Raf Ömrü PDF
Preview Raf Ömrü
TÜRKİYE TEK DİSTRİBÜTÖRÜ Tel: 0216 325 67 47 (pbx) [email protected] www.infokimya.com.tr Laboratuvar ve Sağlık Gazetesidir Yıl : 4 • Sayı : 20 • Kasım - Aralık 2013 Pipetlemede Devrim. Bseizn ik suirzt ag>r>ö d m Pınrodıfzü. Dnrü. Sze yvili nSAateay sfao y3 Yeni Picus elektonik pipet. En küçük, en hafif, en doğru. Gıdaların Uzatılmış Bhua iykai tkın>e>ı l z i Pmdroafe.n yD irs. iNleinvzaSt aTyafrah a1n6 Raf Ömrü Gıdalasraınn krai ft eökm greür çkeokn udsouğnrdu ag hibei rT kVa fpardoagnr abmirl asreıns aç çıkııkyıopr a. nBlaaztııylaorrıl akre.n Adni liantasnındlıakrl,a rdı ekrat vdreağmill arı Döügnşecüreenkkciteniyirniir > >ks a o Plrrıogpftu.a lDanr. n kYmuavrautSasza ırDnymifıza ad a2kr4, ama sokaktaki sade vatandaş buna inanıyor ve bilimsel gerçeklerden uzaklaşıyor. Herkesin bir şeylere inanma hakkı vardır. Kimi günlük gazetelerde burçlara göre falını okur ve buna göre günlük/ haftalık yaşamına yön verir, kimi e-posta adresine gelen her türlü iletiye tam anlamı sazan gibi atlar ve bu bilginin doğrulunu sorgulamadan bunu kendi arkadaşlarına aktarır, vs. vs... 4 Şükran gü>n> ü U.z.m. . YeldSaa Zyefan c2ir8 O N L I N E Türkiye Yetkili Temsilcisi SEM Medikal ENDÜSTRİ’DEN Teflon Nanorobotlar ! Nikola Tesla DEV KAMPANYA İlk çalışma nanorobotların cerrahi Yapıştırmayan tava ve tencereler alanında kullanımıyla ilgili. İsviçre’deki Sırp asıllı Amerikalı mucit, fizikçi ve birçok kadına çok pratik bir çözüm gibi Federal Instutue of Technology’den elektrofizik uzmanıdır. Aslında dünyadaki görünmekte, bu tavada ne pişilirse pişirilsin Brad Kratochvilnanocerrahi alanındaki bilim ve teknoloji yapısını tam anlamıyla yapışmamakta, kolayca yıkanabilmektedir. çalışmalarıyla uluslararası arenada ‘kökünden’ değiştirebilecek birçok ‘kullanılan Ancak teflon tavaların kullanımında bazı oldukça tanınan birisi. Son çalışmasını ve kullanılmayan’ deneye/buluşa da imza Bayilikler verilecektir. hususlara dikkat edilmezse; sağlık açısından anlattığı makalesinde ise 4 milyondan atmasına rağmen, ders kitaplarında adı Ayrıntılı bilgi için lütfen riski olabilmektedir. 10 fazla Amerikalının görme problemleri 35 nadiren geçer. 37 bizimle iletişime geçiniz! Tel: +90 216 325 78 36 yaşadığından bahsediyor. www.semend.com.tr SEM ENDÜSTRİ CİHAZLARI A.Ş. Ar Ar Ar Ar He He Ar He O2 Air O2 O2 Air Air Yorum 3 www.facebook.com/labmedya g o m d u n u z >> Prof. Dr. Sevil Atasoy Masum kişilerin haksız yere mahkumiyetinin, laboratuvar analizlerinde yanılma gibi nedenleri olsa da, yapılan k u r t a r d ı n ı z istatistikler, neredeyse dörtte üçünün, hatalı görgü tanıklığına dayandığını gösteriyor. Gri takım elbiseli, zayıf, yorgun ve yüzü çizikler “4 Eylül 1987 gecesi bir adam, Kuzey Karoli- savcısı Branny Vic- içindeki adam, konuşmasını bitirdiğinde her- na’nın Goldsboro kentindeki bir evin açık pence- kory, avukatımı ara- kes ayağa kalktı ve dakikalarca alkışladı. resinden içeriye girmiş, yatmakta olan küçük bir dı ve 20 yıl önce, Alkışı hak eden, bir devlet yetkilisi değildi, ünlü kıza tecavüz edip kaçmış. Karşı komşu, pence- delillerin emanete bir yazar ya da bilim adamı da değildi. Aslında reden çıkan adamı bana benzetmiş, annesi ya- yerleştirilmesin- ce örneğin DNA alkış, bir takdir de değil, kocaman bir özürdü ve nındayken kıza fotoğrafımı gösterdiler, önce ta- den sorumlu polis analizini yapabilmek sonsuza dek de sürse, kabul edilmesi mümkün nıyamadı, annesi ’İyi bak, canını yakan bu adam, memurunun, kızın için yeni laboratu- değildi. değil mi?’ diye sordu. Kız da, ’Evet’ dedi. geceliğinin bulundu- varlar kuruluyor, 2 Ekim 2007 Salı sabahı, Çiçek Balo Salonu’nda Çarşafın üzerinde saç ve kıllar bulunmuş. Polis ğu kutuyu, yanlışlıkla 400 kişi kadardık. Sanırım benim dışımda, öğre- kriminal laboratuvarında mikroskopla incele- cinayet davalarına iliş- durmadan per- tim üyesi olan, sadece birkaç kişi vardı ve yine mişler. Saçlarımla uyuşmuş. Bütün bunlar olup kin delillerin muhafaza sonel alınıyor sanırım, yabancıların sayısı iki elin parmaklarını biterken ben hálá, bu ülkede savcılar, uzmanlar, edildiği bölmeye koy- ve işlemler geçmiyordu. Kalanı, Amerika’nın federal ya da yargıçlar var, elbette benim olmadığım anlaşılır duğunu söyledi, bu sayede m ü m k ü n eyalet düzeyindeki irili ufaklı polis kriminal la- diyordum. Suçu kabullenmem karşılığında, üç geceliğin imhadan kurtulduğunu olduğunca boratuvarlarının yöneticileriydi. Uyuşturucularla yıl denetimli serbestliğe hükmedileceği söylen- ve DNA analizi için Jerry’nin laboratuvarına gön- robotlara mücadelenin başarılı olabilmesi için, laboratu- di. Suçsuzdum, pazarlığı kabul etmeyince jüri derildiğini öğrendik. Geceliğin üzerindeki semen yaptırılıyor. varların ve çalışanların ne yönde geliştirilmesi önünde yargılandım. 