przeszłość i przyszłość placu trzech krzyży PDF
Preview przeszłość i przyszłość placu trzech krzyży
Paweł Dunin-Wąsowicz, Jacek Fedorowicz, prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska, Jerzy S. Majewski, Grzegorz Mika, Magdalena Stopa, Jarosław Zieliński nr 4 (2299) kwiecień 2017 cena 9,45 zł (w tym 8% VAT) przeszłość i przyszłość placu trzech krzyży Modlitwa tymona terleckiego na gruzach getta sady żoliborskie w literaturze Warszawskie ślady rosyjskiego terrorysty historia nieznana teatru Fenomen Warszawskie kamienice na akwarelach Kościół św. AleKsAndrA nA KolorowAnej fotogrAfii z oK. 1900 r. wyKonAnej w Atelier rembrAndt (frAgment) w numerze: 8 4 Kronika miesiąca 7 Co nam budują PLAC TRZECH KRZYŻY 8 Ethos placu – Ewa Kielak Ciemniewska 10 Od rozdroża Złotych Krzyży... – Jerzy S. Majewski 18 Jak się zmieniał plac Trzech Krzyży – z albumu pradziadka udostępnił Jarosław Zieliński 24 Spacer ze wspomnieniami – 90-letni Tadeusz Zieliński 38 zaprasza na spacer śladami wspomnień ze swojej młodości ZAPISANE W PAMIĘCI 30 „Modlitwa samotnego chrześcijanina” Tymona Terleckiego – prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska o relacji z Zagłady opublikowanej w Londynie w 1943 r. 36 Połączyła ich historia – Tomasz Miedziński ARCHITEKTURA 44 38 Mała stabilizacja – Grzegorza Miki ciąg dalszy historii powojennych osiedli mieszkaniowych SPOD PIÓRA WYRWANE 41 Sady literackie – Paweł Dunin-Wąsowicz HISTORIA 44 Albański łącznik – Magdalena Stopa 49 Warszawskie ścieżki rosyjskiego terrorysty – Dmitrij W. Mitiurin, Aleksandr R. Sokołow KULTURA 53 Historie zamknięte w obrazach z Muranowa 49 54 Notatnik warszawski 58 Moja żydowska Warszawa – dwugłos Jarosława Górskiego i Pawła Dunina-Wąsowicza o nowo wydanej antologii 61 Stolica czyta 64 Śladami znanych filmów, czyli przewodnik Mazowsze na filmowo 66 Prosto z Ameryki – Jerzy S. Majewski w nowym cyklu Historia nieznana o niezwykłym teatrze Fenomen 68 Refleksje nadwiślańskie Jacka Fedorowicza 69 Z notatnika miastoluba Marii Terleckiej 70 Bohaterskim mężom na pocieszenie Przemysława Śmiecha 72 Sowa kolejowa, łazienkowa – zwierzę w mieście Arkadiusza Szarańca 74 Apartamenty w inspektach – Warszawa na starej fotografii Jarosława Zielińskiego Elektroniczna wersja STOLICY: www.egazety.pl, www.warszawa-stolica.pl Partnerzy: Narodowe Archiwum Cyfrowe, www.nac.gov.pl, fotopolska.eu Poprzednie nu me ry War szaw skie go Ma ga zy nu Ilu stro wa ne go STO LI CA moż na na być m.in. w Domu Spotkań z Historią przy ul. Karowej 20, w księgarni im. Bolesława Prusa przy Krakowskim Przedmieściu 7 i Księgarni Naukowej przy al. „Solidarności” 83/89 Adres Redakcji: Stale współpracują: Grzegorz Buczek, Elżbieta Ciborska, Anna Cymer, Promocja: Paweł Ciemniewski, [email protected] ul. Wersalska 7 lok. 1, Rafał Dajbor, Adam Karol Drozdowski, Jacek Fedorowicz, Jarosław Górski, Skład i łamanie: Magdalena Hajnosz 03-955 Warszawa prof. Kwiryna Handke, Tatiana Hardej, Andrzej Kałuszko, Michał Krasucki, Teksty do druku przyjmujemy tylko w formie elektronicznej. tel. 22 741-01-30, tel./faks 22 619-01-44 prof. Anna Kuligowska--Korzeniewska, Jan Tomasz Lipski, Jerzy S. Majewski, © Copyright STOLICA / Wszelkie prawa zastrzeżone; wykorzystywanie Wydawca: EKBIN Tomasz Markiewicz, Ryszard Mączewski, Marcin Mierzejewski, Krzysztof tekstów, ich fragmentów i zdjęć, zarówno w druku, jak i w Internecie [email protected] Mordyński, Jacek Olecki, Bogumił Paszkiewicz, Sebastian Pawlina, Norbert – bez zgody redakcji jest niedozwolone. Piwowarczyk, Mateusz Rodak, Ewa Solińska, Paweł Stala, Arkadiusz Szaraniec, ISSN 0039-1689 Redaktor naczelna: Ewa Kielak Ciemniewska Przemysław Śmiech, Jan Śpiewak, Tadeusz Wł. Świątek, Maria