Polacy ratujący ˚ydów w czasie Zag∏ady Przywracanie pami´ci Poles who rescued Jews during ... PDF
Preview Polacy ratujący ˚ydów w czasie Zag∏ady Przywracanie pami´ci Poles who rescued Jews during ...
Poles who rescued Jews Polacy ratujàcy ˚ydów during the Holocaust w czasie Zag∏ady AlbumtowarzyszyceremoniiuhonorowaniaSprawiedliwychorganizowanejwWarszawie przezKancelari´Prezydenta Recalling Forgotten RzeczypospolitejPolskiejwewspó∏pracyzMinisterstwemKulturyiDziedzictwaNarodowegoorazMuzeumHistorii˚ydówPolskich Przywracanie History ThispublicationaccompaniestheceremonyofhonouringtheRighteous,organizedbytheChancellery ofthePresidentoftheRepublic ofPolandincooperationwiththeMinistryofCultureandNationalHeritageandtheMuseumoftheHistoryofPolishJews pami´ci Chancellery of the President Kancelaria of the Republic Prezydenta of Poland Rzeczypospolitej Polskiej Warsaw November Warszawa Listopad2008 2008 r. 20 0 Muzeum Historii ˚ydów Polskich Museum of the History of Polish Jews 8 Medal:1992.Osoby,którymudzieli∏apomocy:/ Medal:1992.Peopleshehelped: Poles who rescued Jews Polacy ratujàcy ˚ydów during the Holocaust w czasie Zag∏ady Recalling Forgotten Przywracanie History pami´ci Medal:1992.Osoby,którymudzieli∏apomocy:/ Medal:1992.Peopleshehelped: Poles who rescued Jews Polacy ratujàcy ˚ydów during the Holocaust w czasie Zag∏ady Recalling Forgotten Przywracanie History pami´ci Chancellery of the President Kancelaria of the Republic Prezydenta of Poland Rzeczypospolitej Polskiej Warsaw November Warszawa 200 Listopad 8 200 r. 8 Muzeum Historii ˚ydów Polskich Museum of the History of Polish Jews SzanowniPaƒstwo, LadiesandGentlemen, 5. Porazdrugispotykamysi´wWarszawie,byprzywróciçpami´ç ItisnowthesecondtimethatwemeetinWarsawtorevivethememoryofPolessavingJews oPolakachratujàcych˚ydówwczasieZag∏ady.PodczasIIwojny duringtheHolocaust.InWorldWarII,wheneachPolewasfacedwithdeadlythreatintheoccupied Êwiatowej,kiedyka˝dyPolakmóg∏zginàçwokupowanejPolsce,aka˝dy PolandandanyJewishpersonwasasgoodassentencedtodeaththereweretheRescuers,thesaviors. cz∏owieknarodowoÊci˝ydowskiejzgóryskazanyby∏naÊmierç,byliCi, Notonlyhavetheysavedthousandsofpeople,theysavedallofusfromfalling.TheRighteousAmong którzyratowali.Uratowalinietylkotysiàceludzi,aleinaswszystkich theNationssavedEuropefromutterdisgrace.Wewishtohonorthem. przedupadkiem.SprawiedliwiwÊródNarodówÂwiatauchroniliEurop´ TwoyearsagothePresidentofPoland,LechKaczyƒski,submittedanominationfortheNobel przedtotalnàhaƒbà.Sk∏adamyimho∏d. PeacePrizeforIrenaSendler,oneofthe6066PolishRighteous.InhislettertotheNorwegianNobel DwalatatemuPrezydentRPLechKaczyƒskiwystàpi∏zwnioskiem CommitteeinOslothePresidentwrote: oPokojowàNagrod´NobladlaIrenySendler,jednejz6066polskich “‘Allthatisnecessaryforthetriumphofevilisthatgoodmendonothing,’saidtheIrish Sprawiedliwych.Prezydenttakpisa∏wliÊcienominacyjnymdoKomitetu philosopherEdmundBurke.TheexterminationofJewsbyHitler’sGermanywasthemostatrocious NoblowskiegowOslo: crimeofthatterriblecentury.Butnotallgoodpeople‘didnothing’inthefaceofterrifyingevil. „»Dlatriumfuz∏awystarczyjedynie,bydobrzyludzienieczynili