PROTOKOL GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI BAGIŞLAR Yüksel YÜKSELİŞ YAYINLARI Sümer 1. Sok. No: 1 1/7 Kızılay/ANKARA [email protected] Protokol, Görgü ve Nezaket Kuralları YÜKSELİŞ YAYINLARI Kitabın Adı : Protokol, Görgü ve Nezaket Kuralları Yazar : Yüksel BAÖIŞLAR e-mail : [email protected] Tanıtım için yapılacak alıntılar dışında tüm alıntılar, Kültür Bakan lığı telif hakları sözleşmesi gereği yayınevinin iznini gerektirir. Editör : Utku KOÇ Tasar1m : Yüksel BAGIŞLAR ISBN : 978-605-68822-7-2 Kapak Tasarım : Armağan ADIBELLİ 1. Baskl : Ağustos 2020 Baskl ve Cilt : BİZİM BÜRO MATBAA Sanayi 1. Cad. Sedef Sok. No:6/1 İskitler/ANKARA Tel : O 312 229 99 28 Sertifika No : 42488 YÜKSELİŞ YAYINLARI Sümer 1. Sok. No: 1 1/7 Kızılay/ANKARA Tel : +90 312 231 84 70 e-mail : [email protected] Web Adresi : www.yukselisyayinlari.com 2 Yüksel Bağışlar İÇİNDEKİLER Şekiller Listesi 18 ................................................................................... Resimler Listesi 19 ................................................................................. Kısaltmalar 20 ........................................................................................ Sunuş 21 .................................................................................................. Önsöz 23 ................................................................................................. BİRİNCİ BÖLÜM PROTOKOL, GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI Protokol Nedir? 27 ................................................................................ Görgü ve Nezaket Nedir? 29 ................................................................. Görgü 30 .............................................................................................. Terbiye 31 ............................................................................................ Nezaket 31 ........................................................................................... Zarafet 31 ............................................................................................ Protokol ile Görgü ve Nezaket Kuralları Arasmdaki Farklar 33 ..... Protokolün Tarihçesi 34 ........................................................................ Türk Devlet Geleneğinde Protokol 36 ................................................. Yönetimde Protokolün Önemi 41 ......................................................... İKİNCİ BÖLÜM PROTOKOLİLKELERİVEPROTOKOL TÜRLERİ Önde Gelme ve Önce Gelme Sıra Düzenleri 43 .................................. Önde Gelme Sıra Düzeni . . . .44 ............................................................ Önce Gelme Sıra Düzeni . 45 ............................................................... Protokolde Temsil. ............................................................................ 47 Vekil Yöneticinin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar 48 ....................... Protokolde Düzey Eşitliği ve Denklik 49 ............................................. Protokolde Karşıhklıhk ve Misilleme . ............................................ 50 3 Protokol, Görgü ve Nezaket Kuralları Protokol Çeşitleri ............................................................................. 51 Saray Protokolü .............................................................................. 51 Devlet Protokolü ............................................................................. 51 Siyasi Protokol ............................................................................... 52 Diplomatik Protokol . ... . . ..... . . 53 ................................................. . . ....... Askeri Protokol . . ........ . ... . ..... ....... 54 ............................ ...... .... ............ .. Mülki Protokol . . . .. 54 ........................................................................... Kurumsal Protokol ......................................................................... 56 Adli Protokol 57 .................................................................................. Akademik Protokol . . . . . 57 .................................................................... VIP Protokolü ... .. ... ....... ... .. ..... . 57 .............. .. .. ... . ... ..... ...... ................... Mali Protokol . . . 58 .............................................................................. Dini Protokol . . 58 ................................................................................ Spor Protokolü . 58 .............................................................................. Sosyal Protokol 58 .............................................................................. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ETKİLİ VE GÜZEL KONUŞMA PROTOKOLÜ Etkili ve Güzel Konuşmanm Önemi ... ... .. . . .. .. . 61 .. . .. ........ . .................. Konuşmayı Bozan Nedenler . .............. ..... .. . 61 ........... . . ... . ... ................. Türkçenin Doğru Kullammı ile İlgili Kurallar . . 62 ............................ Kura/-1 Nefes Kontrolü .................................................................. 62 Kura/-2 Konuşma Aygıtlarına Esneklik Kazandırma ..................... 67 Kural-3 Ses Çıkışını Düzeltme 71 Kural-4 Söyleyiş Kuralları . 77 ............................................................ Nazik ve Saygılı Konuşmanm İncelikleri . . . . 89 ................................... Toplum Önünde Söz Söyleme "Hitabet" Kuralları. ...................... 95 Konuşma "sunum" Öncesi Yapılması Gerekenler ......................... 96 Konuşma "sunum" Sırasında Yapılması Gerekenler . 97 .................... Konuşma "sunum" Sonrası Yapılması Gerekenler . 102 ..................... Telefonla Konuşma Kuralları 102 ........................................................ 