Przewodnik po zasobie Archiwum PAN

662 Pages·1999·38.018 MB·Polish

by  Krajewska Hanna, Kulecka Alicja

Polska Akademia Nauk
Archiwum
PRZEWODNIK PO ZASOBIE
ARCHIWUM PAN
Opracowanie zbiorowe pod kierunkiem:
HANNY KRAJEWSKIEJI ALICJIKULECKIEJ
Warszawa 1999
Rada Redakcyjna
Anita Chodkowska, Hanna Dymnicka-Woloszynslm,
Hanna Krajewska, Alicja Kulecka, Anna Marciniak,
Hanna Szymczyk, Dorota. Zamojska
Opkacowal ZESPÖL AUTORSKI w skeadzie:
Michal Boksą, Julian Bugajski, Anita Chodkmvska,
Roman Dąbrmvski, Maria Deloch, Pawel Dembinski,
Hanna Dymnicka-Woloszynska, Ewa Dziurzynska,
Ewa Grzymala, Witold Kaczmarek, Alicja Kulecka,
Rita Majkowska, Anna Marciniak, Jarostaw Matysiak,
Piotr Milczanowski, Marta Platek, Maiian Siemakowicz,
Hanna Szymczyk, Dorota Zamojska, Halina Zubala
Wykorzystano hasta
z Przewodnika po zespolach i zbiorach Archiwum PAN (wyd. 1978)
Indeksy sporządzita:
Anita Chodkmvska
Wyboru fotografii dokonata:
Hanna Szymczyk
Korekta:
Ewa Stempniewicz
Na oktadce:
Stanislaw Staszic - figura z brązu
wîasnoéc Instytutii Historii Nauki PAN
ISBN: 83-87992-21-6
Wydawnictwo Retro-ArVWarszawa, ul. Emilii Plater 25, tel: [phone]
Dnik: Paper <STTîrita, Warszawa, ul. Bardowsldego 4, tel: [phone]
Spis trešci
Przudmonya ..................................................................................................... VII
Wsti$i>...............................................................................................................VIII
ZliSTANVIIiNIli PI'BLI KACUI O AROHINTM PAN
I JUCIO ZASOBIK - WYBC)R.................................................................................XIII
NVYKA/j KR YPTONIMONV Al’TORChV PRZKNYODNIKA..................................... XIV
YVVKAZ \YA/jXIHJHZYCH SKROTONY................................................................ XV
1. ARC’HINVUM PAN \Y WaRSZAW1J5
1.1. Materiaty towarzyst\v i innycli instytucji uankowycli.............. 1
1.2. Akta Polskicj Akadomii Nauk i joj placchvek.............................. 22
1.3. Arclmva osobiste iiczonycli polskicli i iimycli osob.................. 50
1.4. Kolekcje, zbiory, mikrofiliny, foto gralio, imYontarz
pomocniczy ............................................................................................ 299
1.5. Biblioteka Arclmvmn PAN................................................................ 313
2. Archi\\tm PAN. OddziaIj \v Krakonvik
2.1. Materiaty tovvarzystvv i innycb instytucji naokovYych.............. 314
2.2. Akta Oddziatn PAN, placchvek i innycli jednostok
organizacyjnycb PAN \v Krako\vio ................................................ 329
2.3. Arclmva osobiste uczonycb polskicli i innycli osob.................. 349
3. ARC’HI\Yr.M PAN. OnnZIAtj \Y P()ZNAXIl’
3.1. Materiaty to\varzyst\v i innycb instytucji nankowycb.............. 413
3.2. Akta Oddziatn PAN i placchvek PAN \v Poznanin ..................... 415
3.3. Arclmva osobiste nczonycb polskicli i innycb osob.................. 422
3.4. Zbiory i kolekcje................................................................................... 502
4. AiK’HnvrM PAN. OddziaJj w Katcnvioach z sikdzibą
W WODZISIjAWIlT Šląskim
4.1. Akta Oddziatchv PAN, placowek i innycb jednostek
organizacyjnycb PA N .......................................................................... 504
4.2. Arclmva osobiste nczonycb polskicb i innycb osob.................. 510
Spis ilistracui ............................................................................................... 524
iNDKKS NAZNYISK I NAZNY (J 150(1 RAFICZNYCH.............................................. 525
Indicks rzkc’zowy .......................................................................................... 585
P r z e d m o w a
Archiwnm PAX zajmnjo szczogblno miojsco w strnktnrzo Polskioj
Akadomii Xank. Gromadzi ono i przochownjo joj liistoryczną dokn-
mentację, a jodnoczosnio pozysknjo material}' towarzystw i instytncji 11a-
nkowycli oraz spnscizny nczonych polskich. Toil nnikatowy zbior tworzy
szoroką bazę žrodtową do badan nad dziojami liauki w Pols со.