30 Mart 1989’da, bir ço- lekesini buldular, lekenin DNA profili benimkini Üstelik bir- gerektiğini anlatan bir konuşma için davet edil- cuğun ırzına geçmekten iki kez ömür boyu, ha- tutmadı. 28 Ağustos 2007’den bu yana özgü- kaç yıldır, miştim. Açıkçası, biraz dinlenmeyi ve hoşça va- neye tecavüzden 15 yıla mahkum edildim. Önce rüm, işte karşınızdayım, 18 yıl cezasını çektiğim fail bulunsun, kit geçirmeyi de planlıyordum. Eminim, toplantıya şaka zannettim” dedi adam, “tatsız, ama yine de adam, aramızda dolaşıyor, şimdi onu bulma za- bulunmasın de- katılanların tamamı aynı duygular içindeydi. Ne de şaka.” manıdır.” lillerin imhası yasaklanmış durumda. olsa, çoğumuz “Kongre Eğleniyor” kuşağındandık 400 kişi soluğumuzu tutmuş, konuşan adamı 400 kişi ayaktaydık, aramızda ağlayanlar vardı, Türkiye’de, mahkumiyet sonrası DNA analizi ve eğlenmeye niyetliydik. dinliyorduk. Aramızda, 20 yıl önce, olay yerin- geç de olsa, bir rastlantı eseri, büyük bir hata gibi bir uygulamanın yapılması mümkün değil. Sabah, pek keyifli başlamıştı. Taze kahve ve de bulunan bir saç telini zanlınınkine benzeten düzeltilmişti belki. Üstelik Dail büyük bir olasılık- Çünkü, 5-10 yıl geride kalmış ve DNA analizi çörek kokusunun dalga dalga yayıldığı, dev ve görgü tanığının teşhisini, bilimsel bir delille la yüz binlerce dolarlık bir tazminat da alacaktı, yapılmamış biyolojik delilleri bulmak neredeyse boyuttaki kristal avizelerin aydınlattığı salonda destekleyerek mahkumiyeti garantileyen labo- ama ya ötekiler? Bir görgü tanığı ve bir saç teli olanaksız. Örneğin, Adli Tıp Kurumu Kanunu’nun kahkahalar, selamlaşmalar, sıcak kucaklaşmalar ratuvarın şimdiki başkanı Jerry Richardson da yüzünden ömrünün 18 yılını demir parmaklıklar Uygulama Yönetmeliği’ne göre, Biyoloji İhtisas bitmek bilmiyordu. Nihayet, resmi açılış yapıldı oturmaktaydı ve hiçbirimiz, onu üzmemek için, ardında geçiren birisi ile ilk defa karşılaşıyor, ilk Dairesi, kendisine gönderilen örnekleri makamı- ve ilk konuşmacı kürsüye davet edildi. oturduğu yana doğru bakmıyorduk. defa sesini duyuyorduk. İlk defa, bir kod numa- na iade etmediği takdirde, raporları yazıldıktan Başkan Clinton döneminde sekiz yıl görev yapan HEPİMİZ GÜNAHKARIZ rası iliştirilmiş delil, cansız bir nesne olmaktan altı ay sonra tutanakla imha edebiliyor. Vajinal ve Amerikan tarihinin ilk ve tek kadın adalet ba- çıkıyor, ailesi, çocukları, sevenleri, umutları, ve anal yaymalar ile DNA izolatlarını da, sadece kanı olma özelliğini hálá taşıyan Janet Reno’nun, 1988’de girdiği cezaevinde, 2001’e kadar çok heyecanları olan bir insana dönüşüyordu. Alkışlı- bir yıl saklamakla yükümlü. Buna göre, olayın sıkıntılı bir dönem geçirdiğini ve kendisini bir yorduk, neden alkışladığımızı bilmeden. Sanırım, kriminal laboratuvarların önemi, çalışanların öz- üzerinden bir kaç yıl geçtikten sonra, yeniden çocuk tecavüzcüsü olarak gören diğer mahkum- özür diliyorduk, tıpkı 9 gün sonra Vali Michael verili hizmeti gibi, alışılagelmiş methiyelerle baş- çalışılması gerektiğinde, delillere ulaşılması söz ların taciz ve şiddeti yüzünden, tam 16 cezaevi Easley’in “Lütfen, bizi affet” diyeceği gibi ve layan ve hepimizin yüzüne büyük bir gülümseme konusu değil (İlginç olan, narkotik maddelerden değiştirmek zorunda kaldığını anlatan Dail, bu utanmasak yere diz çökecektik. yerleştiren konuşması birden yön değiştirdi ve alınan tanık örneklerin, yedi yıl saklama zorunlu- tarihten sonra bilgisayar programcılığı için eği- o andan itibaren, balo salonunun neşe ve enerji DELİLLER SAKLANMALI luğu olması!). tim almaya başladığını ve ne kadar avukat, savcı dolu havası bulutlanmaya başladı. Çünkü eski ve yargıcın elektronik posta adresine ulaşabilir- 400 kriminalci dakikalarca kimi, neden alkışla- GÖRGÜ TANIKLARI YANILABİLİR bakan, adalet sistemini giderek sarsan Masumi- se, hepsine mesaj göndererek yardım istediğini dık bilmem ama, aslında alkışlanması gereken, Masum kişilerin haksız yere mahkumiyetinin, yet Projesi’nden, yani DNA analizleri sayesinde, anlattı. Kuzey Karolina Masumiyet Merkezi’nden 1984 yılı Eylül ayında bir pazartesi sabahı, DNA laboratuvar analizlerinde yanılma gibi nedenleri yıllarını yok yere cezaevinde geçirmiş kişilerin avukat Christine Mumma’nın da, olaydan bu sa- molekülünün taşıdığı bazı özelliklerin, bir canlı- serbest bırakılmasını sağlayan girişimden söz olsa da, yapılan istatistikler, neredeyse dörtte yede haberdar olduğunu söyledi. dan diğerine farklılaştığını bir rastlantı eseri bu- etmeye başlamıştı. Hitap ettiği kişilerin yarıya üçünün, hatalı görgü tanıklığına dayandığını gös- lan genetikçi, Leicester Üniversitesi’nden İngiliz yakını da, bundan 10-20 yıl önce, masumların “Sevgili Mumma, hukuk fakültesi öğrencilerin- teriyor. Bir tanığının varlığı, suçu kimin