ThroughouttheoccupiedEuropeJewsweremetnotonlywithindifferenceorhostility,thoughsuch nic«–twierdzi∏irlandzkifilozofEdmundBurke.Dokonanaprzez reactionsweredominant,butalsowithsolidarityandthewilltohelp,whichwasgivenbytheirnon- hitlerowskieNiemcyzag∏ada˚ydówby∏anajbardziejwstrzàsajàcà Jewishcompatriotsatgreatrisktotheirownlife. zbrodniàtegostraszliwegowieku.Jednakniewszyscydobrzyludzie„nie Thesepeoplearealivingproofthatwecanopposegenocide.Thateveninthefaceofomnipotent czynilinic”wobliczuprzera˝ajàcegoz∏a.Wca∏ejokupowanejEuropie evilthegoodisnothelpless.Thattheiniquitousmaybedeprivedoftheirvictory,andthecowardly– ˚ydówspotyka∏anietylkooboj´tnoÊçczywrogoÊç–choçoneprzewa˝a∏y oftheiralibi.ThatthewordsofBurkequotedabovestandnotforpowerlessconsenttoevil;theyare –lecztak˝esolidarnoÊçipomoc,udzielaneznara˝eniem˝yciaprzez infactacalltoaction.Ineachofthediremassacresmarkingthehistoryofthatlast–andthis nie˝ydowskichwspó∏obywateli. current–centurytherewere,therearepeoplelikethat.Oftennameless;alwaysoverburdenedbytheir Ciludziesà˝ywymdowodemnato,˝emo˝naprzeciwstawiçsi´ task.Wecannotletthemfeelalone.Wecannot–foronlytheycansavethelifeofmany,andthe ludobójstwu.˚enawetwobliczuwszechw∏adnegoz∏adobroniemusi humanityofall. byçbezsilne.˚epod∏ychmo˝napozbawiçzwyci´stwa,atchórzliwych (…)TheNobelPeacePrizeIwishtonominateherforwouldnotonlybeatributetotheheroic –alibi.˚eprzywo∏ananawst´piemaksymaBurke’anieoznacza lifeofIrenaSendler.Throughher,theCommitteecouldhonoralltheRighteousoftheSecondWorld bezradnegoprzyzwolenianaz∏o,leczwezwaniedodzia∏ania.Wka˝dej zestraszliwychrzezi,jakienaznaczy∏yhistori´minionego–iobecnego–wieku,byliisàtacyludzie.Cz´sto bezimienni.Zawszeprzyt∏oczenici´˝aremzadania.Niemo˝emypozwoliç,byczulisi´samotni.Niemo˝emy –botylkoonimogàuratowaçbezpieczeƒstwowieluicz∏owieczeƒstwonaswszystkich. P (…)PokojowaNagrodaNobla,októràwyst´puj´,by∏abynietylkoho∏demz∏o˝onymbezprzyk∏adnie R bohaterskiejbiografiiIrenySendler.WjejosobieKomitetuhonorowa∏bywszystkichSprawiedliwychczasów P K IIwojnyÊwiatowej.Atak˝edzisiejszychSprawiedliwych,Tutsich,którzyratowaliHutu.Serbów,którzyratowali o: t o f muzu∏manów.Tych,naktórychkruchychbarkachspoczywanadzieja War.AndtheRighteousoftoday:theTutsiswhosavedHutu;theSerbswhosavedMuslims.Theoneson napokójÊwiata.” whosefrailshouldersreststhehopeforworldpeace.” Wniosekzosta∏popartyprzezPrezydentaIzraelaSzymona ThenominationhasreceivedthesupportofShimonPeres,thePresidentofIsrael,Polishand Peresa,organizacjekrajoweizagraniczneorazkilkuset foreignorganizationsandseveralhundredrepresentativesofscience,politics,andculture. przedstawicieliÊwiatanauki,kulturyipolityki. Mrs.IrenaSendlerdiedonthe12thofMay2008–thedayonwhichMiddleSchoolno.23 PaniIrenaSendlerzmar∏a12maja2008r.