Zgodnio z decyzją Xaczolnogo Dyroktora Archiwow Paiistwowycli z 24 paz-
dziornika 1984 rolm Archiwnm PAX nzyskato status placowki о powiorzo-
nym zasobic archiwalnym i nabylo prawo do wioczystogo przocliowywania
dokmnontdw stanowiących częsč paristwowogo zasobu archiwalnogo.
Szczogolną wagę przywiąznjo Archiwnm PAX do pnblikowania infor-
macji о swoim zasobic. Xa tamacli rocznika „Binlotyn Archiwnm PAX”,
ogtoszono ponad 100 inwontarzy, przowaznio spnšcizn uczonycli. Wydano
rowniež Przewodnik po zcspofach / zbiorach Arcliunnn PAN w 1905 i 1978 ro­
ku. Od ostatniego wydania PrzctrodniJai minęto więc 20 lat. W tym czasio
zasob Archiwnm powiększyt się о ponad 410 m.b. akt. Intormację o nabyt-
kacli zamioszczano systomatycžilio \v „Kwartalnikn Historii Xanki i Tocli-
niki” Liczba icli rosta z roku na rok. Dobrzo się więc stato, žo \v gronie
archiwistow Arclii\ynm PAX podjęto inicjaty\yę no\yogo opracowania.
Aktualno \yymagania sta\yiano przowodnikom, kažą myzględniač więcej
informacji niž dotycliczas, zdocydowano się jodnak na zacliowanie tytntn,
zo względn na dngolotnią tradycję i obszornosč opisow wykraczającycli
poza rainy informatora. Srodki na di nk pnblikacji nzyskano \v 1999 rolm.
Infomiator nkaznjo caty dorobok Archiwnm \v gromadzonin i opraco-
wywanin zasobn. Dccyzja o jogo wydanin - nwzględniającym liasta z po-
przednicli cdycji - podjęta zostata \v związlm z ogroinnym zaintorosowa-
niem i zapotrzobowanioin na inforinację koiiiploksowip Poprzodnio wyda­
nia rozoszty się catkowicio, stając się rarytasom litoratnry arcliiwalncj.
Машу nadzioję, žo Przeirodiiik wypotni swojo zadania, stnžąc przoz na-
stępno lata nczonym, badaczom i wszystkim zaintorosowanyin zbiorami
Archiwnm PAX.
Lipiec 1999 Hanna Krajewska
W s t ^ p
Aicliiwum Polakicj Akademii Nank zoatalo utworzone na podatawie
ucliwaly nr 167/53 Sckrctariatu Naukowego Prczydium PAN z dnia
1 gmdnia 1953 r. Jcsieni^ 1954 r. vv aldad Arcliiwnm zoatal wlijczoiiy
Dzial Arcliiwalny Biblioteki PAN w Krakowie. Stal aig on podstawq. dzia-
lalnoaci Oddzialn Aicliiwum PAN w tym mieacie. W 1956 r. zacz^l funk-
cjonowae Oddzial Aicliiwum PAN w Poziianiu. YV 1974 r. zostal utworzo-
ny Oddzial Ai cliiwum PAN w Katowicacli z aicdzibij. w Zabrzn. Od 1982 r.
aicdziba Oddzialn znajdujc aig w Wodzislawiu Slqakim. Zadania Arclii-
wum zostaly okrcälonc w atatucie liadanym przcz Sekretariat Naukowy
PAN w 1962 r. Placöwka zoatata zaliczona do grupy naukowycli placöwek
pomocniczycli. Statins Arcliiwnm nie zmienil aig takzc w zapisacli uata-
wy о PAN z 25 kwietnia 1997 r. W latacli 1962-1977 Arcliiwnm podlegalo
Prezydium PAN, w okresie 1977-1997 nalezalo do placöwek Wydziatu 1 Na-
uk Spoleeznycli. Na podatawie regulaeji prawnyeli opartycii na ustawic о PAN
z 1997 r. Arcliiwnm podlega jednemu z YViceprezesöw PAN, zacliowujqc
takze podlegloac merytoryczinj. wob(‘C YVydzialu 1.
