Professor Dr. Gustaaf Adolf Frederik Molengraaff. Nijrnegen 1860

15 Pages·2011·0.6 MB·Afrikaans

30
31) H., pp.59-60.
32) Ibid, pp.51-52.
33) Ibid, p.61, "Circulaire aan de Besturen en Doctoren van Hospitalen
en Ambulances in de zuid-Afrikaansche Republiek en den Oranje
Vrijstaat", gedateer Pretoria, 5.12.1899 en onderteken deur H.C.
Jorissen.
34) N.O., pp.25-32.
35) Ibid, p.42 (by!. nr. 6).
36) Ibid, pp.26-28.
37) Ibid, p.43 (byl. nr. 7) .
38) Ibid, pp.27-28.
39) Ibid, p. 26. Die Britse magte se identifikasiekaarte was in die
voering van die voorpant van die baadjie vasgewerk.
40) Ibid., p.31.
41) C.C. Eloff (red.), "Oorlogsdagboekie van H.S. Oosterhagen"
(Pretoria, 1976), pp.3-6.
42) "Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek" (Kaapstad, 1968), deel 1,
p.577.
43) N.O., p.25.
44) Rooikruisinventaris, T.62.
45) Leyds argief-inventaris T.36A.
Professor Dr. Gustaaf Adolf Frederik Molengraaff.
Nijrnegen 1860 - Wassenaar 1942. geoloog en
ontdekkingsreisiger
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011
31
DIE FAMILIE VAN DS. PIETER VAN DRIMMELEN IN PRETORIA
deur C. de Jong
Mevrou Maria Elizabetha van Drimmelen-Gastmann
Sy is gebore te Makassar, die grootste stad op die
eiland Celebes (nou Sulawesi) in Nederlands Oos-Indie in 1884
as dogter van regter Albert Ludwig Eduard Gastmann wat op 9
September 1857 gebore was, en Lucie Louise Jacqueline Scherer
wat in Makassar in 1890 oorlede is. Hul oudste seun Frederik
1)
is gebore in Soerabaja op Java; hy het In hoe vlootoffisier
in die Nederlandse marine geword. Hul dogter Maria Elizabetha
het die lewenslig aanskou in Makassar op 12 Februarie 1884,
toe regter Gastmann daar president van die streekshof was.
Hul jongste seun Lodewijk Albert is ook gebore in Makassar;
hy is in 1917 getroud met Eliza Uhlenbeck en was Nederlandse
konsul te Hongkong, Hamburg, Montreal, Dantzig (nou Gdansk)
en ander stede en ten slotte ambassadeur te Lima, Peru.
Na die oorlyde van sy eerste eggenote Lucie het regter
Gastmann met sy drie jong kinders na Nederland gegaan. Sy
suster Betsy in Breda het die kinders tydelik versorg. Hy het
kennis gemaak met Quirine Magtilda Wichers, In liewe gesel
skapdame van koningin Emma. Emma was In Duitse prinses en is
in 1878 getroud met die bejaarde wewenaar koning Willem III
van Nederland wat van 1849 tot 1890 geregeer het. Hulle het
in 1880 een kind, Wilhelmina, gekry. Willem III is in 1890
oorlede en Emma het toe regentes vir kroonprinses Wilhelmina
geword totdat die kroonprinses in 1898 die troon bestyg het.
Regter Gastmann het Quirine ten huwelik gevra. Toe sy aarsel,
het koningin Emma aan haar gese: Die man het jou nodiger as
ek, dus trou met hom. Hulle is in 1892 getroud en het die
oudste seun Frederik vir sy opleiding in Nederland agterge
laat, soos baie ouers in Oos-Indie met hul kinders moes doen.
Hulle het met die twee jongere kinders na Oos-Indie gegaan.
Regter Gastmann het tot 1900 sy amp in Makassar beklee. Hy
het toe met sy gesin na Nederland teruggekeer en In huis aan
die Bezuidenhoutseweg in Den Haag betrek.
Hul dogter Maria het in Utrecht I n student in die
teologie uit Transvaal, Pieter van Drimmelen, ontmoet. Ook hy
was in Oos-Indie gebore en hulle het jeugervarings in die
land gedeel. Dit het In band tussen hulle geskep, hy het In
reputasie as Bittereinder gehad en hulle het hulle verloof.