Terlecka www.warszawa-stolica.pl Zastępca redaktor naczelnej: Jarosław Zieliński Zdjęcia: Magdalena Hajnosz, Andrzej Kałuszko, Zamówienia na prenumeratę „Stolicy” w wersji papierowej i elektronicznej Sekretarz redakcji: Katarzyna Komar-Michalczyk Norbert Piwowarczyk, Jacek Sielski, – realizowaną przez RUCH SA – można składać bezpośrednio na stronie [email protected] Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, NAC, Fotopolska, www.prenumerata.ruch.com.pl [email protected] Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, archiwum STOLICY Dotacje a Prezydenci 12 największych polskich c ą miast zrzeszonych w Unii Metropolii dla instytucji i Polskich zaapelowali do władz RP o za- s e niechanie chaotycznego wprowadzania kultury mi zmian ustrojowych w samorządzie tery- torialnym w tzw. trybie poselskim. Pre- a zydenci postulują, aby projekty zmian k były przedstawiane zgodnie z ustawo- Biblioteka na Koszykowej i Mu- i n wą procedurą Komisji Wspólnej Rządu zeum Niepodległości otrzyma- o i Samorządu Terytorialnego. ją ponad 42,3 mln zł dofinansowa- r K W Legionowie 26 marca odbyło się nia na remonty i rewitalizację. Jedna pierwsze referendum w sprawie pro- z najstarszych bibliotek publicznych jektu ustawy o powiększeniu teryto- w Polsce i ulubiona biblioteka war- rniiaclznąycmyc Wh oaprsozwawieyd. zAiażł o9 4si,ę2 7p%rz euccizweksto- sdzearwniiazkoówwan jeas tju rżo zobdu dlaotw –y tweraanza ci zmekoa- Niepodległości przyłączeniu gminy do tzw. wielkiej ją drugi etap rozbudowy. Inwestycja m Warszawy, a tylko 5,73% było za pro- przyczyni się m.in. do poprawy wa- Muzeu Dawny pałac Przebendowskich/Radziwiłłów, jektem ustawy. W głosowaniu wzięło runków przechowywania zbiorów – dziś siedziba Muzeum Niepodległości udział ponad 46% mieszkańców, a więc w magazynach placówki znajduje się o 16% więcej niż wymagane prawem ok. 1,5 mln woluminów, najstarsze Obie inwestycje zostaną sfinanso- minimum frekwencyjne, aby referen- pochodzą z przełomu XIII i XIV w. wane w ramach VIII osi prioryteto- dum było wiążące. Nowa aranżacja wnętrz i zakup wy- wej Ochrona dziedzictwa kulturowe- Warszawa zawarła z 39 gminami poro- posażenia, m.in. zestawów konfe- go i rozwój zasobów kultury Programu zumienie o współpracy metropolitalnej rencyjnych, ekranów i foteli, ułatwi Operacyjnego Infrastruktura i Środo- w zakresie kwestii związanych z rozwo- prowadzenie działalności edukacyj- wisko 2014-2020 oraz z budżetu Ma- 4 jem gospodarczym i społecznym, m.in. nej placówki. zowsza. Dofinansowanie z VIII osi inwestycji w parkingi P+R, trasy rowe- Siedziba Muzeum Niepodległości, POIiŚ otrzymają ponadto: Zamek rowe i wspólną promocję firm. W ra- czyli dawny pałac Przebendowskich/ Królewski w Warszawie (na odtwo- mach transportu metropolitalnego od Radziwiłłów, nie był natomiast re- rzenie Ogrodów Dolnych), Miasto 2007 r. funkcjonuje Wspólny bilet. montowany od lat. Teraz przygoto- Stołeczne Warszawa (na drugi etap Będą zmiany w stołecznej taryfie wywany jest jego gruntowny remont wystawy głównej Muzeum Warsza- przewozowej – niższe ceny biletów z przystosowaniem do potrzeb osób wy i prowadzenie działalności kul- długookresowych dla 1. i 2. strefy z niepełnosprawnościami. Piwnice turalnej w siedzibie przy Rynku Sta- oraz nowe rodzaje biletów: jednorazo- obiektu zostaną osuszone i odgrzybio- rego Miasta), Muzeum Pałacu Króla we przesiadkowe grupowe ulgowe dla ne – powstanie w nich sala konferen- Jana III w Wilanowie (m.in. na pra- maksymalnie 10 osób oraz tzw. konfe- cyjna. Konserwacja obejmie też prace ce konserwatorskie, dokumentacyjne rencyjne: dla uczestników konferencji przy elewacji i iglicach dekoracyjnych. i zabezpieczające w galeriach ogrodo- w określonym