Sanat ve Edebiyat Üzerine

167 Pages·02.104 MB·Turkish

by  Anatoli Vasilyeviç Lunaçarski

A.V .L UNAÇARSKİ
AnatoVlais ilyLeuvniaçç ar1s87k5iy ,ı lınPdoal ta­
va'da dZoüğrdiuh.f' etles öeğfree ngiömrid Püa.r is'teki
Guimet M:nüdzeeD siinlTearr iohkiu du18.9 y9 ılında
Rusya'dyöan d1ü90.7 y ılıknaad abri rkkaeçr teu tuk­
landVıo,l ogydöar essiünreü lİdlükm. a kaleleyrai­nin
yımlanmoa ysııl lraarsat lBaury .a zıl1a902ry ılında
kitahpa ligneet irilmiştir.
Lunaçar1s90k3y iı lında dKöinevd'üKe,i evskia
Otligkaiz etesyianzddeı . vLeeB noignd anovç'auğnr ı­
larüız eriCneen evrgei'tybteii sr,ü roer adçaa lıSşotnı­.
ra yeniden RusyNao'vyaavJ ai dzögnna üzpe tesinde
göreavl d1ı90.5 D evrimib'anşianr ısuığzrlaımğaoasn ıu,
bikre zd ahyau rdtı şına gziotrmuenbkdı ar akMtaık.­
simG orki'tyalneı şıp kduorsmtalosu yıkı llraarsat lar.
Lenink'aer cşeıp hael ıdpo stBuo gdanov'a yaklaşması,
ağıerl eştiarlialDnei nnv e Sosyaylaizzmmad'saıı.
Sonraykıil laLrudnaa çarçsekşii tli akımların etki­
sindkea ldBıi.rd ö neMme nşevikylaekrleaA şrtkıa.d aş­
larıyyelnabi i pra rktuir mgai rişimbiinlbdeue l undu.
BiriDnücniy Saa vabşaış laydıanT,cr ao çMkain,u ilski
7
veA ntonov-Ovs'syelbnaik roliNkatceh Sel ovgoa zete­
sinyia yıml1a9d1-ı51.6 y ıllarİsıvniı'ç drgeee çirdi ve
RomaiRno llanods 'ılraay laakrıd no sotl dŞuu.b a1t9 17
Devrimi'snodnerdnaa B oşleviklyearkel aLşetnıi.n 'in
ardındRauns ya'dyöan düV,I .K ong'rdeesno nrdaa ,
Troçki'yleB oblişrelsviaikfktl eka artaı lEdkıi.m1 917'
dens onrEağ itKiomm iserlgieğtii'rnNieül fduis.u nun
çoğouk uryaozlamra ybainur l usubnü,t üenğ itkiüml,­
türv es anaçta lışmaalratrıbıku k ırikk yia şındaki
adam tarafından yönetilecekti.
Lunaçar1s9k2iy9,ı lıknaad aErğ itKiomm iserliği
görevidnadheaç, o kt iyatrvoeys laan atulğar aşdteı­,
ğişkiokn ulabridraç yoakz yıa zdEığ.i tsiomr unlarıyla
dad ahaç okLe nin'kianr ıKsrıu pskayau'ğnrıanş ma­
sıngaö zy umduİl.k y aptıiğşıl erbdierünil ,k edbeük­i
tünt iyatrboilrça artıaı l tında tooplldau1m.9a 1k9
yılınddata i yatrdoelvalre tlevşetb iarşilladrüiın nlaü
tiyatardoa mMıe yerhgoeltdi riLludnia.ç arskein' nin
büyühki zmetlerbiinrdie anyd deı, nlsaarnıant,ç ıların
veü niverçsevirteel eryiennriien j ikmaez andıroıll­ması
du.A maö rgütoçlüa raaykn bıa şargıöysıt eremedi.
1923y ılınsdoannry aö netiacrialseıron rdtaa çyıa­
kanm ücadeleluezraddkeu nr maçyaa lı1ş92t9ıy .ı lına
kadadra , Sovyet iTçiieynnab türyoüsku tehtlai­keleri
şıyan kauryagrullaarmıay keltai n1d92i9.y ılıngdöa­
revinadyernı l1d93ı3y .ı lıantdaan dMıağdır iBdü yük­
elçiliği ggiödreervkienne, öPlüad.r is'te
Lunaçarosnkb ie,ş katdiayra toryou nuf,e lsefe,
estettiiky,a tro, rseisnikemom nau,s uynüdzal emrac­e
kalvee b unlayraınnsı ı rDae vrimi'llgaei nlıil yaarz dı.
