Risico's van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers bij Wisselbouw ...

52 Pages·2006·1.42 MB·Dutch

Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton

Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een
spoorstavenrichtpers bij Wisselbouw Nederland BV
te Utrecht.

• J.P.M. Matton
• Eindwerk Middelbare Veiligheidskunde AVIERA
• 20 maart 2006
• Promotie AVIERA 7AV
• Promotor R. van der Walle
20 maart 2006 1 AVIERA AV7
Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton
Inhoud
blz.

Hoofdstuk 1; Samenvatting 1

Hoofdstuk 2; Algemeen
2.1 Inleiding 2
2.2 Doelstelling 2
2.3 Vraagstelling 2
2.4 Probleemanalyse 3
2.5 Scope 3
2.6 Bedrijfsinformatie 4
2.7 Overeenkomst 4

Hoofdstuk 3; Onderzoeksgegevens
3.1 Algemeen 5
3.2 Spoorstaven richtpers (rondgang) 5
3.3 Lichamelijke belasting (rondgang) 8
3.4 Interview medewerker 9
3.5 Gesprek werkgever 11
3.6 Overleg bedrijfsarts 11

Hoofdstuk 4; Hypothese 12

Hoofdstuk 5; Uitwerking onderzoeksgegevens
5.1 Algemeen 13
5.2 Belastingen in de taken 14
5.3 Biomechanica voor het trekken aan een kantelgereedschap 15
5.4 Trekbelasting volgens de Franse norm NF X 35-106 17
5.5 Risico Weging volgens de methodiek van Fine & Kinney 18

Hoofdstuk 6; Conclusies
6.1 Conclusie met betrekking tot de rugbelasting 20
6.2 Conclusies met betrekking tot de schouderbelasting 21
6.3 Conclusie naar aanleiding van de Risicoweging volgens de
Methodiek van Fine & Kinney 21

Hoofdstuk 7; Aanbevelingen
7.1 Algemeen 23
7.2 Aanbeveling met betrekking tot de rug en schouderbelasting
in taak 1 23
7.3 Aanbeveling met betrekking tot de rug en schouderbelasting
In taak 2 24
7.4 Tijdspad 25
7.5 Beschouwing 26
7.6 Planning 26

Hoofdstuk 8: literatuur 27

Bijlages
20 maart 2006 2 AVIERA AV7
Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton
Hoofdstuk 1 Samenvatting

Als middelbaar veiligheidskundige i.o. heb ik in overleg en met toestemming van de
directie van Wisselbouw Nederland BV een onderzoek uitgevoerd naar de
gezondheidsrisico’s van een tweetal taken bij het werken aan de
spoorstavenrichtpers op de afdeling productie.

Er heeft een werkplekonderzoek plaatsgevonden in de productiehal, er is gesproken
met een medewerker, de KAM coördinator, de bedrijfsarts en de medewerkster P&O.

De informatie uit het onderzoek is beoordeeld en geïnterpreteerd. Geconcludeerd
kan worden dat de statische en dynamische belasting in 2 taken

1. “Het beoordelen van een spoorstaaf en het bewerken daarvan met behulp van
de spoorstavenrichtpers”
2. “Het kantelen van een spoorstaaf met behulp van een kantelgereedschap”

tot een dermate grote lichamelijke belasting leidt dat het aannemelijk is dat er
lichamelijke klachten ontstaan.
Om schade aan de gezondheid te voorkomen en risico’s tot letsel en verzuim te
reduceren is aanpak vereist.

De aanpak van de gezondheidsrisico’s is op een aantal vlakken uit te voeren,

• Technische aanpassingen door middel van modificaties aan de
spoorstavenrichtpers door verplaatsing van het instrumentenpaneel.
• Technische aanpassingen bij het kantelen van spoorstaven door bijvoorbeeld
een nieuw kantelgereedschap.
• Organisatorische aanpassing door de werkpositie van personeelsleden aan de
spoorstavenrichtpers te wijzigen.
Uitgaande van een verzuim, op de afdeling productie, van 19,07% (2301 dagen) in
2005 bij een gemiddeld dagloon van €95,00 betekent dit in loonkosten een
schadepost van € 546.488,00.
Door te nemen maatregelen is een reductie van verzuim te verwachten. Bij een
reductie van 19,07% naar 10 % levert dit een besparing van ruim € 250.000,00 aan
verzuimkosten op.
De aanpassingen vergen naar mijn mening geen grote financiële posten. Dit zal
echter nader onderzocht dienen te worden.
Stel dat een investering van € 50.000,00 gedaan wordt welke een reductie van het
gezondheidsrisico oplevert. Deze reductie kan een besparing van ruim € 250.000,00
opleveren. Daarmee is de investering van € 50.000,00 ook weer terugverdiend en
blijft de besparing nog steeds fors.