terminie. Powrócą tak- Zaplanowano także iluminację bu- wych i w pałacu), Muzeum Łazienki że bilety trzydniowe. dynku. Oferta ekspozycyjna będzie Królewskie (na konserwację i remont Ministerstwo Kultury uchyliło wpisa- rozszerzona o dwie nowe wystaw: Kre- Białego Domku, Wodozbioru oraz nie do rejestru zabytków pawilonu han- sy i bezkresy w zbiorach Muzeum Nie- ogrodu w ich otoczeniu), Muzeum dlowego Emilia. Trwa rozbiórka obiek- podległości oraz Historia pałacu Prze- Narodowe w Warszawie (na rearan- tu. Na mocy porozumienia z Miastem bendowskich/Radziwiłłów. W ramach żację stałej ekspozycji Galerii Sztu- inwestor zachowa niektóre elemen- rewitalizacji zaplanowano również ki Starożytnej MNW), Biblioteka ty budynku – zostaną one użyte przy aranżację przestrzeni wokół muzeum. Narodowa (na modernizację czytel- odbudowie Emilii w nowej lokalizacji, Pałac wzniesiony został ok. 1730 r. we- ni i przestrzeni publicznych), Aka- między PKiN a Świętokrzyską. dług projektu Jana Zygmunta Deybla. demia Sztuk Pięknych (na mobilne Przy Szpitalu Bielańskim powstanie W 1912 r. kupił go Janusz Franciszek laboratorium dla ochrony, konser- nowy pawilon z m.in. nowoczesnym Radziwiłł. Obiekt został zniszczony wacji i zabezpieczenia dzieł sztuki blokiem operacyjnym i salą poopera- podczas Powstania Warszawskiego. i obiektów zabytkowych w architek- cyjną, oddziałem intensywnej terapii Odbudowano go w 1947 r. i ulokowa- turze), Uniwersytet Muzyczny Fryde- oraz oddziałem psychiatrii. Pomiesz- no w nim Centralne Muzeum im. Le- ryka Chopina (na modernizację i no- czenia w starym budynku zostaną nina. Od 1990 r. w gmachu mieści się wą aranżację trzech kameralnych sal zmodernizowane. Muzeum Niepodległości. widowiskowych). nr 4/2017 K U zbiegu ulicy Stefana Batorego i alei r Niepodległości otworzono skwer Wa- o syla Stusa – wybitnego ukraińskiego n poety drugiej połowy XX w., przed- i k stawiciela inteligencji, która stworzyła a ruch na rzecz odrodzenia języka i kul- m tury Ukrainy. i Będzie remont Bartyckiej – z wy- e mianą nawierzchni, wzmocnieniem s i podbudowy i usprawnieniem odwod- ą c nienia. Modernizacja poprawi bezpie- a czeństwo jazdy do czasu kompleksowej przebudowy ulicy, możliwej po wybu- dowaniu tzw. Czerniakowskiej bis. Rada m.st. Warszawy przyjęła Pro- gram opieki nad zwierzętami bezdom- nymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Warszawy w 2017 r., w ramach którego przewidziano m.in. Literacka nictwo Bajka). W kategorii Edycja war- czipowanie, sterylizację i kastrację zwie- szawska: Dorożkarstwo warszawskie rząt, opiekę nad kotami wolno żyjącymi Warszawa w XIX wieku Łukasza Lubryczyńskiego oraz poszukiwanie właścicieli dla bez- i Karoliny W. Gańko (Wydawnictwo domnych czworonogów. Jubileuszowa, 10. edycja reaktywo- Uniwersytetu Kardynała Stefana Wy- W pawilonie na bulwarach wiślanych wanej Warszawskiej Nagrody Li- szyńskiego), opisywane przez nas War- zainaugurowało swą działalność – wy- terackiej jest edycją rekordową – do szawskie sezony teatralne 1944-1949 stawą Syrena herbem twym zwodnicza – 5 konkursu zgłoszono łącznie 449 tytu- Tomasza Mościckiego (Fundacja Hi- Muzeum nad Wisłą – filia Muzeum łów w czterech kategoriach. Książek storia i Kultura) oraz Sanator. Kariera Sztuki Nowoczesnej. Docelowa siedziba o tematyce warszawskiej było w tym Stefana Starzyńskiego Grzegorza Piąt- MSN ma powstać na placu Defilad. gronie aż 40. Spośród wszystkich na- ka (Wydawnictwo W.A.B.). War- Zakończyły się prace przy północnej desłanych jury nominowało 12 do na- szawska Nagroda Literacka wyróżnia części kładki pieszo-rowerowej na mo- gród. W kategorii Proza są to: Inna od się na tle podobnych konkursów naci- ście Łazienkowskim. Rozpoczęto też siebie