Die eggenote van Ir. G.A.A. Middelberg, voorheen bestuurder
van die Nederlandsche Zuid-Afrikaansche Spoorweg-Maatschappij
(NZASM) te Loenen by Utrecht, het mevrou Gastmann die huwelik
van Maria met Pieter aanbeveel. Na Pieter se proponenteksamen
is hulle op 19 November 1906 in die Kloosterkerk in Den Haag
getroud. Pieter het toe reeds In beroep ui t zeerust in
Transvaal ontvang. Hy en Maria het spoedig na hul huwelik na
Transvaal vertrek, deur Switserland en oor Venesie na Genua
gereis en In skip na Louren~o Marques (nou Maputo) geneem.
Pieter was predikant in Zeerust van 1907 tot 1914 en daarna
te Pietersburg tot sy dood in 1919.2) Hy het as konsulent die
boere watuit Transvaal na Angola getrek het, daar besoek in
1910, 1914 en 1918/19, het gemeentes van die Nederduitsch
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011
32
Hervormde Kerk onder hulle op Humpata en Mombolo gestig en is
op 25 Februarie 1919 op Humpata aan die Spaanse griep oorlede
en daar begrawe.
3)
Vir Maria van Drimmelen was die onverwagte heengaan van
haar eggenoot In verpletterende slag. Sy het met vyf jong
kinders, van wie die kleinste, Frederik, In half jaar oud
was, agtergebly en moes lewe van In baie beskeie weduweepen
sioen. Sy moes die pastorie in Pietersburg spoedig ontruim en
het besluit om na haar familie in Nederland terug te gaan. Sy
en haar kinders het tydelik onderdak by vriende in Pretoria
gevind. Sy het daar gewag op die persoonlike besittings van
haar eggenoot uit Angola en op reisgeleentheid na Europa.
Talle betuigings van meegevoel het haar bereik. Byvoorbeeld
die kerkraad van die Nederdui tsch Hervormde Gemeente te
Humpata het op 26 Februarie 1919 besluit om tot Februarie
1931 aan Dominee se seun en naamgenoot Pieter £25 vir sy
skoolgeld te betaal. Ouderling Zacharias Roberts uit Humpata
het Maria Dominee se besittings gebring. Roberts se eggenote
en twee kinders het hom na Pretoria vergesel. Die twee
gesinne het saam per trein na Kaapstad gereis en daar in In
losieshuis gebly totdat Zacharias skeepsgeleentheid gevind
het. Dit was vir die Van Drimmelens op die Portugese skip
I Quilimane I wat langs die ooskus van Afrika na Marseilles sou
vaar. Skeepsgeleentheid was kort na die Eerste Wereldoorlog
skaars, maar Zacharias het vir hom en sy gesin plek op In
skip na Mossamedes in Angola gevind. Roberts-hulle het tot
1928 in Angola gebly en. toe saam met die meeste ander Boere
uit Angola na Suidwes-Afrika (nou Namibie) verhuis.
Mevrou Van Drimmelen en haar kinders het in Marseilles
aangekom en per trein na Nederland gereis. Daar is hulle
liefderyk deur mevrou Gastmann-Wichers opgevang en gehuisves
in In woning met In verdieping te Heerde in Gelderland. Oud
regter Gastmann het enkele jare eerder In groot huis, die
Haeckshuis, in Vaassen, Gelderland, gekoop en met sy eggenote
daar gewoon totdat hy op 17 Oktober 1917 aan In beroerte
oorlede is. In 1910 het mevrou Maria van Drimmelen met haar
tweejarige dogter Lucie Nederland weens gesondheidsredes
besoek en by haar vader en stiefmoeder in die Haeckshuis
gekuier. Ds. Pieter het na sy eerste besoek aan Angola sy
vrou en dogter toe in Nederland afgehaal. Later het oudregter
Gastmann en sy tweede gade die gesin Van Drimmelen in Zeerust
besoek, kort na die geboorte van die oudste seun Govert
Cornelis in 1911. Die egpaar Gastmann was toe op reis om Oos
Indie weer te sien.
Spoedig na die dood van Albert Gastmann het Quirine die
groot Haeckshuis verkoop en in twee kamers in In huis in die
Gelderse dorp Heerde ingetrek. Haar drie susters het in Delft
gewoon.