20 maart 2006 3 AVIERA AV7
Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton

Hoofdstuk 2 Algemeen

2.1 Inleiding

Als arbeidsdeskundige* ben ik betrokken bij de uitvoering van de verzuimbegeleiding
bij Wisselbouw Nederland BV.
Op basis van de gevoerde verzuimgesprekken met diverse medewerkers en bij het
raadplegen van de verzuimcijfers, is gebleken dat er met name op de afdeling
productie sprake is van een hoog verzuim ten opzichte van andere afdelingen.
De afdeling productie is de grootste afdeling binnen Wisselbouw Nederland BV
waarbinnen een aantal werkgebieden zijn de specificeren. Op de hele afdeling komt
met name fysieke arbeid voor.
Uitval ten gevolge van klachten van het houdings- en bewegingsapparaat waren met
name opmerkelijk te noemen bij de medewerkers die voornamelijk werken op één
specifieke machine, namelijk een spoorstavenrichtpers.
Overleg met de bedrijfsarts, de chef productie en de directie van Wisselbouw
Nederland BV, hebben mij doen besluiten om in het kader van de promotie in de
opleiding Middelbare Veiligheidskunde, nader onderzoek te verrichten. Hierbij heb ik
een onderzoek opgezet naar de belastingen die voorkomen bij het werken aan de
genoemde spoorstavenrichtpers.

2.2 Doelstelling

Het onderzoeken van de statische en dynamische belasting bij het werken aan een
spoorstavenrichtpers, met als doelstelling te komen tot aanbevelingen van
technische en organisatorische aard ter bevordering van de werkhouding en het
terugdringing en beperken van ziekteverzuim.

2.3 Vraagstelling

Vormen het staan tegen en het hangen over een beschermkap heen en het kantelen
van een spoorstaaf door middel van een handgereedschap, een dermate fysieke
belasting dat hierdoor klachten van het houdings- en bewegingsapparaat kunnen
ontstaan met langdurig verzuim tot gevolg?
Deze fysiek belastende elementen komen voor bij het werken aan de
spoorstavenrichtpers.
Welke oplossingen op korte en lange termijn zijn te noemen om ziekteverzuim te
reduceren en hernieuwde uitval te voorkomen?

* arbeidsdeskundige houdt zich bezig met advisering op het gebied van belasting en belastbaarheid gerelateerd aan werk, in
opdracht van werkgevers, particuliere verzekeraars, arbodiensten en sociale zekerheid.
20 maart 2006 4 AVIERA AV7
Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton

2.4 Probleemanalyse

Voor de analyse van de problematiek is een bestudering van de werkplek gemaakt.
Daarbij zijn 2 specifieke taken beoordeeld, namelijk
• “Het beoordelen van een spoorstaaf en het bewerken daarvan met behulp van
de spoorstavenrichtpers” en
• “Het kantelen van een spoorstaaf met behulp van een kantelgereedschap”.
Deze tweede taak is tevens meegenomen omdat deze handeling op meerdere
plaatsen in de fabriek worden uitgevoerd.

Er is gesproken met een medewerker die werkzaam is aan de spoorstavenrichtpers.
Zijn de handelingen van de medewerkers in kaart gebracht. Door middel van
biomechanica is berekend welke krachten er op het lichaam vrijkomen bij een
bepaalde handeling.
De eerste ervaringen met het biomechanisch berekenen van krachtmomenten heb ik
opgedaan in de opleiding arbeidsdeskundige gedoceerd door Ingenieur D. Belt van
het Ingenieursbureau voor Arbeidsomstandigheden (IVA) te Gennep.

Met behulp van de Franse methode NF X 35-106 is bepaald in hoeverre het kantelen
van een spoorstaaf de maximaal toelaatbare kracht overschrijdt.

Ik heb voor de 2 specifieke taken een Risico-weging gemaakt op basis van de
methodiek van Fine & Kinney om de gezondheidsrisico’s die gelopen worden, te
classificeren.