işlediğine profesör Alec Jeffreys. Bizim açımızdan, belki de mahkum edilmesine neden olan laboratuvarların, den oluşan bir ekiple, suçlandığım saldırıyla ilgili ilişkin ikna edici bir unsur olmakla birlikte, Yale alkışı hak eden Jeffreys’den çok, eşi Sue. Eğer o zamanki ya da şimdiki yöneticileriydi. yeni bir delil bulmak, böylelikle davamın yeniden Hukuk Fakültesi’nden Edwin Borchard’ın 1932’de o pazartesi gecesi, yemek masasında kocasının görülebilmesi için, bir olanak yaratmanın peşine yayınlanan kitabı, “Masumu Mahkum Etmek”ten Parkinson hastalığının belirtileri iyice belirginleş- anlattıklarını dinlediğinde, “Bu bulduğun yöntem- düştü. Ona, hayatımı borçluyum” derken gözleri bu yana gerçekleştirilen yüzlerce bilimsel araş- miş Janet Reno, yoğun alkışlarla yerine uğurla- le göçmenlik davalarını aydınlatabilirsin, insanla- doldu, düşmemek için kürsüye tutundu. “Özür nırken, kürsüye davet ettiği kişi, yine bir kadındı. rın birbirinin akrabası olup olmadığını söyleye- tırma, insan belleğinin bir teyp şeridine benze- dilerim”, dedi, “sizin gibi önemli ve okumuş ki- Avukat Christine Mumma, Kuzey Karolina Ma- bilirsin” demeseydi, DNA parmakizi adı verilen mediğini, gördüklerimizi aynen kaydetmediğimiz şilerin karşısında konuşmak bana zor geliyor.” sumiyet Merkezi’nin başkanıydı ve sadece tek uygulamanın, adli amaçlarla kullanılabileceği, gibi, başa sarılmış bir teyp gibi anımsamamızın bir cümle söyledi: “Masum olduğu anlaşılarak “Önemli ve okumuş” kişiler olarak bizler, DNA kim bilir ne zaman, kimin aklına gelir ve kim bilir da mümkün olamadığını kanıtlıyor. cezaevinden salıverilen 207. Kişiyi, müvekkilim analizlerinin henüz adli amaçlarla kullanılmadığı, daha kaç bin kişi, bir görgü tanığı ya da güvenilir Tanıklar, genellikle boy, ağırlık, saç rengi, bıyık bay Dwayne Allen Dail’i takdim ederim.” Bunu 20 yıl öncesinin teknik olanaklarıyla saç tellerini olmayan bir analiz yöntemi yüzünden cezaevine veya sakalın varlığında yanılıyorlar. Bir fotoğraf izleyen beş gün boyunca, kongrenin eğlenmesi karşılaştıran ve mikroskop altındaki görüntülere gönderilirdi. Bana göre, DNA analizlerinin en bü- gösterildiğinde, önce “belki olabilir” dedikleri- artık hiç mümkün olmayacaktı. bakıp “bu saç teli, zanlıya aittir” sonucuna varan yük yararı, suçluyu bulabilmesi değil, haksız yere ne, bir süre sonra “kesinlikle odur” diyebiliyor- meslektaşımızın günahı altında eziliyorduk. ADALETE GÜVENİM TAMDI suçlanan kişilerin suçsuzluğunu kanıtlayabilmesi lar. Olayın gerçekleştiği mekanın ışık durumu, CEZASINI ÇEKTİĞİM ADAMI BULMANIN olmuştur. saldırganla tanık arasındaki uzaklık, saldırganın “Henüz 19 yaşındaydım, işçiydim, rock şarkıcı- sı olmayı hayal ediyordum, kızım iki yaşındaydı, ZAMANIDIR DNA analizlerinin henüz uygulanmadığı dönem- elinde bir silah bulunması, ya da tanığın karşı- oğlum henüz annesinin karnındaydı ve adalete “Beni siz gömdünüz ve yine siz kurtardınız. Ku- lerde, çok sayıda kişinin, masum olduğu halde laştığı travma ve stresin derecesi anımsamayı güvenim tamdı” diye söze başladı adam. Üzerine zey Karolina Kriminal Laboratuvarı’nın başkanı mahkum edildiği sanılıyor. İşte bu nedenle, birbi- ciddi biçimde etkiliyor. Kısacası, tanığın belleği- bol gelen gri bir takım elbise giymiş, mavili be- Jerry Richardson, seni kucaklıyorum ve önünde ri ardı sıra Amerikan eyaletleri, mahkumiyet son- nin de, olay yerindeki diğer delillerden farkı yok. yazlı bir kravat takmıştı. Sarı saçları omuzlarına saygıyla eğiliyorum” diyerek sürdürdü konuşma- rası DNA analizlerini zorunlu kılan yasalar çıkar- Onlar gibi dikkatle korunmalı, belirli aşamalardan dökülüyordu, biraz gergindi, bir hayli de ürkek. sını. “Goldsboro polisi, cinayet davaları dışındaki tıyor ve elde biyolojik delil bulunması kaydıyla, geçen yöntemlerle sınanmalı ve kontaminasyon “12 yaşında bir kızın ırzına geçmekle suçlandı- hiçbir delili muhafaza etmezmiş, bu olayda da eski yıllarda mahkum olmuş kişilerin davalarını yani kirlenmelerin olacağı unutulmamalı. Bunla- ğımda, bu ülkede savcılar var, yargıçlar var, ola- saldırıya uğrayan kız ölmediğinden, biyolojik yeniden açıyor, failleri bulunamayan suçları el- rın nasıl yapılacağına ilişkin artık standartlar da yın benimle ilgisi olmadığı birkaç güne anlaşılır, delillerin tamamının imha ettiklerini öğrenince, den geçiriyor. Şu sıralar, kriminal laboratuvarlar var ve pek çok ülkenin mahkemeleri, bu stan- demiştim” diye sürdürdü. bütün umutlarımız yıkıldı. Ancak, 2007’de, bölge olağanüstü bir iş yüküyle karşı karşıyalar, binler- dartlara uymayan tanıklığa itibar etmiyor. 