Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi - Cilt 1 (M. Ö. 100 - M. S. 324)

734 Pages·2019·5.376 MB·Turkish

by  Edward Gibbon

ROMA
İMPARATORLUGU'NUN
GERİLEYİŞ VE ÇÖKÜŞ
TARİHİ
CİLT
1.
(M.Ö. M.S. 324)
100
-
indie
İndi2e1 • Tari1h • RomaT ari1h i
KitabAıdnı :
Romaİ mparatorluGğue'rniulvnee yÇ iöşk üTşa ri(1h. iC ilt)
YazaEr:d warGdi bbon
ÇevirAens:ı Bma ltacıgil
© 2019İ ndiYea yınları
T.CK.ü ltBüark anlSıeğrıt ifiNkoa:3 5058
ISBN9:7 8-605-81953-9-4
SETI SBN9:7 8-605-81953-8-7
BasıTma rihHia:z ir20a1n9
EditöHra:l filcK ürşKaodp uzlu
SonO kumaÖ: merŞ arlak
KapaTka sarıSmaıi:A mk tan
Baskı-CiAlntaB: asıMma tbaMear merciSlaenra ySii te1s0i.C adde
No:1 5/B4e ylükdüzü/İstanbul
indie RasimpaMşha.N uhB eyS kN.o :1 5A/ Kadıköy/İstanbul
www .indie.c1oi mn.dtire @liberplus.com.tr
Edward Gibbon
�
ROMA
İMPARATORLUGU'NUN
GERİLEYİŞ VE ÇÖKÜŞ
TARi• Hi•
1. CİLT
Çeviren:
Asım Baltacıgil
indie
İÇİNDEKİLER
EDWARD GIBBON'UN YAŞAM ÖYKÜSÜ. ........................ 7
1. BÖLÜM (M.Ö. 100 - M.S. 50) .................................... 25
Antoninus'lar Döneminde İmparatorluğun Genişliği
ve Askeri Gücü
il. BÖLÜM (M.S. 50) ..................................................... 57
Antoninus'lar Çağında Roma İmparatorluğu'nun İçerideki
Birliği ve Refahı
III. BÖLÜM (M.S. 50 M.S. 180) .................................. 95
-
Antoninus'lar Çağında Roma İmparatorluğu'nun Yapısı
iV. BÖLÜM (M.S. 180 M.S. 193) ............................... 127
-
Commodus'un Kan Dökücülüğü
Çılgınlıkları ve Cinayetleri
Senatoda Reform Yapma Girişimi
Muhafız Pretoryenlerce Öldürülmesi
V. BÖLÜM (M.S. 193) ................................................. 153
Pretoryenler Herkesin Gözü Önünde İmparatorluğu Didius
Julianus'a Satıyorlar
Britanya'da Clodius Albinus, Suriye'de Pescennius Niger
ve Pannonia'da Septimius Severus, Pertinax'ın Katillerine
Karşı Olduklarını İlan Ediyorlar
İç Savaşlar ve Severus'un Üç Rakibine Karşı Utkuları
Yönetiminin Yeni İlkeleri
VI. BÖLÜM (M.S. 193 M.S. 222) ............................... 183
-
Severus'un Ölümü
Caracalla'nın Tiranlığı
Macrinus'un Zorbalıkla Ele Geçirmesi
Elagabal us'u n Çılgınlıkları
Alexander Severus'un Erdemleri
Birliklerin Dağıtılması
Romalılarda Maliyenin Genel Durumu
VII. BÖLÜM (M.S. 222 M.S. 242) ............................. 235
-
Maximinus'un Yükselmesi ve Zulmü
Senatonun Kontrolüyle Afrika ve İtalya'da Ayaklanma
İç Savaş ve Başkaldırmalar
Maximinus ile Oğlunun, Maximus ile Balbinus'un ve Üç
Gordiyonlunun Korkunç Ölümleri
Philip'in Zorbalıkla Tahtı Ele Geçirmesi ve Secularis
Oyunları
VIII. BÖLÜM (M.S. 242) ............................................. 269
Artakserkses'in Yeniden Kurduğu
Monarşiden Sonra Pers'in Durumu
IX. BÖLÜM (M.S. 242 M.S. 250) ............................... 293
-
İmparator Decius Zamanında
Barbarların İstilasına dek Germanya'nın Durumu
X. BÖLÜM (M.S. 250 M.S. 268) ................................ 323
-
İmparatorlar Decius, Gallus, Aemilianus,
Valerianus ve Gallienus
Barbarların Genel Saldırısı
Otuz Tiran
XI. BÖLÜM (M.S. 268 M.S. 275) ............................... 377
-
Claudius'un Hükümdarlığı
Gotların Yenilgisi
Aurelianus'un Zaferleri, Başarısı ve Ölümü
XII. BÖLÜM (M.S. 275 M.S. 284) ............................. 419
-
Aurelianus'un Ölümünden Sonra Ordunun ve Senatonun
Tutumu
Tacitus, Probus, Carus ve Oğullarının Saltanatları
XIII. BÖLÜM (M.S. 285 M.S. 305) ............................ 461
-
Diocletianus ile Üç Ortağı Maximianus, Galerius ve
Constantius'un Saltanatı
Düzenin ve Huzurun Yeniden Kurulması
Pers Savaşı - Roma İmparatorlarının Utku ve Başarıları
Yönetimde Yeni Biçim
Diocletianus ve Maximianus'un Hükümdarlıktan
Çekilmeleri