Arcliiwnm gromadzi, zgodnie ze statntem, akta Polski(‘j Akademii
Nank, jej placöwek, towarzystw i innycli instytueji naukowycli oraz
arcliiwa oaobiatc uczonycli polskicli. Prowenicncja tycli materialöw jeat
zröznicowana. Znajdujc aig waröd nicli zaröwno materialy wytworzone
przcz inatytucjc, jak i arcliiwalia bgdijee rezultatem dzialalnoaci oaöb
prywatnycli. StanoAvici one przy tym wynik röznycli apoaoböw prowadzc-
nia kancelarii. Zaaöb Arcliiwnm zoatal podzielony na trzy dziaty: I - Ak­
ta towarzyatw i innycli inatytueji naukowycli, 11 - Akta Polakicj Almde-
mii Nank i jej placöwek, 111 - Spuacizny uczonycli polakicli. Do dzialu
pierwazego wlqczone zoataly akta odziedziczone przez PAN po Polakicj
Akademii Umiejgtnoaci i Towarzyatwie Naukowym YVarazawskim. YV aklad
tego dzialu wlqczono röwniez arcliiwalia naukowycli towarzyatw apeeja-
liatycznycli, ktöre w okreaic 1951-1990 byly dotowane przez PAN. YV dzia-
le trzecim znalazly aig materialy pocliodzcnia prywatnego. Stanowily je
w wigkazoaci apuacizny uczonycli polakicli oraz innycli oaöb znanycli z dzia-
talnoaci oawiatowej, apolecznej lub politycznej.
Celcm obecnego wydania Przeicodniba jeat npowazoclmionie informaeji pod-
atawowej dotyczqccj poazczcgölnycli zcspolöw arcliiwalnycii. liwzglgdniono
WsTiii* IX
zatem nastgpnjącc dano: nazwa zospotn (lub zbiorn), clironologia zcspo-
tn, rodzaje dolmmcntacji wystgpnjącoj w danym zespolo, objgtosc zcspo-
tn wyrazona w jednostkacli arcliiwalnych i motrach biežących (w przy-
padlm zospotow nip oprac*owanycli jcdynie w m.b.), poinoco arcliiwalnc.
W przypadlm zospotow arcbiwalnycli pochodzonia prywatncgo podano
rmvniež infonnacjo dotyczące sposobn akcosji. Arcliiwalia stanowiąco rc-
zultat dziatalnosci instytncji žycia nankowcgo zostaty, \v wigkszosci
przypadkow, przekazane do Archiwiun przoz to instytncji4. Niewielka grn-
pa wptyngta w forniie darow od osob prywatnycli. W przypadlm zospotow
pochodzonia prywatncgo za duty kraiicowo zospotn nznano generalnie
daty žycia i smierci tworcy zospotn. Klasyfikacji dolmmcntacji w zespo-
tach, ktorych tworcami byta Polska Akadomia Nank i joj placowki, doko-
nano na podstawio przyktadowego rzeczowego wykazn akt opracowanego
dla placowek i administracji PAN. W przypadlm zospotow pochodzonia
prywatnogo klasyfikacji archiwalidw dokonano opiorająe sig na Wytycz-
uyc.h opmcowanm .spuscizn arcliiwalnych po uczouych (Warszawa 1990).
