Revista Saras

52 Pages·2016·5.81 MB·Albanian

r e v i s ta
S A R A S
www.revistasaras.al
qershor 2016 | Çmimi 300 lekë
r e v i s ta
S A R A S
www.revistasaras.al
Pritje pa fjalë
Martin
Amis
‘I jashtëzakonshëm’
Times Literary Supplement
SHTËPIA
E
TAKIMEVE
‘Një histori dashurie’
Observer
‘I shkëlqyer’
SARAS Indipendent
www.saras.al
Martin
editorial
Amis
ide / ndjesi
Viti II - Nr.14
Revistë letRaRe
e pëRmuajshme
Asgjë
Botim
SaraS sh.p.k.
përgjithmonë
Drejtor
Besnik Myftari
‘I jashtëzakonshëm’ Kryeredaktore Ajo e njohu me vështirësi sapo ai u shfaq në derë. Zbehtësia
alda Bardhyli
e fytyrës së tij shprehte në vetvete mbresat e së paku pesë
brezave. Në këtë zbehtësi fshihej diçka e ngjashme me shenjën
Times Literary Supplement
që të lë një goditje. Por ajo u kujtua menjëherë. Ai ishte
Korrektore
Timofej. Vështrimi i tij ndali në fundin e saj të thjeshtë, më
albana Bogdani
pas zbriti tek flokët, ku dikur ngatërronte duart. Por nuk e
Luljeta Lamçe
dha veten se e njihte. Të njëjtën gjë bëri dhe ajo. I tha se ishte
mësuesja e muzikës që kishte kërkuar...
Grafik Design Vetëm një orë më vonë ata do të nisin mësimin. Në një
Bledar Lame apartament të thjeshtë diku në Sarajevë, Timofej do të përpiqet
të ringjallë të shkuarën, duke i dhënë jetë gruas që dikur e
kishte dashur. Një ish-intelektual i përfshirë në luftën e Bosnjës,
Web
kërkon që vitet e fundit të jetës t’i kalojë duke iu shfajësuar një
artur allkoçi
gruaje për ikjen e dikurshme. Në trup ka ende shenjat që ndarja
e gjatë ka lënë tek ai.
Alda Bardhyli Flokët i janë thinjur, ndërsa në fytyrë i dallohen gropëza hijesh.
marketing Teksa ajo vazhdonte t’i jepte leksione, ai me zë të ulët, por të
mbytur filloi t’i këndonte një romancë të vjetër, të cilën ajo ia
SHTËPIA
kishte mësuar gjatë mësimit të muzikës pa zë. Pas disa fjalësh
E
mobile
do ta puthte në qafë, më pas dy trupat do t’i jepnin të njohur
[phone]
njëri-tjetrit. Në historinë e letërsisë ballkanike Millorad Pavic,
i nominuar disa herë për çmimin Nobel, kërkon gjithnjë t’i
bashkojë personazhet e tij.
Web
TAKIMEVE www.revistasaras.al Nuk ka rëndësi se si lufta apo një periudhë tjetër politike, apo
personale mund të ndajë dy të dashuruar, pasi ai do të gjejë
gjithnjë një mënyrë për t’i bërë bashkë. Tek Paviç nuk ekziston
e-mail fjala përgjithmonë, pasi një ditë dikush do të kërkojë të kthehet
[email protected] aty ku do ta çojë zemra.
mail.revistasaras.al
Në Ballkanin e copëtuar nga historia, luftërat dhe konfliktet
e gjata, ai i çon dy të dashuruarit e tregimit të mësipërm të
adresa vizitojnë Kotorrin. Qyteti bri detit, ku ndihet era e kripës dhe
‘Një histori dashurie’ rruga “Pesë Dëshmorët”, dielli shfaqet pasi hahet mëngjesi, mbart dhe arsyet e ndarjes së
Nr. 20, Mëzez, Tiranë gjatë të dy personazheve. Aty shenjat e luftës janë në portretet
e gjalla në muret e çdo familjeje.
Observer
Aty ku në një kornizë të larë në ar, nëna e tij Katerina do ta
vështronte plot mall, në portretin ku dy vathë i shndrisnin në
vesh. Ka shumë ndjeshmëri në historinë e Paviç, i cili kërkon t’i
japë një tjetër tablo Ballkanit, duke i veshur një fund të kaltër
‘I shkëlqyer’
mësueses së Timofejt.