xıv. BÖLÜM (M.S. 305 M.S. 323) ............................. 513
-
Diocletianus'un Tahttan Çekilmesinden Sonraki
Karışıklıklar
Constantinus ve Maxentius'un Yükselişi
Aynı Zamanda Altı İmparator
Maximianus ve Galerius'un Ölümleri
Constantinus'un Maxentius ve Licinius'a Karşı Zaferleri
Constantinus'un Otoritesi Altında İmparatorluk Birliğinin
Yeniden Kurulması
XV. BÖLÜM (M.S. 323 M.S. 324) .............................. 571
-
Hristiyan Dininin İlerlemesi, İlk Hristiyanların Duyguları,
Töreleri, Sayı ve Durumları
XVI. BÖLÜM (M.S. 324) ............................................. 653
Nero'nun Saltanatından Constantinus'un Saltanatına dek
Roma Yönetiminin Hristiyanlara Karşı Tutumu
EDWARD GIBBON'UN YAŞAM ÖYKÜSÜ
Doğu.mu 27 Nisan 113 7, Ölümü 16 Ocak 1794
"Benim karakterim," diyor Gibbon anılarında, "hayranlığa az yat­
kındır ve denemediğim bir şeye özenmeyi reddetmişimdir. Aradan
yirmi beş yıl geçtikten sonra Ölümsüz Kent e1 yaklaşırken ruhum­
da canlanan büyük heyecanları ne unutabilir ne de anlatabilirim.
Uykusuz geçen bir geceden sonra, dışarı çıktım. Forum örenlerini
kendini beğenmişlerin ayağı ile çiğnedim. Romulus'un durakladı­
ğı, Çiçero'nun konuştuğu, Sezar'ın düştüğü anılarla dolu bütün
bu yerler o anda gözlerimin önündeydi. Serinkanlı ve dikkatli bir
sınav halinden geçmeden önce, sarhoş gibi birçok gün yitirdim ...
15 Ekim 1764 günü Roma'da, Capitolium örenlerinin ortasında
hayallere dalmıştım. O sırada aşağıdaki Jüpiter Tapınağı' nda keşiş­
ler akşam dualarını okuyorlardı. İşte o zaman Roma'nın gerileyişi­
ni ve çöküşünü kaleme almak düşüncesi ilk kez zihnimde belirdi,
benliğimi sardı."
Bu çok büyük kapsamlı düşünce onun bütün yaşamını kapladı
ve bu yaşamın meyvesi olan Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve
Çöküş Tarihi İngiltere'nin şanlı tarihsel triumvirasındaki onurlu
yerini ona sağlamış oldu.
İlk gençlik çağından beri Gibbon, bütün çalışmalarını tarih araş­
tırmaları üzerine yöneltmişti. 27 Nisan 1737'de, Londra yakın­
larındaki Putney'de doğdu. Dokuz yaşına basınca okula başladı.
Ancak okul yaşamı ne sağlığına ne de ruh yapısına uygun düştü.
Daha sonraları çok iyi bir eğitici onun yetişmesinde etken oldu.
Anılarında belirttiği gibi, halalarından birisinin gözetimi altında,
düşüncelerinin gelişimi adım adım yol aldı.
"Sağlığımın olduğu kadar ruhumun da gerçek annesi olan bu çok
1. Roma kenti. (Villa Aeternalis)
7
değerli kadını, Bayan Catherine Porteus'ü, bugün de hüzünlü bir
sevgiyle ve minnetle anıyorum. Ondaki doğal sağduyu, en güzel
İngilizce kitapları okumakla daha da olgun hale gelmişti ve aklı
kimi zaman birtakım köksüz inançlar, ikiyüzlülük ve yapmacıklar­
la bulandırılmış olsa bile, bunlar onun duygularını hiçbir şekilde
değişikliğe uğratamamıştı. Hoşgörüsü, sevecenliği, açık yürekliliği
ve benim her şeyi öğrenmek için gösterdiğim ilgi, bizi büsbütün
birbirimize yaklaştırdı. Sanki aynı yaşta iki arkadaşmışız gibi, so­
mut ve soyut her tür konuyu rahatça konuşuyorduk. Onun en
büyük zevki ve ödülü, bendeki yeni düşüncelerin filizlenmeye
başladığını görebilmesiydi. Acı ve bitkin düşme, çoğu zaman eğ­
lenceyle ve öğrenmeyle çekilir hale getirilirdi. Bu tatlılıkla verilen
dersledir ki okumak için bende erken ve yorulmak bilmez bir sev­
ginin doğmasına neden oldu. Büyükbabamın pek de ahım şahım
olmayan kitaplığında bir kitabın adı gözüme çarpıyor, bir ozanın,
bir romancının ve de bir gezginin yapıtını raftan alıyordum. Ba­
yan Porteus ise, birtakım ahlaksal ve dinsel kurgulara kapılmış bir
çocuk için yaşının üstündeki merakı önlemek kadar onu cesaret­
lendirmek duyguları arasında kalırdı. On iki yaşına bastığım yılı,
aydın düşüncelerin gelişmesinde en elverişli bir aşama olarak an­
mam gerekir."