Toe Maria van Drimmelen en haar kinders in 1 91 9 in
Nederland aankom, het haar oudste broer Frederik In klein
huis te Heerde vir haar gekoop. Die huis se naam was "Op It
Honk" (tuiste). Mevrou Gastmann het dit gemeubileer met
meubels wat afkomstig was uit die verkoopte Haeckshuis. Maria
het in Augustus 1919 in die huis getrek. Haar kinders het in
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011
33
die dorp skoolgegaan. Ondanks die sorgsaamheid van haar
familie het die lewe in Nederland haar nie beval nie,
moontlik weens die klimaat en/of die beperkte ruimte in en
rondom die wonings en omdat sy van haar beskeie pensioen in
Suid-Afrika ruimer as in Nederland kon rondkom. Sy het die
meeste lewensjare in Oos-Indie en Suid-Afrika deurgebring en
het teen die einde van 1920 besluit om na Suid-Afrika terug
te keer. Sy en haar kinders het uit Heerde na Haarlem verhuis
en daar ingewoon by mevrou Enschede, lid van die bekende
drukkers- en uitgewersfirma Johan Enschede en Zoonen. Die
mevrou Enschede was Suid-Afrikaners besonder goed gesind, wou
Maria van Drimmelen graag as gasvrou help en het haar kinders
ruim klerasie en ~ekkergoed gegee. Die kinders het In paar
maande in Haarlem skoolgegaan. Broer Frederik het die huis in
Heerde verkoop en die reisgeld vir sy suster en haar kinders
na Suid-Afrika betaal.
Mevrou Gastmann het kort daarna Heerde verlaat en na
Soestdijk verhuis waar haar suster Anna In klein huis bewoon.
In 1926 het Maria van Drimmelen en haar dogter Lucie, 18 jaar
oud, ses maande, van Mei tot November, by haar stiefmoeder in
Soestdijk gekuier. In Vriendin van mevrou Gastmann het die
dames genooi om vanuit haar kamer in die naburige koninklike
paleis In volkspelevertoning gade te slaan. Maria en Lucie
het langs dieselfde roete wat Maria op haar huweliksreis in
1906 gevolg het, na Genua gereis en daar skeep gegaan na
Louren~o Marques. Tydens haar verblyf in Nederland het swaer
Willem van Drimmelen en sy eggenote haar huis Mackenziestraat
195 bewoon en Maria se vier seuns versorg. Die briefwisseling
tussen Maria en haar liewe stiefmoeder het gereeld voortge
gaan tot 1937 toe mevrou Gastmann oorlede is.
Maria van Drimmelen het by haar aankoms in Pretoria in
1921 In huis Mackenziestraat 195 in Brooklyn gekoop met
erfgeld wat haar oorlede vader haar nagelaat het. In Paar
jaar later het sy met In lening op die huis as sekerheid In
plaas op Boekenhoutskloof by Hornsnek, 16 km wes van Preto
ria, gekoop langs die plaas waar swaer Willem reeds gevestig
was, en het daar met die kinders gewoon. Haar doel was om
haar beperkte inkomste te verhoog deur met hoenders vir
eierproduksie te boer en deur vrugte te kweek. Sy het ook In
paar koeie aangehou vir produksie van melk en botter - ten
dele vir eie verbruik - en In stuk grond met vrugte en
mielies laat bebou. Die kinders het daeliks per fiets of in
In ou Ford-outo en per trein na Pretoria gependel om daar
skool te gaan. Dit het van hulle groot opofferings geverg.
Swaer Willem en sy eggenote het van 1923 tot 1930 op sy
plaas langs die van Maria gewoon totdat hulle na Kameeldrift
in Pretoria-Noord verhuis het. Swaer Nicolaas en sy vrou het
in 1924 uit Duitsland in Pretoria aangekom en hulle het ses
maande by Maria aan Mackenziestraat ingewoon en daarna In
huis in die stad gehuur. In 1927 koop hy vyf morg van haar
plaas en laat daarop In huis vir eie bewoning bou, terwyl hy
en sy vrou weer vier maande by Maria op haar plaas inwoon.
Willem het Boekenhoutkloof in 1930 verlaat, Nicolaas in 1937.