SARAS Indipendent
www.saras.al
revista saras 3
qershor 2016
në brendësi
tregimi
06 barërat e së keqes
Shkëlqim Çela
24
26 njeriu me dylbi
Hose Akosta
ndarja dhe çka mBetet paS Saj
Kadare e shumëfishon sinqeritetin autorial dhe të personazheve 30 Lulet në varrezë
përmes kontekstit dhe zërave, duke krijuar një zonë tejet seksuale...
Ramiz Gjini
poeziA
34
38 Teksa shtëpia zbrazej
Nina Cara
44 ende e pres zërin tënd
16 përkthime Beti Njuma
mendimi
IlIrIan zhupa/ SuSSana tamaro/
poezIa Ime jam unë një vetmItare e përjetShme
08 një ndarje e
Nuk shoh ndonjë dallim të madh mes asaj “Qëndro në heshtje dhe dëgjo zemrën tende.
pashmangshme...
që shkruaj dhe asaj që jam Kur ajo të ketë folur, ngrihu dhe ndiqe nga pas”
Rreth librit “Virgjëresha shqiptare”
të nobelistes kanadeze, Munro
26 Arta Marku
46 Personazhët në gijotinë
ose programimi fatal i qenies
Jon Leka
40
32 Katërmbëdhjetë
minuta
Shtëpia u kthye në një çmendinë,
joSé manuel cavallero/ anIla Shuka / kohë marrëzIe:
dhe prej atij çasti unë nuk
poetIka e fatalItetIt Bachmann dhe frISch mendova më asgjë
Si mundet që një romancier si ai, i njohur “Është një histori e trishtuar. Mario Vargas Llosa
universalisht, të heq dorë nga të shkruarit? Nuk e kam pranuar kurrë”
4 revista saras
Islami, femrat, Perëndimi / Vdekja e Zotit / Kufijtë e përgjakur të qytetërimit perëndimor /

/
e D
v
e o
j b
id ë
a si
p m
MANLIO GRAZIANO
e i
ajs i S
a h
lp te
r t
ë i
P Lufta e shenjtë t
-
/ k
o
ra m
t
e b
f
im / F
z dhe e shenjta e
ir ja
o ,
r p
re u
T s
h
/ t
anu aleancë eti d
h h
d e
e s
h h
d a
r
a i
j Fetë dhe trazira ndërkombëtare në shekullin XXI a
e
F /

P
/
a
m d
ë ij
h a
sja e
k sh
s e
e n
ë jt
t ë
jif /
u
K
k
u
ën fi
ir jtë
eD e
p

/ ë
iq rg
u ja
f k
s u
ë r
p
o të
r
u f
E e
v
e e
tëg / R
o r
l ë
a n
iD jë
t
/ ti e z
m e
m
i
d ë
n r
ë im
r
eP it
e p
a er
jk ë
n
i
p d
h www.saras.al i
S m
/ o
r
Nga revolta mikroborgjeze te revolucioni islamik / Imperativët gjeopolitikë / “ Etika e detyrave”
/
Ç e lA
shkëlqim
Barërat e
së keqes
R
a si një rrufe në të kthjellët: po çmendet, Xhejms, nuk është vetëm
mëhalla konservatore ngrohja globale, as edhe ajo shakaja e
“Dymbëdhjetë lisat” u bë keqe, sipas së cilës si lojtari më i mirë i
papritur skena e një krimi! golfit, ashtu edhe presidenti i Shteteve
Stacionet televizive lokale të Bashkuara, janë të zinj. Sikundër
nxituan ta jepnin ngjarjen si këngëtari më i mirë i rap-it është i
kryelajmin e ditës. Fytyrat bardhë. Jo, jo, gjërat po shkojnë vërtet
e folësve që nga ekranet, shumë larg! Si dreqin shkojnë e vrasin
megjithëse të mësuara postierin në një mëhallë ku njerëzit
me gjithfarë ndodhish e ruhen mos trembin ketrat dhe ushqejnë
ngjarjesh të habitshme, nuk gjer edhe korbat me koncentrat të blerë
mundën ta fshihnin dot një hutim të enkas?! Pastaj, a nuk thuhet “mos e vrit
sinqertë. Çne vrasje tek “Dymbëdhjetë lajmëtarin”? Kushedi ç’lajm të zi do të
lisat”?! Një mjedis i qetë, ku klasa e ketë sjellë, i ziu postier… qyqari.