Lunaçargsekried,ke vrim öynaczeıslia rgıenrdeak,
EğitKiomm iserdlöinğeim iknadlee me ayladzıığlıa rda,
8
sanatçao,k genkiüşl tbbüiirrr iktiemmie lidnedrei,n ·
liğiensen,ev ke d ogmacılıktbainyr a ukzlaakşg ıem­
tirdi. vSeea dneabti yyaaltnıı szicyaa asçeıts ınedlaen
alınmgaesrıe kbeinra laonl aragkö rmediğibnud en,
alankıenn diönzeg süo runlairnıcneıl emöezyegenö s­
terdÖiz.e llSihkalkeee saprHee,i nPeu,ş kiRne,n ogiir­
bib üyüska natçsıılğka,ar bıya a klaşımlkaurrdtaanr a­
rako,n larbıüny üklüklneerdiennilne srainnait Ysea l
toplumysöanll eradçeınk lamçaaylaıY şetnıSi.o vyet sa­
natv ek ültürüdneü nbz ue ngmiinr as tüezmeerliin ­
dey ükselmessaivnuin uyordu.
9

DÜŞÜNENE YLEMA DA:NILARI
Büyüek ylemcielneb rüiynü ğYüu nanHleır akles'
t;i*ha ttoa,a ğıerm eğtiann rılaşgmiıbbşiiı şr e ydBiu.
yarı-taYnurnıayvnae R, o maO lympos'ounni uktnia n­
rısınddaahnaç o ks ayggıö sterilBiuys oarydgduıu. r ­
madaanr tmbıişz,i çma ğıbna şlarbıenlddkaeie ny ük­
sekn oktasuılnaaş mıÖşylteık.zi a,m ankıünl tdüürz ey­
leryiü kskeikş ilerpienkçd oeğnyu a şİluıp itegrü'çi­n
süze llertiuntdaem adaıçğıık gçöar üldeenv ledtiizn­
ginlearritnıik,t anner ısnıezd lesa urçıl uluklarıyla övü­
nenlkeorrik utmagyöakns el na ydıalldeıtriımbliarr­ıyla
liketnes evdiği- öo1ğülmuü kne ndisiiknkiie zy e­
nilguiğyrea tmış, büysüakv aeşçmçieılk,eç kie,Hş e-­
raklebsı'rea kıancaai ğnanıyorlardı.
Renklehreimni in sanoğlduonğuganü çlerkianreş ı
büyüska vaşımdıoyllua gündelik gehreçme kliğinden,
dee skçia ğç iftçhiesriz naim aşna şırotmlıagşnö ksel
olgularydaanGniü, n eşg'üinnl üvkey ıllyıokl culukla-
* HerakleYsu,n anm itologyasZıenudsai leA lkmene'noiğnl u­
durL.a timni tologyasaıdnıdyala an ılıİrn.s anıdno ğaykaa rşyıe ­
nilmesza ldırvmea dayanmag ücünüs imgeler.
11
SANATV E EDEBİYAÜTZ ERİNE
rınıent kilegyöisctie risailnaidnne sna uns unudnü şü­
nebilenciecğueis talgıekr ektirveanr staiü şm üH e­
rakleçse'virne s,pi anrdıelbtiıırşl ııhk a lkastıonpdlaa n­
mışlarOd gıörk.s neels neknairna nlsıoknlbaa,h vaer la
bulutlyaarpltaıg ğöır kemslaiv aşısmoın,u nydean ilip
ölüşaür,d ından utkusu, yenidetnü ­dirilişi, bunların
mü oldugğiub diü nykaa tmian dirivlemo inşl airna­
sanlıağğııner m ekçilesraivyalşeç ıltarraıjanicıkın l a­
rından ögriüylsmigeli eyrd irilBmiirdş etvyi,ar ş. ayan
bivra rlgıikbg iö rülGeünn edşü,n yagliıy siglieyrmii ş­
tira,m ao dab unukna rşılıkğeınnddiasi ilyilnest ai­li,
hicgie rçekdloilkiulm eg Alebreen,z erliiknlsaenrües tü
göksbeilkr a psaamr mağan etomnilşatkriearn ;dg iü ç­
lüy, enilmreizt misnoin,s uutzk uyian ancıno lıaşnı ğı
bitimısşiızğ ını bağışlamıştır.
Herakleösy'kiünsü ün lüdüArn.n esbiir ö lümlüy­
dü, abmaab absiıtr a nrgıö,r kedrp.ülzie nbiinrs imge­
siyBduii .n san-kahbraabmaasnııçn oıksn e vmeskianre­
şıno,n un kkeundduir myuaşz gıhseımi, n sanühsetmü ,
toplumgsüaçll keırl ığgıinrae rheikçp, e şibnıir akmı­
yordÜus.t elbiikrt ürldüe netleyekmeenddgiiüğ çil eri
bilkee ndisdiünşem andı.
