Deutsche Forschsugnegmeinschaft Schadstoffe imG rundwears Ban4d Forschungsbericht Deutsche Forschungsgemeinschaft Schadstoifmf e Grundwasser Band 4 VCHV erlagsgesemlblHsD.c- h6a91f4W te5 inhe(iBmu ndesreDpeuubtlsikc h1lan9d9)6, © Vertri:e b VCH,P ostf1a01ch61 1D,- 9645W1e inhe(iBmu ndesrepublik Deutschland) Schewiz:VC H,P ostfCaHc-h4,0 B2a0s el (Schweiz) UnitKeidn gduonmd I rla:Vn CdH( UKLt)d .8,W elilngtCoonu rCta,m bridge CBl 1HZ (England) USAu ndC ana:dV aCH,3 337 tAhv enuNee,w Y orkN,Y 10001 Japa:nV CHE,i koBwu ild1i0n-gH,9o n g1oc- homBeu,nky o-ku,T oky1o1 (3J apan) ISB3N- 527731-6-28 ISS0N0 70-3982 Deutsche Forschungsgemeinschaft Schadstoffe imG rundwasser Ban4d SchadstoffutnrdaS ncshpaodrsattb obfafu bei Udfeerr filatmrB aetiisodpnei esl " UntersuchungsBgöeebkiieWntigeeessr e n " imN eckabretHiae li lbronn Herausgegveobne n HeinHzö tzuln d BarbaRreai chert iJFCi DeutscFhoesr chusnggemeinschaft Gesäcfhtss:tK eenlnldeeyaelel4 0D,-5 3157B onn Postarnis:fcD th-53107B onn Telef:o( n0228 8)8 5-1 Telefax(:02 28)8 852777 E-Mai(lX.: 40S0 )p:o tsmastPe rd,f gA, d40C0 ,d e = = = = Dasv orliegWeenrdkew urde soregrfaärlbteiDiget nento.c ühb ernehmen Autonr,He erausguenbdeV err lafgü dri Riec htigvkoeniA tn gabeHniw,ne isen undR atschlsäogweifneü erve ntueDlrluec kfekhelienHrea ftung. DieD eutsche Bi-bClIiEPoi·tnhheeki tsaufnahme Schadstofifme G rundwasserD eutsFocrhsec hugnegmseinsc-haft. I Weinhe;i mBa(sSeclh zw);eC iambri;dN geewY orkN,Y ;T oky:oV CH. NE:D eutsFcohres chumnegisngsechaft Bd. Sc4h,a tdosfftranspSocrhta dsutnodf bfeadibe bUraf ue rfiltraamB teiiosnp dieesl Untersuchung"sBgöekbciinegWteieress e ni"m N eckartbaelHi e ilbrohnrns vgo.n I HeinHzö tuznld B arbarRae ich-er1t9.9 6 ISB3N- 522771-3·68 NE:H ötzHle,i n[zH rsg.) VCHV erlagsgesemlblHsD,c -h6a49f5tW1 e inhe(iFemd erRaelp ubolfiG ce rmany), ©1 996 Gedrucakutsf ä urefruenidce hml orgferbelie icPhatpeime r. AllRee chitnes, besodniddeee rUreb ersetiznau nndge Srper achveonr,b ehaKletienn . Teild iesBeusc hedasr f oshcnher iftGleinhcemhieg udnegsV e rlagienis r ngedeiner Form- durPchho otkopMiiek,r orvfeilmoudnegr irgendeViernf aahnr-derener perso · duzioedretir ne inveo nM aschiinnsebne,s onvdoenDr aet enveeriatrubngsmaschinen, verwnedbaSrper acühbee rtroadgeeürnb ersweetrzdteD ni.We i edergvaobnWe a rnebe· zeichnunHgaennd,e lsnoadmeesrno nstiKgeennn