–wdniu,wktórym (Gimnazjumnr23)inWarsawnamedherastheschool’spatron.TheRighteousandtherescuedmay Gimnazjumnr23wWarszawieobra∏ojànapatronk´szko∏y. passaway,buttheirethosistimeless.Itcanbewitnessedamongus. Sprawiedliwiiuratowaniodchodzà,aleichpostawajest IthasbecomeatraditionforustomeettheRighteousinautumn;onthisoccasionwewouldliketo ponadczasowa.Objawiasi´wÊródnas. presentyouwiththisalbum.Lookattheportraits.Rememberthesepeople.Considerthisalbumtobe Ju˝tradycyjnienajesienispotykamySprawiedliwychioddajemy evidenceofthefaceofconscience. wPaƒstwar´cetenalbum.Przyjrzyjciesi´portretom.Zapami´tajcie Thelegacyweholdinourhandsisalsoanobligation.Thelifeofmanisanentireworld.Itspast, tychludzi.Traktujcietenalbumjakodowódnato,˝esumieniema presentandfuture.Grandparents,parents,spouses,children.Nooneshouldbeallowedtobreakthiscycle. twarz. IfharmisbeingdonesomewhereinPoland,ifsomewhere,thousandsofkilometersfromhere,far Dziedzictwo,którejestwnaszychr´kach,zobowiàzuje.˚ycie fromourhome,peoplearedying,today’stechnologyimmediatelyinformsusoftheirplight.Everydaywe cz∏owiekatoca∏yÊwiat.Jegoprzesz∏oÊç,teraêniejszoÊçiprzysz∏oÊç. seephotographs,movies,reportsofsomeoneelse’stragedy;tragedyforwhichwearenottoblame.While Dziadkowie,rodzice,mà˝,˝ona,dzieci.Nikomuniewolnoprzerywaç itmaybenotourfault,itisourbusiness.Wecanneverforgettheprinciplesofethics,thebasicvalues tegocyklu. whichmakeushuman. JeÊligdzieÊwPolscekomuÊdziejesi´krzywda,jeÊlitysiàce Thisalbumwillnotletusforget.Ifthereisanydoubtinyourmind,openitandlookatpageafterpage. kilometrówstàd,zdalaodnaszegodomuginàludzie,to przydzisiejszejtechnicenatychmiastdowiadujemysi´otych EWAJUNCZYK-ZIOMECKA nieszcz´Êciach.Codziennieoglàdamyzdj´cia,filmy,czytamy SECRETARYOFSTATEATTHECHANCELLERYOFTHEPRESIDENTOFTHEREPUBLICOFPOLAND reporta˝eocudzejtragedii.Niezawinionejprzeznas.Nienaszato wina,alenaszasprawa.Dlategopami´tajmyofundamentalnychwartoÊciach,ozasadachetycznych,któreczyniàznascz∏owieka. Tenalbumniedanamotymzapomnieç.JeÊlimaciewàtpliwoÊci,otwórzciegoiprzejrzyjciestronapostronie. EwaJunczyk-Ziomecka SekretarzStanuwKancelariiPrezydentaRP Wspomnienie straty The remembrance of loss Jerzy Szacki Zdumàprzechowuj´medalYadVashem,naktórymobokimienia IstorewithpridetheYadVashemMedal,onwhichmynameandsurnamewereinscribed 7. inazwiskamojejmatkiwyrytomojeimi´inazwisko,alemam alongsidethenameandsurnameofmymother.However,IhavedoubtswhetherIamfullyentitledto wàtpliwoÊci,czymojadumajestwpe∏niuprawniona.Toniejaprzecie˝ suchpride.ItwasnotmewhoofferedthehospitalitytoIrenaandherdaughters(theyoungerofthem zaofiarowa∏emgoÊcin´Irenieijejcórkom(m∏odszaznichw∏aÊnieunas wastobebornatourplaceandbaptizedsoasnottoarousesuspicion).Thedecisionwastakenby mia∏asi´urodziçizostaçdlaniepoznakiochrzczona).Decyzj´ mymother,Barbara(orrather,accordingtothemajorityofdocuments,Anna),surelywiththe podj´∏amojamatka,Barbara(czyte˝,jeÊlitrzymaçsi´wi´kszoÊci participationofherslightlyoldersister,Helena,whowas,however,tooillatthetimetobedirectly dokumentów,Anna),najpewniejprzyudzialeswojejtroch´starszej involved.Whileitistruethatmotheraskedmyopinion,shedidnotmakethedecisiondependenton siostry,Heleny,którajednakby∏aju˝wtedyzbytchora,aby myadvice,asIpresume.Hadittrulybeenso,Iwouldhaveheldnogrudgeagainsther,forIwasless mog∏aczymkolwieksamasi´zajàç.Wprawdziematkazapyta∏amnie thanfourteenyearsoldandsurelynotasmatureasIimaginedIwas.Otherwisemyreactionwasnot