mesme kalon në limonti jetët e mesme
dhe ku e vetmja zhurmë që ndihet Ishte vërtet e pashpjegueshme se ç’e
është ajo e korrjes së herëpashershme kishte sjellë punën deri aty. Në mesditën
të barit para shtëpive. Vërtet që bota e qetë të mesjavës, një të mërkure pa
6 revista saras
Ç e lA
Autori është
fitues i edicionit
II të çmimit
“Kadare”
karakter e pritshmëri, pak pasi postieri përmalluar, ra në dyshim se mos postieri
kish mbërritur me makinën e bardhë, të i bënte isharete së shoqes, e cila për
vogël e paqësore të postës, ishte dëgjuar dreq edhe qëllonte të ish aty pari shi kur
një krismë arme, e po ashtu fare pak më s’duhej, duke prerë ndonjë trëndafil-a,
pas ishte dëgjuar kuja e urgjencës dhe e duke pirë ndonjë kafe për qejf-a, dhe aq
makinave të policisë. është. Idili i pandehur është gjëja më e
lehtë për t’u ngjizur, përkimet në këto
Shkakun e vrasjes e morëm vesh më raste s’mungojnë kurrë, janë ngjitëse
vonë. Ishte një motiv i dobët, siç u ojnat, mu si kotja prej gjumit, e kështu
thonë tani shkaqeve vetjake për krim. A mllefi i gjitonit erdh e t’u bë si një
nuk i dëgjojmë kaq shpesh? Mirë thua krusmë përbindëshe në zgavër të shpirtit
që bota po merr kot, shtohet obeziteti e lukthit, derisa një ditë mori armën dhe
dhe dobësohen motivet - më fal, e di ... krisëm..., e qëlloi pa një, pa dy…
që nuk ka vend për shaka, aq më tepër
për shaka të dobëta, por gjithë fajin e Ndaj nuk duhen sjellë bimë të huaja,
kishin ato lulet që njëri nga gjitonët i Xhejms, ndaj edhe në aeroporte të
kishte mbjellë rreth kutisë së postës: pyesin mos ke marrë dhe të huaj, bimë
ca erëza të çuditshme mesdheu që ne i të huaja, mos ke fjetur pranë gjedhësh
njohim vetëm përmes shishkave e kutive të huaja… S’u thonë kot bimë eterike,
të vogla tek raftet e erëzave në shitoret kupton, kushedi ç’dehje ka marrë i ziu
organike dhe tregun e bujkut, por që na postier, ç’kushtrim i vjetër i sojit të
qenkeshin edhe bimë të vërteta, gjithfarë vet e ka thirrur, në pastë qenë nga ato
lavandrash e nenexhikësh e rigonesh vise sikundër thua, imagjino të jetosh
që rriten në ato nahije të botës, erëza në të atillë vend të mbushur me lloj-
që e joshnin postierin, kushedi pse, lloj sherebelash e çajrash endemike,
njërin prej postierëve më saktë, thashë e dhjozmash të çuditshme, e këngësh
nuk dihet pse, për kushedi ç’arsye, të vjetra që i bëjmë në shkollë, nuk
fare kot xhanëm, një sebep duhet për është çudi që dëgjojmë për të vrarë
jetëshkurtërin, ose mbase ishte nga ato aq shpesh andeja… ruajna Zot e të
anë, thashë nuk dihet pse, por nejse. faleminderit që s’na linde atje, në ato
Ai i ndjeri teksa fuste shukun e zarfeve ckërka e shkëmbinj sirenash plot me fole
dhe revistave në kuti, rrinte me gjatë gjarpërinjsh e kushedi ç’akrepë helmues
se zakonisht të merrte atë erëmim, që e fiq të nxehtë hardallosës shkëmbi
kushedi ç’i kujtonte, e mallëngjehej e deti. Meqë ra fjala, bari ynë para
ashtu, me fllad rivierash e brigjesh shtëpisë ngriti krye përsëri, duhet prerë,
mesdheu që i shohim tek-tuk në TV, dhe gjitonët kanë dy orë që kanë filluar.
njëri nga gjitonët, tek e shihte ashtu si të Ç’pret akoma, Xhejms?
revista saras 7
Një ndarje e
pashmangshme...
