
olabilir, kutsal veya ezoterik bir kavram da.
Gemi Kare
Bu sembolik görselleştirme örneği hayat Şekiller sanatta sık sık sembolik ve alegorik
akışını I»ir yolculuk olarak resmeder. Bu anlamlar taşır. Örneğin kare sağlamlık ve
nedenle alegorik resimlerde gemi sık sık durağanlık hissi verdiği için Dünya yı ve
ruhun teknesi -yani beden- ya da hayat, maddeyi temsil eder. Ayrıca, dört kenarı
sularında yolculuk eden bir taşıt olarak olduğu için ana yönleri, elementleri ve
sembolize edilmiştir. Bundan başka mevsimleri de anıştırabilir.
İbristivaiı kilisesi ni de temsil edebilir.
Kozmos ve
Doğal Dünya
Aynca bkz. Her giiıı verilen hayatta kalına mücadelesi ilk al alan­
Ua, sayfa 55
ınızın en önemli uğraşı olduğu için kaya sanalında av
Güııeş kachinası,
savla 77 sahnelerine sıkça rastlanır. İnsanoğlunun sonraki süreçte
göçebe aveı-loplayıeılıklan yerleşik lanın düzenine geçi­
şi de gelişen sanal formlarına ayııı şekilde yansımıştır.
Örneğin güneş de sıı da ekinlerin başarılı lıir şekilde geliş­
mesi için hayali öneme sahipti; ne var ki yıllık güneş ışığı
ve yağış miklan her zaman en uygun seviyede olmuyor­
du. Bu gibi doğal güçleri anlama ve kontrol etme arzusu
onların kutsal varlıklar ya da fenomenler olarak görsel­
leştirilmesine ve kutsal sanalın ilk örneklerinde görülen
sembolik temsillere yol açtı.
Güneş sureti
Giiııcş diskinin
insan yüzü olarak
slilize edilmiş sııreli.
güneşin., arabasıyla
seyahat edebilen
laıırısal bir varlık
olduğu kadim
inancını yansıiır.
Ihı güneş sureli
1817 de yapılmış
İtalyan tören
arabası “Mısırlı 'ııııı
tekerleği için
biçimlendirilmiş
bir rölyeftir.
10 f v e SEMBOLİZM
Geyik Güneş arabası
Geyik, antilop, yaban sığırı, bizon ve kutsal sembollerle düşünme gidiştikçe,
(liğo r av hayvanları (türlerin doğası güneşin lıer gün bir araçla gökyüzünü
Yaygınlıklarına bağla lir) Paleolilik katediği tasavvur edilir. Antik Mısırlılar
dönemde yiyecek olarak resmedilmiştir, bııııu bir güneş teknesi olarak resmederken,
kaya sanatındaki görünümleri “av diğer kültürler. I liııdıı güneş tanrısı Sıırya
büyüsıVhıü ya da bu liir tasvirlerin sihirli örneğinde görüldüğü gibi, bir at ya da
bir şekilde gerçeğe dönüşeceği umudunu savaş arabası olarak lıayal etmiştir.
sembolize eder.
m
N A A A A A A /
Su Mısır ve buğday
Düzenli yağışlar ya da ııebir taşkınları Yiyecek ekinler yaşamak için onlara
toprağın verimliliği açısından son derece bağımlı olan insanların sanatında sık sık
önemlidir. Kıyılarda yaşayanlar bavalla temsil edilmiştir. Örneğin mısır ve buğday
kalmak içiıı denize bağımlıydı:, dolayısıyla, Antik Yuııaıı. Mısır ve Koıtıa sanatında
örnekteki gibi, Akdeniz kültürlerinde yaşam sembolleri olarak göze çarparlar;
görülen stilize dalga temsilleri verimliliği tarım tanrılarını simgelemek üzere başak ve
ifade edivordıı. demet şeklinde resmedildikleri görülür.
Sİ MBOU ). R ve M'>i BOI. îZ\] 7/