Saussure PDF
Preview Saussure
AFA Çağdaş Ustalar Dizisi 8 Saussure— Jonathan Culler ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------/ — % k| r> • Jonathan Culler, 1944'devAmerika'da .doğdu. 1966'da Harvard Üniversitesinden mezun" oldu ve İngiltere'ye yerleşti. St. John^ş College, Oxford'da karşılaştırmalı edebiyat ve'çağ- cıl cliller alanında doktorasını yapan Culler, 1969-1974 »yılları arasında Selvvyn College, Cambridge'de müdür, 1974'de ise Brasenose College,; KOxford'da öğretim görevlisi olarak ça lıştı. Halen Cornell Üniversitesinde* İngilizce ve* karşılaştırma lı edebiyat profösörlüğu yapmakta olan Culler'in başlıca ya pıtları şunlardır; Flaubert: The Uses of üncertainty (1974); Structuraİist Poetics: StructuraJism, Linguistics and the Study of Literatüre (1975); The Pursuit of Signs (1981)? £*Kim, 1985 <c) AFA Yayıncılık A.Ş., İstanbul, ONK Ajans © Frank Kermode,, Fontanâ - Modem Masters dizisinin 1982’de yayınlanan 3. baskısından dilimize çevrilmiştir. Dizgi, baskı, cilt: Acar Matbaacılık Tesisleri 526 84 42 Kapak: Reyo,Basımevi AFA Yayıncılık A.Ş., Çatalçeşme Sok. 46^4 Cağaloğlu/ÎST. Tel : 526 39 80 İÇİNDEKİLER Giriş 7 1 Saussure ve Dersler 13 2 ^Saussure’ün Dil Kuramı 19 Göstergenin Nedensizliği 20 Dil Birimlerinin öz Niteliği 25 ‘Langue’ (Dil) ile 'Parole' (Söz) 31 Eşsüremli ve Artsüremli Görüş Açtlart 37 ‘La langue'tn Çözümlenmesi 48 Toplumsal Bir Olgu Olarak Dil 53 3 Saussure Kuramlarının Yeri 56 ıs 1. Saussure'den ünce Dilbilim 56 *Yenidilbilgiciler 68 Freud, Durkheim ve Yöntem 74 Etkisi 83 4 Göstergebilim: Saussure'ün Kalıtı 94 Göstergebilimin Alant 97 Göstergebilimsel Çözümleme 108 Çevrikleme jAnagram) ile Kavram Odaklama (Logocentrism) 111 Sonuçlar 119 Zaman Dizin 123 Notlar 124 yeronica Forrest - Thomson un Atlısına 1947 — 1975 olayları İncelemek demek olurdu, insan davranışını inceleyen biri olayların kendisiyle değil anlamlı olaylarla ilgilenir. Üstelik, Saussure, Freud ve Durkheim, insan davranışını inceleyen bilimin, tek tek olayların tarihsel nedenlerine in meye çalıştığında en İyi fırsatları kaçırdığını gördüler. Oysa, bu bilim, olayların genel bir toplumsal çerçeve içindeki işlev leri üzerine yönelmeli. Toplumsal olguları belli bir gelenek ve değer dizgesinin bir parçası olarak değerlendirmeli. İnsanla rın bir toplumda yaşamalarını, birbirleriyle iletişim kurmala rını ve genellikle davrandıkları biçimde davranmalarını sağla yan değer ve gelenekler nedir? Bu soruları yanıtlamaya kal kışırsak, sonuçta türlü olayların tarihsel nedenlerini soran soruları yanıtlayandan çok farklı bir bilim dalı elde ederiz. Saussure ile iki çağdaşı, tek tek nedenlerden çok temelde yatan bir dizgeyi arayan bu tür bir araştırmanın üstünlüğünü ortaya koyup, böylece, insan üstüne daha kapsamlı ve ye rinde bir incelemeye olanak sağladılar. İkincisi, Saussure, ortaya koyduğu yöntembilgiseı örnek le ve öne sürdüğü türlü ökelik önerilerle, göstergelerle gös terge dizgelerinin genel biliminin, göstergebilimin ve çağdaş bir akım olan yapısalcılığın da gelişmesine yardımcı oldu. Gerçekten de son birkaç yıldır Saussure'e.yönelen ilginin, canlanmasının nedeni, onun yapısal dilbilimin olduğu kadar göstergebilim ile yapısalcılığın da esin kaynağı olmasıdır. Üçüncüsü, yöntembilgisel düşüncelerinde ve dile genel yaklaşımında Saussure, Modernist düşüncenin temel güdüm leri diyebileceğimiz şeyi açıkça dile getirir. Yüzyılımızın baş langıcında işe koyulan bilim adamlarının, düşünürlerin, sa natçıların ve yazarların karmaşık ve kargaşa İçinde bir ev renle uzlaşmaya çabaladıkları yolları tanımlar. Kişi, çağcıt dünyanın görünürdeki kargaşasıyla dizgesel olarak nasıl ba şa çıkabilir? Bu soru birçok alanda sorulup duruyordu ve Saussure’ünkiler -örnek alınabilecek yanıtlardı: Salt ya da Tanrısal bir bakışa varmayı umamayız ama bir açı seçip, bu nun sınırları içinde, nesneleri, ne türden olursa olsun özle rinden dolayı değil