Table Of Content

S ağduyu filozofu: POPPER Derleyip çeviren: CEMAL GÜZEL Bilim ve Sanat Sağduyu Filozofu: POPPER derleyip çeviren cemal güzel Kaynakça Notu: Cemal Güzel (der.-çev.), Sağduyu Filozofu: Popper, Ankara, 1998, Bilim ve Sanal Yayınlan, 240 sayfa. Sağduyu Filozofu POPPER derleyip çeviren cemal güzel BİLİM VE SANAT BİLİM VE SANAT YAYINLARI Bilim Felsefesi Tarihi: 3 © Bilim ve Sanat Yayınları Birinci Basım: Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1996 İkinci Basım: Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1998 Kapak Tasarımı Ümit Öğmel ISBN 975-7298-09-3 Baskı Cantekin Matbaacılık BİLİM VE SANAT YAYINLARI Konur Sokak No: 17/6 Kızılay-Ankaıa Tel: 417 59 01 İçindekiler GİRİŞ- Sağduyu Filozofu: Popper............................................................7 I. KARL POPPER’LE SÖYLEŞİ.............................................................17 II. BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN MANTIĞI’ndan 1. Kimi Temel Sorunlara Bakış.......................................................35 2. Bilimsel Yöntem Kuramına ilişkin Sorun Üzerine................59 3. Kuramlar........................................................................................67 III. KESTİRİMSEL BİLGİ: Tümevarım Sorununa İlişkin Çözümüm.............................................................................................85 IV. ÖZNESİZ BİLGİKURAMI...............................................................119 V. BİLİM: KESTİRİMLER, ÇÜRÜTMELER.........................................171 VI. BİLİMİN AMACI.............................................................................221 SEÇME POPPER KAYNAKÇASI.............................................................237 5 GİRİŞ Sağduyu Filozofu: Popper Felsefeci olmayı özür dilenmesi gereken bir şey diye gören felsefeci Kari R. Popper iki yanıyla bilinir. Bunlardan biri Açık Top lum ve Düşmanları’yla Tarihsiciliğin Sefaletin' de dile getirdiği si yaset felsefecisi yanıdır. Diğeri, ilkin Bilimsel Araştırmanın Mantı ğı ’nda dile getirdiği bilim felsefecisi yanıdır. Popper hem kendi siyaset felsefesinde hem de bilim felsefe sinde ortak yanlar olduğunu belirtir. Her iki alanda da ortak olan, insanın yanıldığı, yanılgılarından da ders çıkarabildiğidir. Popper, insanın yanılgılarından ders çıkarmaya istekli olmasına, yanılgılar aramasına “ussal tutum” adını verir. Eleştirel olmak, başka bir deyişle ussal olmak Popper’in felse fesinin temelidir. Eleştirellik, yani ussallık, bilimin, siyaset alanında da erktekelciliğine karşı bir tutum geliştirilmesinin itici gücüdür. Bu kitaba Popper’in bilim felsefesindeki kimi sorunları irdele yen yazıları alınmıştır. * Popper, çağımızın, düşünceleri birbirinden çok ayrı biçimler de anlaşılan felsefecilerinden biridir. Kimilerine göre çağımızın en önemli bilim felsefecilerinden biridir. Örneğin Lakatos, Popper’in düşüncelerinin, yirminci yüzyıl felsefesinde en önemli gelişmeyi 7 sunduğu kanısındadır.* Ona göre, Popper çağımızın en parlak ze kalarından biridir. Yine Jacques Monod, John Eccles, Sir Ernst Gombrich, Popper’in kendilerini çok etkilediğini söyleyenler ara sındadır. Bryan Magee, Modern British Philosophyd'e Popper’le yaptığı söyleşiye başlamadan önce, Logik der Forschung'un, İngilizce’ye 15 yıl kadar sonra çevrildiğini, daha önce yayımlanmış olsaydı, In giltere’deki bütün bir felsefe kuşağının başka olabileceği kanısına varmamanın elinde olmadığını söyler. Öte yandan, Popper için, bir felsefeci değil de bilgi kumku masıdır diyen Feyerabend vardır. Feyerabend, “mini Kant’ımız” de diği Popper’in düşünceleriyle, Three Dialogues on Knowledge adlı kitabında alay eder. Ama, ne yandan bakılırsa bakılsın, hakkında böyle çok ayrı görüşler ileri sürülmüş olan Popper, çağımıza önemli etkileri ol muş felsefecilerden biridir. * "... Popper’in yapıtı... Viyana Çevresi’ne başvurulmadan anlaşılamaz.” (“Popper and the Vienna Circle", Victor Kraft, The Philosophy of Karl Popper'den.) 1895 yılında, Viyana Üniversitesi’nde Ernst Mach’ın kurduğu felsefe bölümünün başına 1922’de Moritz Schlick gelir. Sonra Sch lick’in etrafına öğrencilerden, aydınlardan oluşan bir öbek insan toplanır. 1929 yılında Schlick, Bonn’dan bir öneri alır ama Viya na’da kalmayı yeğler. Böylelikle gerek Schlick, gerek Hans Hahn, Otto Neurath, Rudolf Carnap gibi düşünürler Viyana Çevresi diye birşeyin olduğunun farkına varırlar. Viyana Çevresi insanın çözemeyeceği hiçbir gizin olmadığın dan hareketle bilimde “derinlikler”in olmadığı görüşündedir. Açık lamalar için de “mantıksal çözümleme” yöntemini kullanır. “Man tıksal çözümleme” Viyana Çevresi’ni eski olguculardan ayıran nok talardan biridir. Diğer bir noktaysa, Viyana Çevresi’nin deneyci ile * I. Lakatos, Philosophical Papers, Cilt. I, yayımlayanlar J. Worrall ile G. Currie, Cambridge University Press, USA, 1992, s. 139.