Maria en haar kinders het reeds in 1932 beslui t om In
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011
34
geriefliker woonplek in Pretoria te betrek, vera I met die oog
op die skool van die kinders. Sy het kamers en later in
Farendenstraat 'n huis gehuur. Sy moes wag op die einde van
die verhuur van haar huis Mackenziestraat 195 en kon die huis
op 1 Oktober 1936 weer betrek. Haar plaas by Hornsnek is in
1942 verkoop. Die kinders het inmiddels matriekeksamen afgele
en na die Universiteit van Pretoria of 'n ander onderwysin
stelling gegaan.
Later het sy in 'n woonstel aan Beatrixstraat gebly tot
haar oorlyde op 1 November 1954. Die huis Mackenziestraat 195
is bewoon deur haar seun ~overt Cornelis en sy gesin. Hy het
dit in 1993 verkoop.
Maria van Drimmelen verdien groot bewondering omdat sy
vroeg weduwee geword het en ondanks haar beskeie pensioen aan
haar kinders 'n uitstekende opvoeding en skool- en universi
tei tsopleiding verskaf het. Al haar kinders het in hul
loopbaan goed geslaag.
DIE VYF KINDERS VAN DS PIETER VAN
DRIMMELEN EN MARIA
Lucie Louise Mathilde van Drimmelen, 1908-1993
Sy is die oudste kind van ds. Pieter van Drimmelen en
Maria Gastmann en is gebore op 16 September 1908 te Zeerust.
Sy is Lucie Louise genoem na Maria van Drimmelen se egte
moeder en Mathilde na Maria se stiefmoeder. Sy het met haar
moeder en vier broers in 1919 na Nederland gegaan en in 1921
na Transvaal teruggekeer. Na haar matriek in 1926 het sy met
haar moeder op familiebesoek in Nederland gegaan en van Mei
tot November 1926 by mevrou Gastmann en ander familie
gekuier. Na die laerskool en die middelbare Oosteindskool in
Pretoria het sy eksakte vakke in die Universiteit van
Pretoria gestudeer en die graad BSc behaal. In haar tyd het
jongedames min beroepskeuses buite die onderwys en die
verpleging gehad. Sy het onderwys gekies en in die Transvaal
se Onderwyskollege (destyds Normaalschool genoem) te Pretoria
die Hoer Onderwysdiploma behaal.
In 1933 begin sy haar onderwysloopbaan, waartydens sy
les in laerskole op verskeie Transvaalse dorpe gee. Sy was
onderwyseres op die volgende plekke: Wonderboom-Suid,
t
Pretoria, jaar - Boekenhoutskloof by Hornsnek (waar sy by
oom Nicolaas ingewoon het), 1} jaar - Springs, Geduldskool,
4} jaar - Villieria, Pretoria, 8} jaar - Danville, Pretoria,
een jaar - Randgate, een jaar - Kensington, Johannesburg, 3
jaar - Villieria, Pretoria, andermaal 7} jaar. Sy was 29}
jaar onderwyseres.
Sy trou, 54 jaar oud, in November 1962 met mnr. J.H.T.
Heymans, gebore op 2 Februarie 1902, oorlede op 2 Augustus
1991, wewenaar en vader van volwasse kinders.
Hulle was amper 29 jaar getroud en dit was 'n uitsteken
de huwelik met 'n hartlike verhouding tussen Lucie en haar
stiefkinders. Die egpaar het in 1971-74 op Witrivier gewoon
en in 1974-76 te Pretoria in die woonstelgebou "Bel Air".
Daarna bly hulle 15 jaar in die Machteld Postmushuis te
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011
35
Pretoria, in 'n versorgingshuis van die Nederduits Hervormde
Kerk, Alexanderstraat 372, Brooklyn. Hy oorly daar op 2
Augustus 1991. Lucie bly daar tot haar dood, byna 85 jaar
oud, op 15 Augustus 1993.
Sy was as oudste kind altyd sorgsaam vir haar broers en
'n steun vir haar moeder in die vaderlose gesin. Sy het 'n
opgewekte geaardheid en veel gevoel vir humor besit. In haar
laaste jare het sy weens 'n heupgebrek heel moeilik gestap,
maar die ongemak blymoedig verduur. Nie aIleen moeder Maria,
ook Lucie verdien baie dank van die seuns Van Drimmelen.
Sonder haar buitengewoon goeie geheue en noukeurig gedokumen
teerde familiepapiere en -foto's sou my kroniek van die
familie van Drimmelen baie onvollediger gewees het.