zeiicnhd eine sBeumc bhe retcihgt niczhutd eArn nahmdea,ßd ievsoenj edermfarnebnie nuwtezrtd deünr fVieenl.m ehr kanne ss icahu chd annu m eingetraWagrenenzee ichoednes ro nstgiegsee tzlich geschüKtezntneezi chheann dewlenn,ns iniec heti gens almsa rskoilsecirhnted . Alrli ghrtess erv(eidn clutdhionsogeft ranslianto itohnel ra nguaNgoep sar)t.o ft his boomka yb er eprodiunca enydf or-mb yp hootprintmiincgr,o foiralm n,yo ther means -nort ransmiotrtt readn slianttaeo d m achlianneg uwaigteh out written permission frotmh peu blisRheegriss.tn earmeedts r,a demaertkucss.,e i dnt hibso oekv,e wnh enno t specilflmiyarc kaeda ss ucahr,ne o tto b ec onsidered unplraowt.e cted by UmschlaggesutnadTl ytpuonaggpri heD:i etHeürs ken SatzvkeorntierFuinlgm:s Uantgze rS ommeGrm bHD,- 694W6ei9n heim Druc:hk etrzu-cdk gDmb-4h62,9 D&1ar mstadt Bindu:Wn iglhelm OssCwoa.Dl,-d 6 74N3e3u stadt & Prinitnet dh Fee deRraelp ubolfGi cem rany Inhalt Vorwort . . . . . . . . . . XII.I . . . . . . . . . . Testfe.l,dB öckinWgieers en" . . . . . 1 HeinHz ötzWle,rn erK äßB,a rbaRreai echrt 1.1 GeoolgiscAhuefrb adue s Untergrundes 1 BarbaRreaih cerTth,e oS imon 1.2 HydrgoeologisCchhaer akteris.i er.u ng. . 5 1.2.1B eschreidbeunrGg r undwasser.le .i te.r . 5 RandoRlauls hc,B arbaRreaih certT,h eoS imon, FreidriDc.hS woboda 1.2.2H ydarulisKcehnen dat-eGnr oßppuvmresuch 10 . RandoRlauls hc,T heoS imon 1.2.2V.er1sc uhsdurchführung 10 1.2.2A.us2w retung. . . 11 . . . . 1.3 HydrloogisRcahhem enbedingu.n ge.n . . .1 6 . GeorgJ enstch 1.3.1B ilanzimeirtHu inlgdf eerkl i matologiDsactheenn 17 1.3.2B ilanziuenrtueBnregr ücksichdtiegruun ngge sättigten Zone. . . . . 19 1.3.3S chlußfolge.r ungen. 22 . . . . 1.4 BrunnenufnedGl rd undwassermeßstellennet2z3 HeinHzö tzWle,rn erK äßB,a rbaRreai echrt 1.5 Versuchs-plTaynps ituati-oBneepnr ogbsurnhythmus -Probennah.m e . . . . . . . 2.7 . . . . . . . HeinHzö tzWle,rn erK äßB,a rbaRreai cehrt V Inhalt Hydrochemiscuhned i sotopenhydrologCihsacrhaek terisie- 2 . . . . . 3 0 rungd esT estfeldes 2.1 Allgemcehienmei Psacrhaem eter 30 2.1.1G rundwass.e rt.y p.e n . . . 3 0 2.1.1T.y1p isiaenhraundndeg ar l lgemPeairnaemne ter 30 BarbaRreaih cerHte,i nHzö t,zW lernerK ä.ß 2.1.1T.y2p isierudnegSs p aunrheannedl ementgeha3l4t s HarladP uhcelZts,ot lB erner 2.1.2E influßdbeeUrrf eeircfhi l.t ra.t i.o n . 35 BarbaRreai cehrtH,e inHzö tzWle,rn erK ä.