de birbirleriyle olan bağıntılarıyla tanım layabiliriz. Saussure, Modernist düşüncenin güdümlerini olağanüstü bir açıklıkla kavramamızı sağlar. Son olarak, Saussure'ün dile yaklaşımı, insana değgin, özellikle dille insan anlığı arasındaki yakın ilişkiye değgin yeni düşünme yollarının ana sorunlarında da odaklanır. İn san gerçekten de 'konuşan hayvan'sa; dünyayla alışverişi, en açık biçimde insan dilinde ortaya konmuş, kurucu ve ayırdedici işlemlerle belirlenen bir yaratıksa, bizi onun ardı na düşüren Saussure’dür. İnsanın her şeyi, anlamı ileten diz gelerle düzenleme eğiliminden söz ediyorsak, son derece Saussure'cü bir düşünce çizgisindeyiz demektir. Saussure'ün dilbilime, genel olarak toplumbilimlerine, göstergebilim ile yapısalcılığa, Modernist düşünce ile bizim insanlık anlayışımıza yaptığı bütün bu katkılar, onun çağcıl düşünsel tarihin ileriye dönük gelişmelere kaynak niteliğin de bir kişisi olmasını sağlar. Dolayısıyla, bu kitap bize Saus- sure’ün önemini tanımlayacaksa, dilbilim, göstergebilim, dü- şünbilim ve toplumbilimleri alanlarına yayılmak zorundadır. Ne var ki, Saussure’ün kendisi çok az şey kaleme almıştır. Tüm yayımladıkları, ilk Hint-Avrupa dilinin ünlüler dizgesi üzerine bir kitap, Sanskrit’de tamlayan durumunun kulla nımı konusunda bir doktora tezi ile bir avuç teknik yazıdır. Ardında bir yığın yayımlanmamış değerli yazı da bırakmış değildir. Hem dilbilim alanında, hem de bu alan dışındaki etkisi kağıda dökmediği bir şeyden kaynaklanır. 1907 ile 1911 arasıda Cenevre Üniversitesinde profesör olarak genel dil bilim konusunda üç dizi ders vermiştir. 1913’de ölümünden sonra öğrencileriyle iş arkadaşları onun öğrettiklerinin .yiti rilmemesi gerektiğine karar verip birçok değişik ders no tundan Cours de Linguistique Generale (Genel Dilbilim Dersleri) adı verilen bir kitap oluşturdular. Birinci bölümde Dersler'in bu garip doğuşu, yayımlan mış metnin biranaya getirilme biçimi konusunda daha söy leyeceklerimiz olacak. Şimdilik önemli olan nokta şu: Sous- sure’ün çağcıl düşünce için genel önemi ne olursa olsun —ki son derece büyüktür— o, her şeyden önce ve en önemli si, belki de her şey bir yana bir dilbilimciydi, bir dil öğrenci siydi. Saussure’ü yalnızca ününden dolayı, çağcıl dilbili min kurucusu, yeni bir dil anlayışının geliştiricisi, insanö.- limcilerle yazın eleştirmenlerinin esin kaynağı olarak tanı yan biri. Genel Dilbilim Derslerl’ni dil ile anlığın nitelikle rine değgin şaşırtıcı gözlemler, toparlayıcı genellemeler, top lumsal ve iletişimsel bir varlık olarak insan hakkında süslü püslü ve uzun uzadıya kuramlarla dolu bir kitap olarak gör meye hazır olabilir. Aslında, gerçekle uzak yakın bir ilgisi yok bunun. Dersler’de okuru etkileyen Saussure'ün konusu nun dayanaklarına gösterdiği, etkin ve kılı kırk yaran özen dir. Dilin nitelikleri ile dilbilimin dayanaklarına gösterdiği özen, dilden söz ettiğimizde ortaya attığımız varsayımların sor gulanması biçimini alır. Örneğin, sen bir ses çıkarıyorsun. bir süre sonra ben de bir ses çıkarıyorum; hangi koşullar'a|- tında söylediklerimizin aynı sözcükler olduğunu öne sürmek hakkrna sahibiz? Bu tür borular önemsiz gözükebilir, iki ki-‘ şinin aynı sözcükleri söyleyip söylemediğini doğal olarak bildiğimizi öne sürerek bu sava boşuna bir tartışma diye karşı çıkmak kolay gelebilir. Ama asıl anlamlı nokta da bu; nerden biliyoruz? Bu bilme eylemi neleri içeriyor? Çünkü burada işin içine girenler, bizim dile değgin bilgimizin b:r bölümü, bizim o dilin birimlerine değgin bilgimizdir. Bu tür sorular önemsiz olmaktan çok uzaktır. Bir dili çözümleye ceksek o dilin birimleri ya da öğelerine değgin açık sec^K ve tutarlı bir düşünce oluşturabilmemiz gerekir. Örneğin, 'sözcük' dilin birimi olarak düşünülürse, çıkardıkları fiziksel sesler gerçekte ayrı olsa bile, iki kişinin aynı sözcüğü söy lediğini nasıl saptadığımızı bilmeliyiz.
The list of books you might like
