Ş NİZM AMA ve ESKTİÜ RKD İNİ GÖMEÇ Prof.S aDard.e ttin � berikan Ş JİZM AMAN VE E§KİT ÜRK DİNİ GÖMEÇ ProfD.r .S aadettin ( ammm) Ankara2 011 - Bu kUabıtıüınl ıı aklyaarzıa rmvea yayıncıasiıtntai r. ISBN 978-975-267-378-6 GeneYla yıYnö netmeni CumaAGCA Grafik-Tasarım NihaÖlZ GEN KapaTka sarım MehmeFtİ DANCI Bask&ı C ilt BerikOafns eMta tbaa Malte/Ap NeKARA Tel(:0 31222)92 65 9 BERİKAYNA YINEVİ EtMia hG.M K.B ulvaBruıl vAaprt N.o 8:0 /1 Malte/ApNeK ARA Tel(:0 31223)26 21 8F ax:( 031223)21 49 9 il Bue ser PrDorfA. b dulİkNaAdNi'rı n azhiazt ırasına itohlaufn muştur. 111 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ.. ................................... .................................... ....................... . 1 GİRİ..Ş... ............................................... ................................................ 3 A-ŞamanA dıv eŞ amanY erinKeu llanıDliağneT re rim.l...e...r... ...... 19 B-ŞamanizGmöer eD ünyanın Yar..a...d...ı...l..ı...ş...ı... ..................... 25 C-KökT engrDii ninGeö reD ünyanvıenİ nsanın Yar...a...d...ı...l. ı3ş3ı . D-ŞamanizmTduefa nv eK ıyameGte lene.ğ.i.. ...........40. ...................... E-TabiVaatr lıklaKrıanraşD ıu yulanS ayg.ı... ..........45. ......................... F-AyinleKrudlel anıBlaazAnır açl.a.r. .............5.7. ............................... G-Kurbavne B ununlAlaak alı Gelenek.l.e.r. ..........6.1. ......................... H-KamlarBıinr takÖızme llik.l.e.r.i. .............7.1. ................................... 1-ŞamanizmTdöez leFra,l cıvleıY ka dacı.l.ı.k. .........7.6. ........................ İ-Kök Tenİgnrain cıGneınne Çle rçev.e.s.i. ..........9.0. ........................... K-ŞamanizYmein ideCna nlandırma Teş.e.b.bü.s.l.e.r.i. 1.0.7. ............... BİBLİYOGRAF.Y.A. ...................................1..1..1.. ................................ DİZİN··································1·2·3· ·························································· v .. .. ONSOZ ÖzelliTkülrek iyyeı'ldleas rüdrıebrni t ra rtısşömkzao nusudEusrkT.iü rikn ancı Şammiay,no ikzdsmea ğ miilA? y rıca bui nasniçs tenmeia ndve e rilmeecseeğliue zsuyinı llairldiımr adamlargıünnıdne mmienşig eutlm ektİeşdiienrs .a sbıankat ı ğımızddaba u d uruhma lai'ıç ıkklaıvğuaş turuollmdaumgğıiuş bib,u ndsaonn draat artışmsaülraercoıernğt ia dFaadkıharat.k i kaotl abni şre vya rosd aa z;e ngTiünr kkü ltüryüanşüanyb ainr organimzimsaab liin,l eyrıcletd aırri dheirni nliklseürziünden lergeükn ümükzaed gaerl mveesm ie vcudiyseütridnüir mesidir. Bize skTiü rdki nvieŞ amanihzums usuçnodkba ü yük iddialbaurlduan mayaAcnacğaıkz .