ß 2.1.3E intürbaedgri u en gesäZtotnieg te 40 GeorgJ entschH,e inHzö tzZls,ot lB erner,H aralPdu chelt 2.2 Umweltis.o to.p e. . . . . . 48. . . . . . . 2.2.1D eute(r2iHuT)mr, i teiHuu)mn Sda uer-1s8et 8oof)f 48 HerbierMto ser,We rneRra uerBatr,b aRreaih cert, WillbialSdt hilcePr,et eTrri mborn 2.2.2S chwef(eöl3-4.3S 4) . . . . . . .5 0 . . . . . . . . . HaralPdu cheZlsotl,Bt e rner 2.3 Bilanzdieevrre urnsgc hiMeidsecnheunn gskomponenten deGsr undwaismKs eiesrasq uaiudffee Brra scihse mischer unids otodpreonlhoygAinsaclhye.sr e n. . . 5.4 . PjotrMea lozsewski,i bHeeMrarts erH,a ralPdu hcelt, WernerR auretB,a rbaRreai cheWriltl,i bSatilhcdl er, PeteTrri mbron 2.3.1M ischungsg.l ei.c h.u ng. . . . 5.4 . . . . . 2.3.2I nkdaito.r en. . . . . . . . 55. . . . . . . . 2.3.3A bschädtezUruf negr fitletiarluadeste aGnna nglindieern 180-Geh.a lt.e . . . . . . 5.6 . . . . . . . . . 2.3.4B erechdneuMrni gs chwassiendr eaBnnr tueninHle en unFd m iHti ldfeeKr o nzentratiovnesrmsicthtieeldwee-rte neIrn dika.t or.e n . . . . . . 58. . . . . . . . . 2.3.5B erechdneuUrnf ge rfiltlräantdgaesIns nt feiillter ations- profviolmNs e ckzaurmB runnHe mniH ti lvfoeKn o nzen trationsmi"titdeelaIwlneedrrit"ke ant. o r.e n . .6 0 . . 2.3.6B erechvnouMnni gs chwasseirmBa rnutnenHie mlnie tn Hilefien Keorr relatiomnisMtri etcthenluawnnegor rtgean niscIhnehra lts.s to.f f.e . . . . 61. . . . . . . RaumzeitlicVhaer iatiaouns gewähltPearr ametedre r 3 Normalwasrscehemiuen d der Umweltisotiondp eire . . . . . . .. . . .6 7 Infiltrationsst.r ecke . . 3.1 ChemisVcehreä nddeerUsuf negr fbieldtier Uran ttse r grundpa.s sa.g e. . .. .. . .. . .. 67. . . VI Inhalt 3.1.1I fniltrationsbe. di.n g.u ng.e n. . 67 . BarbaRreai cehrtH,e inHzö tzWle,rn erK äß 3.1.1S.a1i sounnardle eg ioSncahlwea nkungen 68 3.1.1M.i2l ineduikiatuonrRdee na ktionsmechanism8e3n 3.1.1M.i2l.i1e uind.i ka.t o.r en. . 83 3.1.1R.e2a.k2t ionsme.c ha.n is.m en 85 3.1.1Z.u2s.a3m menfBaeswseerntduen g 91 3.1.2E xfiltrhaätlitonnissvseer 91 AstriAdr theHne,i nHzö tzGle,o rJgen stch 3.1.3H ochwassere.r ei.g n.i ss. e . . . 9. 7 AstrAirdt ehnH,e inHzö tzGle,o rgJ enstch 3.1.4W echseElxnu-dneId n tfrialtionsverhältni1s0s1e AstrAirdt heHne,i nHzö tzl 3.2 Verhaalutsegne wUämhwletletri ismoU tfoeprefu inltterra t Berücksidceherti ingzuenTlgyn pesni tua.t io.n e.1n 0 5 3.2.11 8u0n-3dH -GehiamUl fteer fwiälhrternbadet s timmter hydrologTiyspcshietru a.t .i o.n en. . . 