sabahattin ali'nin kürk mantolu madonna ile andre maurois'nın iklimler adlı eserlerinde ana ...

162 Pages·2014·1.23 MB·Turkish

i

SABAHATTİN ALİ’NİN KÜRK MANTOLU MADONNA İLE ANDRE
MAUROİS’NIN İKLİMLER ADLI ESERLERİNDE ANA
KARAKTERLERİN AŞK BAĞLAMINDA KARŞILAŞTIRILMASI
Nisa Nur AKDEMİR GENÇ
(Yüksek Lisans Tezi)
Eskişehir, 2014
ii

SABAHATTİN ALİ’NİN KÜRK MANTOLU MADONNA
İLE ANDRE MAUROİS’NIN İKLİMLER ADLI
ESERLERİNDE ANA KARAKTERLERİN AŞK
BAĞLAMINDA KARŞILAŞTIRILMASI

Nisa Nur AKDEMİR GENÇ

T.C.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü

Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalı
Karşılaştırmalı Edebiyat Bilim Dalı
YÜKSEK LİSANS TEZİ

Eskişehir
2014
iii

T.C.
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE

Nisa Nur AKDEMİR GENÇ tarafından hazırlanan “Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu
Madonna İle André Maurois’nın İklimler Adlı Eserlerinde Ana Karakterlerin Aşk
Bağlamında Karşılaştırılması” başlıklı bu çalışma …/…/2014 tarihinde Eskişehir
Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin ilgili
maddesi uyarınca yapılan savunma sınavı sonucunda başarılı bulunarak, Jürimiz
tarafından Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalında yüksek lisans tezi olarak kabul
edilmiştir.

Başkan …………………………………….
Akademik Ünvanı ve Adı Soyadı

Üye ……………………………………….
Akademik Ünvanı ve Adı Soyadı
(Danışman)

Üye ……………………………………….
Akademik Ünvanı ve Adı Soyadı

Üye ……………………………………….
Akademik Ünvanı ve Adı Soyadı

Üye ……………………………………….
Akademik Ünvanı ve Adı Soyadı

ONAY
…/ …/ 2014
(İmza)
(Akademik Unvanı, Adı-Soyadı)
Enstitü Müdürü
iv

…../…./2014

ETİK İLKE VE KURALLARA UYGUNLUK BEYANNAMESİ

Bu tezin/projenin Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve
Yayın Etiği Yönergesi hükümlerine göre hazırlandığını; bana ait, özgün bir çalışma
olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu
aşamalarında bilimsel etik ilke ve kurallara uygun davrandığımı; bu çalışma
kapsamında elde edilen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu
kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; bu çalışmanın Eskişehir Osmangazi
Üniversitesi tarafından kullanılan bilimsel intihal tespit programıyla taranmasını
kabul ettiğimi ve hiçbir şekilde intihal içermediğini beyan ederim. Yaptığım bu
beyana aykırı bir durumun saptanması halinde ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki
sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Nisa Nur AKDEMİR GENÇ
v

ÖZET

SABAHATTİN ALİ’NİN KÜRK MANTOLU MADONNA İLE ANDRÉ
MAUROİS’NIN İKLİMLERADLI ESERLERİNDE ANA
KARAKTERLERİNİN AŞK BAĞLAMINDA KARŞILAŞTIRILMASI

AKDEMİR GENÇ, Nisa Nur
Yüksek Lisans Tezi- 2014
Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalı
Karşılaştırmalı Edebiyat Bilim Dalı

Danışman:Yrd. Doç.Dr. Özlem ÖZEN

Bu çalışmanın amacı Türk edebiyatının önemli yazarlarından Sabahattin
Ali’nin Kürk Mantolu Madonna ile Türkiye’de sadece bir tek tezde çalışılan Fransız
yazar André Maurois’nın, Türkiye’de hiç çalışılmamış İklimleradlı eserlerindeki ana
karakterleri aşk bağlamında karşılaştırmaktır.
Bu çalışmada, her iki eserde yer alan kadın ve erkek karakterlerde kişiliğin
oluşmasında etkin olan iç, dış çevre ve toplumsal cinsiyet rolleri karşılaştırılarak,
kadın ve erkek karakterlerin bu rollere uyumu doğrultusunda aşk deneyimlerindeki
değişimlerin eklektik inceleme yöntemi ile ele alması hedeflenmektedir.
Karşılaştırmalı edebiyat biliminin kıstasları doğrultusunda yapılan bu
araştırmanın sonucunda, farklı iki kültürden gelen iki yazarın yarattıkları kadın ve
erkek karakterler hem kişilik özellikleri, hem de cinsiyet rollerine uyumları
bakımından benzerlikten çok farklılık gösterse de bu karakterler aşkı yaşayış
biçimleri açısından benzerdir.
vi

