Ramy semantyczne w tekstach umów najmu – analiza konfrontatywna polsko-angielsko-niemiecka PDF
Preview Ramy semantyczne w tekstach umów najmu – analiza konfrontatywna polsko-angielsko-niemiecka
INSTYTUT SLAWISTYKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK AGNIESZKA PLUWAK RAMY SEMANTYCZNE W TEKSTACH UMÓW NAJMU – ANALIZA KONFRONTATYWNA POLSKO-ANGIELSKO-NIEMIECKA 148 RAMY SEMANTYCZNE W TEKSTACH UMÓW NAJMU Prace Slawistyczne. Slavica [Monographs in Slavic Studies. Slavica] 148 Redaktor Naczelna / Editor-in-Chief Dr hab. Mariola Jakubowicz, prof. IS PAN, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, Polska [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland] Rada Naukowa / Scientific Board • К. пед. н., д.ф.н. Ольга Е. Фролова, Московский государственный университет им. М. В. Ломоносова; Mocква, Российская Федерация [K. ped. n., d.f.n. Ol΄ga E. Frolova; Lomonosov Moscow State University, Moscow, Russian Federation] • Dr hab. Rafał Górski, prof. IJP PAN, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk; Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska [Institute of Polish Language, Polish Academy of Sciences; Jagiellonian University, Cracow, Poland] • Dr hab. Aleksandra Janowska, prof. UŚ, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Ka- towice, Polska [University of Silesia in Katowice, Katowice, Poland] • Prof. Igors Koškins, Latvijas Universitāte, Rīga, Latvija [University of Latvia, Riga, Latvia] • PD Dr. Thomas Menzel, Serbski Institut/Sorbisches Institut, Bautzen/Budyšin, Deutschland [Sorbian Institute, Bautzen, Germany] Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk Agnieszka Pluwak RAMY SEMANTYCZNE W TEKSTACH UMÓW NAJMU – ANALIZA KONFRONTATYWNA POLSKO-ANGIELSKO-NIEMIECKA Warszawa 2020 Recenzje wydawnicze [Editorial Reviews] prof. dr hab. Małgorzata Korytkowska (em.), Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, Polska [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland] dr hab. inż. Maciej Piasecki, Politechnika Wrocławska, Wrocław, Polska [Wrocław University of Science and Technology, Wrocław, Poland] Publikacja dofinansowana z programu „Doskonała Nauka” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego [The work was financed from the “Excellent Science” Programme of the Polish Minister of Science and Higher Education] Redaktor prowadząca [Editorial Supervision] Barbara Grunwald-Hajdasz Skład i łamanie [Typesetting and Page Makeup] Barbara Adamczyk © Copyright by Agnieszka Pluwak, 2020 This is an Open Access book distributed under the terms of the Creative Commons Attribu- tion 3.0 PL License (creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/), which permits redistribution, commercial and noncommercial, provided that the book is properly cited. e-ISBN: 978-83-66369-26-9 ISSN: 0208-4058 (Prace Slawistyczne. Slavica) Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences] ul. Bartoszewicza 1b/17, 00-337 Warszawa tel. 22 826 76 88, [email protected], www.ispan.waw.pl Spis treści Wstęp..................................................................... 9 1. O pojęciu ramy .......................................................... 17 1.1. Wprowadzenie....................................................... 17 1.2. Definicje ram w różnych dyscyplinach naukowych........................ 17 1.3. Kognitywny charakter ram semantycznych............................... 19 1.4. Semantyka ramowa jako nurt językoznawstwa kognitywnego............... 24 1.5. Rozumienie pojęcia znaczenie w językoznawstwie kognitywnym i semantyce ramowej ............................................................ 28 1.6. Semantyka ramowa a konfrontacja językowa ............................. 30 1.7. Semantyka ramowa a interdyscyplinarne zastosowania informatyczne ....... 32 2. Od dystrybucjonizmu do semantyki ramowej ................................ 35 2.1. Wprowadzenie....................................................... 35 2.2. Tradycja dystrybucjonistyczna w badaniach Fillmore’a..................... 36 2.3. Wpływ gramatyki transformacyjnej na rozwój semantyki ramowej .......... 37 2.4. Krytyka teorii przypadków głębokich i porównanie z innymi teoriami seman- tycznymi............................................................ 43 2.5. Od semantyki rozumienia do semantyki ramowej......................... 48 2.6. W kierunku zastosowania semantyki ramowej w wielojęzycznej leksykografii komputerowej – projekt FrameNet...................................... 52 2.6.1. Etapy rozwoju projektu FrameNet ................................. 53 2.6.2. FrameNet a inne semantyczne bazy leksykalne ...................... 65 2.7. Podsumowanie i wnioski .............................................. 70 3. FrameNet a przetwarzanie języka naturalnego................................ 73 3.1. Wprowadzenie....................................................... 73 3.2. Pojęcie ontologii – ontologie filozoficzne i informatyczne .................. 76 3.3. CYC, WordNet i FrameNet jako przykłady popularnych ogólnych ontologii kategorii i relacji ..................................................... 79 3.4. Zastosowanie FrameNetu w wybranych funkcjach NLP.................... 85 6 3.4.1. Wprowadzenie.................................................. 85 3.4.2. Wydobywanie danych z treści i automatyczna analiza ról semantycznych na bazie FrameNetu............................................... 85 3.4.3. Ontologie dziedzinowe do wydobywania danych, powstałe na bazie Frame- Netu............................................................ 88 3.4.4. Parsing semantyczny i dalsze badania nad rozwojem FrameNetu....... 93 3.4.5. Najnowocześniejsze modele oparte na sieciach neuronowych, wykorzy- stujące semantykę ramową......................................... 98 3.4.6. Najnowocześniejsze modele oparte na sieciach neuronowych, wykorzy- stujące semantykę ramową ........................................ 101 3.5. Wnioski............................................................. 