4 Yorum www.facebook.com/labmedya Gıdaların Uzatılmış >> PAnrkoafr.a DÜnri.v eKrsaitdesiir G Hıdaa lMkümh. aBnöl. Raf Ömrü Gıdaların raf ömrü konusunda her türlü iletiye tam anlamı sazan gibi atlar ve kafadan bir ses çıkıyor. Bazıları bu bilginin doğrulunu sorgulamadan bunu kendi inandıkları kavramları sanki tek kendi arkadaşlarına aktarır, vs. vs... gerçek doğru gibi TV programlarına çıkıp Hiç kimseye fala inanma diyemeyiz ama anlatıyorlar. Anlatsınlar, dert değil ama sazanlık yapma demek hepimizin görevi. sokaktaki sade vatandaş buna inanıyor ve bilimsel gerçeklerden uzaklaşıyor. Çok yakın arkadaşlarımı bile gıdaların uzun -düne göre uzatılmış- raf ömrü konusunda Herkesin bir şeylere inanma hakkı vardır. ikna edemediğim oluyor. [Bak arkadaş, Kimi günlük gazetelerde burçlara göre 20-30 sene öncesinde kullandığımız falını okur ve buna göre günlük/ haftalık arabalarımızda akü suyu vardı. Aküye yaşamına yön verir, su koymak zorunda idik, akü suyunu bir kimi e-posta taşım eklemek zorunda idik. Suyu eklerken adresine + ve - kutuplara su değmemesi gerekir gelen idi. Hatta yağmur yağdı vs. usta sürücü uzmanlar evcilleştirme diyor ama bana göre süt üretiminde dışarıdan koruyucu kimyasal her bu akü kutuplarını vazelin ile sıvamalı basit ve ilk köleleştirme uygulaması olarak katmak gerekli değildir ayrıca tüm dünyada idi. Yeni teknoloji arabana artık aküye su hayvanlar "cici çocuk" yapılıyor. Sonrası yasaktır, gel sana anlatayım, sadece basit koymuyorsun. Eski arabanda motor yağı malum. aritmetik bilmen yeterli] dediğimizde boş/ 3bin km iken artık 10-15bin km giden alaycı gözlerle bakıyor. Yani, "sen onu Soğutma ve kurutmanın yüzbinlerce motor yağları var. Doğru mu, doğru. Peki, benim külahıma anlat" muhabbeti. yıldan beri insanoğlunun kullandığı basit neden gıda sanayisindeki 20-30 sene gıda koruma yöntemleri olduğu biliniyor. Türk Dil Kurumu'nda göre bağnazlık, "Bir öncesine göre bugün gıdalara daha Üstelik konu ile ilgili/ ilgisiz, bilgili/ bilgisiz, kimseye veya bir şeye aşırı düşkünlük uzun raf ömrü sağlanan teknolojik yetkili/ yetkisiz herkesin kabul ettiği şekli ve tutkuyla bağlılık, bağnazca davranış, gelişmeleri böyle reddediyorsun?] ile ama karpuz ama börtü böcek, tüm taassup, mutaassıplık, fanatiklik, fanatizm" Yanıt hep aynı: [O başka, bu canlıların genlerinde çoğalma/ neslini idame olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma başka]. (sürdürme) vardır. Ve bunun için gereken göre, gıdaya bu şekilde bakış da pekâlâ temel gereksinmeler; beslenme, barınma ve bağnazlıktır. Uzmanlar, insanın evrimleşme karşı cinstir. tarihini gıda korumaya bağlıyor. Gıda sanayisinin tümü sütten çıkmış Buna göre ilkel insan; sadece Peki, gelelim günümüze. ak kaşık mıdır? Tabi ki hayır. Hiç hile yapılmıyor mu? Tabi ki yapanlar var. İnsan toplayıcı/ avcı iken, topladığı/ Kanserde artış olduğu söyleniyor ve sağlığına aykırı üretim yapan gıda sanayisi avladığı gıdayı tesadüfen genel olarak kanserdeki artış gıdalar firmaları var mı? Tabi ki var. mağaranın serin köşesinde ile ilişkilendiriliyor. İsteyen istatistiksel sakladığında ya da tesadüfen analizini yapabilir: Yıllara göre kanserdeki Ancak gıda sanayisinin tümünü bu şekilde güneşte kuruttuğunda daha geç artış ile örneğin, sürücü kursu sayısındaki suçlamak iyisinden insafsızlık olur. bozulduğunun farkına varıyor. artış/ vakıf üniversitesi sayısındaki artış/ Çok basit bir örnek: Sütü doğrudan Ve devamında daha fazla boş hastane sayısındaki artış ve daha nice pastörize etmek yerine; önce yağını zaman, taşları daha iyi yontalım, ilgisiz konudaki artış istatistiksel olarak ayırmak, sonra yağı ve yağı ayrılmış sütü mağara duvarlarına resimler incelendiğinde çok ciddi korelasyon ayrı ayrı pastörize etmek ve daha sonra bu yapalım; ilkel komünal bulunabilir. Bir tarihte arkadaşlarım sırf şaka ikisini karıştırmak ile pastörize sütlerin raf toplum ve aynen olsun diye Türkiye'de yıllara göre nargile ömründe uzatma sağlıyor. 20 sene önce bu devam. içen sayısı ile Avustralya Hava Yollarında teknoloji yoktu. Ama bugün var. Kimi uçan Türk yolcu sayısını istatistiksel olarak analiz etmişler ve sonunda R2= Biraz daha karmaşık bir örnek: Pastörize ve UHT değil ama uzatılmış raf ömrü olan bir 0,98 gibi çok ciddi bir ilişki bulmuşlardı. içme sütü daha var. UHT süte daha yakın. Devamında, bu analiz sonunda çıkan Bir işletmede, öğrencim ile birlikte sporlu yargı şu olmalı imiş: Avustralya Hava basillerin jerminasyonunu destekledik, Yolları, Türk yolculara nargile ikram sonra makul bir ısıl işlem ile germine olmuş etmelidir. Çok saçma ama sadece basilleri yok ettik ve raf ömründe ciddi bir istatistiksel verilere takılırsak böyle uzama sağladık. Jerminasyon için sadece sonuçlar çıkabilir. sıcaklık ve zaman faktörünü kullandık. Hiçbir Gıdaların raf ömründe artış/ kimyasal yok. Sadece basit olarak, "genel uzama teknolojideki mikrobiyolojiye giriş öncesi hazırlık notları" gelişmeler ile düzeyindeki bilgileri sentezledik ve sanayide