Er is gesproken met de bedrijfsarts om inzicht te krijgen in het soort klachten dat zich
bij de medewerkers van de spoorstavenrichtpers voordoet.

De onderzoeksgegevens zijn in hoofdstuk 3 weergegeven. De uitwerking van de
gegevens en interpretatie daarvan zijn in hoofdstuk 5 terug te vinden en de daaruit
getrokken conclusies in hoofdstuk 6 waarna de aanbevelingen volgen in hoofdstuk 7.

2.5 Scope

Het betreft een fabriek waar metaalbewerking plaatsvindt. Er zijn in het kader van
Veiligheid, Gezondheid en Welzijnsaspecten gestructureerd interne en externe audits
in het kader van NEN-ISO-9001:2000.
Het onderhavig onderzoek en de daaraan verbonden conclusies behelzen uitsluitend
een tweetal taken bij het werken aan de genoemde spoorstavenrichtpers. Daarbij
wordt ook het met lichaamskracht manipuleren van de spoorstaven onderzocht.
Er wordt niet meegenomen het aan- en afvoeren van de te bewerken spoorstaven
met behulp van bovenloopkranen. Dit is een ander onderdeel in het productieproces.
Met name het gezondheidsrisico van de genoemde taken wordt onderzocht.
Er zal geen diepgaand onderzoek plaatsvinden naar specifiek benoemde
ongevalsrisico’s.
20 maart 2006 5 AVIERA AV7
Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton

2.7 Bedrijfsinformatie
- organisatie

Directie
Algemeen/
KAM
Bedrijfsbureau Financiën & Inkoop & Verkoop & Mobile Baan Productie
Informatie Logistiek Marketing Service

- product:
Wisselbouw Nederland BV is gespecialiseerd in bovenbouw producten en
wisselsystemen voor spoor- en metrolijnen.

2.7 Overeenkomst

Aan de directie van Wisselbouw Nederland BV is schriftelijk verzocht om
toestemming voor het uitvoeren van het onderzoek (zie bijlage 1).
Deze toestemming is verleend en er is overeengekomen dat de directie van de
bevindingen en aanbevelingen van het onderzoek op hoogte gesteld zal worden.

20 maart 2006 6 AVIERA AV7
Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton
Hoofdstuk 3; Onderzoeksgegevens

3.1 Onderzoek algemeen.

Als onderzoeksgegevens wordt informatie verzameld door uit de volgende
onderzoeken:
- Spoorstaven richtpers (rondgang)
- Lichamelijke belasting (rondgang)
- Lichamelijke belasting (interview medewerker)
- Interview bedrijfsarts
- Gesprek werkgever/P&O/KAM

3.2 Spoorstaven richtpers (rondgang)

Betreft een horizontale opstelling van een rollenbaan en een persmachine.

De functionaliteit van de machine is het bewerken van een spoorstaaf en, conform
productie-eisen, het buigen van de spoorstaaf.
Op basis van een order dient een spoorstaaf recht dan wel getoogt* te zijn. De
spoorstaven worden onder andere gebruikt bij de vervaardiging van wissels ten
behoeve van spoorrailbouw.
De spoorstaven worden op verschillende productieplaatsen in de fabriek
voorbewerkt. Dit kan bijvoorbeeld het boren van gaten of het frezen van een punt
zijn. Na deze voorbewerkingen kunnen er oneffenheden/afwijkingen zijn ontstaan. Je
kunt dit zien als ongewenste afwijkingen in het product.
Door middel van de spoorstavenrichtpers kunnen deze afwijkingen middels
hydrolische druk, in horizontaal vlak, gecorrigeerd worden.

* het togen van een spoorstaaf is het proces om een spoorstaaf tot een vereiste kromming te brengen.
20 maart 2006 7 AVIERA AV7
Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton
Situatieschets:
Invoerrichting

rollenbank
W1
bedieningspaneel
persblok
persblok
persblok
persblok
W2
rollenbank

spoorstaaf stalen rei

De spoorstaaf wordt door middel van handbediening, op het bedieningspaneel,
automatisch over de rollenbaan in de machine gerold. Wanneer de spoorstaaf tussen
de persblokken doorrolt staan deze persblokken in een rustpositie.
De machine wordt bemand door 2 medewerkers ( W1 en W2). Elk aan een zijde van
de machine. Aan de zijde van werknemer 1 is een bedieningspaneel gesitueerd (foto
bijlage 2).
Door met een rei* of toogmal** tegen de kop van de spoorstaaf te tikken kunnen
oneffenheden in de spoorstaaf opgezocht worden.