102 4. Procedura opisu ramowego i zasady anotacji w projekcie FrameNet ............. 105 4.1. Wprowadzenie....................................................... 105 4.2. Podejścia stosowane w analizie ramowej................................. 105 4.3. Ogólne zasady podejścia odgórnego – budowa ram semantycznych ......... 110 4.3.1. Podstawowe zasady łączenia i podziału ram......................... 110 4.3.2. Idea jądrowości elementów ramy .................................. 115 4.3.3. Relacje pomiędzy elementami ramy................................ 119 4.3.4. Przypadki zerowe i oznaczanie elementów domyślnych............... 120 4.4. Ogólne zasady podejścia oddolnego – system anotacji jednostek leksykalnych 121 4.4.1. Tryplety FrameNetu – warstwy opisu a rodzaje walencji .............. 121 4.4.2. Zasady anotacji dla poszczególnych części mowy .................... 128 4.4.3 Opis względem miejsc w schemacie ramowym....................... 131 4.5. Dotychczas nierozwiązane problemy teorii i anotacji ramowej .............. 131 4.5.1. Włączenie do opisu i hierarchii ramowej protoram lub archetypów seman- tycznych......................................................... 132 4.5.2. Nierozwiązana kwestia znaczenia czasowników modalnych ........... 133 4.5.3. Podmioty jako jądrowe elementy ramy ............................. 133 4.5.4. Metonimia i metafora............................................ 134 5. Ramy jako tertium comparationis........................................... 137 5.1. Wprowadzenie....................................................... 137 5.2. Weryfikacja semantyki ramowej na materiale nieanglojęzycznym ........... 139 5.2.1. Dlaczego używa się ram angielskich do semantycznego opisu innych języ- ków?............................................................ 139 7 5.2.2. Różnice na poziomie formalnym i znaczeniowym wynikające z zastoso- wania semantyki ramowej do opisu poszczególnych języków ........... 141 5.2.3. Pozostałe problemy konfrontacji z udziałem semantyki ramowej....... 152 5.3. Wnioski............................................................. 154 6. Polski kontekst badań ramowych i walencyjnych ............................. 157 6.1. Wprowadzenie....................................................... 157 6.2. Semantyka ramowa a badania walencyjne................................ 159 6.2.1. Od badań nad walencją syntaktyczną ku semantycznemu opisowi ramo- wemu polskich czasowników....................................... 159 6.2.2. Semantyka rozumienia i rola wiedzy w definiowaniu znaczenia........ 173 6.3. Krytyka teorii semantyki ramowej i procedury anotacji FrameNet........... 175 6.4. Wnioski............................................................. 180 7. Procedura zastosowana w analizie .......................................... 183 7.1. Wprowadzenie....................................................... 183 7.2. Podejście oddolne, odgórne, monolingwalne i konfrontatywne ............. 184 7.2.1. Dobór jednostek leksykalnych do analizy........................... 187 7.2.2. Definicja ram, badanie walencji semantycznej....................... 188 7.2.3. Analiza składniowa i możliwości jej automatyzacji................... 192 7.3. Konfrontacja językowa................................................ 195 7.4. Relacje pomiędzy ramami i schemat reprezentacji wiedzy.................. 196 8. Analiza ramowa słownictwa pochodzącego z tekstów umów najmu ............. 201 8.1. Wprowadzenie....................................................... 201 8.2. Powiązane ramy i relacje semantyczne między nimi ....................... 203 8.2.1. Rama ZAWARCIA UMOWY ..................................... 205 8.2.2 Reprezentacja wiedzy i relacje między ramami....................... 238 8.2.3. Wnioski........................................................ 239 8.3. Ramy TRWANIA i ZAKOŃCZENIA w umowach najmu .................. 240 8.3.1. TRWANIE UMOWY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 8.3.2. ZAKOŃCZENIE UMOWY ...................................... 245 8.3.3. Konfrontacja z tekstami w języku angielskim i języku niemieckim ..... 260 8.3.4. Wnioski........................................................ 286 8.4. Pozostałe ramy reprezentacji wiedzy umów najmu ........................ 287 8.4.1. Posiadanie prawa do czegoś a rama UPRAWNIENIA ................. 287 8.4.2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ za szkody w umowach najmu .............. 304 8 8.4.3. NAJEM jako przedmiot TRANSAKCJI HANDLOWEJ ............... 308 8.4.4. PŁACENIE jako jedna z perspektyw w ramie TRANSAKCJI HANDLO- WEJ ............................................................ 316 8.4.5. Wnioski........................................................ 324 8.5. Reprezentacja wiedzy a relacja między ramą UMOWY, NAJMU i TRANSAKCJI HANDLOWEJ....................................................... 325 8.6. Podsumowanie i wnioski z części analitycznej ............................ 328 9. Wnioski do budowy systemu wydobywania danych ........................... 337 Podsumowanie i zakończenie ................................................ 340 Bibliografia ................................................................ 345 Repozytoria leksykalne oraz ontologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358 Wykłady i przemówienia .................................................. 359 Spis ilustracji............................................................... 360 Spis tabel .................................................................. 361 Załączniki ................................................................. 363 Załącznik 1. Prymitywy pojęciowe.......................................... 363 Załącznik 2. Elementy pozatematyczne...................................... 366 O autorce; abstrakt.......................................................... 373 About the author; abstract ................................................... 374
The list of books you might like