W tiesei liaset dotyczącycli poszczegolnycli zospotow toj grnpy dąžono do
nktadn infonnaeji zgodnogo z Wytycznyiiii: 1. Place tworcy spnscizny,
II. Materiaty dziatalnosci, III. Materiaty biografiezno, IV. Korespondon-
eja, V. Materiaty- о tworcy zospotn, VI. Materiaty rodziimo i rodowe, VII. Ma-
teriaty osob obcych, VIII. Zatączniki. Naležy jodnak wskazac, iž zrožni-
cowana prowenicncja oraz zawartosc archiwow osobistycli uczonycli pol-
skicli nio byta czynnikiem sprzyjającym njodnoliconin zapisn informacyj-
nego. Opracownjąc liasta, antorzy dokonali wylwrn infonnaeji zawartycli
w inwcntarzacli lnb spisacli. W liaslo podawano infonnaeji' о waznioj-
szycli pracacli, artykntacli, referatacli, instytncjacb, w kto-rycli dziatat
tworca, materiatacli biograficznycli i korespondontacli. Na trose liasta
miat wptyw takžo stan opracowania zospotn. Podkreslic naležy, iž infor-
maeje są bardziej procyzyjno w przypadlm zospotow posiadającycli inwen-
tarzo arcliiwalnc. Imiona korespondentdw rozwiuzano gtdwnie w tycli
przypadkacli, kiedy materiaty byty zinwentaryzowano. Dziatalnosč
placowek PAN, ktorych celom jest prowadzc'iiio badaii podstawowycli z rož-
nych dziedzin wiedzy, wptywa na zrdžnicowanio organizaeji i doknmenta-
cji prac nankowycli. Element ton wywicra takžo istotny wptyw na zabie-
gi w zakresie prob njodnoliconia infonnaeji o togo typn zospotacli. Mato-
riaty arcliiwalno AAytworzone przoz placowki i administraejg PAN w wigkszos-
ci stanowią zespoty otwarto. W związkn z tym jako nazwg zospotn przy-
jgto ostatnią nazwg placowki. W przypadlm niektdrycli zospotow za-
mknigtycli za nazwg zospotn przyjgto nazwg, pod ktorą dana instytneja
fnnkcjonowata najdtnžgj. Jako zasadniczt' kryti'rinm wydzii'lenia zespo-
tn przyjgto fakt realizowania przoz instytncjg okroslongj fnnkcji, w tym
przypadlm najczgsciej badaii z okroslongj dzii'dziny wiedzy (rzadziej pet-
nienie fnnkcji administracyjnycli), potwiordzonycli odpowiodnim aktcin
X Wstiji*
prawnym. Wprzypadlui ztožonycli striditili* admim'straeyjmch, do j aki eli
naložal m.in. Sokrotariat Administracyjny, przocliodzących liezno io or­
gani zac j e wownętrzno, zdocydowano się na cliaraktorystykę akt posz-
czególnych komórek organizacyjnycli.
Hasta dotyczącc zcspolów pocliodzenia nrzqdowogo (džiūt I i II) za-
wiorają następnjąco dano: nazwa zospoln, krótka liistoria instytncji, clia-
raktorystyka zawartosci zospotn (w tym występnjąco \v nini rodzajo do-
kumontacji), daty kraricowo, objqtosc, pomoco ardiiwalno, sygnatnra.
Hasta dotycząco zospotów pocliodzonia prywatnogo zawiorają na-
stępująco dano: imię i nazwisko twórcy zospotn, daty žycia i Slitterei, dzio-
dzina dziatalnošci, podstawowo fnnkcje nankowo (nczolnio, z którymi dana
osoba byla związana, przynaložnosc do towarzystw), rzadzioj polityczno,
spoloczno itp., cliaraktorystyka matoriatów arciiiwalnych (w tym rodzajo
archiwaliów), sposób i data akcosji, sygnatnra, objętosc, pomoco arcliiwal-
ne. Dia togo typn archiwaliów przyjęto okroslonio „archiwnm osobisto”
w znaczonin matoiiatow wytworzonych i zgromadzonycli przoz tworcę zo-
spolu, oddającycli zasadniczo kiornnki wszystkicli fonu jogo dziatalnošci.
Dokonano przodmlai liasot z Pnzeinorili il a po zipolarli i zbiorach A rcliiinitm
PAN (wydania z 1978 r.) w następnjących przypadkach: 1) josli ilio byto do-
ptywu do z(‘spotn, 2) josli nio opracowano nowycli pomocy archiwalnych.