Govert Cornelis van Drimmelen
Hy is gebore as oudste seun van ds. Pieter van Drimmelen
en Maria Gastmann te Zeerust op 27 September 1911 en is
vernoem na sy grootvader Van Drimmelen. Hy het met sy moeder,
weduwee van ds. Pieter, sy suster Lucie en sy drie broers in
1919 na Nederland geemigreer en in 1921 het hulle teruggekeer
na Transvaal. Bygevolg het hy verskeie laerskole in Pieters
burg (Transvaal), Heerde en Haarlem (Nederland) en Pretoria
(skool in Brooklyn) besoek. Hy matrikuleer in 1928 in die
Hoere Oosteindskool te Pretoria en studeer dieregeneeskunde
in Onderstepoort, 'n fakulteit van die Universiteit van
Pretoria. Hy het toe in 'n koshuis by Onderstepoort gebly en
behaal die graad BVSc in 1933. Van 1933 tot 1946 werk hy as
Staatsveearts op Allerton (1934), Umtata, Transkei (1935),
Flagstaff (1936), Ermelo (1936-38), Kimberley (1939) en
Bloemfontein (1939-46). In 1946 begin sy loopbaan in die hoer
onderwys met sy aanstelling as lektor in die Glen Landboukol
lege. Navorsing oor die seksfisiologie van voels het hom stof
vir 'n proefskrif verskaf. Hy verwerf daarmee die dok
torsgraad in die Universiteit van Pretoria in 1947. Voels het
van jongs af aan sy besondere belangst~lling gehad. Hy word
in 1947 navorsingsbeampte in die Departement Bakteriologie in
Onderstepoort en is in 1966 bevorder tot assistenthoof.
Intussen doseer hy as lektor, seniorlektor en hoogleraar in
die mikrobiologie. Hy het verskeie studiereise na Wes-Europa
onderneem en wetenskaplike byeenkomste bygewoon en was in
1964 gasprofessor in die Vrye Universiteit te Wes-Berlyn.
Van 1966 tot 1972 was hy landbouraad by die ambassade
van die Republiek Suid-Afrika te Washington. Van 1972 tot
1975 dien hy as direkteur van Diagnostiese Dienste Veeartseny
van streeklaboratoria in die Republiek en as lid van inter
nasionale vakorganisasies, onder meer van die permanente
komitee vir brucellose ('n nuut ontdekte, verbreide bakte
riesiekte by mense en diere) van die World Health Organiza
tion in 1957-72. Hy woon internasionale vakkonferensies te
Elisabethville (Belgiese Kongo) en Geneve by. In 1975 tree hy
af as hoogleraar.
Professor Govert C. van Drimmelen het 127 wetenskaplike
en 80 populer-wetenskaplike publikasies laat verskyn. Hy was
onder andere lid van die volgende Suid~Afrikaanse vereni-
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011
36
gings: SA Biologiese Vereniging (president in 1960), Ornito
logiese Vereniging, Dendrologiese Vereniging en Southern
Africa Association for the Advancement of Science, afgekort
tot S2A3 (President in 1964). Hy was voorsitter van die
Geneeskundige Tak van die Suid-Afrikaanse Akademie vir
Wetenskap en Kuns in 1966.
Hy het die volgende onderskeidings ontvang: Suid-Afrika
medalje in goud van S2A3 in 1965, Senior Kaptein Scott-medalje
in 1968, die VSMF-Patologie-medalje in 1969 en 'n sertifikaat
van verdienste en 'n skildery van S2A3 in 1993.
Sy liefhebberye is luister na bepaalde musiek en natuur
bewaring. Hy is 'n minnaar van die vrye Natuur.