ilişkilendirilmelidir. Mutlaka uyguladık. Hepsi bundan ibaret. koruyucu kimyasallar Ama tabi ki sokaktaki insan şunu kullanılması zorunlu sorgulayabilir: Süte ne kattınız da UHT altı değil. Aydın/ okumuş ısıl işlem görmüş sütün raf ömrünü nerede olan kişilere dahi ise UHT süt kadar uzattınız? Beklediği yanıt [bezelye konservesine çok genel olarak şu: "hiç merak etme, takılmıyorsun tümüyle organik bir madde". ama neden uzun ömürlü süte kafayı Sanki organik olan her şey sağlıklı gibi: takıyorsun, bezelye morfin, esrar, alkol, sigara vd. konservesinde de Organik gıdaya daha sonra ufaktan uzun ömürlü sütte bulaşacağım. de aynı matematiksel ifadeler uygulanır (D ve Sevgiyle ve dostlukla kalın. Z değeri), uzun ömürlü Kadir Halkman 6 Haber www.facebook.com/labmedya Düşünce nasıl oluşuyor İnsanoğlu sonunda düşüncenin nöron faaliyetlerinin sıklaştığı yere beyinde nasıl oluştuğunu bakıldığında, bilgi beyne ulaştıktan görselleştirmeyi başardı. Birçok keşifte sonra incelenmeye irdelenmeye olduğu gibi bunda da Japon bilim başlanıyor. Yani algılanan şey ne insanlarının imzası var. işe yarıyor.Devamında ise yapılması Milli Genetik Enstitüsü bilim insanları gereken davranışın komutu veriliyor. uzun süredir bu konuda hakkında Önemli bir buluşu gerçekleştiren çalışmalarını devam ettiriyordu. bilim insanları çalışmalarına devam Çalıştıkları konu düşüncenin beyinde ediyor. Çünkü onlar beynin tamamında nasıl oluştuğunu görüntülemekti. Bunu düşüncenin nasıl gerçekleştiğini nöronlar yardımıyla yapmak istiyorlardı. görüntülemek istiyorlar. Bu inanılmaz Deneyleri yapmaları için bir denek bir şey. Komplo teorisyenlerine yeni kullanmaları gerekiyordu. Deneylerinde bir gün ışığı doğdu. Şimdi onlar zebra balığını kullandılar. bilim insanlarının bunu nerelerde Zebra balığının yanına bir yem attılar. kullanabileceğini ve insana nasıl bir Zebra balığının yemi algılaması zarar getirebileceğini araştıracaklardır. sonrasında beynin belli yerlerinde nöron Her zamanki gibi bilim iyilikleri ile faaliyetleri gerçekleşmeye başladı. birlikte zararları ile de geliyor. İnsan Balık önce onun bir yem olduğunu yararına kullanılmasını beklemek bizim farkediyor ve beyne iletiyor. Sonra temennimiz… Güvenilir Sonuç Uygun Fiyat Kaliteli Servis Stoklu Ürünlerd e Yılsonu KAMPANYA Avantajları antteknik.com Kataloganzeige A4_tr_Layout 1 15.01.13 09:14 Seite 1 L A B O R A T U V A R D A U Z M A N OMNILAB Ürün portföyü 20.000’i kataloğumuzda bulabileceğiniz Almanya ve Avrupa’da imal edilmiş 100.000’den fazla ürün kalemini içerir. İrtibat Teklif Teslimat Sipariş Fatura Servis ve ÜCRETSİZ uygulamada Tek iş ortağı Katalog talebinizi [email protected] Uluslararası standartlardaki “TEK KAYNAK” adresine iletebilirsiniz... politikamızdan yararlanabilirsiniz. OMNILAB Laboratuvar Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti. 1201 / 1 Sk. No:2 Su Plaza K:5/502 · 35170 Gıda Çarşısı - Yenişehir / İzmir · Tel: +90 232 469 42 44 www.omnilab.com.tr · e-posta: [email protected] Esnek. Güvenilir. Kişisel. 8 Kısa Kısa www.facebook.com/labmedya HERKES İSTEDİğİ GÖZ KEDİNİZ SİZİ “TAKMIYOR” BİYONİK ADAM NEFES DÜNYA’NIN EN BÜYÜK RENGİNE SAHİP OLACAK OLABİLİR ALIYOR YANARDAğI BULUNDU ABD’nin New York kentinin Longİsland bölgesinde bulunan ‘Island Eye Surgicentre’ adlı göz Tokyo Üniversitesi’nden bilim hastanesi, Doktor Kenneth Rosenthal öncülüğünde yaptığı çalışmayla ‘yapay insanlarının kedilerle yaptığı araştırma, Smithsonian Channel adlı belgesel Texas A&M Üniversitesi’nden bir iris implantı’ ile göz rengini değiştirmenin bu hayvanların sahiplerine “bilinçli kanalında yayımlanan bir programda grup jeofizikçi Pasifik Okyanusu’nun yolunu buldu. olarak kulak asmadığını” ortaya koydu. dünyanın ilk biyonik adamı tanıtıldı. dibinde Dünya’nın en büyük yanardağını Araştırmada, önce kedilerin tanımadığı 3 Robotik bilimi uzmanı Rich Walker ve buldu. Japonya’nın bin beş yüz kilometre Bu operasyon sayesinde artık geçici kişi, daha sonra da sahipleri hayvanları doğusundaki yanardağ deniz tabanından lenslere ihtiyaç duyulmadan, kalıcı bir Matthew Godden tarafından parçaları adlarıyla çağırdı. Bu sırada kedilerin baş, dört bin metre yükseliyor ve altı yüz elli şekilde mavi gözlere sahip olunabilecek. bir araya getirilen biyonik adam, kulak, pati, kuyruk ve göz hareketleri kilometre genişlikte bir alana yayılıyor. Dr. Yöntemin kozmetik sebepler dışında, pankreastan akciğerlerine kadar yapay kaydedildi. W. Sager önderliğinde yapılan çalışmanın iki gözü farklı renk olan heterokromi organlara, insanlardaki gibi işleyen Araştırma sonunda kedilerin sahiplerinin sonuçları Nature Geoscience Dergisi’nde hastalarına da uygulanabileceği kan dolaşımına sahip. İnsan beynini sesini tanıdığı ancak onlara yönelmemeyi, yayımlandı. Yanardağın saçtığı lavlar, vurgulandı. Renk