ABSTRACT

COMPARISON OF THE MAIN CHARACTERS WITHIN THE CONTEXT
OF LOVE IN SABAHATTIN ALI’S KÜRK MANTOLU MADONNA AND
ANDRÉ MAUROIS’İKLİMLER

AKDEMİR GENÇ, Nisa Nur
Master Thesis- 2014
Comperative Literature

Advisor: Assist. Prof. Özlem ÖZEN

The aim of this study is to compare the characters within the context of love
in Kürk Mantolu Madonnaby Sabahattin Ali, one of the most important authors in
Turkish literature, and in İklimler which had never been researched in Turkey by
André Maurois, a French author who had been researched only once in a PhD thesis.
In this study, by comparing the internal or external environs and society set
gender roles affecting the formation of female and male characters in these two
novels, it is aimed to analyze, with the method of eclecticism, the male and female
characters’ evolution in love experience in terms of their adaptability to the gender
roles.
As a result of this study examined by the criteria of Comparative Literature as
a science, it has been concluded that; although the characters, formulated by two
different authors from two different cultures, show more differences than similarities
in terms of both their personal traits and to what extent they adapt to the gender roles,
they are similar in their evolution in their love experiences.
vii

İÇİNDEKİLER

ÖZET ........................................................................................................................... v
ABSTRACT ................................................................................................................ vi
GİRİŞ ........................................................................................................................... 1

BİRİNCİ BÖLÜM
AŞK

1.1 Aşkın Türleri- İlk Görüşte Aşk .......................................................................... 10
1.2 Romantik Aşk ve Kristalleştirme ....................................................................... 12
1.3 Romantik Aşk –Aşk ve Sevgi ............................................................................ 14
1.3.1 Hükmedici/ Adayıcı Aşk ve Sahiplenme ....................................................... 16
1.3.2 Aşk- İnsan Beyni ve Bedeni ........................................................................... 19
1.3.3 Aşk ve Cinsellik ............................................................................................. 21
1.3.4 Aşk ve Edebiyat ............................................................................................. 23

İKİNCİ BÖLÜM
YAZARLARIN BİYOGRAFİLERİ, EDEBİ KİŞİLİKLERİ VE ESER ÖZETLERİ

2.1. SABAHATTİN ALİ’NİN HAYATI ve EDEBİ KİŞİLİĞİ ................................... 27
2.1.1. Kökenleri ve Ailesi ........................................................................................ 27
2.1.2 Sabahattin Ali ve Aşk .................................................................................... 30
2.1.3 Eş ve Baba Olarak Sabahattin Ali .................................................................. 32
2.1.4 Yayıncılık ve Ölümü ...................................................................................... 34
2.1.5 Edebiyat ve Sanat Hakkındaki Görüşleri ....................................................... 35
2.1.6 Kürk Mantolu Madonna Eserinin Özeti ......................................................... 37
2.2 ANRÉ MAUROIS’NIN HAYATI ve EDEBİ KİŞİLİĞİ ...................................... 41
2.2.1 Hayatı: Yazarın Yaşamı Eserlerini Belirler ................................................... 41
viii

2.2.2 Kökenleri: Farklılıktan Bütünlüğe ................................................................. 42
2.2.3 Çocukluğu ve Anne-Babası ........................................................................... 42
2.2.4 İlkokul Yılları ................................................................................................. 45
2.2.5 Lise Yılları ..................................................................................................... 46
2.2.6 Alain ve Fransız Ordusuna Girişi ................................................................... 48
2.2.7 Dünya Savaşı ve İlk Eseri .............................................................................. 52
2.2.8 Simone de Caillavet - Verimli Yıllar ............................................................. 54
2.2.9 İkinci Dünya Savaşı Yılları ve Ölümü ........................................................... 55
2.2.10 André Maurois ve Kişiliği .............................................................................. 57
2.2.11 Edebiyat ve Sanat Hakkında Görüşleri .......................................................... 59
2.2.12 Tüm Eserleri ................................................................................................... 62
2.2.12.1 Biyografik Eserleri ................................................................................. 62
2.2.12.2 Tarih Araştırmaları ................................................................................. 63
2.2.12.3 Denemeleri ............................................................................................. 63
2.2.12.4 Turistik Amaçlı Eserleri ......................................................................... 64
2.2.12.5 Edebi İncelemeleri ................................................................................. 64
2.2.12.6 Romanları ............................................................................................... 64
2.2.12.7 Çocuk Kitapları ...................................................................................... 65
2.2.12.8 Hikayeleri ............................................................................................... 65
2.2.12.9 Türkçe’ye Çevrilen Eserleri ................................................................... 65
2.2.13 İklimler Eserinin Özeti ................................................................................... 66