Hy is in 1936 getroud met Johanna Maria Gutter, ver
pleegster in die Sir Henry Elliott Hospital te Umtata,
Transkei. Uit hul huwelik is vyf kinders gebore, te wete:
Pieter, 1936 - spesialis patoloog, werksaam in Johannesburg,
Kaapstad, Pretoria en Nelspruit
mevrou Margaretha Vosloo-Van Drimmelen, 1938 - onderwyseres
in biologie
mevrou Marie Pauw-Van Drimmelen, 1940 - farmakoloog Universi
tas te Bloemfontein
Bertha van Drimmelen, 1943 - spesialis internis, Pretoria
Albert, 1946 - verkoelingsingenieur
A1bert Ludwig Eduard van Drimme1en, 1913-1929
Die derde kind van ds. Pieter en Maria van Drimmelen is
op 26 Mei 1913 gebore te zeerust en na sy grootvader,
Gastmann, vernoem. Hy het in Pretoria die Brooklyn laerskool
en in 1926-1929 die Hoer-' Oosteindskool besoek. Hy het 16 jaar
oud op 19 November 1929 deur 'n noodlottige ongeval in
Pretoria die lewe verloor. Hy is begrawe op die begraafplaas
aan Rebeccastraat. Sy dood was die tweede swaar slag vir
mevrou Van Drimmelen wat in 1919 haar eggenoot verloor het.
Pieter van Drimme1en (junior)
Pieter is die vierde kind van ds. Pieter en Maria van
Drimmelen. Hy is gebore op 28 Julie 1915 te pietersburg en
het na die oorlyde van sy vader in 1919 met sy moeder en die
ander kinders na Nederland gegaan en in 1921 na Suid-Afrika
teruggekeer. Hy is die tegnikus in die gesin, maar na werk as
ambagsman het hy net soos sy suster en twee broers in die
onderwys beland. Hy het die laerskool in Brooklyn, Pretoria,
en die Hoer Ooseindskool in die stad besoek en in 1935
gematrikuleer. Daarna het hy 'n loopbaan in die tegniek
verkies en van 1935 tot 1952 was hy ambagsman. Hy het begin
as vakleerling in passer- en draaierwerk, dit is as fynmega
niese bankwerker, by Yskor in Pretoria in 1935-19-39 en was
daarna 'n jaar as vol vakman by Yskor. Van 1940 tot 1952 was
hy by die Departement van waterwese. Tydens die Tweede
Wereldoorlog het hy meermale 84 uur per week gewerk. Weens sy
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011
37
vakbekwaamheid het hy opdrag ontvang om 'n skaalmodel van 'n
waterboormasjien vir die Johannesburgse Skou te maak. Hy het
ook 'n skaalmodel van 'n hoogoond gemaak wat gebruik is vir
oprigting van 'n nuwe hoogoond deur Yskor. Hy is in die
Departement Waterwese bevorder tot leierhand van bestuur
personeel produksie masjienwerkswinkel.
Van 1952 tot sy aftrede as departementshoof Meganiese
halfdeel van die Tegniese Kollege te Pretoria in 1918 was hy
voltyds werksaam in die tegniese onderwys. In 1952 is hy
aangestel as vakinstrukteur in die Tegniese Kollege te
Pretoria, maar hy moes ook tegniese vakke en kursusse doseer
in ander inrigtings, soos die departement vir onderwysersop
leiding (tans tegnikon genoem) en Witwatersrandse korrespon
densiekursusse in metodiek van arbeidsonderrig. Onder meer
was hy ook eksaminator vir onderwysers in passer- en draaier
werk.
In hierdie tyd van industri~le ontwikkeling in Suid
Afrika het hy veel bygedra tot die opleiding van instrukteurs
en dosente vir vorming van vaklui en van die middelkader van
tegniese personeel in die kolleges en in-diens-opleiding
inrigtings in fabrieke.
In 1978, 63 jaar oud, het hy afgetree na 'n werktyd van
43 jaar. Hy het van 1921 af met onderbreking op die plaas in
1927-1932 altyd in Pretoria gewoon. Hy is getroud met mej.
J.A. Franken en hulle het 'n seun en dogter gekry. Die seun,
Johan, het elektrotegniese ingenieur geword (BSc in 1981) en
'n ho~ pos by Krygkor beklee. Die dogter, Linda, het onderwy
seres geword en getrou met ' n ingenieur; hulle het in
Pretoria gewoon totdat hy verplaas is na Newcastle in Natal.