değişimini sağlayan taklit eden bir beyne sahip olan biyonik hatta yerinden kalkmamayı bile seçtiği akışkanlıkları yüksek olduğu zaman daha implantı üreten Bright Ocular adlı firma, görüldü. adam, ABD’de geliştirilen retina protezi geniş bir alana yayılır. Patlamadan sonra implantın herhangi bir yan etkisinin sayesinde görüyor. Bilim insanları, lavlar soğuduğu zaman kalkana benzer bulunmadığını ve uygulanan kişilerde Kedi ve sahibi arasındaki ilişkinin Washington’daki Smithsonian Ulusal bir görüntü ortaya çıktığı için akışkanlığı herhengi bir görme bozukluğuna sebep köpek ve sahibi arasındakinden farklı Uzay Müzesi’nde gösterilecek biyonik yüksek lav saçan yanardağlara “kalkan olmadığının altını çiziyor. Lokal anestezi olduğunu belirten araştırmacılar bunun, adam sayesinde; insan vücudunun ne yanardağları” deniyor. Texas A&M ile yapılabilen operasyon 15 dakika köpeklerin binlerce yıl önce emirlere itaat sürüyor. Dr. Rosenthal’in, bu işlemi göz etmeyi öğrenerek evcilleştirilmesinden, ölçüde geliştirilebileceğini ve ömrü uzatan Üniversitesi’nin kısaltması olan TAMU’dan korneasında 2.8mm’lik bir kesik açarak kedilerin ise insanların hayatında fareleri eklentilerin neler olabileceğini keşfetmek esinlenerek Tamu Massif (Tamu Dağ Kitlesi) adı verilen kalkan yanardağ, tek göze yerleştirdiği silikon implantla yaptığı avlayarak yer almasından kaynaklanıyor istiyor. bir kraterden saçılan lavlar tarafından belirtiliyor. olabileceğini vurguladı. Bir milyon dolara (1.98 milyon Türk oluşturulmuş bilinen en büyük yanardağ Bilim insanları, insanlara hiçbir zaman Lirası) mal olan robotun modeli, oldu. Tamu Massif’i oluşturan kayaların itaat etmeyen kedilerin “kendi kendilerine BÜYÜK PATLAMA’NIN IŞIğI İsviçre’nin Zürih Üniversitesi’nden Bertolt daha önceleri de volkanik olduğu evcilleştiğini” söylemenin daha doğru Meyer tarafından hazırlandı. biliniyor, fakat kayaların kaynağı olan olabileceğini ifade etti. lavların birkaç yanardağın püskürtmesiyle Meyer, dünyanın en yetenekli biyonik oluştuğu düşünülüyordu. Dağ kütlesinin ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ İLK uzmanlarından biri olarak kabul ediliyor. birkaç kilometre derinine gönderilen Protez bacakları desteklemesi için ‘Rex’ sismik dalgalarla yapılan çalışmalar ise BİYONİK GÖZ denilen dış iskeletler inşa edildi. Bilek ve tüm lavların kaynağının tek bir yanardağ ayakları ise MIT’te görevli biyo-mühendis olduğunu gösterdi. Tamu Massif altı yüz Hugh Herr tarafından geliştirildi. elli kilometrelik genişliğiyle Mars’taki altı yüz yirmi beş kilometrelik genişlikteki Olympus dağından bile daha geniş bir ARAÇLAR DA İNTERNET alana yayılıyor. Daha önce Dünya’nın BAğIMLISI OLUYOR en büyük yanardağı olarak bilinen Hawaii’deki Mauna Loa’nın yayıldığı alan ise Tamu Massif ’’in yalnızca %15’i. Almanya’daki farklı üniversitelerden Zamanın Başlangıcından Gelen Mesaj ve merkezlerden araştırmacıların İNSAN VÜCUDUNDA YENİ BİR Marcus Chown işbirliği ile üretilen Alpha IMS adlı Çeviri: Başak Çiğdem Devrim BÖLÜM KEŞFEDİLDİ protez retinanın klinik denemelerinin ilk Alfa Bilim, Ocak 2013 aşamasında büyük başarı elde edildi. 9 Büyük Patlama’nın Işığı Büyük hastadan 8’i gülümseme, kaş çatma gibi Patlama’dan artakalan ışınımın hikâyesini yüz ifadelerini, telefon, çatal ve bıçak gibi anlatıyor. Bu ışınımın izlerini bugün IEEE (Elektrik Elektronik nesneleri, kapıların üzerindeki işaretleri hâlâ bulmak mümkün. Televizyonu Mühendisliği Enstitüsü) fark ettiklerini söyledi. açıp kanallar arasında dolaştığınızda araştırmacıları 2025’te araçların %60’ında ekranınızdaki akımın yüzde biri Büyük Almanya Tübingen Ünivesitesi’nde internet bağlantısı olacağını öngörüyor. Patlama’dan gelen ışınımdır. Televizyon üretilen Alpha IMS, özellikle iki nedenle Otonom araçlara yönelik araştırma ve anteni tarafından yakalanmadan heyecan yaratıyor. Birincisi bu protez uygulamaların yoğunlaştığı günümüzde, önce, uzayda 13,7 milyar yıldır yol retinanın 1500 elektrot ile beyne daha güvenli bir sürüş sağlayan Bilim insanları, dizde bugüne kadar hiç almaktadır ve dokunduğu son şey Büyük Patlama’daki ateş topudur. Geçen bağlanarak yeterli çözünürlüğü sağlaması yazılımların geliştirilmesi açısından araçlar keşfedilmeyen yeni bir bölüm keşfetti. İkincisi de kendi kendine yetmesi. Peki, yüzyılın en büyük evrenbilimsel keşfi olan arası iletişim hayli önemli. Bu yazılımların Bu keşif, egzersiz sırasında bu kadar çok bu ne demek? Büyük Patlama ışınımını bulan kişilerin ulaşımda insan hatası faktörünü eklem sakatlığı yaşanmasının nedenini ve bunu görüntülemek için 1992’de Alpha IMS’e bir sensör yerleştirilmiş, neredeyse tamamen ortadan kaldıracağı ortaya çıkarabilir. Diz cerrahisi ile ilgilenen inşa edilen NASA’nın Evrensel Ardalan bu sensör doğrudan gözün