wówczasozdanie,alezpodj´ciemdecyzjinieczeka∏a,jakmniemam, unpredictabletoherbecausesheknew,howterrifiedIwasbytheopinionsonthefateoftheJews namojàrad´.Gdybyistotnietakby∏o,niemia∏bymdoniej˝alu,mia∏em closedintheghettothatcirculatedinthehomesofsomeofmyschoolmates. bowiemniespe∏naczternaÊcielatizpewnoÊciànieby∏ema˝takdoros∏y, Afterall,itappearstomethatmymotherwasnotfacinganygreatmoraldilemmaatthetime. jakmisi´wówczaschwilamiwydawa∏o.Skàdinàdnietrudnoby∏ojej PresumablyshedidnotpondertoomuchwhethertohelpandwhyhelptheJews.Whatwasamore przewidzieçmojàreakcj´,poniewa˝wiedzia∏a,wjakieprzera˝enie seriousproblemforherwashowtoorganizechildbirthathomeandhowtofindatrustworthydoctor. wprawia∏ymnieopinieolosiezamkni´tychwgetcie˚ydów,powtarzane AtourhomewewerenotaccustomedtodividingpeopleintoJewsandnon-Jews,unlesstheydesiredit razporazwdomachniektórychmoichszkolnychkolegów. themselves.Tosomebodywhodidnotinvestigateintotheirfamilypapers,theywerenodifferentto Wydajemisi´zresztà,˝emojamatkaniesta∏awtedywobliczu otherpeople.Itsomehowdidnotoccurtousthattheattitudetowardsanindividualmaydependon ˝adnegowielkiegodylematumoralnego.Przypuszczalnienie whatgrouponebelongedto,orinwhatgrouponewasmoreorlessarbitrarilyincludedbysomeone zastanawia∏asi´zbytnionadtym,czyidlaczegonale˝ypomagaç˚ydom. else.Whyshouldsomebodybearresponsibilityforsomethingbeyondone’sinfluence? Du˝opowa˝niejszymproblememby∏odlaniejto,jakzorganizowaç Ibelievethisconvictionwasnotrationallyconcocted.Idonotrecallanybodymentioneither wdomuporódijakznaleêçzaufanegolekarza.Unaswdomunie Christianloveoftheneighbouroranotherformoflayhumanism.Itishardtosaywhereitwas zwyk∏osi´dzieliçludzina˚ydówinie-˚ydów,je˝eliimsamymnatym knownfromthatsomethingsshouldbedoneandsomenot.Thus,Icannotbesurewhetherwetruly bardzoniezale˝a∏o,adlakogoÊ,ktoniewczytywa∏si´wichrodzinne participatedinrescuingtheJews.Itjustcameoutlikethat.Thatisyetanotherreasonwhymymedal papiery,˚ydzibyliniebardziejinniani˝eliwszyscypozostaliludzie. maynotbefullydeserved. IjakoÊnieprzychodzi∏onamdog∏owy,˝estosunekdojednostki mo˝ezale˝eçodtego,dojakiejgrupynale˝yczy,tymbardziej,dojakiejzosta∏aprzezkogoÊbardziejlubmniej arbitralniezaliczona.BoidlaczegoktoÊmia∏byponosiçodpowiedzialnoÊçzacoÊ,nacosamniemia∏ najmniejszegowp∏ywu? Nieby∏oto,jaksàdz´,nicwyrozumowanego.Nieprzypominamsobie,abyktokolwiek TomymotheritwasobviousthatoneshouldhelppregnantIrena,who wspomina∏wtymkontekÊcieczytoochrzeÊcijaƒskiejmi∏oÊcibliêniego,czytootakimlub hadnowheretogo,alongwithherfive-year-olddaughter.Nottomentionthat innymlaickimhumanizmie.WiedzieliÊmy,niewiadomoskàd,˝esàrzeczy,któresi´robi,isà itwasnotaboutastranger,butaboutalovableperson,whosesisterwas takie,którychsi´nierobi.Niemog´wzwiàzkuztymbyçpewien,czyrzeczywiÊcie befriendedwithmymother’sownsister.Thefactthatinaccordancewiththe uczestniczyliÊmywratowaniu˚ydów.Poprostutakwysz∏o.Równie˝dlategomójmedaljest lawoftheThirdReichthispersonwascountedasaJewess,wasanaccidental mo˝eniezupe∏niezas∏u˝ony. circumstanceofminorimportance.Apparently,hidingJewsimpliedrisk,but