Ş amialneeis zkTmiü rikt i kadıkneısni nbliirkblier aiynrşdıee ynl oelrd uğguönsut ermeye çalışaYcaanğeiıs zkT.iü rkledriinni nbiung üngkeüçS ibirya Şamanizhmiiçybalilera kyaoskıtB ue.ld kei dbeun ebmier takım araştı�ramraacfıı ynedtaesnra lyiı lmayDaübniylaibdrua.g ün Şamaniüzzme ryianpeı ilnacne lembeilbelriiyno grbaifylaes ını toplasaoyndlıakrc,ci alo tl urHdaul.da a d ünyanşıunr asında veybau rasıhnedrag,bü unk onudbai şre ylyearz ılmvaek ta söylenmektedir. Çalışmamhıezrşd eay deevnv eTlü rkdieyve e'd ünyada OrtAas yŞaa manizmmüihnreü nvüu rmuAşn ohiRna,d loff, füiaİdnea,Kn a,f esoğlug,i biTila inamyd ua mlarfıinkıinr le rindyeonlç aı kabriaşrke ylseurn maöyzae nmidşesb,ei kz bium husustay oelgs öasst eritcaibkmiiiiT z ü rtka rihvienk iünl türününk taeymnealkol lamruış tur. Araştırmialmbkıö zlıünm leŞraimnain iozlma rak adlan dırıdlianngi e lenekmluehrtienv maesyıd agneat irmektedir. Bunbaa ğollıa rSaikb iTrüyrak laerrais ıknudlal anbıalzdaıin n adamtıe rimleevrrie,nv ieni nsanlyıağrıand ıtluıfaşnvı e, SaadeGtÖtMinE Ç kıyamienta nıtşalbaviraaıtr, l ıkklaarrdşıuı"ny au lsaany kgaım, larvıeny şaa manlarınö zbeilrltiafakkllıcemırv lieıy, ka dacılık gibbia zuın surellaaerl ınmıDşathısaro .nb raaş Ktöak T ürkçe metinleyrodlçeaın k aersakTkiü rikn ancgıennıçenel r çevesini çizmegyaey reetttP iektk. a bikdibi ure skTiü rkldeürniyna daki hern esnedyuer udpu rurkbeinkr u tsiyyüektl emediklerini, bununs adecbei ri tikmaets eloelsmia dığsıonsıy,o lojik tarafdlaao rrıtnaçıyı ak armçaaylaı ştık. Öylsea nıyokriub,zu i nceldeamhea soynırlalkair da yapılŞaacmaakn ivzeme skTiü rdki ndie nemelberiyiron le gösterecektir. 2 GİRİŞ ·���· "'G�"' Dinb;e ltkaik eidpi lkeunt syaolli ,n ansçi stebmiiirt, i kadıuny ulmgaesrıe kkeani delebrüitnüişnneü k litnadneı m lanabBiulm ierf.h uemt nitko pluluvkelm airlılne telsekrii n çağlatradbai atgüüsçtldüeu ryed ukhlaayrrıa nlıbkalşalraldaı ğı içibni,z idmeh erş eydöennc tea ridheirni nligkildeerrienke, Türmki lletgienliennv eegk ö reneklbeirrilyiylkaetz eoı,ll mıa yant öreldeeri inncie lemgeemriezkA inrc.ab kö ylegseinnieş birç alışnmeat iceessiknTidü er dki ninçienr çebveelsiir le nebilir. Türtka rihşiönybeli ebr a ktığıTmüırzkdlaye,er rilne rinde fazloat urmadıvkepl eakrçı ocko ğrafybaodyag österdikleri anlaşBıulnıurnb.le ar abtearr,i hktaevkiim leenrg ienr idsaih i keyiiçfiy ned re ğiştvierd moeğzd uğu toepbreadkitlyeaerrnkı etmeBzö.y lbeü yügkö çlerin içoilçnmo akzs aır uşrair tlar gerekBiuyr ü.z dTeünr gkö çleirnicneil ediğgiemniezldlei,k le açlıvke kurakgliıbkti a bifie laketylaenrıi-nsk