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3. KÜRK MANTOLU MADONNA VE İKLİMLER ESERLERİNİN VE
KARAKTERLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

3.1 Kürk Mantolu Madonna- Eserle İlgili Değerlendirmeler ................................... 71
3.2 İklimler: Eserin Değerlendirilmesi ..................................................................... 74
3.3 Kürk Mantolu Madonnave İklimler’de Karakterlerin İncelenmesi .................... 77
3.3.1 İklimler Eserinin Başerkek Karakteri: Philippe ......................................... 78
3.3.2 Kürk Mantolu Madonna Eserinin Başerkek Karakteri: Raif Efendi .......... 81
ix

3.3.3 İklimler ve Kürk Mantolu Madonna Eserlerinin Kadın Karakterleri ve
Kişiliklerini Etkileyen Etkenler ................................................................................. 86
3.3.3.1 Çocuk Kadın Odile ................................................................................. 86
3.3.3.2 İsabelle ................................................................................................... 89
3.3.3.3 Kürk Mantolu Madonna’nın Maria Puder’i ........................................... 91

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KÜRK MANTOLU MADONNA VE İKLİMLER’DE KARAKTERLERİN AŞK
ALGILARI VE AŞKI YAŞAYIŞLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

4.1 İdeal Tipin Oluşması: Sosyal Roller, Bilinçaltı ve Kültür ..................................... 96
4.2 İdeal Tipin Cisimleştirilmesi- İlk Görüşte Aşk ve Sevdalanma........................... 102
4.3 Philippe ve Raif Efendi’nin Aşk Anlayışları ....................................................... 109
4.4 Philippe, Don Juanism ve Raif Efendi ................................................................. 114
4.5 İsabelle, Odile ve Maria Puder……………………………………………………..122
4.6 İsabelle, Aldatma ve Öğrenilmiş Çaresizlik ......................................................... 133
SONUÇ .................................................................................................................... 138
KAYNAKÇA ........................................................................................................... 146
1

GİRİŞ

Aşk teması edebiyatta nasıl işlenmektedir? Günümüze kadar nasıl
işlenegelmiştir? Dünya ve Türk edebiyatına bakıldığında bizi en çok etkileyen,
belleğimizde yer eden romantik aşklardır. Bunlara dünya edebiyatında; Romeo ve
Juliette, Genç Werther’in Acıları, Vadideki Zambak, Kırmızı ve Siyah örnek
verilebilir. Türk edebiyatında ise, Çalışkuşu, Leyla ile Mecnun en bilinen
örneklerdendir. Romantik aşklar Gidens’in tabiriyle trajedi ile biter (1994). Ancak
Araştırmacı- Yazar Ayfer Tunç’a göre belleğimizde yer eden bu trajik sonla biten,
vuslata eremeyen cinselliksiz aşklardır:
“Cinsel boyutu en aza indirgenmiş ve kavuşamadan biten aşklar, yüzyıllar
boyunca kabul görmüş ve dilden dile dolaşmış. Sanırım aşkın bellekte yer
etmesi için biraz da kavuşulmamış olması gerekiyor. Mutlu sonla biten aşkı
kim ne yapsın? Peki ya gerçek aşklar? Dünya üzerinde yaşamış var olmuş,
sahici insanların aşkları? Gerçekten çok az” (Tunç, 2004: 21).
Aşk teması insanın varlığından beri, insan ile ilgili olan her alanda var olmuş
ve incelenmiştir. Lakin özellikle edebiyatta aşkın konu olması insanın her zaman
dikkatini diğer alanlara göre daha fazla çekmiştir. İnsanın kendi yaşantısı ile
eserlerde geçen aşkı bağdaştırma eğiliminde oluşu, eserlerdeki karakterler ile
kendisini yakın bulması veya karşılaştırması bu ilgiye neden olmuştur. Yine
eserlerden yola çıkarak, kendisinden farklı karakterler ve farklı aşk yaşantıları
olduğunun farkına varıp, eserler aracılığıyla aşkın bir bilinmez olduğu kanısına
varmıştır.
Ancak insanların dikkatini çeken ve toplumda yer eden aşklar, yukarıda da
belirttiğimiz üzere kavuşamamış olan aşklardır ve bu aşklar romanlarda tema olarak
işlenir.Altan, bu durumu aşkta farklılığı temel alarak açıklar. Ona göre aşk toplumun
sıradan ölçeklerinden öteye geçmişse belleklerde yer eder. Örneğin; pilav yiyeceği
yere maymun beyni yiyen biri hatırlanır zira bu yaşadığımız toplum için sıra dışıdır.
Oysa uzak Doğu’da en önde gelen yemeklerden biri olan maymun beyni sıradandır
ve bellekte yer etmez (2004: 20-21).