Frederik Willem van Drimmelen
Hy is gebore as jongste kind van ds. Pieter en Maria van
Drimmelen te Pietersburg op 13 augustus 1918 en vernoem na
die oudste broer van sy moeder, Frederik Gastmann. Toe hy 'n
halwe jaar oud was, is sy vader in Angola oorlede. Hy het met
sy moeder, suster en broers in 1919 na Nederland gegaan en
met hulle in 1921 na Suid-Afrika teruggekeer. Hulle het hulle
in Pretoria gevestig en Maria van Drimmelen het die huis
MacKenziestraat 195 gekoop. Die gesin het van 1927 tot 1932
op 'n plaas op Boekenhoutskloof by Hornsnek gewoon en die
kinders het daeliks na Pretoria gependel om onderwys te
ontvang. In 1934 het die gesin 'n huurhuis in Pretoria en in
1932 die huis aan MacKenziestraat 195, hul eiendom, betrek.
Frederik het die Laer Oosteindskool besoek en in 1930
oorgegaan na die Ho~re Oosteindskool. In die laaste een-en-'n
halwe jaar van sy skooltyd was hy in die Afrikaanse Ho~r
Seunskool, waar hy in 1935 matrikuleer. Hy het van 1935 tot
1940 gestudeer in die Universiteit van Pretoria en die grade
BA en MA Sielkunde en die Ho~r Onderwysdiploma behaal. Hy was
van 1940 tot 1976 in die onderwys werksaam en het les gegee
in twee ho~rskole en as onderhoof in twee laerskole. Van 1916
tot 1980 was hy eiendomsagent en het hy huise verkoop. Van
September 1980 tot Junie 1992 was hy werksaam in die boekhan
del, veral vir verkoop van biblioteekboeke aan skole.
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011
38
Net soos die meeste Van Drimmelens hou hy veel van
musiek en bespeel hy instrumente. Hy het as student In klein
orkes gelei en as onderwyser meestal les in musiek en sang
asook volkspele gegee. Hy was van 1946 tot 1982 orrelis van
die Nederduits Hervormde gemeentes te Springs en Verwoerd
burg.
Hy is in Desember 1946 getroud met Johanna Elizabeth
Muller, onderwyseres en dogter van In Hoeveldse boer. Hulle
het twee dogters en drie kleinseuns gekry.
DIE BROERS EN SUSTER VAN DS. PIETER VAN DRIMMELEN
Nicolaas van Drimmelen, 1869-1954
Nicolaas is gebore bowe Tegal op Java op 12 Maart 1869
as derde seun van Govert Cornelis van Drimmelen en Petronella
Wiggers. Hy was vier jaar ouer as sy broer Pieter, die latere
predikant in Transvaal. Govert Cornelis het in 1879 sy winkel
in Tegal verkoop en terwille van die opleiding van sy kinders
met sy gesin na Nederland gegaan. Hy het hom in Rotterdam
gevestig, vermoedelik omdat sy familie reeds lank bande met
die hawestad onderhou het, en daar In seepfabriek gestig. Dit
was gevestig op die grondvloer van In groot, blokvormige
gebou met plat dak aan die Jaffakade (nou Libanonstraat) in
Kralingen (nou Rotterdam-Oos). Die groeiende gesin Van
Drimmelen was In tyd lank op die boonste verdieping gehuis-
ves.
Nicolaas was knap van uiterlik, hoewel sy ore baie groot
was, en skrander met veel aanleg vir tale, waarvan hy
verskeie aangeleer het. Hy moes sy vader help met die bedryf
in die seepfabriek, maar was geen gebore sake-ondernemer nie
- sake-ondernemers word nie gemaak nie, maar gebore. Hy het
in sy aandure vlytig tale en boekhou geleer en het in 1896 na
Londen gegaan en ingeskryf in die universiteit van die stade
Hy het blykbaar aanleg vir sowel alpha- as betavakke, vir
sowel tale as eksakte vakke, besit. Weens die oorlyde van sy
vader in 1896 moes hy na Rotterdam terugkeer en die bestuur
van die seepfabriek en die sorg vir die jonger kinders
oorneem.
Hy is op 8 Mei 1895 getroud met Katharina (Kathie)
Durmaier wat op 5 April 1867 in Metten in Beieren gebore was.