Onah erz amainç ignö zdavğeır egnü çlüktleehrl­e
likedlaehrao beşiğibnidbre e bekkbeanş lamış, sabah
güneyşaiv ayşa vayşa yılsainsd ia ğıtıkreknedni ösli­ni
dürmekyael kıişkayinı labnoığ muştu.
YeryüzüZneeud sü zeengie meonl sayod zıa,m an
böylesbiingreü çldeo natıb1imrkı aşh ramainladk o­
ğanç ocuokl mave k ralhlaıkkk hıi çt artışmasız bir­
likbtaeğ ışlaAnmıaro d kıe.n dini beyğaezngymıoi kş
mu --Pitagordaesy'iımnio y şleey taanlsdıa tmbaicra ,
k.\dıkniıronly iu nlahreırş� e yeink ötbüi çimadlet üst
12
DÜŞÜNENE YLEMA DAMLARI
ettİllk.d oğan çocuk Herhaekmgl öevsd edhceeeğm,i l,
der uhçoan dadna hgaü çsbüizçr o r.oulkaE nu rystheus'
tuv·e k ocHae rakylıelsly aırlo ın ah izmeytaez gılıydı.
BöyleGcüen eişç idneg eçeorllaibn u m ito-sç ünkü
Günebşü yüakc ılvaegr e çitcuit ulmailşairynlıial ma­
dans ürdübrüeynü bki erm ekçi-dsiarld to ğuştgaen­
len şbainrs tlaaç landızraıvlamklıilşmı s elbeüryeü k
emekçgiü çlenraisnık lö leed ildikğaidneir,bi inrç ıl­
gınloılğaır aokla,y ların doğtaelrd sü aşkeıanşp,ı­ na
talcbai rk ötoüy uno laraaçkı klar.
Kahr2.nmıant utsaklıbğiırbn aışnkö an emylöin ü
de atşukt saoğlıu şudKurra.l içe Omphkaaldeı*n* ona
giysiglieyrdii irpilpei ğki rtmiAşrtimi irt.l eriinpd­eki
liekğ irkerna liçealseıkrlai ynn abğuıs essivzecç ea­
bukç abuk buleuğtilraernı <bcabkuilruıedtli erPr.ai ­ı
rıltıışlıgıni ysisiynodkesnuk nı Gşü neşkie ndbiu lut
örtüsküennüd öirseigr i biHdeirra.k illekesr aliçe Omp­
halmei tbiu ş iirisğerle tilseemregyiil emeAkmtae dir.
mitleriymairzaith aanl dke hasıkneınndd io ğasından
gelebni rus talıklai ğGrüenteişla eymnezısa im anda,
Kir*k*em*i tgii bdii,ş çie kicilgiüğciünnigünö steren
deribni r toprluuhmssaaanlll -akma zanmıştır.
Kahramaenınan m ansıdzü şmanldaarhıa ç ok
kendgiü çltüu tkulaÖryıldaeın rl.ao rl ukri s,o nd ere­
ceg üçlgüö vdesaitneişntl uit kulahriıçnbuıis rs açla ­
b::ı. basıtramaDze.l i gibib uroarysaaay lad ıdroığra,l
* EurysthHeeursa,k leefss anesindeb ibrrü oyloü ykn ayaknö ­
tük işidir.d oHğearcaa,ğb ıinilığd Hie rakleksr'aiolnl masiiınn­ı
lemeikç iEnu,r ystheuyse'dauiy nl ıdko ğmassıanğıl ar.
** Herakleefss anesrionlod yen ayLny diKar aliçesi.
***Bü yüctüa nrıKçiar keg,ü netşa nrHıe liosO'kleaa noksı zı
Perseisd'otğemna dır.
13
SANATV E EDEBİYAÜTZ ERİNE
b:;nliğiçnıdk1:;ahnre ,mk endihseim,d eb aşkalıaçrıın
tehlidkuerluim gae liÇrı.l gbıinör f kenaitne şiyyalne­
dıtb:iırc ndak endçio cuklarını böulb düüyrümkü ş,
acısyoın sudzeaki çintdaeş ımıGşütnıerdş.e a ynı şe­
. yir ı;ma::ıdkıtrY:a kııcşıı nlakreınydlçiao cuklarını,
1:-:md!hsaiynaivtne rdciağnil ıölladrüır mdeikrt.e
Heraklebsü'tiüynna şambüıy ügkü çlükvleae ğrı r
işlegrelçem i:ş tNiermeiaas lanını,* Laerrdnıan dan
edjeriönlid ürmyüışl,l atredmıirz lyiükz üg örmemiş
Augias'aıhnı*r*l artıenmıi zlemgeökrleev lendirilecek
k:ıd:ıarş ağılanmış, gaimboai d akG aürnaenşl ıükll­ar
kesinödleünm aül ett mioşl ardaökn müştür.