Brygidy Helbig (Wydawnictwo skiem na lokalny charakter i budowa- roboty po stronie południowej. Plano- W.A.B.), Galicyanie Stanisława nie tożsamości stolicy poprzez dzieła wane zamknięcie prac – w lipcu. Cze- Aleksandra Nowaka (Wydawnictwo literackie, których Warszawa jest bo- kamy niecierpliwie! W.A.B.) i Bieżeństwo 1915. Zapo- haterem. Warto przy tym pamiętać, Ruszyła trzecia edycja akcji Adoptuj mniani uchodźcy Anety Prymaki- że jubileusz 10. edycji jest umowny – warszawiaka, której celem jest promo- -Oniszk (Wydawnictwo Czarne). wyróżnienie przyznawano już w latach cja adopcji czworonogów ze schroni- W kategorii Poezja: Skok w dal Jerze- 1926-1938 (wśród laureatów znaleźli ska Na Paluchu. Psy spacerować bę- go Kronholda (Wydawnictwo Lite- się wówczas m.in. Leopold Staff, Ta- dą z opiekunami w różnych miejscach rackie), Raptularz Adriana Sinkow- deusz Boy-Żeleński, Maria Kuncewi- Warszawy, m.in. na Polu Mokotow- skiego (Biblioteka „Toposu”) oraz czowa czy Wacław Berent); również skim i w parku Skaryszewskim, gdzie Ściszone nagle życie Dariusza Suski po wojnie kilkakrotnie przyznawano będzie można bliżej je poznać. W ra- (Wydawnictwo Znak). W kategorii warszawskie nagrody literackie. Tego- mach dwóch poprzednich edycji domy Literatura dziecięca – tekst i ilustra- roczne jury pod przewodnictwem po- znalazło ponad 200 psów. cje: Ala ma kota. A Ali? Jolanty No- ety i krytyka Janusza Drzewuckiego, Jeszcze przed wakacjami będziemy waczyk oraz Darii Solak (Wydawnic- w którym zasiada m.in. nagrodzona chodzić po nowym fragmencie nad- two Dwie Siostry), Bajka o tym, jak w edycji wcześniejszej tytułem War- wiślańskich bulwarów. Prace na od- błędny rycerz nie uratował królewny, szawskiego Twórcy Joanna Kulmowa, cinku od mostu Świętokrzyskiego do a smok przeszedł na wegetarianizm ogłosi zwycięzców podczas gali w te- ulicy Karowej mają zostać zamknię- Łukasza Olszackiego oraz Joli Richter- atrze Studio 27 kwietnia. Pula nagród te przed końcem kwietnia, a frag- -Magnuszewskiej (Papilon) i Klątwa w konkursie wynosi 200 tys. zł, z czego ment od Karowej do mostu Śląsko- dziewiątych urodzin Marcina Szczy- połowa przeznaczona jest dla kolejne- -Dąbrowskiego powinien być ukoń- gielskiego i Magdy Wosik (Wydaw- go Warszawskiego Twórcy. czony do 30 czerwca. nr 4/2017 Fotopolska Hybryda zCedet wa 1955 r. m(po lewej); nia waizualizacsji (po tpraw ej) zjest podaobny z zbewnątrz,y ale to jutż nike będzieu ten sam obiekt westora Materiały in Jerzy S. Majewski Firma deweloperska Immobel pochwaliła się nagrodą, którą jak przed przebudową. Jest to jednak całkiem nowy obiekt. z architektami pracowni A2RC i Jasper-Eyers otrzymała Dawny Metalexport nie był jednak realizacją wyjątkową. Ta- na targach nieruchomości w Cannes za najlepszą rewitaliza- ką był Cedet – jedno z największych osiągnięć polskiej myśli cję roku. Ten sam deweloper zburzył i wznosi na nowo gmach architektonicznej z czasów PRL. Stanowił też najwybitniejszy Cedetu w Warszawie. Nie jest to renowacja, lecz barbarzyńskie przykład powojennego funkcjonalizmu w Polsce. Miał uczy- zniszczenie zabytku i realizacja w jego miejscu nowego obiektu. telniony żelbetowy szkielet konstrukcyjny, szklane elewacje Nagroda w konkursie MIPIM Awards 2017 dotyczy rewitali- o horyzontalnych podziałach, odsłaniające nocą wnętrze bu- zacji kompleksu Chambon w Brukseli, jednak deweloper przy dynku. Lekkości dodawały mu zaokrąglone przeszklone na- 6 okazji rozesłał listy po warszawskich redakcjach, przypomina- rożniki, delikatnie wygięte ku górze daszki i wyniesione na jąc inną swoją inwestycję: „modernizację” dawnego Centralne- słupach, częściowo niezabudowane przyziemie. go Domu Towarowego (Smyka) w Warszawie: „Nagroda […] Firma deweloperska Immobel zamierza teraz odtworzyć jednogłośnie potwierdza naszą wiedzę i doświadczenie w za- bryłę Cedetu w formie z początku lat 50. (zmienioną w cza- kresie rewitalizacji charakterystycznych i złożonych budyn- sie odbudowy po pożarze w 1975). Będzie to jednak tylko ków”, komentuje Rudi op ‘t Roodt, dyrektor techniczny Im- wydmuszka. Na architekturze zewnętrznej dawnego Domu mobel, i dodaje: „Chambon był dla nas wyzwaniem, ale efekt, Towarowego kończy się odtwarzanie budynku. Tak zwana który osiągnęliśmy, spełnia wymagania miasta oraz jego miesz- modernizacja skutecznie niszczy to, co świadczyło o wyjąt- kańców. Z tym samym zapałem i dyscypliną pracujemy nad kowości gmachu. Po pierwsze nie będzie to już dom towaro- warszawskim projektem Cedet – korzystając ze zdobytej wie- wy z otwartymi kondygnacjami handlowymi, połączonymi dzy i wdrażając nasze najlepsze rozwiązania, by stworzyć obiekt ze sobą schodami ruchomymi, lecz biurowiec z częścią han- najwyższej jakości”. W informacji rozesłanej przez dewelopera dlową w przyziemu. Po drugie wnętrze ulegnie całkowitemu czytamy jeszcze, że „warszawski Cedet to unikatowy projekt przekomponowaniu. Pojawi się w nim np. wielokondygnacyj- odrestaurowania i rozbudowy zabytkowego budynku zlokali- ne atrium, które drastycznie zmieni kształt przestrzenny wnę- zowanego przy ul. Kruczej 50 – modernistycznej perły polskiej trza. Tymczasem istotą Cedetu było takie rozwiązanie przyzie- architektury powojennej”. mia, które realizowało zasadę płynnego przejścia przez gmach. Piękne słowa, tylko mają się nijak do rzeczywistości. Fakty W nowym obiekcie podcienia zostaną częściowo zabudowane, są takie, że zabytek przestał istnieć. Został niemal całkowi- całkowicie wypaczając pierwotny zamysł architektów. Wresz- cie rozebrany – pozostawiono jedynie niewielkie fragmenty cie rozebrany został charakterystyczny biurowiec przylegający konstrukcji. Oczywiście takie „renowacje” się zdarzają. Zgo- do Cedetu od strony Kruczej. Jego elewacje nosiły w sobie wy- dę na rozbiórkę wydały odpowiednie władze konserwatorskie raz poszukiwań artystycznych końca lat 40., a całość wieńczył w osobie byłego stołecznego konserwatora zabytków Piotra wywinięty ku górze daszek. Dziś w tym miejscu wyrasta nowe Brabandera, a projektanci mogą wskazywać na niejeden przy- skrzydło biurowca. kład zburzenia zabytku i zbudowania go na nowo. Dotyczy to Być może ukończony Cedet otrzyma na targach nierucho- też obiektów wzniesionych w latach 50. XX w., by wspomnieć mości wiele nagród. Z całą jednak pewnością nie jest to jed- gmach Metalexportu w widłach Kruczej i Mokotowskiej. nak rewaloryzacja – lecz rozbiórka za zgodą władz konserwa- W trakcie przebudowy rozebrano go, pozostawiając fragment torskich absolutnie unikatowego zabytku architektury XX w. żelbetowej ramy konstrukcyjnej elewacji, a potem z zewnątrz i budowa w jego miejscu o wiele mniej wartościowej architek- odbudowano. Dziś fasada prezentuje się niemal identycznie tonicznej hybrydy. nr 4/2017 Co nam budują Jeszcze jeden Holiday Inn Nowy Holiday Inn powstaje w Warszawie. Będzie ósmym hotelem w Polsce należącym do InterContinental Hotels Group (IHG). IHG to globalna firma posiadająca szerokie portfolio marek hotelowych, takich jak: InterContinental Hotels & Resorts, Kimpton Hotels & Re- staurants, HUALUXE Hotels and Resorts, Crowne Plaza Hotels & Re- sorts, Hotel Indigo, EVEN Hotels, Holiday Inn Hotels & Resorts, Ho- liday Inn Express, Staybridge Suites oraz Candlewood Suites. W ramach firmy funkcjonuje obecnie ponad 5 tys. hoteli oferujących łącznie niemal 750 tys. pokoi w około 100 krajach. Działają w ramach franczyzy, leasingu, umów o zarządzanie lub są własnością