1. 05. WillibaSltdi chPleetr,eT rri mbornH,e ribeMrots er, WerneRrau ert 3.2.1E.i1n lei.t .u n..g .. .. . .. .. . . . 105 3.2.118.02-u n3dH -GehdaeKlrot mep onentUefne rdfeisl tr1a0ts6 3.2.1N.e2c.k1a. r . .. . . .. .... 106 3.2.1H.a2n.g2w aismNs oerrd deenTs e stfe.l d.e s . . 1.0 8 . . 3.2.1G.r2u.n3d waausdsse emMr u schel.k a.l k . . .1 08. . . 3.2.1D.e3zr e itVleirclhdaeeu 1r8f 0 -GehialmGt reu ndwaausfse r deSrt rezcwiksec hNeenc kuanrBd r unnHe .n . . .1 0.8 3.2.1D.a4As b schadleBtrre unn n(eWne chvsoeInln filtzrua tion Exfiltirnsa etiinWoeinrr) k uanudgfi 1e8 u0n-3dH -Gehalte imG rundwaausdfse eSrrt rezcwksiec hNeenc kuanrd BrunnHe n. . . . . . . . 1.1 6 . . . . . . . . . . 3.2.1H.o5c hwasseriemrN eeicgkinaniir hs rsWeeir r kuanudgfi e 180-GeihmGa rlutned waausdfse eSrrt rezcwksiec hen NeckuanrBd r unnHe n. . . . . . . . . .1 .2 .0 . 3.2.2V erhavlotSnec nh wefelbiesuion ttoepresnc hiedlichen Typsitua.t i.o ne.n . . . . . .1 21. . . . . . . HaralPdu cheZlsotl,Bt e rner 4 TransportparamedteesrU ferfiltrats 130 PjotrMea loszsekwiB,a rbaRreai cehrt 4.1 MathematKiosnczheepst 130 4.1.11 80-Geh.a l.te . . . 131 4.1.2A bsichztulgiecgheT breancee r 133 VII Inhalt 4.2 SystemcharaikmtH eirnibslaiiuSecftrk ou fnfgt ransportvor- gäng.e . . . 134 4.2.118 0-Gehalte 134 4.2.2R eaktTirvaec er 139 4.3 TrarchdeyrologUinstcehres uczhuuBrne gweenr vtounn g Schadstofftran.s po.r tv.o r.g än.g e1n.47 . . . . . NumerischMeo dellberechnunzguernB eschreibudnegr 5 Strömungsverhältunnids dseer H erkunfdte rB runnen- . . .. . .. . 149 wässer . MattbiVaogst B,r unHoe rlring 5.1 Einlei.t un.g . . . 149 . . . 5.2 DurchfüuhnrVdue nrgld aeuArfr beiten 150 5.3 Struönmgsmod.e l.l . . . 151 5.3.1R andbedin.g un.g e.n . . 154 5.3.2S tatioSntärröemsu ngsmodell 157 5.3.3I nstatSitornuöänmrgessm odell 159 5.3.4I nstatSiiomnuälrdaeet Gsir oonß pvuemrpsuchs 159 5.4 Wämretransplo rtmodel 164 5.4.1R andbedin.g un.g en 165 5.4.2S imulationsergebnisse 166 5.5 ErgneibsdseeVr a lidideerSsut nrgö mungsmmiHotid leflel s voTnr ansportv.o rg.ä ng.e n. . .. .. 1.6. 9 . . 5.6 BilanzdieeHrre urnkgud neBfrrt u nnenwässer 170 MikrobiologisCchhaer akterlsiedreusnU gf erfiltrattons 6 172 system.sB. ö ckingeWri esen" 6.1 Mikrobio.l og.i e. . . . 