4 Yüksel Bağışlar Cep Telefonuyla Konuşma Kuralları 106 ........................................... Genellikle Y anhş Kullanılan ve Karaştmlan Deyimler 108 ............... Yanlış Kullanılan Deyimler 108 .......................................................... Karıştırılan Deyimler 1 1 O ................................................................... DÖRDÜNCÜ BÖLÜM MAKAM PROTOKOLÜ Makam Protokolü 1 1 1 ........................................................................... Makam Odalarının Düzenlenmesi 1 1 1 ................................................ Makam Odalarında Görüşme ve Arz 1 16 ............................................ Yönetici Sekreterinin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar 12 1 ............ Genel Hususlar 121 ............................................................................. Makam ve Sekreter Odası ile İlgili Hususlar 123 ............................... Yazışmalarla İlgili Hususlar 124 Konukları Karşılama ve Ağırlama ile İlgili Hususlar 124 Telefon Bağlantıları ile İlgili Hususlar 125 ........................................ Makam Sahibinin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar 127 .................. Makam Od alarmda Servis Kurallara 129 ........................................... BEŞİNCİ BÖLÜM KARŞILAMA, AGIRLAMA VE UGURLAMA PROTOKOLÜ Kamusal, Sosyal ve Özel Yaşamda Konuklar 131 .............................. Kamusal, Sosyal ve Özel Yaşamda Ziyaretler ve Genel İlkeler 132 Ziyaret Çeşitleri 133 .............................................................................. Resmi Ziyaretler 134 ........................................................................... Yarı Resmi Ziyaretler 135 ................................................................... Sosyal Ziyaretler 137 Ziyaret Zamanları 142 .......................................................................... Kamusal Yaşamda Karşılama ve Uğurlamalar 143 ........................... Karşılama ve Uğurlamada Genel Protokol Kuralları 143 .................. 5 Protokol, Görgü ve Nezaket Kuralları Onur Konuğu ve Üst Yöneticilerin Karşılanması .... . ........... ... . 145 . . . .. Eşdüzey Konukların Karşılanması ........ ................... . ........ ...... 147 . . .. . Ziyaretçilerin "Astların" Karşılanması ...................... ......... ...... 148 . . Konuk ve Ziyaretçilerin Uğurlanması . ............. ..................... .. 148 .. .. . Devlet Büyüklerini Karşılama ve Uğurlama . . ... . .. . . . . 150 .... ...... .......... Genel Hususlar ... . . ....... ... .. .. . ... .. ... .. . ... . .. . 150 ..... . .. . ..... . . . .. .. .. ................ Cumhurbaşkanının Karşılanması ve Uğurlanması . . . . . . . 150 ............... TBMM Başkanının Karşılanması ve Uğurlanması 154 ....................... Cumhurbaşkanı Yardımcılarının Karşılanması ve Uğurlanması. 154 Bakanların Karşılanması ve Uğurlanması ................................... 154 Kurum Amirlerini Karşılama ve Uğurlama .. . .. 154 ........ .. ................. İllerde Valileri Karşılama ve Uğurlama . 156 ...................................... Yabancı Konuklarm Ziyaretleri ve Çeşitleri . . . 156 ............................ Devlet Ziyareti 157 .............................................................................. Resmi Ziyaretler ........................................................................... 160 Resmi Çalışma Ziyareti ................................................................ 160 Yabancı Devlet Adamlarının Resmi Ziyaretlerinde Uyulması Gere- ken Protokol Kuralları ve Dikkat Edilecek Hususlar ................... 161 Yabancı Devlet Adamlarının Özel Ziyaretlerinde Uyulması Gereken Protokol Kuralları ve Dikkat Edilecek Hususlar 162 Yabancı Konuklar İçin Program Hazırlarken ve Programları Uygu- larken Dikkat Edilecek Hususlar .................................................. 162 Yabancı Konukların Karşılanması ve Uğurlanması ..................... 164 ALTINCI BÖLÜM TÖREN PROTOKOLÜ Tören ve Tören Çeşitleri . . . . .. .. .. ......... . . . ... . .. 167 ..................... ... . ... .. .. .. .. Tören Düzenlenirken Dikkat Edilecek Hususlar .......................... 1 69 Ulusal ve Resmi Bayramlar ... . ..... .... ... .. .. . ...... ... .. . ....... .. 170 ..... . . .. . .. . . .. . Törenler ve Kutlama İlkeleri ........................................................ 171 Tören ve Kutlama Komitelerinin Oluşumu ve Görevleri 172 6 Yüksel Bağışlar 1. Ulusal Bayram "Cumhuriyet Bayramı Törenleri" 1 73 ................. Başkentte Yapılan Törenler 173 .......................................................... Başkent Dışında Yapılan Törenler 173 ............................................... ı. Resmi Bayramlar 174 ..................................................................... Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı Törenleri 174 ........................... Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı Törenleri 174 Zafer Bayramı Törenleri 175 .............................................................. 3. Tarihi Günler 176 ........................................................................... Mahalli Kurtuluş, Atatürk Günleri ve Diğer Tarihi Günler 176 ......... Dini Bayramlar 176 ............................................................................... Dini Törenler 178 ................................................................................... Cenaze Töreni 178 .............................................................................. Ulusal Cenaze Töreni 179 ................................................................... Resmi Cenaze Töreni 180 .................................................................... Kurumsal Cenaze Töreni 181 .............................................................. Yeni Yal Kutlama Töreni 183 ............................................................... Göreve Başlama, Devir/Teslim Törenleri... 