Rreth librit “Virgjëresha shqiptare” të nobelistes kanadeze, Alice Munro
DArta marku
ashuria, bashkë në shoqërinë e një grupi njerëzish pasivë sakaq Edith Durham-i, librat e së cilës
përgjithnjë apo një ndarje që kënaqeshin veç duke luajtur letrash. iu bënë “udhërrëfyes” vetë Munro-së,
e pashmangshme? Çfarë Matanë ishte një botë tjetër, një botë ku por mbi të gjitha se është shumë pak për
kishte për të qenë argument koha kishte ndalur e nuk lëvizte. Dhe ajo, e një shkrimtar, paraqitja e një reportazhi.
më i denjë letrar? Me joshur, niset me një shoqërues të rreckosur Gjetiu e ka hedhur spirancën Munro-ja: në
gjasë, letërsia ndarjen e ka dhe një kalë. Por aventura i ka zënë humbellat e padeshifrueshme të shpirtit
subjekt më të parapëlqyer pritë me të kaluar kufirin. Është gjakësi njerëzor. Kërkon të flasë, tregojë, shpjegojë
se bashkimin, sikurse i shoqëruesit të saj. Shoqëruesi mbetet i duke i lënë sakaq lexuesit të përsiasin dhe
tradhtinë më të parapëlqyer vrarë ndërsa kali i Sharlotës trembet dhe bëjnë interpretimet e veta, mbi dashurinë,
se besnikërinë, sikurse të e rrëzon, e ajo bie mbi një gur të thepisur ekzistencën, domethënien, thelbin e saj...
marrët më të parapëlqyer duke humbur ndjenjat. për përjetësinë apo përkohshmërinë e saj
se të mençurit, sikurse mungesën më të Deri tani, Sharlota është ende larg të apo psetë që përligjin njërin apo tjetrin rast,
parapëlqyer se praninë, sikurse dhimbjen kuptuarit të gjërave që ndodhin në këtë që përjashtojnë njërin apo tjetrin rast.
më të parapëlqyer se lumturinë, sikurse vend, e akoma më larg konkluzionit për Për të tërhequr vëmendjen për sa më
vdekjen më të parapëlqyer se jetën... Në përjetësinë apo jo të dashurisë... Këtu thjesht lart, Munro-ja e çon personazhin e saj,
këtë logjikë ndarjet, të bujshmet, akoma sa ka filluar tregimi i saj... Sharlotën (Lotarën siç i thirrën malësorët
më shumë të dhimbshmet, shenjojnë veprat Kësisoj, ngjarjet, në gjysmën e librit shqiptarë) në Shqipërinë e viteve ‘20 të
apo më saktë kryeveprat letrare. Merret me “Virgjëresha shqiptare”, zhvillohen mes shekullit XX, mu mes maleve të izoluar prej
mend, për shkak të fuqisë që përmbajnë në maleve shqiptare e janë krejt të papritura. nga ikja është e pamundur në mos qofsh
vetvete... Ama krejt të përligjura qysh në krye të zog. Por, njëkohësisht, shkrimtares i duhet
Po nëse në një vepër letrare ndodh e herës. Pra, ka një arsye pse Sharlotën që dhe një personazh i kundërt, e merret me
kundërta? Në vend të ndarjes një bashkim, ka humbur ndjenjat, vrasësit e shoqëruesit mend edhe terreni i vet. Dhe ajo është një
i përjetshëm madje? Do të duhej të të saj e marrim me vete dhe i shpëtojnë grua e re, pronare e një librarie, e lirë për
përligjej pseja, të argumentohet “devijimi”. jetën: kanuni nuk lejon të shtihet mbi një të ikur ku e kur të dojë, banore e botës së
Ose, do të duhej që përballë t’i vendosej grua. Ka një arsye pse ajo lidhet fort me qytetëruar tashmë, të perëndimit të largët.