grupy. W Europie istnieje 291 hoteli Holiday Inn. Firma na nowy hotel w Warszawie wybrała tereny Dworca Zachodniego, w pobliżu biurowców przy Alejach Jerozolimskich i w bez- pośrednim sąsiedztwie dworca autobusowego. Hotel zaoferuje gościom 217 pokoi urządzonych zgodnie z wytycznymi marki Holiday Inn. Part- westora nPearrakm, kit iónrwy ewstyybcujid zoowstaałł py ofibrlmisky:i eV bHiuMrow Hceo tperlz My Aanleajagcehm Jeenrto ozoralizm Cskapicihta.l Materiały in Osiedle Forma Na Pradze-Południe przy ul. Motorowej 4 budowane są nowe bloki mieszkaniowe pod nazwą: osiedle Forma. Docelowo zaplanowano tu 281 lokali w siedmiu obiektach o zróżnicowanej wysokości: od niewielkich 4-piętrowych po 17-piętrową domi- nantę, która zrealizowana będzie w kolejnym etapie na rogu ulic Motorowej i Ostrobramskiej. W pierwszym etapie powstanie łącz- 7 nie 89 lokali o powierzchniach od 38 do 97 m2 w dwóch kameral- nych budynkach – 4-piętrowym i 8-piętrowym. Mieszkania będą miały przeszklone loggie, tarasy, balkony lub przynależne do miesz- kań na parterze ogródki w cenie mieszkania. Deweloper – Dom Development – zapowiada pieczołowite zaprojektowanie przestrze- ni wspólnych: zaplanowano tereny zielone przy zachowaniu osi Materiały inwestora wpawklaiatdncuoeyak zlzonaowbysmatyawcn ht dir,ee l apnp oddlawozcims e–tca iwzn, aa idpe f reorasrzismgeznźaybji ąemac. yOwa łd edkoj as uwzrltcinachęłyictt iOreezk asktt uoorornsyibie crodzadlymapn.oskkwii,e iafj odznraetćaa blnięzndoaą-, Najlepszy na świecie Wt rakcie uroczystej gali, która odbyła się 16 marca podczas targów nieruchomości w Cannes, Paul Gheysens, założy- ciel Ghelamco Group, odebrał główną nagrodę MIPIM Awards 2017 – najbardziej prestiżowego konkursu w branży nieruchomo- ści na świecie – w kategorii najlepszej inwestycji biurowej (Best Office & Business Development). Warszawski biurowiec Warsaw Spire wygrał z 250 projektami z 44 krajów, pokonując budynki m.in. w Londynie i Rzymie. Mierzący 220 m wysokości i obejmu- jący 109 000 m2 powierzchni biurowej kompleks jest największym i najwyższym obiektem biurowym w Polsce. Integralną częścią Warsaw Spire jest plac Europejski – przestrzeń miejska, która po- wstała u stóp wieżowca, w poprzemysłowym kwartale ulic: Grzy- bsioedwzsikbięe jw, Tyobwraałryo mweięj,d Łzuycnkaireoj di oWwreo finriemj.y W i ianrssatywt uScpjier,e t naka isew jaokją: westora ASedrevcicceos P, Coleanntdru, Bme nUenfiitj nSyycshte Pmrso, jBekiltfiónwg Terr,a BnNspPo rPtaorwibyacsh S, eCcoumritpieas- Materiały in re King, Daftcode, Eleven Sports Network, Frontex. nr 4/2017 Plac Trzech Krzyży Nowa odsłona wschodniej pierzei placu Trzech Krzyży Ethos placu Warszawskie place, które zamieniono w parkingi, od lat czekają na nowe zagospodarowanie. plac trzech krzyży ma duże szanse na szybkie zmiany, wspiera je koalicja na rzecz jego rewitalizacji Dobiegają końca prace nad przebudową i unowocze- informacją zapewne jest również to, że parking podziemny 8 śnieniem gmachu dawnej siedziby ING na placu poza godzinami pracy i w weekendy będzie otwarty dla miesz- Trzech Krzyży. Był to jeden z pierwszych nowocze- kańców miasta. snych biurowców w Warszawie, wybudowany w latach 90. Koncepcję architektoniczną przebudowy przygotowało według projektu zespołu: Hans van Beek, Marek Świerczyń- konsorcjum pracowni Maas Projekt i Chapman Taylor. Inwe- ski i Dorte Kristensen. Powstał na potrzeby jednego banku, storem i właścicielem budynku jest spółka Kulczyk Silverstein a teraz ma być miejscem pracy ludzi z różnych korporacji, Properties. Jest ona w gronie firm i organizacji, które dążą do dlatego znacznym przebudowom uległy wnętrza – antresole jak najszybszego odnowienia placu Trzech Krzyży. Do Koali- i