Konstrnkcja Przr inori urial mnviąznje do stmktnry organizacyjnoj Arehi-
Min i jogo zasobn. W ezęsei pierwszej zawarto intbrmacjo o zasobio Ar-
cliiwum przecliowywanym w Warszawio. Podziolono zostaty olio na trzy
rozdziaty odpowiadająco wsponmianym dziatom Arcliiwnm: I - Matoiiaty
towarzystw i innycli instytncji nankowydi, Il - Akta Polskioj Akadomii
Natile i joj placówok, III - Arcliiwa osobisto uczonycli polskicb i innycli
osób. W ezęsei drngiqj zawarto infbrmacjo dotycząco zasobn Oddziatu
Arcliiwnm PAN w Krakowie, w ezęsei trzeeiqj Oddziatu Arcliiwnm PAN
w Poznanin, w czwartoj Oddziatu Arcliiwnm PAN w Wodzistawin wg za-
prezentowanego wczesniqj podziatn rzoczowogo. Gonoralnio przyjęto alfa-
botyczny nktad liasot w ramacb poszczogólnycli grnp rzoczowycli.
Wiadomosci zawarto w Prze inorili il a dotyczą matoriatów znajdnjących
się w Arcliiwnm w dnin 81 grndnial998 r. Za informacjo dotycząco zasobn
Oddziatów APAN odpowiodzialno są Oddziaty.
Przerroriiirii zamykają indoksy: osobowy, nazw goograficznych i rzoczowy.
A lieja Ku lenivi
Zestawiknik PUBL1KACJI
PAN
O ArCHIWUM I JKGO ZASOB1E - WYBÓR
Chankowski S., Bibliografìa Archi mum PAN, „Biuletyn Aicliiwnm PAN”,
Nr 1:1959, s. 11-19.
Chankowski S., Relikty rappers milskie w zbiorach Archi mum PAN,
„Pr/ogltj-d Historyczny”, T. 52:1901, z. 4, s. 759-704.
Dymnicka-Woloszyiiska H., Z piermszych fat dziafal nasci Archi mum JAN,
„Biuletyn Archi wnm PAN”, Nr 21:1978, s. 7-87.
Dzinrzyiiska K., Spase izny oriental istóm m zbiorach Odd zia tu Archi mum
JAN m Krakomie, „Biuletyn Aicliiwnm PAN”, Nr 80:1995, s. 8-12.
Kolankowski Z., Archi mum JJolskiej Akademii Nauti 1954—1959, „Nanka
Polska”, R, 8:1900, Nr 1, s. 181-140.
Kolankowski Z., Archi mum JJoiskiej Akademii Nauti - c mirre minim dzia fa­
ina, „Nanka Polska” R, 20:1978, Nr 11-12, s. 91-97.
Kolankowski 7i., Archi mum PoUdiiej Aliademii Naukjrgo miejscr, zafre* i zbio-
nj, „Rocznik Bihlioteki Narodowej”, T. 8:1907, s. 421-451.
Kolankowski Z., Archi mum Polskiej Aliademii Nauti. Organizacja-zàda-
nia-pracr, m: Ksi('ga pamiqtkoma 150-tenia Archi mum (ìlómnrgo Aid
Damn yrh (red. A. Stebelski), Warszawa 1958, s. 225-287.
Kolankowski Z., Materiata hrraldyczno-grnralogicznr m zbiorach Archi mum
Polskiej Aliademii Nauk, w: Personae colligationes facta. Ksi(jga pa-
iniqtkoma z okazji 70 rocznicy urodzin prof. Nazim terza Ja sin-ski ego, To­
rnii 1991, s. 82-89.
Kolankowski Z., Organ izaeja i praca Archi mum Polskiej Akademii Nauk
(1955-1962), „Biuletyn Archi wnm PAN”, Nr 5:1902, s. 4-18.
Kolankowski Z., Puscizna historykóm m zbiorach Archi mum IAN,
„Kwartalnik Historyczny”, T. 05:1958, nr 1, s. 29-800.
Kolankowski Z., Die Sa in ml ting und Ordii ling non Nachlds.se n im Arch in der
polnischen Almdemie der Wissenschaften, „Archivinitteilnngen”,
1957, Nr 4, s. 121-128.
XII /jKSTAWIEXIE lTIiLIKAC.II 0 AliCHlVTM TAX I .1 EOO ZASOIHE - WYIiOK
Kolankowski Z., Tirentyfire Years oftlie Operat ion ofthe A rchi res ofthe Po­
listi Academi/ of Sciences, „The Rcview of tlie Polisli Academy of Scien­
ces”, 1978, Nr 3, s. 05-71.