içine düşünülüyor. Bu teknoloji sayesinde iki Belçikalı cerrah, Leuven Üniversitesi Gezgini (COBE) uydusunun hikâyesini geçen ışıktan görüntü topluyor ve daha yüksek hızlarda, daha yakın takip Hastanesi’nde çalışan iki Belçikalı cerrah, anlatan kitabın yazılmasını tetikleyen, COBE’nin çektiği, evrenin olağandışı gözbebeklerinizi normal bir şekilde mesafeleriyle, daha güvenli bir şekilde 4 yıl boyunca birçok eklem sakatlığını bebeklik fotoğrafıdır. Stephen Hawking döndürebilmenize olanak veriyor. Alpha seyahat etmenin yanı sıra elverişsiz hava inceledi. IMS ilk gerçek kendi kendine yetebilen bunu “Yüzyılın hatta tüm zamanların koşullarında ya da trafiğin yoğun olduğu 1879 yılında Fransız cerrah Paul keşfi” olarak tanımlar. COBE projesinde biyonik göz olarak değerlendiriliyor. durumlarda yeni güzergâh belirlemek Segond’un bir makalesini inceleyen iki görev alan iki bilim insanı John Mather ve Günümüzde ABD’de onay alan Argus mümkün. Ayrıca 2040 yılında araçların cerrah Segond’un bahsettiği dizin ön George Smoot 2006’da Nobel Ödülü’ne II adlı protez retinanın sadece 60 %75’inde otonom teknoloji sistemleri bölümüne odaklandı. Belçikalı cerrahlar layık görüldü. Hawking’in Zamanın Kısa Tarihi’nden sonra en çok okunan elektrotuvar. Bu protez ile eğer yan olacağı tahmin ediliyor. Kablosuz iletişim bu dokunun insanların yüzde 97’sinde bilim kitabı olan Büyük Patlama’nın Işığı taraftaki bir şeyi görmek istiyorsanız, ve internet teknolojilerine sahip araçlar, bu olduğunu düşünüyor ve bu dokunun kâşiflerinin ağzından Büyük Patlama başınızı çevirmenizi gerektirecek ikincil bir teknolojiye olan güvenin artmasını ve bu bulunması sayesinde yaralanmaların daha ışınımının keşfini anlatan tek kitap. etkisi var. kolay tedavi edilebileceğini düşünüyor. sistemlerin yaygınlaşmasını sağlayabilir. Pipetlemede Devrim. Yeni Picus elektonik pipet. En küçük, en hafif, en doğru. Biohit Picus ergonomi, doğruluk ve güvenilirlikte Biohitfamily yeni bir seviye belirliyor: - Hafif tasarımı ve elektronik uç atma özelliği ile tekrarlayan incinme yaralanmalarını azaltır. - Yeni jenerasyon teknoloji ve hata kontrol sistemi ile daha iyi ve daha güvenilir sonuçlar elde edilir. - Son derece hızlı tek elle hacim ayarı, benzersiz mikroplate izleme ve kolay programlama özellikleri ile zamandan tasarruf sağlar. www.sartorius.com/picus 10 Yorum www.facebook.com/labmedya >> HaYsüka. Knim yÖagzer Teflon ! Yapıştırmayan tava ve tencereler birçok kadına çok pratik bir çözüm gibi görünmekte, bu tavada ne pişilirse pişirilsin yapışmamakta, kolayca yıkanabilmektedir. Ancak teflon tavaların kullanımında bazı hususlara dikkat edilmezse; sağlık açısından riski olabilmektedir. Annelerimizin yemek pişirmede Yapıştırmayan tava ve tencereler kimyasaldır. Ancak bazı uzmanlar bunun aksini kullandığı, yapışmaz teflon tava ve birçok kadına çok pratik bir çözüm gibi savunmakta, boş tavanın 400°C’ye tencelere bir dönem çok meşhurdu. görünmekte, bu tavada ne pişilirse çıkabildiğini söylemektedir. Belki hala öyle ama yerine yeni pişirilsin yapışmamakta, kolayca SoNUÇ: alternatifler sunulmuş durumda Belki yıkanabilmektedir. Ancak teflon bu yeni alternatiflerin de etkisiyle teflon tavaların kullanımında bazı hususlara Teflonun yüksek sıcaklıklarda sağlığa maddesinin sağlık üzerindeki etkileri dikkat edilmezse; sağlık açısından riski Perflorooktanoik Asit (PFOA, C-8) zararlı, toksik gazlar meydana getirerek tartışılmakta ve bu konuda çeşitli olabilmektedir. Mutfakta kullanılan bozulduğu bir gerçektir. Ancak bu bilimsel çalışmalar yapılmaktadır. kaplar/tavalar ocakta bırakıldığında PFOA insanlar için toksik ve kanserojen bozulma yaklaşık 400°C’nin üzerindeki Teflon, florlanmış etilen polimeri olan ve aşırı ısındığında (280°C üzerinde) bir maddedir. Ayrıca hormon dengesi bir sıcaklıkta meydana gelmektedir. bir politetrafloroetilendir. PTFE polimerin toksik etkilere neden olan ürünler açığa üzerinde de etkileri bulunmaktadır. Mutfakta kullandığımız teflon tava ve ticari adı teflondur. Termoplastik olarak çıkmaktadır. Polimer kaplamanın Amerikada yapılan bir çalışmada kan tencereler açısından olaya baktığımızda bu sınıflandırılmaktadır. ısınmasıyla zararlı asidik ve uçucu serumunda PFOA seviyesi yüksek sıcaklıklara çıkıp çıkılmayacağı tartışmalı gazların ortaya çıktığı bilinmektedir. olanlarda; kolestrol ve ürik asit sevilerinde olsa da böyle bir risk olduğu bir gerçektir. Teflonun bu toksik etkisine daha çok teflon Teflon kapların sağlık üzerine artma olduğu saptanmış ve PFOA ile malzemesini kullanan sanayi dallarında etkileri konusunda pek çok çalışma ilişkilendirilmiş, erken hayvan deneylerinde çalışan işciler maruz kalmaktadır. Bu yapılmamıştır. Teflonun yapısındaki US’de kronik böbrek hastalıkları ile zehirli gazlarla maruziyet