B I B L I O T H E CA SCRIPTORVM GRAECORVM ET RüMANORVM T E V B N E R I A NA SCRIPTORES HISTORIAE AYGYSTAE EDIDIT ERNESTVS HOHL VOLVMEN I ADDENDA ET CORRIGENDA ADIECERVNT CH. SAMBERGER ET W. SEYFARTH EDITIO STEREOTYPA EDITIONIS QVINTAE (MCMLXXI) STVTGARDIAE ET LIPSIAE IN AEDIBVS B. G. TEVBNERI MCMXCVII ADMONEBVNTVR, QVI HVNC LIDRVM LECENT, VT ADDENDA Ε'Γ CORRIGENDA CONSVLANT LATE11CVLO Π MARCINE APPICTO DIR DCUTSCLTC BIBLIOTHEK - (ΐΙΡ-KINLIDTKAURTIALIMR SCRIPTON* LIISTORIUR AUPUTUC / I'M. KRNRSTIIK HOLD. - STUT^ARDIAC : MPSIAC : TCIIIHICI- (BILDIOTLICCA KCRI|ILORUIII CRACCNRUNI ET ITMNANNRUM TCULTNCRIANA) VOL. I. / ADDENDA ET CORR. ADICCCRUNT CH. TSAML>CR<!ER ET W. SCYFARTLI. - I'M. KTEICOLYPA CD. 5. (1971). - 1997 ISBN 3-8154-1772-4 KART. DAS WERK CIUSCLILICULICLI aller Keiner TEILE ist URHEBERRECHTLICIT ^SCHÜTZT. JEDE VERWERTUNG AUUCRHALH DER ENGEN (>MI»!II »IRS URHCLWRRCCHTKGCKCTZCK IST OHNE ZUSTIMMUNG ILR*> VERLA«;!» UNZULÄSSIG UND STRALLIAR. DAS GILT BESONDERS FÜR VERVIELFÄLTIGUNGEN, ULICRKCTZUIIGCN, MIKROVERFILMUNGEN UND DIE ICINSJIEICLICRUUG UND VCRARLICITUNG IN ELEKTRONISCHEN SYSTEMEN. €> B. <;. TCULMER STUTTGART UND \Λ·.I|>ZIG 1997 L'RIUTEIL IN GERMANY DRUCK: WINKLCR-DRUEK-GMLTLL, (FRÄFENHAINICHEN BINDUNG: BUCHBINDERN BETTINA MÜNCH. I«CI|>/.IG HERMANNO·DESSAU DD h Μ EDITOR PRAEFATIO Quae abhinc quattuordecim annos de codicibus scrip- torum historiae Augustae, qui a recentioribus vocantur1), enucleavi'), non sum repetiturus; sed depingere iterum stemma iam pridem a me propositum8) ex re est Palatinos 899 (Ρ) ex- Bamber- Vat. Parisinus Riccar- Vat Up· cerpt· gensis 188Θ 5816 dianus 1902 birfas Pala- (B) (annl 1356) 551 414 (U) tina Vat530I /\ Vat X Lau- / \ 1901 Λ renti·- editio ' A« mbro- / / \ \ 8n3u,g 31 princeps tlanus annl A2601nt, 1475 1 Otoboni- anus 1304 (O) Vat. 1900 Parlsinur I 5817 Add. Ms. 12015 musel Britannici 1) Nomen Casaubonus a vita Taclti August! 10, 3, in qua Cor- nelius Tacitus appellatur scrtptor historiae Augustae, baud sclo an parum apte mutuatus esse vldeatur, dum resplda·. quantum discrepet harum vitarum genus ab Ullus annalibns. 2) Beitrüge zur Textgeschichte der Historie Augusta, Kilo XIII, 1913, p. 258—288; 387—423. 3) 1. 1. p. 288. VIII PRAEFATIO Cum a codice Palatino Latino 899 (P) saeculo nono litteris minusculis Francicis scripto, nunc Romae in bibliotheca Vati- cana reposito, ceteri, quos enumeravi, libri originem trahant, illi nullius sunt momenti ad ipsa scriptorum verba consti- tuenda; sed cum Palatinus (P) multorum virorum doctorum et sciolorum manibus raro emendatus, saepius depravatus exstet, codicem Bambergensem (Β), illius quod est exeuntis noni saeculi vetustissimum exemplar, adhibui ad redinte- grandam priscam Palatini lectionem. Enisus igitur, ut quam diligentissime praebeam verum Palatini textum (P1) correctorum aut glossatorum seu bonis seu malis artibus nondum affectum, significavi et scriba' rum, qui alternis vicibus munere suo functi sunt, mendosam scripturam (P*) et ab ipsis vel ab aequalibus eodem fere tempore correctam (Pb). Refutatam vero a me vel immu- tatam illius codicis lectionem numquam non typis uncisque designavi. Quae cum ita sint, quid arrideat, decernas, cum crebras det ansas ad haesitandum, deliberandum typographi opus; neque increpare licet nimiam in horum scriptorum verba seu licentiam seu indulgentiam editoris, quippe qui nil legentibus insciis inculcet. Sui iuris sunt neque ex Palatino pendent, ut praeteream codicem Murbacensem ab Erasmo anno 1518 inspectum, sed iam dudum desideratum, Seduli Scotti excerpta Cusana et Parisina1), Florilegium Vaticanum Latinum 5114 s), Σ codi- cum familia.') Quae quamquam exhibet textum mancum, depravatum, summo arbitrio immutatum, tamen haud sper- nendum affert testimonium. Cum enim in Ρ quaternionibus compluribus alienis in locis positis4) sit perturbatus ordo nonnullarum vitarum, in Σ omnino non est confusus. Acce- dit, quod conservavit Σ, quae in Ρ desunt, enuntiata quae- dam et verba ut in v. A 