Knlceka A., Spuscizny uczonych jatio materiat zrddtoiry do historii naul i,
„Analecta”, R. 4:1995, z. 1, s. 14(1-173.
Knlceka A., Zrddta do badan relacji Polslii z Europq Wscliodniq ir zbiorach
A rch iumni PAN iv Warszairie, „Pr/c^l^d Wscliodni”, T. 2 :1992/1993,
z. 4(8), s. 859-898.
Knlecka A., Zrddta do historii nandi scistych XIX/XX ir. ir A rchiumni Pot­
sJiiej AJiademii Nanh, „Kwartalnik Historii Nanki i Teclmiki”, R. 43:1998,
nr 1, s. 77-113.
Marciniak A., Spuscizny profesordir Wydzialu Holniczo-Lesueyo Uniicersyfe­
tu Poznaustiieyo i Wyzszej Szlioty ttolniczej ir Poznaniu ir A rchiumni
PotsJiiej Atiadeinii Nauli ir Poznaniu, ir: Monoy rufie histonyczne z dzie-
jdir aliadeinicJiich stndidir rolniczych i lesnych ir Wielliopotsce, Poznari
1970, s. 71-92.
Marciniak A., Trzydziestopi^ciolecie Oddziatu Poznansliieyo A rclii amni PAN,
„Binletyn Arclmvnm PAN”, Nr 34:1993, s. 5-8.
Przeirodniti po zespotach i zbiorach A rclii irum PAN, (red. Z. Kolankovvski),
Wroetaw 1905.
Przeirodniti po zespotach i zbiorach Archinmm PAN, (red. Z. Kolankowski),
Wroetaw 1978.
Wotoszynski R.W., Czterdziestolecie A rchiumni PAN, „Binletyn Arclriwmn
PAN”, Nr 35:1994, s. 8-21.
Wotoszynski R.W., Zadania i prace A rchiumni PotsJiiej Aliademii Nauli,
„Binletyn Arclmvnm PAN”, Nr 1:1959, s. 5-11.
W ykaz kryptonimów autorów Phze 11 odxika
A.Cli. - Anita Chodkowska
A.Iv. - Abeja Knleeka
A.M. - Anna Marciniak
A.W. - Andrzej Woltanowski
D.Z. Dorota Zamojska
-
H.D. - I3wa Dziurzyiiska
13.(1. - 13 wa (¡rzyinata
13. P. - I3wa Por^liska
13..Sz. - Hlzbieta Sztraj
13. \Y. - I3wa Wasiak
H.1X-W. - Hanna Dymnieka-NYotoszyiiska
H.K - Helena Filipowiez
H.O.-P. - Honorata Obuebowska-Pysiowa
H.S. - Hanna Szymezyk
H.Z. - Halina Znbala
J.A.I. - Лап Andrzej I»iiolski
Л.Н. - Л alian Bnitajski
J.L. - •Jaeek Latzke
Л.Ье. - Л oanna Lewandowska
Л.М. - .Józef Mizikowski
Л.Ма. - .larostaw Matysiak
Л.Р. - Лап Poradzisz
d.Sz. - Лап Szajbel
Л./. - Лoanna Zimiiiska
Л .7л\. - .ianina Zwoliiiska
J.Z. - .lanina Zimnvieka
К.]). - Kazimierz Ropierata
K.S. - Kazimierz Slaski
М.А. - Maria Adamezewska
М.Н. - Miehat Hoksa
М.1). - Maria Deloeli
M.F. - Miebal Ulis
M.U. - Marek Uaskowski
М.Р. - Marta Platek
M.S. - Marian Siemakowiez
М.\У. - Maria W'rzoskowa
O.S. - Olimpia Staroii
1*1). - Pawel Dembiiiski
Р.М. - Piotr Milezanowski
р.р. - Pawel Porwol
11.1). - llonian Diibrowski
н.м. - Hita Majkowska
H.NY. - Hoza Wojeieebowska
11 ЛУЛУ. - Hyszard \Y. Woloszyiiski
S.Cli. - Stanislaw Chankowski
T.F. - Toniasz Filip
W.K. - Witold Kaezmarek
Z.H. - Zoi'ia Honarowska
Z.K. - Zygmnnt Kolankowski
Z.\y. - Zofia Ward^ska