*rei: gladde stalen staaf met met zuiver rechte kanten om na te gaan of iets precies vlak of recht is
**toogmal: als een rei maar dan met een vereiste kromming
20 maart 2006 8 AVIERA AV7
Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton
Tevens wordt door W1 visueel beoordeeld of er ruimte tussen de rei en de spoorstaaf
bestaat. Wanneer geconstateerd wordt dat er een oneffenheid in de spoorstaaf
bestaat dan wordt het punt van de oneffenheid tussen de persblokken
gemanoeuvreerd. Daarna wordt door het bedienen van het paneel de persblokken in
werking gesteld en door kracht uit te oefenen wordt de oneffenheid uit de spoorstaaf
gedrukt.
Daarna wordt de stalen rei wederom langs de spoorstaaf gehouden en gecontroleerd
of de correctie juist is uitgevoerd.
Als de bewerking van de spoorstaaf juist is uitgevoerd, wordt deze weer verder
geschoven en herhaald de procedure zich.

De spoorstaaf wordt in twee richtingen bewerkt.
Bij de eerste bewerking staat de spoorstaaf rechtop op de voet en wordt de stalen rei
langs de zijkant van de kop gehouden.
Voor de tweede bewerking moet de spoorstaaf gekanteld worden en ligt deze op de
zijkant. Daarna kan de bovenkant van het loopvlak van de spoorstaaf bewerkt
worden.

Na het kantelen is de procedure voor de bewerking van de spoorstaaf dezelfde als
wanneer de spoorstaaf rechtop staat.

rechtop staande positie liggende positie

Als de bewerking van de spoorstaaf is voltooid moet deze weer rechtop gezet
worden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de bovenloop kraan. Aan de haak van de
kraan wordt een klem bevestigd die aangrijpt over de kop van de spoorstaaf. Als de
haak getild wordt draait de spoorstaaf terug in positie rechtop.

Het UIC54-profiel (ook wel 54E1-profiel) heeft een gewicht van 54,43 kg/m en is 159
mm hoog, heeft een voet van 140 mm breed en een kop van 70 mm breed. De
gemiddelde lengte is 17 meter. Incidenteel komen er grotere lengtes voor met
maximaal 35 meter (een enkele keer per jaar)

Kop

lichaam

Voet

20 maart 2006 9 AVIERA AV7
Risico’s van fysieke belasting bij het werken aan een spoorstavenrichtpers J.P.M. Matton
3.3 Lichamelijke belasting (rondgang)

Tijdens de rondgang is zowel de statische als dynamische belasting geobserveerd.
Daarbij zijn foto’s gemaakt welke in de bijlage’s te vinden zijn.
De beide medewerkers staan elk aan een kant van de machine, met hun rechterheup
tegen een beschermkap. Deze kap zit vast op de machine en beschermt de
medewerker tegen het zijdelings uitslaan van de spoorstaaf op het moment dat deze
bewerkt wordt.

De medewerkers staan op een metalen rooster. Door de structuur hiervan is
uitglijden niet mogelijk. De medewerkers hangen als het ware tegen de kap en
buigen zijdelings over de kap heen om met het blote oog (“timmermansoog”, kijken
en vergelijken) langs de te bewerken spoorstaaf te kunnen kijken (bijlage 2 en 3).
Het rooster is een vast rooster, niet in hoogte verstelbaar.

De statische houding is goed waarneembaar. De werknemer staat met twee
gestrekte en gekruiste benen geleund tegen de eerder genoemde beschermkap. De
schouders buigen daarbij over de kap heen.

De onderzochte dynamische belasting is het omtrekken van de spoorstaaf van
rechtopstaande positie naar liggende positie.
Daarbij wordt gebruik makend van een kantelgereedschap (bijlage 5) de spoorstaaf
handmatig omgetrokken (bijlage 6).
Dit kantelgereedschap weegt 7 kilo. Het bevat aan de onderkant een haak waarmee
aan de spoorstaaf gehaakt kan worden en dan ontstaat er een hefboom.

De ontstane hefboom wordt vastgepakt boven
schouderhoogte. Daarna wordt er met grote kracht
door de medewerker getrokken aan het gereedschap
en valt de staaf om.

20 maart 2006 10 AVIERA AV7