një ndarje. Si për të thënë se një bashkë priftin e zonës (që do të bëhet më pas burri Dy gratë që përbëjnë boshtet e librit,
përgjithnjë është përjashtimi që përforcon i jetës së saj): është i vetmi në atë vend të dy paralele që nuk mund të priten në
rregullin. I tillë, me shumë gjasë, është izoluar me të cilin mund të komunikojë në asnjë pikë, tek rrëfejnë për veten, jetët
propozimi i një nobelisteje. E kam fjalën një gjuhë që e njohin të dy. Ka një arsye e tyre, historitë e dashurisë, rreshtave e
për Alice Munro-në, e cila në libërthin e pse ajo zbulon se ç’është një “virgjëreshë” mes rreshtave vulosin konkluzione, japin
saj me titull “Virgjëresha shqiptare”, duket (e përbetuar): detyrohet të bëhet e tillë përgjigje (relative padyshim) për pyetjet
se këmbëngul pikërisht te përjashtimi që për t’i shpëtuar një martese-shitje. Ka e pashpallura por të nënkuptuara, mbi
përforcon rregullin... një arsye pse mbetet një vit mes maleve dashurinë. Ama mbi dashurinë si një
Gjithsesi, është rasti për të shtruar pyetjen: duke u përshtatur me jetën dhe rregullat monedhë me dy faqe, në njërën anë të së
A mund të jetë dashuria e përjetshme apo e banorëve të zonës, duke i njohur mirë cilës duket ndarja e pashmangshme e në
gjithnjë, fundi është destin i saj? ato: askush nuk mund të shkojë në qytet të tjetrën bashkimi i përjetshëm... dy faqet që
lajmërojë në konsullatë a polici, për shkak rivalizojnë njëra-tjetrën pa ndalim.
*** të distancave pothuaj të papërshkueshme,
Së pari dy fjalë mbi subjektin e librit të izolimit natyror dhe mendor. ***
nobelistes kanadeze, ku protagonistja, nuk Gruaja e parë, Sharlota, tashmë në zgrip të
është as virgjëreshë e as shqiptare. Sharlota, *** jetës, ka një burrë në krah. Të dy, njëri më
është një vajzë e re, kureshtare, që kërkon Pavarësisht këtyre hollësive intriguese, i çuditshëm se tjetri (edhe për hir të asaj
të zbulojë e njohë edhe atë që nuk është qëllimi i shkrimtares kanadeze në librin copëzjete çuar në një vend të çuditshëm).
e lehtë të zbulohet e njihet. I kishin thënë “Virgjëresha shqiptare”, nuk është të Janë bashkë qysh në krye të herës, dhe
se ishte e vështirë, madje e rrezikshme, përshkruajë e t’u tregojë lexuesve të lidhja e tyre ngjan si një fill që, edhe pse i
të kapërcente kufirin mes Shqipërisë dhe vendit të saj një botë ekzotike që të le pakapshëm nga syri, i ka shtrënguar fort e
Malit të Zi ku ajo si turiste po mërzitej me gojë hapur. Jo vetëm se e ka bërë i mban kësisoj edhe tani, në muzg të jetës
88 revista saras
apo duke u rrekur ta bëjnë fantazinë
realitet, kërkojnë me të gjitha mënyrat
(e çuditshme) veç një grusht para për të
shijuar ditët e fundit të dashurisë së tyre
mbi tokë.
Historia e gruas së dytë, më shumë sesa
histori dashurie është histori tradhtie. Vjen
prej Perëndimit. Protagonistja, e turbullt
dhe e paqartë, s’di ç’të bëjë me veten, nuk
e di se ç’e çoi drejt burrit të saj e ç’e bëri më
pas ta tradhtojë. Aludon se ka kërkuar tek
i shoqi, më shumë sesa burrin, prindërit e
munguar dhe rreket ta përligjë tradhtinë,
me një lloj akti braktisjeje, si hakmarrje
ndaj braktisjes që i bënë prindërit dikur,
duke e lënë vetëm në botën e të gjallëve.
Kalamendet pra, nga një sofistikim në
tjetrin, e po kështu vijon edhe tek fantazon
të ardhmen: sheh me sy hapur plot lidhje
të tjera jashtëmartesore, konflikte që edhe
pse zbuten, paralajmërojnë rutinën e jetës
së saj në çift.
Të dyja janë histori paralele, lidhje intime
që qëndrojnë përkundër njëra-tjetrës,
të zhvilluara skajshmërisht, mu për të
rivalizuar.