19,5'); illos, quos cum omiserit P, de codicibus familiae Σ, rarius autem de Seduli Scotti ex- cerptis deprompsi locos, ut a Palatini memoria facile distin- guerentur, hisce inclusi uncis { }. Minimi denique sunt momenti excerpta Palatina 886, quae 1) Kilo XIII, p. 401 sq. Rhein. Mus. 60, 1914, p.580eqq. 2) Kilo XIII, p. 411 sqq. 3) Kilo XIII, p. 387 sqq. 4) Kilo XIII, p. 263 sqq. 5) Kilo XIII, p. 389sq.; 422. Kilo XV, 1918, p. 78. adn. 2. PRAEFATIO IX utrum ex ipso codice Palatino fluxerint an ex simili codice, cum Lindsayio1) haesites. Legis ergo has vitas in earn formam a me redactas, quam effingit testis optimus Palatinus, additis, quas ex Σ familiae codicibus ratione et via selegi, lectionibus. Nam infarcire apparatum criticum omnibus eorum nugis, ineptiis, mendis eo magis supersedi, quod idoneis argumentis mihi quidem probatur ex uno eodemque archetypo et Palatinum et hanc familiam originem ducere. Praeterquam quod in omnibus ad unum libris vitae Valerianorum et Gallienorum exstant mu- tilae et interciderunt eorum, qui illos antecesserunt, impera- torum vitae inde a Philippis Deciisque. plerique loci obstant et hie et illic depravati. Et fortasse propius accedimus ad archetypum iam minus sanum vel ad exemplar quidem, a quo descriptus est Palatinus, cum incellegimus facere iden- tidem Σ familiae lectionem cum ipso Palatino nondum emen- dato (P*). Cuius rei haec affero exempla: Hel. 5,1 (I p. 226,5) subaret P*, Murbacensts test Eraamo, Σ sublgeret P" Hel. 25, 9 (I p. 242, 9) caenebat P* caenabat Pb canebat (oel cauebat) Σ renabat editiones Gall. 13,10 (II p. 92, 22) ua**rta Ρ (ualerla ?P') aalerla Σ Τ 29,1 (II p. 126, 16) dlputet Ρ* deputat Pb, editiones dlsputat Σ CI. 13, 7 (II p. 144, 15) ultalla P\ Σ genitalia Pb Saepius in Σ familiae codicibus idem atque in Ρ obstat mendum, sed ab illis mirum in modum limatum, ut Max. 11,6 (II p. 11,20) uulnera eta magls P1 uulnera et a magnts Σ uulneratae magls editiones Τ 22, 3 (II p. 121,18) aucls Ρ anceps Σ duels editiones (ut iam Β corr.) et huiusmodi innumera. 1) W. M. Lindsay, Palaeographia Latlna III, 1924, p. 25. χ PRAEFATIO ΟΜ 12,4 (I p. 210, 24) pudorls affectassent editiones pudore suffectussent P1 pudore suspectl essent Σ Confusa est littera 'a' aperta cum littera 'u'; unde ap- paret et Ρ et Σ familiam fluxisse ex fonte Francico. Quot autem loci Σ familiae codicibus emendari possint, post Ggnatium Casaubonumque ') etiam qui meum inspi- ciant apparatum subditum esse intellecturos confido. Restat, ut omnibus qui me in hac editione praepa- randa, perficienda, prelo tradenda adiuverunt, gratias agam ex animi sententia. Summa Iiberalitate mihi ad bibliothecam Vaticanam Apostolicam aditum dederunt litterarum cultor, eminentissimus vir Cardinalis Ehrle, qui olim eam moderatus est, et qui nunc ei praesidet, Iohannes Mercati. Benigne miserunt codices, ut mihi praesto essent, Bambergensem Lipsiam, Romam nuper- que Rostochium praefectus bibliothecae Bambergensi, Admontensem Tubingam ordinis Sancti Benedicti so- dales. Ut codices Palatinus 899 et Vaticanus 1897 phototypice in meum depingerentur usum, permisit bene- volo anime Mercati, pecunia ab Iohanne Geffcken, qui tum universitatem Rostochiensem regebat, anno 1924 ex universitatis fisco mihi suppeditata. Societatis universi- tatis Rostochiensis fautricis ope adiutus proximo anno Romam iter feci, codices iterum examinaturus. Neque vero fieri potuit, ut haec editio tandem prelo traderetur in hac temporum iniquitate sine munificentia, qua so- cietas Germanica egentibus litteris sustentandis destinata sumptus sublevavit. Mecum qui utitur his voluminibus, maximam habebit gratiam collegae liberalissimo Rudolfo Helm, qui indefessus, quidquid exaraveram schedarum, est perscrutatus mecumque suum communicavit prae- sens consilium; propter doctissimi viri erga editorem amicitiam bpnevolentiamque multis in locis exstare emendatiorem hunc textum neminem fallet. Scr. Rostochii m. Martio a. MCMXXVII. ERNESTUS HOHL. 1) Gnomon II, 1926, p. 547.