\ J- 4^ -•**<>..,..; r-f ^:X y 1 4 DR. FRYDERYK PAPEE. POLSKA LITWA I NA PRZEOMIE WIEKÓW REDNICH TOM I. OSTATNIE DWUNASTOLECIE KAZIMIERZA JAGIELLOCZYKA. W KRAKOWIE iMAKADEM AKADEMII UMIEJTNOCI GEBETHNER WOLFF W WARSZAWIE . , : I G. GEBETHNER I SP. W KRAKOWIE 1904. 909297 ODBITO W DRUKARNI UNIWERSYTETU JAGIELLOSKIEGO POD ZARZDEM lÓZEFA FJUPOWSKIEOO. »Prosz i zaklinam., wszystkich., doktorów, profe- sorów, mistrzów, uczniów i pisarzów.. aby te ksigi dzie- jów rocznych w dalszym cigu pisali, a nigdy przerwy — w nich lub zaniechania nie dopuszczali« tak odzywa si Dugosz, czujc si bliskim mierci, do potomnych. Sowa te utkwiy mi w pamici zaraz od pierwszego po- znania si z dzieem znakomitego dziejopisa i pobudziy e do refleksyi, jakkolwiek strumie historyografii naszej w XVI wieku popyn znowu szerokiem korytem, to prze- cie bezporednio po Dugoszu zanikn chwilowo, tak e wytworz—ya si bardzo dotkliwa i sabo tylko masko- wana luka od Miechowity zaczwszy, a na odnonych ustpach opracowa najnowszych skoczywszy. Jednake w ostatnich czasach Akademia nasza zwró- cia wanie szczególniejsz uwag na wiek XV, wydaa In- dex acorum, Acta capitulorum^ cenne tomy Codicis epis, i inne akta; równoczenie za penym wiecem naokoo Polski wydobyy na wiato dzienne podobny materya wszystkie postronne kraje: Prusy, Brandenburgia, lsk, Austrya, Wgry, Rumunia a wreszcie, i to w niemaej iloci, Rosya. Na podstawie tego materyau, a w—czci te studyów archiwalnych, powiodo si jednak jak- i — kolwiek byo to zrazu rzecz wtpliw przy pomocy krytyki kombinacyi utworzy konstrukcy, w której ju i wystpuj na jaw gówne kierunki przewodnie i gówne fazy rozwoju. A jeli w przedstawieniu caem znajdzie si jeszcze niejedna wtpliwo i niejedna luka, to jest to nieodcznem kadej pracy dziejopisarskiej zjawiskiem; miejsc takich ukrywa nie myl, ale je owszem chc zaznaczy, aby nastpujcy badacze mieli wyran wska- zówk, gdzie najbardziej potrzebne najbardziej podane i dalsze nawizanie dziejowej przdzy. Przecig czasu od roku 1479 do roku 1506, od po- koju oomunieckiego do mierci króla Aleksandra, przed- w stawia niewtpliwie pewien zwarty sobie okres, który wynoszc blisko 30 lat, tworzy ow najnisz w historyi jednostk chronologiczn Lorenza: jedno pokolenie. Wszy- stko bowiem co si wykonywao za Olbrachta Aleksan- i dra byo ju pomylanem nakrelonem przy kocu rz- i dów Kazimierza Jagielloczyka. Ja z tych dziejów prze- omowych ostatniego naszego w rednich wiekach poko- lenia, napisaem ksig pierwsz, obejmujc ostatnie dwunastolecie Jagielloczyka. Przedstawi za e a zamierzam naprzód dzieje litewskie dlatego, do roku 1484 punkt cikoci ley na Litwie, a dopiero póniej przesuwa si do Korony. To co w moich dziejach litew- skich siga poza rok 1484 jest ju tylko dopowiedzeniem, gdy gówna tre dalszego cigu dziejów naszych roz- grywa si bdzie w Koronie.