184 .................................. Cumhurbaşkanının Göreve Başlama, Devir/Teslim Töreni 185 ......... Bakanların Göreve Başlama, Devir/Teslim Töreni 187 ...................... Valilerin Göreve Başlama, Devir/Teslim Töreni 188 .......................... Üstdüzey Yöneticilerin Göreve Başlama, Devir/Teslim Töreni 189 ... İl/İlçelerde Yöneticilerin Göreve Başlama, Devir/Teslim Töreni 190 Anıtlara Çelenk Koyma 1 92 ................................................................. Anıtkabirde Çelenk Koyma 193 ........................................................... İmza Törenleri 195 ................................................................................ Törenlerde Yürüyüş Düzenleri 198 ...................................................... Törenlerde Oturma Düzenleri... 199 .................................................... Törenlerde Takdim, Hitap ve Davramş Kuralları 202 ...................... Törenlerde Sunucuların Dikkat Edeceği Hususlar 203 ....................... 7 Protokol, Görgü ve Nezaket Kuralları YEDİNCİ BÖLÜM TOPLANTI PROTOKOLÜ Toplantı Yerleri ve Özellikleri 21O ....................................................... Toplantıların Duyurulması . 212 ........................................................... Toplantı Çeşitleri 213 ............................................................................ 1. Kurum İçi Toplantı Çeşitleri 214 ................................................... Emir Toplantısı . 214 ............................................................................ İstişare "Danışma" Toplantısı 215 ..................................................... Koordinasyon Toplantısı 215 .............................................................. Kurul Toplantısı 215 ........................................................................... Çalışma Grupları "Ekip Toplantısı" 215 ........................................... Heyet Toplantısı "Komisyon Toplanllsı " ..................................... 216 Brifing "Bilgilendirme Toplantısı" . . 216 ............................................ 2. Kurumlar Arası Toplantı Çeşitleri 219 ......................................... Kongre . . . . . 220 ..................................................................................... Konferans 220 ..................................................................................... Seminer . 220 ........................................................................................ Panel 221 ............................................................................................. Sempozyum . 221 .................................................................................. Kolokyum . 222 ..................................................................................... Forum 222 ........................................................................................... Pazarlık Toplantısı 222 ....................................................................... Görüntülü Toplantı "Video konferans" 222 ...................................... Çalıştay "Workshop " ................................................................... 224 Toplantılarda Masa ve Oturma Düzenleri.. . . . 225 .............................. Konferans Düzeni . 225 ........................................................................ U Düzeni . . . . .. 226 ................................................................................. T Düzeni . .. . . 227 ................................................... ............................... Oval ve Yuvarlak Düzen 227 ............................................................... Dikdörtgen Düzen . 227 ........................................................................ 8 Yüksel Bağışlar Köşegen ve Hilal Düzen 229 ............................................................... Kare Düzen 230 ................................................................................... L veya V Düzeni 230 ............................................................................ Etkili ve Verimli Toplantı Yönetim Teknikleri 230 ........................... Toplantı Yöneticisinin Görevleri 232 ................................................... Toplantıya Katdanların Dikkat Edeceği Kurallar 234 ...................... Uluslararası Toplantdarda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar 237 SEKİZİNCİ BÖLÜM TAŞIT PROTOKOLÜ Resmi Araçlarda Protokol Kuralları 239 ............................................ Özel ve Sosyal Araçlarda Görgü ve Nezaket Kuralları 242 .............. Resmi Araçlarda Konvoy Düzeni 245 ................................................. DOKUZUNCU BÖLÜM BAYRAK PROTOKOLÜ Bayrak Protokolünün Yasal Yönü 249 ................................................ Türk Bayrağının Ölçüleri 250 .............................................................. Bayrağın Çekilmesi ve İndirilmesi 250 ................................................ Bayrağın Sürekli Çekili Kalacağı Yerler 251 ...................................... Bayrağın Her Gün Çekileceği Yerler 251 ........................................... Milli Bayram ve Tatil Günlerinde Bayrağın Çekileceği Yerler 252 .... Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Bayrak Çekilmesi 252 ....................... Bayrağın Yabancı Devlet Bayraklarıyla Birlikte Çekilmesi 252 ......... Bayrağın Tanıtıcı Bayraklarla Birlikte Çekilmesi 253 ........................ Bayrağın Yarıya Çekilmesi 253 ........................................................... Bayrağın Çekilmeyeceği ve Konulmayacağı Yerler 253 ...................... Bayrağın Konulabileceği ve Örtülebileceği Yerler 254 ...................... Bayrak Konulacak Makam Odaları 254 ............................................. Makam Araçlarında Bayrak ve Flama Kullanımı 255 ........................ 9