Hul enigste kind, die seun Carl, is gebore in Rotterdam. Carl
het hom in 1910 in Den Helder by die marine aangesluit.4)
Tydens die Eerste Wereldoorlog moes Nicolaas die
seepfabriek weens brandgevaar uit Rotterdam verplaas na die
dorp Heerde in Gelderland. Hy het daar In erf gekoop en In
huis vir eie bewoning laat bou, deur hom "Slamat" genoem na
In vulkaan op Java. Weens die swaar na-oorlogse ekonomiese
depressie in 1919-1924 is die seepfabriek opgedoek. Hy het
erf en huis in Heerde verkoop en in 1921 werk by In bank in
Dusseldorp in Duitsland aanvaar. Die Eerste Wereldoorlog en
die herstelbetalings het Duitsland ekonomies swaar geknou,
die toestand het in 1922-24 baie versleg en deur hiperinfla
sie het die Duitse mark sy waarde geheel verloor. Nicolaas
het net soos sy vader nooit van die avontuur en van emigrasie
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011
39
teruggeskrik nie en het in 1924 met sy eggenote na Suid
Afrika geemigreer. Daar was die ekonomiese toestand aan die
verbeter. Hy en sy vrou het 'n halfjaar in die huis MacK
enziestraat 195 by Maria van Drimmelen ingewoon. Die meeste
lede van die familie Van Drimmelen was aan mekaar geheg en
het mekaar gehelp. Na sy aankoms in Pretoria het hy in diens
van die bekende firma Taylor and Geerling Accountants aan
Kerkplein getree en as rekenmeester boekhoudings van sake
ondernemings gekontroleer. Na ses maande inwoon by sy
skoonsuster het hy 'n huis gehuur in die Schubartstraat en
later elders. In 1921 het hy vyf morg van mevrou Maria van
Drimmelen se plaas op Boekenhoutskloof gekoop, 16 km wes van
Pretoria, en daarop 'n huis laat bou, terwyl hy en sy vrou
weer vier maande by Maria op haar plaas ingewoon het. Na
verluid het sy vrou daar met hoenders geboer. Hy het 'n klein
tweedehandse outomobiel gekoop en daeliks na sy werk in
Pretoria gery.
In 1931 aanvaar hy 'n seniorpos in die hoofposkantoor te
Durban, die erf en huis by Hornsnek word verkoop en hy
verhuis met sy vrou na Durban. Hy het 'n erf in Queenswood,
'n voorstad van Durban, gekoop digby 'n spoorwegstasie, en
daar 'n huis laat bou. Per trein het hy na die poskantoor
gependel. Tydens die Tweede Wereldoorlog werk hy vanwee sy
talekennis as sensor in die hoofposkantoor van Durban. Kathie
het aan brongitis en asma gely en is daaraan op 11 Maart 1949
in 'n plaaslike hospitaal oorlede. Na sy aftrede het hy sy
huis en boedel verkoop en gaan woon by vroeere bure, Burger
gehete, op die skiereiland Bluff in Durban, agt-en-'n
halfjaar. Hy het verlang na sy enigste seun Carl wat met
Annatjie Berkhout getroud was en in Nederland woon. Die
Burgers het sy reis gereel en hy het in September 1952 na
Nederland geemigreer. Na ' n verblyf van een maand by sy
kinders in Leidschendam by Den Haag het hy in 'n ouetehuis
ingetrek. Daar is hy 83 jaar oud op 2 Maart 1955 oorlede.
Hy was ' n regskape, skrandere en bekwame man met ' n
hartlike verhouding tot sy familie. Sy devies was: Be a good
man and God will be good to you. Hy het veel van musiek
gehou, met Kathie graag opera's gesien en viool en kitaar
gespeel en daarby gesing.
Willem van Drimmelen, 1877-1948
Willem is gebore in Tegal op Java en vernoem na koning
Willem III van Nederland. Hy was ses jaar jonger as Pieter,
die latere predikant in Transvaal. Sy handvaardigheid was sy
grootste bate. Hy was ' n goeie leerling-horlosiemaker en
musikant. By die oorlyde van sy vader Govert Cornelis in 1896
was hy 19 jaar oud en nog in die ouerhuis. Sy broer Nicolaas
het toe gesinshoof geword en gereel dat Willem in 1891 as
aspirant-onderwyser na Transvaal gaan om vir sy eie onderhoud
te sorgo Hy het net soos Pieter 'n pos as plaasonderwyser
redelik digby Pieter se woonplek gekry.
Die twee jong onderwysers uit Nederland was in die jare
voor die oorlog 1899-1902 baie gewild as musikante by
huwelike, nuwejaarspartye en ander feeste. Altwee was
Digitised by the University of Pretoria, Library Services, 2011