172 6.1.1M ikrobidoelBroo gdieen matrix 172 UdoA ltmeiFealr,uB ocheRme,ni harStcw hesifurth 6.1.1M.e1t hiokud ndV ersuchsdur.c hf.ü hrung 172 6.1.1P.r1o.b1e nnahme . .. ... ... .. . . 17.2 . 6.1.1B.e1s.t2i mmmiuknrgo biolPoagriasmcehteerr 173 6.1.1E.r2g neipsdseeqr u alituantdqi uvaennt iBtaaktitveerni en bestimmu.n ge.n . . . . . .1 7.5 . . . 6.1.1M.i2k.r1o bidoelrsoe gzieenN teecrnks aedim.e nt.s . 17.5 . 6.1.1M.i2k.r2o bidoelso gBioed ens . . . . 17.7 . . . . . . . . 6.1.1E.i3n fvlouMnßi lieuparaaudmfie Beto edrenn mikrob1i8o0l ogie VIII Inhalt 6.1.2B aktedreigree ns ätZtoing.et en. . . . . 18.1 . . . . . Udo AltmPeauileB r,oh cem,S tefSachnn eidr,e ReinahrStc hweuirstfh 6.1.2M.e1t hoddeiPrkr obennuanhAdm uef arbeviotnu ng Wasserpr.o be.n . . . . . . 18.2 . . . . . . 6.1.2B.e2s timsmtuonfgf wechselpGhryuspipoelno g.i1 s8c2h er 6.1.2E.r3g ebdneiBrsa sket erienbeismtN iemcmkuanrgweans ser unidn d egre sätZtoinget en 183 6.1.3S chlußfol.g e.r. u n.g e.n . .. . . . 1.8 8 6.2 Vriolo.g i.e . . . . . . . . 19.1 . . . . . TilmanH ahnR,o lRfe gmealnnM,o nikLaum pp, Despai TnouginaidoKuo,n rdaB oztenhart 6.2.1E inulnegi t 191 6.2.2M ethod.en.. . . .. . . 192 6.2.2T.e1s tfelder 192 6.2.2P.r2o bennuanhAdmu ef bereitung 192 6.2.2U.n3t ersuchungsparameter 193 6.2.3E rgebn.i s..s . e . . . . . 193 6.2.3,..1B öckiWniegseern. " . . . . 193 6.2.3W.a2s sergewinnHuennggssaennl age 198 6.2.3T.r3i nkwaisnsneurnggeswbgeeTibüb iientg en 199 6.2.4D iskus.s i.o n . . . . . . .1 9.9 . . . . 6.2.4V.o1r komumneVdne rhavlotPneh na gene nutnedr alen Vrieinm U ferfi.l t.r. a t. . 199 6.2.4U.m2w elthygienische Betrachtu2n0g1 6.2.4A.u3s bl.ic..k . .. .. .. 201 Verteiluunmgw eltrleevantSepru renstoifmf Tee stfeld 1 ,.BöckinWgieers en"u nterB erücksichtigduenreg i nzelnen Typsituatione.n . . 203 7.1 OrganiSsucbhset a.n ze.n . . 203 7.1.1S ummenpar.a me. te.r . . . 203 Hellumht SimonH,o rsKtu ßmaul 7.1.1G.e1l öosrtgearn giesbcuhn dKeonhelre n(sDtOoCf)f 204 7.1.1A.d2s orbioerrgbaangrieesb cuhn dHeanleo g(eAnOeX ) 207 7.1.1A.ds3o rbieorrbgaarneiS scchhwee felver(bAiOnSd)u 2n1g1e n 7.1.1P.h4e nuonladen ionenTaekntsiivdee 213 GeorJgen stch 7.1.1E.i4n.l1e i.t un.g . . . . . . 213 7.1.1W.a4s.s2e rdampPfhfelnüoclhet ige 213 7.1.1T.e4n.s3i. d e . . . . . . . . 216 7.1.1S.c4h.l4u ßfol.g er.u n.g en. . 217 7.1.2O rganisEcihnez elsubstanzen 218 Hellumht SimonH,o rsKtu ßmaul IX
Description: