Poggii epistolae, Volumen I: Libri I–IV

386 Pages·1832·13.399 MB·Latin

by  Poggius, Poggio Bracciolini, Tommaso Tonelli

POGGII EPISTOLA
7
$
|
}
1
.
?
+
H
d . n.
POGGII La
.
E P IS TO LÆ
EDITAS COLLEGIT ET EMENDAVIT
PLERASQUE EX CODD. MSS. ERUIT
ORDINE CRONOLOGICO DISPOSUIT
NOTISQUE ILLUSTRAVIT
EQU. THOMAS DE TONELLIS JC.
S
T
E
OL. I.
FLORENTIA
TYPIS L. MARCHINI
MDCCCXXXII.
1
1
PR Æ FATIO
PoggiiVita, quoad publica facta et quoad hi
storiam saeculi in quo vixit, abunde,pulcre , et
dilucide Anglico sermone scripta a : Vilhelmo
Shepherd , et in Italicum a me translata
edita est anno 1825. cum notis, et additio
nibus. Materiam illustrationum , additionumque
maxima ex parte praebuerunt epistolae inedi
tae Poggii, quae in Codicibus perillustrium bi
bliothecarum Italiae, Galliae , Angliae, et Ger
maniae , in peregrinationibus meis , inventae
>
sunt. Collectis hoc modo epistolis circiter quin
gentis, editis simul cum ineditis coacervatis ,
fere omnibus sine anni nota , ratus sum, si
possem eas ordine chronologico in seriem dispo
nere, ad intimam historiae illustrationem , ad
litterarum statuscognitionem, ad morum ac per
sonarum saeculi illius notitiam, utile fore. Hoc
in proposito judicium doctissimorum virorum,
VI
veluti Tiraboschi (1), Ginguenè (2), et Shepherd,
qui idem sentiebant, valde confirmavit. Ignotum
praeterea mihi non erat varios litterarum cultores
cogitassePoggii epistolas typis mandare, sed nun
quam id effectum esse.NoverametiamFranciscum
Hyacinthum De-Lan Gallum, incipiente sæculo
XVIII. constituisse Poggii opera in sex volumini
bus una cum epistolis edere. De hoc me certiorem
fecit epistola quaedam Antonii Mariae Biscionii
eidem De-Lan inscripta, quae inedita extat apud
me, ubi haec verba notanda praecipue per me
Credoequidem,te huic editioni nuntium
erant.
„ non remisisse; at si quaedam graviora negotia
"
te detinent ac impediunt , ne Poggii Opera a
te collecta, et in sex volumina distributa , in
lucem denique prodeant, obsecro te atque ob
testor , ut epistolas saltem praelo mandes;
s; nam quum optimus ille Codex, ex quo
exscri
bendas curavi, quae penes te sunt, Florentia
sit alio asportatus, in quas inciderit manus
„ ignoro, proindeque arbitror fore, ut eum ali
quando, sed frustra , desideremus. His addas ,
92 >
„ eruditos omnes a te id ipsum avide expectare:
ut videre est in ornatissima Praefatione doctis
simi ac praestantissimi viri Antonii Francisci
Gori ad Tomum III. Musei Florentini pag. XII.
.
Ne ergo diutius occulta detineas ea, quae tibi
maxime futura sunt laudi ; omnium namque
litteratorum amorem in te perpetuo devinxeris,
رو
(1) Storia della Letteratura Italiana Tom. 6. par. 2. Lib. 3.
Cap. 1. S XXXII.
(2) Histoire Litteraire d'ItalieTom. 3. pag. 235. t
1
VIL
quod excellentissimum Poggium, immortalem
>
quidem virum , sed prope hacaetate sepultum,
redivivum donaveris nobis
> 99*
Noveram boc idem aggressum esse alium .
quem puto esse Laurentium Mehus, sed impres
sis epistolis circiter viginti quinque primae col
lectionis MS. Riccardiani 749. uti jacent, nec for
ma eleganti, nec emendata lectione, id inter
misisse.
Indubium vero mihi erat multum ad Poggii
gloriam conducere posse, ordinatam lectionem
ejus epistolarum , non solum,quia in epistolis ut
>
in speculo quodam animi ejus rectitudo, libera
litas, constantia, fortitudo, divitiarum , mune
rum, dignitatum contemptus, et constans virtu
tis amor apparet, sed ingenii quoque praestantia,
eloquentia, et in latine scribendo summa facili
tas, elegantiaque maxime elucet. Testes mihi
erant homines doctissimi saeculi sui, qui avide
epistolas ejus perquirebant. Et licet opinioni
meae non multum ponderis tribuere possem ,, ho
mini tamen certe non ignaro nec ignoto, Anto
nio Panormitae, fidem dabam , qui in epistola
quadam , inter Poggii Opera edita (1), sic de eis
loquitur. „, Epistolae tuae quae veterem sane et