***
Por pse terreni i ngjizjes së dashurisë së
parë (asaj “bashkë përgjithnjë”) është pjesa
e izoluar e Shqipërisë së 100 vjetëve të
shkuara? Një pyetje që ka për përgjigje një
tjetër pyetje. E ku tjetër? Historia e gruas
moderne është e lehtë të gjendet kudo,
sepse një grua bashkëkohore, ngarkuar
me paqartësi që e çojnë të tradhtojë pa
vramendje e të përfytyrojë krejt e qetë
tradhti të reja, mund t’i vërë këmbët e
të lëvizë në çdo hapësirë gjeografike të
kohës sonë. Kurse historia e dashurisë së
thellë dhe të thjeshtë, duhet gjetur vetëm
në një vend të thjeshtë. Pra, primitivizmi
i ka interesuar autores në Shqipërinë
e dikurshme. Primitivizmi i dikurshëm
shqiptar, që i bën gjërat më të thjeshta, që
i shkon qenies njerëzore në thelb duke e
zhveshur nga sofistikimet e modernitetit,
Në gjysmën e librit “Virgjëresha së tyre. të cilat nganjëherë ngatërrojnë më shumë
E dyta, librarja, ka një bagazh jetësor të sesa qartësojnë.
shqiptare”, ngjarjet zhvillohen
trazuar, një martesë të prishur, një tradhti Përballë primitivizmit, civilizimi
mes maleve të dyfishtë... I beson shprehjes që diku e perëndimor ushqen egoizmin, harrimin e
ka dëgjuar se “një nga gjërat më të bukura tjetrit, dhe vetja shndërrohet në mos në
shqiptare e janë të martesës është se të krijon mundësi për diell, në planet rreth të cilit tjetri përsillet si
marrëdhënie të tilla ku lulëzon dashuria e satelit. Shkurt: skajshmëria e dy terreneve
krejt të papritura. vërtetë. Ndërsa ato paramartesore nuk janë do që të vërtetojë se: primitivizmi dhe
gjë tjetër, veçse kopje të dashurisë së vërtetë”. modernizimi janë rivalë në dashuri!
Ama krejt të Ajo është vetëm dhe e vetmuar.
***
përligjura qysh në
Historia e dashurisë së gruas së parë Në njërën anë një bashkë përgjithnjë,
ka rrënjë shqiptare. Lind çuditshëm që duhet mund për ta gjetur. Në anën
krye të herës
mes maleve të izoluara, ftohtë dhe e tjetër një dashuri me fund të paracaktuar
padukshme, zhvillohet në një terren aspak qysh në krye të herës, kudo e lehtë për
të favorshëm. Vonë konsumohet, por në t’u gjendur. Përfundimisht: e para apo e
ndërkohën parapërgatitore rrënjët që nis e dyta, cila kishte për të qenë argument më
lëshon fara, gjejnë humus të përshtatshëm i denjë letrar? Ballafaqimi mund të jetë
për t’u bërë të pashkulshme, për ta bërë një tjetër joshje për letërsinë tek e fundit...
historinë të pafund dhe të vërtetë. Tashmë ndoshta për të thënë, në këtë rast, se me
dy pleq të dashuruar, thellësisht varfanjakë, gjasë bashkë përgjithnjë ka humbur me
por të pasur në dashuri, duke fantazuar primitivizmin...

revista saras 9
Ata mund të
ishin bashkë
përgjithmonë
Bajram Peçi
I

telefonova, u takuam dhe biseduam cilës mbizotëronte shikimin për ku holla. Mbarëvajtja në vitet studentore
për dy orë rresht. Kishte ardhur drejtoheshin, shfaqej një luginëz me ara, kishte qenë e mirë, ishte kërkuese ndaj
një ditë më parë të më takonte, e pyllëzuar përqark. Një lumë i vogël vetes dhe lexonte. Lexonte gjithfarë
s’më kishte gjetur dhe kishte futur pak i vrullshëm e me ujë të kthjellët librash që i binin në dorë. Përvoja në
poshtë derës së zyrës një shënim qarkonte fshatin. Lumi buronte nga marrëdhënie me djemtë kishte qenë e
dhe numrin e telefonit të shtëpisë malet në veri, e fuste Gjinpalin brenda varfër, zemra e saj nuk kishte ndodhur
së motrës. Ishte Besimi, shoku im një mënge, ku shtrihej një lagje e fshatit. të rrihte seriozisht për të kuptuar atë që
i fëmijërisë dhe rinisë, me të cilin Mes banesave të ulëta spikaste ndërtesa i thonë dashuri, pavarësisht se shpesh
ishim ndarë dhe s’ishim takuar më e shkollës 8-vjeçare e pranë saj ajo e ndiente që ndodhej e ndjekur nga sy
që nga mbarimi i shkollës së lartë. qendrës shëndetësore. Atje, në shkollë, meshkujsh. Një njohje e afri me dikë gjatë
Isha kureshtar të merrja vesh se ku do niste punën mësuesja e re, Elsa, e viteve studentore, siç ajo shprehej më pas
kishte humbur gjithë këto kohë. Kujtuam sapodiplomuar në Shkencat e Natyrës. me shoqet, për fat të mirë kishte mbetur
plot gjëra. Mes të tjerash, rrëfimi i Në shkollë e pritën me hare, disa në fazat fillestare dhe më pas ishte fshirë
tij u përqendrua rreth një vajze e një mësuese e ndihën, duke i marrë nga nga kujtesa pa lënë ndonjë gjurmë.
lamtumire të hidhur, shijen e të cilës e duart valixhen e drurit. Brenda ishin Takimi i parë me drejtorin e shkollës s›i
ndiente ende. Seç kishte te zëri i tij një palosur me kujdes e sqimë pak petka të kishte lënë Elsës asnjë mbresë. Drejtori,
kumbim drithërues, njëfarë intimiteti saj, të cilat i vendosi disa në një komo Besimi, ishte një djalosh që po shkonte te
tronditës. Tema na ngjiti. Të intereson, që ndante me shoqet dhe disa të tjera në të 30-at. Kishte shtatë vjet që jepte mësim
ke durim të më dëgjosh, - më tha? një dollap të përbashkët. Shkolla filloi. në atë shkollë dhe ishte viti i dytë shkollor
Patjetër, -iu gjegja! Kryetari i Këshillit ditë përpara i kishte që kryente detyrën e drejtorit. Ishte një
Lart, në malësinë e Randës, ndodhet bërë të njohura vendin ku do flinte, disa burrë me trup pak mbi mesataren, rrinte
një vend që quhet Gjinpal. Për atje rregulla të ardhjes, largimit e lëvizjeve pak i kërrusur e supembledhur, ndoshta
zvarritej në pasditen e një fundgushti ndërsa drejtori i kishte caktuar e ndarë qëndrim i diktuar nga profesioni. Kishte
të mbërrinte një “Zis” i mbushur me orët mësimore. Miqësia me shoqet e një fytyrë të gjerë, me mollëza të dala,
thasë nitrati. Në qoshkun e epërm të tjera arsimtare sapo kishte filluar, por me flokë paksa të errët, me fytyrë të
karrocerisë, ngjitur me kabinën, kishte ato 2-3 ditë që kaluan në banesën e tyre rrahur nga era e dielli. Kumbimi i një
gjetur strehë pas thasëve vajza që para të përbashkët kishin mjaftuar të krijonte të qeshure shumë dashamirëse e që të
dy orësh kishte lënë autobusin e linjës përfytyrimin për humbëtirën e largët afronte menjëherë, dihej që ishte e tij.
dhe kishte zbritur te një shesh i vogël, ku do punonte. Sigurisht, në një vend Jepte lëndën e gjuhës dhe letërsisë. Beqar,
në anën e majtë të së cilës niste një të mbyllur e kaq të vogël si kjo qendër shokëve nuk kishte ndodhur t’u hapej
rrugë e paasfaltuar. Ishte shoferi ai që fshati, gjithsekush di pak a shumë për kurrë mbi veten. Askush nuk dinte gjë
ishte kujdesur t’i thoshte se ku duhej të tjetrin ose e njeh nga larg. Elsa ishte prej të thoshte se si kishte qenë jeta e tij larg
zbriste dhe për nga ku duhej të merrte. natyre një vajzë e heshtur, me sy kaf, Gjinpalit, përpos se në Fakultetin Filologjik
Fati kishte qenë me vajzën 22-vjeçare, vigjilues, dyshues, por dhe lozonjarë. kishte fituar një kampionat shahu.
sepse një kamion i kooperativës, që e Kishte një fytyrë të hijshme e të çiltër, Elsa, në ditën e parë të punës, e kishte
hasi rrugës, rastisi atë ditë të kthehej me flokë ngjyrë gështenjë të çelur të dëgjuar në heshtje e me durim, i kishte
me ngarkesë nga qyteti. Pas më tepër prera shkurt, me shtat e tipare të forta pohuar lehtë me kokë dhe ishin ndarë
se një ore udhëtim, tej një rrëpire femërore. Mbizotëronin tek ajo vijat për t’u parë shpesh e më shpesh, si në
bokërime argjilore, e përhimëta e të tërheqëse e fine, ku shquanin buzët e dhomën e Këshillit Pedagogjik, ashtu dhe
10 revista saras