On iki ile on beş yaş arasında genel okulda okumak için babası
harekete geçti. Ne var ki çocuğun pek de elverişli olmayan sağlığı
sosyal yaşamın sertliklerine dayanacak güçte değildi Çeşitli okul­
ları boş yere denedikten sonra, 1752'de, tam on beş yaşındayken
onu Oxford Üniversitesi' ne göndermeye karar verdi.
"Oxford Üniversitesi' ne girişim," diyor Gibbon, "yaşamımda dö­
nüm noktası oluşturur ve kırk yıl geçmiş olmasına karşın, sevinçli
ve sürprizli ilk heyecanlarımı on beş yaşımda, çocukluktan erkek­
liğe geçtiğimi birdenbire anladım. Kendimden yaşça ve sınıfça
büyük olanlara saygılı davranıyordum, onlar da bana nazik ve se­
vecen davranıyorlardı. (Oxford ve Cambridge üniversitelerinde üç
grup öğrenci vardı: Lordların çocukları, ki ipek elbise giyerler ve
8
başlarında püsküllü kordonu olan bere bulunurdu. Lord çocuğu
olmayan fakat okul ücreti ödeyen öğrenciler de ipek giysi ve püs­
külsüz bere giyerlerdi. Parya durumunda olan burslu öğrenciler
yün giysi giyerlerdi.) Kadife bere ve ipek giysi benim övüncümü
okşuyordu. Bir öğrenciye hiçbir zaman verilmeyen bol para yerine
yeterli ve uygun bir harçlık bana ayrılıyordu. Ama Oxford'daki
satıcılardan sonsuz ve tehlikeli denecek rahatlıkla kredili alışveriş
yapabilirdim. Çok sayıda bilimsel eserlerden oluşacak bir kitaplık
düzenleme olanağı elime geçmiş bulunuyordu. Madeleine Kole­
ji' ndeki dairem üç güzel ve döşeli odayı kapsıyordu. Bitişik gezinti
yerleri, Platon' un öğretilileriyle dolup taşacak olsaydı, llisus kıyıla­
rının eski gölgeli ağaçlığına dönüşebilirdi. İşte Oxford Üniversite­
si' ne girişimin parlak perspektifi bu oldu."
Bu parlak perspektif pek uzun sürmedi. Ailesi içerisinde aldığı çok
tutucu eğitime karşın, inceleme ve derin araştırma konularındaki
özgürlük, kilisenin yerleşmiş ve değişmez tutumunun ve bağnaz
bir inancın dar yolunda yürümesini olanaksız kılıyordu. Ruhun­
daki canlılık öğretmenlerin ilgisizliği ve öğrencilerin kayıtsızlığı
yüzünden yaralanmış gibi oldu. Bütün bu eski kurumların or­
tak karakteri statükonun korunmasıdır. Yanılmış olabileceklerini
kabul etmeksizin, gerçeğin varlığını algılar gibi olurlarsa da onu
keşfetmeye yanaşmazlar ve çevrelerindeki dünya birçok değişikli­
ğe uğrayarak ilerlemeden ilerlemeye koşarken, onlar dayanaklarını
geçmişte aramayı sürdürür ve çölün ortasında hareketsiz durumda
kalırlar.
Gibbon, anılarında, bütün bu yanlışları acı acı betimlemektedir.
"Oxford ve Cambridge okulları yanlış ve barbar bilimin karanlık
çağında kuruldular ve bugün de kökenlerindeki kusurların izini
taşımaktadırlar. İlkel disiplinleri papaz ve keşişlerin eğitim düzeni­
ne göre oluşturulmuştur. Yönetim ise, bugün de tutumları çağdaş
dünyanınkilerden uzak bulunan kilise ruhanilerinin ellerindedir
ve bunların gözleri felsefenin canlı ışığıyla aydınlanacak yerde ka­
maşarak görmez olmaktadır. Papalar ve krallarca verilen imtiyaz
9