ıernad,i aralarvıenk doam şkua vimloelralknea nd üşmanlıdkal arı onlavraıt anlaaryırnıdlammnea cybabu ırr akmıştır. Topraağrıtnan nü fusbue sleyheamlegeze lmetseim,e l ekonomhiasyiv ancdıalyıabğlitaıro plusmüurnü ilçeirgnie rekli otvue s uybuo alr azialrearnimnaa ysrıı,çc eav rendüef ubsa kı mındaanzo layne rlkearyem bau,g öçletreimne loilnuiş tur maklbai rliTkütrfüekt, u haantl ayıgşeırneoığlnia ryaekdr e ğiş tirmedleer raes tlanAıyyroırTcdüaur,.k lgeerniinn bduel unan bilinmuefyueknl daorğara uç ıldmüan,y ayyöan etamrea,l ıksız ölüm-kaslaıvmai şçıi nydaeş amhae,rm uvaffakisyoentrtae n alınhaanzg ibeit kendleeg röiz -aertdmıe mleakz ımOdrıtra. SaadeGtÖtiMnE Ç Asya'BdaatnAı,v rupak'aydaua zra ngaenn biişyr a yılsmaah a sınaık lgae tirince, Türikkbliöe lrg ebödüzeye ültklo ipkllue luklmaery dangaet irmBiuşntliarr.bd iarni bsuig,ü Hna zar Denizi'nin dtooğpursauyknaldnatairak ,ri i hatdeıkyTilü ar kis ta(n TürkTlüerrk idsatt aanr'i hlbearşilnainng ıbceırvniad ran dırlbairdr)i ,ğ erTiü rdkei y(eT'üdrikrTi üyrek luemruem iyetle 11.a sıbrelraa byeurrot l mabyaaş lamıGşütnıürm)ü.zT düer k dünyabsiuırc ud oğuBdüay üOkk yanubsi'urac ,ub atıAdtal as Okyanuskua'dnuaazr a nçaongk e nbiişar l açneıv relemektedir1• Böyloel undcaaT, ü rikn sagniıt thieğryi e rien ancbıenrıa ber götürymaüd şa o ralardakinden Aemtank eio lleunrmsiaş,t ir. olsubnu i tikaktelnadrhiıa muruyla şekiizlildneein dirip, bırakmıştır. Olduksçıayk e vre ycao ğradfyeağ iştTiürrmekin l letinin gözdkeanç mamgaesrıe kbeivnra sdfaıf; a rdkilnçı e vrelerine fazlagciar mesHiedrihra.dl üdney abnaışnbk iamr i lletbiunde nup ekg öremeEylibze.Tt ütrek ldeırşiınn mdialklie tldeer den ilmke nsuopl dukiltairkıa tlardan sövkzao znguesçumdeulre.r FakTaütr klebrudneud na hçao gkö rüldiünğkeüad ri leBmue z. bizra amfı dıdre,ğm iild itra rtıaşmıahl aıkri;ok laatTn ü rk'ün tanışhteırdğ iın çloek i ç-ioçlem asıTdeımred.li nlneork ta sındbaank tığıTmüırzbkdo ay,l arbıanzıınl aHrrıınsıtni yanlığa, bikrı smıYnaıhnu dibliibrğö el,ü mündüeİn s lamiiyneatne masınyıann ısBıurdai vzemM anihegiizbfmie lsienfain çdlaa r Türk hdaiynait öınnedmarl oiol y nadı. Diğetrak dşiaryeba inhr u sudsab ,u k adadre ğidşiinkl er içignier Teünr mki lletbiunnilnad,ra ıe nng özü-pek savunu culoalrmıa laTraırdbiıohry .u ndciaun ğ ruynaap tığsıamvıazş lar bunuo rtakyoay uyKoern.d mie nsuopl dukilnaarnıbc aış ka halkülzaerr yianyem aikç igni riştmiükclaedrbeiily rea ndai,n adınbai rbirlyearpityılkaeln alraım ksaıvzg aldaarh ıi çbir mantıakçlıak lmaümmakkü dne ğil. S.GömTeçü,rK kü ltürAünnHaü atnl aArnkıa,2r 0a0 s61.,-3 1.7 4