przestronne powierzchnie wspólne zastąpił układ bardziej cji na Rzecz Rewitalizacji Placu Trzech Krzyży weszli m.in. zwarty i zamknięty. Obiekt został też mocno zmodernizo- architekt Andrzej M. Chołdzyński, Instytut Głuchoniemych wany i dostosowany do wysokich wymogów budownictwa im. Jakuba Falkowskiego, Giełda Papierów Wartościowych ekologicznego, co potwierdziło przyznanie gmachowi cer- w Warszawie SA, Fundacja Bęc Zmiana Bogny Świątkow- tyfikatu BREEAM Excellent. Z zewnątrz budynek, który skiej, GLL Real Estate Partners, MS Towarzystwo Funduszy teraz nosi nazwę Ethos, prezentuje się inaczej – już nie ma Inwestycyjnych SA, Platan Group, Ośrodek Rozwoju Edu- podcieni pod arkadami, wysokie na osiem metrów witryny kacji, Teatr IMKA. Do porozumienia doszło trzy lata temu sklepów, nawiązujące do tradycji najlepszych warszawskich – wtedy o koalicji było głośno. Powstawały nawet pierwsze kamienic dochodowych, otwarte na plac Trzech Krzyży, za- propozycje, jak zmodernizować plac, by oddać go pieszym praszają przechodniów do środka. Powierzchnia handlowa przy maksymalnym ograniczeniu ruchu samochodowego. została powiększona aż do 5 tys. m2 i oferowana jest mar- Sprawa może znacznie przyspieszyć dzięki zainteresowaniu kom z wyższej półki i luksusowym, również tym nieobec- wiceprezydent Renaty Kaznowskiej i architekt miasta Marle- nym jeszcze w Polsce. ny Happach. Obie stosunkowo niedawno dołączyły do władz Wejścia do kompleksu Ethos są dwa – od Książęcej, naprze- miasta i deklarują ewolucję w przestrzeni publicznej, nada- ciwko budynku Giełdy Papierów Wartościowych, i od placu, nie nowych wartości i walorów warszawskim placom – plac od strony Instytutu Głuchoniemych. Od tyłu, tzn. od strony Trzech Krzyży ma więc szansę na modernizację. skarpy, dobudowano pięciokondygnacyjne skrzydło, między Ratusz zapowiada wypracowanie nowej formuły plano- starą a nową częścią powstały dwa przekryte szklanym da- wania przyszłego placu. Będą to prawdopodobnie warsztaty chem prostokątne dziedzińce, które przemienią się w patio dla architektoniczne poprzedzone wielokierunkowymi badania- restauracji, kawiarni i butików. Na piątym piętrze dostępny mi – społecznymi, komunikacyjnymi, urbanistycznymi – nad będzie kilkusetmetrowy taras z widokiem na skarpę w kierun- potencjałem placu. Powinny się też odbyć szerokie konsultacje ku Wisły i Stadionu Narodowego. Dla warszawiaków istotną społeczne. Prace nad nowym kształtem placu muszą brać pod nr 4/2017 Hyc Dariusz Dzisiejszy plac służy głównie samochodom, w przyszłości powinien być pełen ludzi Google Earth, opracowanie: anmZraayt pepmreoiw acmmennienit: rtą Aeuć m wlwejs arzzenmysaszitjc dkUiueiejj aef auz ssdinpęoke wwkcajtsiyżk kn ipumao ldtjia oliwa wJ ewiyąraoc srhzisęo zp plailwomacdisuackk,z iówamws kik .ś otNwónriisąeeutg mylotna osciażaj--i. we, źródło: swpyobłercazćn nyacjhb,a ar dz zrióeżj noypcthy mwaarlniayn. tPóoww prrózceib tueżd oz wpeyw trnzoebścai bą ękdwzeie- materiały praso stia– z aMpoawrziya dmani esigęo p plaarck pinragwu dpzoidwziiee mwnieelgkoo mpoiedj spklia,c eelmeg.anc- Wizualizacje: kdilo, łwącyzcąhc, yta fkuin skaclojęn teaukr oppoetjrszkeibejn sytcohli cwy . WPlaarcs Tzarwzeiceh u Klicr zhyażny-, ze względu na uwarunkowania nie tylko historyczne, ale też 9 uwagę znaczenie tego miejsca dla Warszawy, warszawiaków urbanistyczno-funkcjonalne, jest potencjalnie jedną z naja- oraz okolicznych mieszkańców i użytkowników. Powinny trakcyjniejszych przestrzeni publicznych w stolicy. Wszy- też uwzględniać jego położenie i otoczenie, które wyznacza- scy powinniśmy zadbać, żeby wykorzystać ten potencjał jak ją współczesną rolę i znaczenie przestrzeni. Niebagatelny jest najlepiej. Wiele się mówi o destrukcyjnym wpływie centrów też aspekt historyczny miejsca. Stanowiąc fragment Traktu handlowych na przestrzeń publiczną miast. Teraz mamy Królewskiego, plac skupia w sobie różne współczesne funkcje. szansę stworzenia jednej z najlepszych przestrzeni publicz- Znaczenie biznesowe przestrzeni jest wspomagane przez jej nych w Warszawie, gdzie będzie kwitł handel, życie uliczne otoczenie – ulice Mokotowską, Żurawią, Książęcą czy Mysią; w kawiarniach, w której będzie miło pobyć. Wykorzystajmy nieopodal znajduje się siedziba Giełdy Papierów Wartościo- tę szansę jak najlepiej! – mówi prezes zarządu Kulczyk Silver- wych, PAP, lada dzień nastąpi otwarcie kompleksu biurowo- stein Properties Maciej Zajdel. handlowego Ethos, z którego okien widać stojący po przeciw- Plac Trzech Krzyży zasługuje na to, aby przywrócić go war- nej stronie olbrzymi gmach ministerialny, na placu znajdują się szawiakom; o jego historycznym znaczeniu i współczesnym też siedziby i biura wielu banków, większych i mniejszych pol- obliczu piszemy na następnych stronach. skich i międzynarodowych firm, m.in. zasłużonego dla stolicy Ewa Kielak Ciemniewska Warszawskiego Przedsiębiorstwa Geodezyjnego, jest też hotel Jak przebudować plac, aby stał się bardziej przyjazny dla warszawiaków: Sheraton, który zapowiada gruntowną modernizację swoich poniżej jedna z wielu propozycji zabudowań, są ambasady. Usytuowanie placu na szlaku kultury wyznacza pobliskie Muzeum Narodowe, Teatr IMKA, galerie sztuki, antykwaria- ty. Przyciągają też lokale kawiarniane i restauracyjne, jak rów- nież eleganckie i drogie salony handlowe czy butiki. Funkcje społeczne placu określają mieszkańcy starych kamienic i eks- kluzywnych apartamentów przy Książęcej, a także Instytut Głuchoniemych i szkoły. Nie zapominajmy też, że plac znajdu- je się na drodze między pałacem prezydenckim a Belwederem, co nadaje mu specjalną reprezentacyjną rangę komunikacyjną. Dla zmotoryzowanych warszawiaków i tych jeżdżących auto- busami jest koniecznym łącznikiem między dwiema ważnymi nr 4/2017 Plac Trzech Krzyży Od rozdroża Złotych Krzyży... Jerzy S. Majewski Na zabudowę wschodniej pierzei plac trzech krzyży czekał po wojnie aż do końca lat 90. XX w. o mało co nie miałby jej wcale. W latach 50. urbaniści chcieli odsłonić widok z placu na skarpę, a przez kilka kolejnych dekad wracano do pomysłu budowy tu wjazdu na estakadę 10 Fotopolska Kościół św. Aleksandra na placu Trzech Krzyży, 1897 r. Na szczęście tak się nie stało i plac ponownie jest dwie barokowe kolumny z pozłacanymi krzyżami, wznie- placem. Wciąż jednak wymaga stworzenia na no- sione w 1731 r., a zaprojektowane przez architekta Joachima wo posadzek i umeblowania. W ostatnich latach Daniela Jaucha na zlecenie króla Augusta II i rozpoczyna- było to przedmiotem konkursów urbanistycznych. Poniżej jące ongiś drogę krzyżową. Trzeci krzyż znajduje się w dło- przypominamy w skrócie historię kształtowania się zabudo- niach św. Jana Nepomucena – rzeźbę postawiono w 1752 r. wy wokół jednej z najważniejszych przestrzeni publicznych ku upamiętnieniu brukowania warszawskich ulic. Czwarty w stolicy. góruje nad kopułą kościoła św. Aleksandra. Sascy architekci króla Augusta, wytyczając obecne Aleje Ujazdowskie z dro- Barokowe trivium gą krzyżową, zdaniem niektórych badaczy inspirowali się Niegdyś nosił nazwę rozdroża Złotych Krzyży. Później układem przestrzennym piazza del Popolo w Rzymie i trzech stał się placem św. Aleksandra. Współczesna nazwa placu, wybiegających z placu ulic. Jest to trivium – rozwiązanie nadana w 1919 r., nie całkiem odpowiada prawdzie. Stoją tu urbanistyczne z czasów baroku: trzy prosto biegnące ulice, nr 4/2017
Description:The list of books you might like