Dlamojejmatkiby∏opoprostuoczywiste,˝etrzebapomócci´˝arnejIrenie,którazeswojà livinginWarsawwasriskyinitselfatthetime:myfatherdiedfewmonths pi´cioletniàpodówczascórkàniemia∏asi´gdziepodziaç.Byniewspomnieçotym, earlierseeminglyonlybecausehismurdererinbrownuniformwasinbad ˝echodzi∏onieokogoÊca∏kiemobcego,leczoprzemi∏àosob´,którejsiostra mood.Itwasnotuncommoninthosedaysthatthepeoplewhoconsistently by∏azaprzyjaênionazrodzonàsiostràmojejmatki.To,˝ewÊwietleustawodawstwaIIIRzeszy triednottoendangerthemselveswerealsodying.Theworld,inwhichwe osobataliczy∏asi´jako˚ydówka,by∏owtymwypadku,jaksàdz´,okolicznoÊcià foundourselvesduringthewar,wastooabsurdtomakeusfollowpurely zgo∏aprzypadkowàiwcalenienadzwyczajwa˝nà.Ukrywanie˚ydówwiàza∏osi´wprawdzie rationalcalculations,fortheyusuallylackedanysense. zryzykiem,aleju˝samo˝yciewWarszawieby∏owtedyryzykowne:par´miesi´cywczeÊniej Hadthecircumstancesbeendifferent,onecouldhaveknownIrenafor mójojcieczginà∏bodajtylkodlatego,˝ejegoubranywbrunatnymundurzabójcaby∏wz∏ym yearswithoutbeingawareofherbelongingtothe“race”sentencedtodeath. humorze.Nierzadkozresztàgin´liwtedytak˝eludzieusilniezabiegajàcyoto,abysi´w˝aden Noteverybodywasinterestedinthedescentoftheiracquaintancesandfellow sposóbnienaraziç.Âwiat,wktórymsi´wczasiewojnyznaleêliÊmy,by∏zbytabsurdalny,by citizens.ItisnotimpossiblethatIrenaherselfattachednogreatimportance wka˝dejsytuacjikierowaçsi´czystoracjonalnymikalkulacjami,botownichw∏aÊnienie toherJewishidentity.Shemighthavebecomestronglyattachedtoitonlydue by∏onaogó∏˝adnegosensu. tohergrandchildrenandgreatgrandchildren,whowerebornIsraeli.Itwas WinnychokolicznoÊciachmo˝naby∏obyzapewneznaçIren´przezca∏elata,nicnie fortheirsakeforexample,thatshestartedreading,alongwithPolishbooks, wiedzàcojejprzynale˝noÊcidoskazanejnaÊmierç„rasy“,nieka˝dyinteresowa∏si´bowiem eventhemostdifficultIsraeliliterature,assoonasthePolishtranslationsofit pochodzeniemswychznajomychiwspó∏obywateli.Niewykluczam,˝eonasamanie appeared.Duringfirsttwentyyearsofherlifeshemightnothavereflectedtoo przyk∏ada∏adoswojej˝ydowskiejto˝samoÊciprzesadnejwagiiprzywiàza∏asi´doniej oftenuponhernationality–inanycase,notatthetimewhenshewas naprawd´mocnodopierodzi´kiswymwnukomiprawnukom,którzyurodzilisi´jako accepted.ShelivedinPoland,Polishwashermothertongueandthemother Izraelczycy.Tozewzgl´dunanichzacz´∏anaprzyk∏adczytaçobokpolskichksià˝eknawet tongueofherrelatives.ShechosetostudyPolishphilologyanddidnotknow najtrudniejszàizraelskàliteratur´,kiedytylkopojawi∏ysi´wreszciejejpolskieprzek∏ady.Przez toomuchaboutthecultureofthePolishJews,foritwasnotherculture. pierwszedwadzieÊciakilkalat˝ycianiezastanawia∏asi´chybazbytcz´stonadswojà narodowoÊcià–wka˝dymraziewtedy,gdyniedoznawa∏aodrzucenia.˚y∏awPolsce,polskiby∏ ojczystymj´zykiemjejijejbliskich,kiedysz∏anastudia,wybra∏apolonistyk´,okulturzepolskich˚ydów wiedzia∏aniewiele,bonieby∏atojejkultura.Byçmo˝ejejmà˝,któryukrywa∏si´gdzieindziejibywa∏unastylkoodczasu doczasu,potrafi∏byporozumieçsi´wjidysz,aleidlaniegonieby∏topierwszyaninawetdrugij´zyk.Obojenale˝elidotej
Description:The list of books you might like