Herakülzeesr iannel atdıolkaunn avkeal nıl aymü k­
lüm itlseary maktlüak enmPerzo.m etheuksu'rutna rı­
cısoıl aHne raklkeesn,d issionnde e rebcaeğ lsıe,v gi­
sinidnü rüstlüğküunşdkedunu ymadkıağrıı Dseıi ane­
ira'anşıknuı ğ runkao rkubniçör l ümöllem tüüş;t ıpkı
günbatımkıannılanıt eşiynadnea anm,a s onsguezn ç­
liHke be'uytlkeu bliuer v lialdiıkn yae,n bii rv aroluş
?.dındai rilvmeek ka ldıepg iştiürzmeerke yanan Güneş
gibkie ndeil iytluet uşturbdüuyğüuak t eşytaen arak
canv ermişti.
Buo lağaniümsgteüd, ü nyanıbnü yeünyk o ntucu­
larındana yonlzıaa nm,a ndBaü yüİks kendeyra'kiınn
dostPuo lykleiitmogse'luenmt iuntiu ştuur.m uşt
Çağdaşlhaermıb nüıy ülehmeimşd ,eş aşırotlmaınş
but unç yonttaurygiuhü nümükzaed asra klaaydaım.
AmaN apoli'UdleuksMiaü lz edFea rneHseer küoll'aü­
rakb ilinAetni,n aGllıy kotna rafıynadpaınl mmeırş- ·
* Hera'bneısnl ebduic ğain avNaerm,e ibaö lgeskionreks ua lmak­
taydı.
** Helioso'ğulnuE ,l iKsr alı.
14
DÜŞÜNENE Yı:. EMA DAMLARI
merb irk opyabsuıl unuyor.
Buk opyiaç iGnl ykosnu çlanomrıaşn,l araısnlıın­
na uygoulnm adsıöğyıl enmOiyşstaais .l ıtnaas tamam
uygubni kro pyayndevı a, rk id ahöan ce koyu renkli
tuncugnö lgelüerdkiüğtiü oclüd,u kşçiaş kdienvk asla­
rına bartbıilçıi mluezrmia,n ladreıdni ğgiönreea ,ç ık
rer.k mbezrymaezr gdeer çbeüky üklüklaemraiç yilre­,
king örünülyaor.rdB ıelkUis!a a ykıbriıry ontu oldu­
ğuk uşkusOunzab. a ktmıığzıdial ikz lenimbiimgriü z­
,·ensoilzulyihokor ş,o lmaybaingr ü vensibzudl aihka
çokD.i ngdiunr uşubniuçni mgsüezle lilnisğainb ıir:l in­
cinseo nradan diaşllgidaya olrg;a kçaoskal baarrl tıı.
Amı:ta natoimsit edkiağdiaş ra şırotlıscuın sorun
kass orundue ğibluy, o ntuçyauğ daşlarüırmkıüztıün­
cü,s özde-biçimleamyeılreardnii nndgeinns loirku nu
dad eğ;iç lünkdüi ngienslkiçkia ğlabrüıtnüb na şyapıt­
larıgnödraü lbeiönrz elliSkotriuyrna.,r atıcşıasşıınrı­n
tıctıa sarımınFdaardnıeHrse.er klüünnü asıld eğeri
'
onumne rmerdbeifnre lsşeifioerl im asınidlaegnre il ir.
Buk ocdae vgiö rdüğüznaümza onn unb üyügkü ­
cünküe ndgiö vdendiuzydaer sıbnusı izz;he e mk orku,
hemd eb içre şhiatz v eriçre;v iakm ag üçlaüy akla­
rınıanl tınydear ignö çecedğuiynuim sarsyıunmırzu,­
ğununk,o lk aslariınnsıann,ü osmtuüz lareızniıcni gü­
cünsüe zgeirb oil ursuDnauğzg .i byiü kseglöevnd esini,
öldürddüeğvaü s landıenr isiirybili esr o ptaa mamlar.
Böylesine canlçıa,b ucbyaöekyr ligeneseli biniregr ü ç­
led olyuo ntunaurnk asdıonlaa dşaık ro rka kgoörzk­a
den geçirirsetnuitzt,u eğlauir nkHdaeeds ap erid'lerin•
* HesperidH'elseiro,d goösr'aeO ,k yanıursm ağıöntıens igned­e,
ceylgeü ndüzsüınn ırlaortıunrdaiann csee spleir ileBradşilrı.c·a
15