sonucu oluşan Perflorooktanoik Asit (PFOA, C-8), sağlık PFOA arasında bir bağlantı olabileceği Teflonun Kimyasal Yapısı belirtiler gribe benzer olduğundan çoğu açısından tartışmalıdır. Çalışmalar, bildirilmiştir [4]. PTFE, belli bir sıcaklıktaki ısıya, kimyevi teflon ve PFOA’nın aşırı sıcaklıkta kez teflondan kaynaklı bir zehirlenme maddelere, neme ve sürtünmeye karşı tetrafloroetilen (TFE), hegzafloropropan olduğu tehşis edilememektedir. Dahası dayanıklıdır. Çünkü flor atomların uzun (HFP), oktaflorosiklobütan (OFCB), bu gazlara zehirleyici dozda maruz doymuş karbon atomlarından oluşan perfloroizobütan (PFIB), karbonilflorür kalmadığında kısa vadede belirtiler görülememektedir. Tüm bu bilgiler ışığında bu yapıda atomlar arasındaki bağ çok (COF ), karbontetraflorür (CF ), 2 4 mutfakta teflon malzemelerini kullanırken güçlüdür ve bu yapı sayesine PTFE inert trifloroasetikasit (TFA), trifloroasetik Karbonilflorür (COF2) almamız gereken önlemleri şu şekilde özelliklere sahiptir. asit florür, perflorobütan, silikon • Karbonilflorür(COF2): Fosgenin florürlü sıralayabiliriz: Teflon ilk defa Du Pont kimyagerlerinden tetraflorür (SiF4), hidroflorikasit (HF), analoğudur. 440-700°C’de açığa Roy Plunkett tarafından 1938 yılında monofloroasetik asit (MFA) gibi toksik çıkmaktadır. Yüksek derecede toksiktir. ҉ Teflon kaplarda kısık ateşte pişirme açıklanmış ve sonra malzemenin gelişimi gazların ortaya çıkmasına neden olduğunu Solunum yoluyla alındığında ölümcül yapmalı ve pişirme süresinin 2 saatten hızla sürmüştür. Teflon endüstriyel göstermiştir [2]. Bu kimyasallar oldukça olabilir. fazla olmamasına dikkat etmeliyiz. toksik olup, polimer gaz sendromuna kaplamalar, bir sprey boya gibi malzeme ҉ Bu kaplar yağsız ısıtıldıklarında neden olabilmektedir. Polimer Gaz yüzeyine püskürtülmektedir. Tetraflor, ani sıcaklık artışı nedeniyle zararlı Sendromunun (Polymer Fume Syndrome) etilenin yüksek basıncında serbest radikal kimyasalların oluşma ihtimali artmaktadır. organoflorürlerin yıkım ürünlerinin başlatıcılarla 75-80°C sıcaklıklarda Bu nedenle yağsız pişirmelerden solunmasıyla ortaya çıktığı belirtilmektedir. polimerleşmesinden oluşmaktadır. kaçınmalıyız. Tetrafloretilen daha çok aşağıdaki • Perfloroizobütan (PFIB): Fosgenlere Monofloro asetik asit (MFA) ҉ Teflon kapların temizliğinde sert, tepkimelerde elde edilmektedir [1]. göre yaklaşık 10 kat daha toksiktir Bu • Monofloroasetikasit (MFA): Düşük aşındırıcı, delici, çizici malzemeleri gazın solunması, ölümle sonuçlanabilen pulmoner ödeme sebep olmaktadır [3]. dozlarda bile öldürücüdür. Solunması kullanmaktan kaçınmalıyız. 475-540°C’de açığa çıkmaktadır. halinde öksürük, boğaz ağrısı, uyuşma ҉ Eskimiş, çizilmiş teflonların karıncalanma hissi, aritmi meydana kullanmamalıyız. PTFE yapışmayan kaplamalar, ara gelebilir. Trikkarboksilik asit döngüsünü kaplama ve son kaplama olmak üzere iki inhibe eder [2]. ҉ Teflon kap alırken, kaliteli ve güvenli kat kaplama tabakasından oluşmaktadır. firmalar tercih edilmelidir. • Hidroflorik asit (HF): Yüksek derecede PTFE kaplamalar, 290°C’ye kadar sıcaklıklarda kullanılabilmektedir. Perfloroizobütan (PFIB) toksik ve aşındırıcı bir gazdır. Solunum Kaynaklar yoluyla alınması akciğerde büyük hasarlara [1] BROYDSON, J. A., “Plastics Materials”, Butterworth Genel olarak bilinen teflon yapısı PTFE • Perflorooktanoik Asit (PFOA): Teflon Heinemann Ltd. Linacra House, ve ödeme sebep olabilmektedir [2]. olmasına rağmen bunun dışında Teflon malzeme yapımında PTFE polimeri Jordan Hill, Oxford, Great Britain, 1989. [2] Teflon. http:\tuberose.com/Teflon.html [Erişim Tarihi: FEP (Fluorinated Ethylene Propylene ana madde olmasına rağmen teflon Teflon üreticilerine göre mutfakta 06. 06. 2012]. kopolimeri), Teflon PFA (Perfluoroalkoxy), malzemeler sadece bu floropolimerden kullanılan malzemelerde bu sıcaklıklara [3] Patocka J, Bajgar J. Toxicology of Teflon ETFE (Ethylene ve meydana gelmemekte, ilave sentetik çıkmak mümkün olmadığı için; günlük perfuluoroisobutene, ASA_Newsletter, http://www. asanltr.com/ASANews-98/pfib.html [Erişim tarihi: Tetrafluoroethlene kopolimeri), Teflon–S bileşikler de eklemektedir. Perflorooktanoik kullanımdaki teflon sağlık açısından bir 06.06.2012]. Tek Tabaka, Teflon–S Kuru Yağlayıcı, Asit (PFOA), floropolimerlerin yapımında risk oluşturmamakta, teflonun kullanıldığı [4] Shankar, A., Jie X., Alan D., Perfluoroalkyl Chemicals and Chronic Kidney Disease in US Adults, American Teflon SF altı tane daha temel teflon yapısı kullanılan, suda çözünebilen, sudaki sanayi kollarındaki işçiler bu toksik Journal of Epidemiology, 174 (8): 893–900, 2011. mevcuttur. sıvıları ve yağları emulsifiye edebilen bir gazlarıdan etkilenme riskine sahiptir.
Description:The list of books you might like