„ antiquum illum eloquentiae Romanae morem
„ prae caeteris mea sententia exprimunt, ad me
„, ut jusseras perlatae sunt. Eas, tametsi aucto
„ rem obticuisses, abs te tamen pro quadam sin
» gulari earum elegantia profectas animadverte
„ ram . Habent enim epistolae tuae nescio quid
(1)Editio Argent,an: 1513.fol. 132.
VIIT
»; excelsum, suave, acre , opulentum , grave ,
ور
» atque ea quidem insigniter, ut qui tuas illas
esse dubitarit, auctorem quoque praeter te
non inveniat Et in fine Iterųm vale , nec
„ me fraudes voluptate ac vice tuarum epistola
„ rum, quae, ut initio dixi, prae caeteris gratae,
jucundae, et vere Romanae mihi visae sunt
Intermaximashujuslaborisdifficultates,duae
praecipue me deterrebant. Harum prima erat re
ctaelectioni textum restituere, collatione adhibita
variorum codicum ,qui saepe tam mendose, tan
ta siglarum obscuritate, nulla ortographia con
seripti sunt, ut persaepe divinandum sit. Altera
vero in recta constabat, et bene disposita colloca
tione epistolarum , ita ut rerum ac temporum
series, lucido successionis ordine consequeretur.
Allusiones saepe subobscurae ad rerum pu
blicarum , et ad temporum vicissitudines, ad per
sonarum statum et conditionem, ad domestica
>
facta , mihi conjectandi aliquando , et aliquando
exploratae veritatis fundamento innitendimate
riam praebuere.
Conjecturarum et opinionum mearum ratio
nes lectoribus exhibere volui. Personarum de
quibus in epistolis loquitur, nomen et qualitates
aliquando exponere, dubiasque allusiones quan
doque explicare , brevissimis quantum fieri po
terat , et nudis commentariis conatus sum.
Scio me longe abesse in scribendo ab elegan
tia latini sermonis, ut balbutire videar, non so
lum si me comparem priscis illis summis scri
1
ptoribus, sed etiam Poggio nostro. At non spon
1
V
IX
teو)disserendi studio و, et doctrinae ostentatione,
sed necessitate quadam coactus latine scripsi,
ne commentariola quaead aliquid explanandum
opportuna existimabam, materno vernaculo, la
tino textui subjicerem. Ideo a me satis esse fa
ctum existimabo, si id quod exprimere volui, fa
cile, et sine dubietate alectoribus intelligi pote
rit. Et , ut Poggius inquit, (1) si cui forte
planum nimis atque humile videbitur hoc di
cendi genus, aut non satis explicata ratio mu
neris suscepti, is intelligat primum me delectari
ea eloquentia, in qua non major existat intelli
gendi, quam legendi labor; deinde advertat, non
quantum de ea re disseri, sed quid in scribendo
consequi posset homo in ista nec facili, nec
humili palaestra exercitatus, et coacte in ipsam
descensus.
Codex quem praecipue sequutus sum extat
inter manuscriptos Bibliothecae quondam Ric
cardianae, sub numero 749. et optimus dici
po
test , non solum quia literis satis perspicuis ,et
>
satis correcte exaratus est, sed quia majorem
numerum epistolarum Poggii continet. His ta
men aliae complurimae excerptae ex variis edi
tionibus, aliisque Codicibus, et praecipue ex MS.
Bibliothecae quondam Sancti Victoris ,
nunc
Regiae Parisiensis, additae sunt. Nec MS. Riccar
diano semper serviliter adhaesi, sed inter va
rias Codicum ,editionumque lectiones, eam quae
mihi melior videbatur sequutus sum, studio et
labore satis improbo , ita ut vere de hoc dici
(1) Inepistoladedicatoriaad Dialogum Aparitiae.
X
possit „ Expertus disces quam gravis iste la
bor ,,!
>
Codex Riccardianus tribus constat collectio
nibus. Prima , epistolas LXXXVI. omnes Ni
colao Nicolio inscriptas. continet. Huic colle
ctioni epistola dedicatoria Francisco quodam
Marescalco CanonicoFerrariensi, praefixa est. (1)
(1)Epistolabictranscribitur.
Poggiuspl.sal. d. Francisco Marescalco Ferrariensi.
Scripsi olim diversisin locis ac temporibus plures episto
las ad Nicolaum Niccolum Florentinum virum doctissimum ,et
mihiabipsa mea adolescentia summa necessitudine ac benivo
)
lentia conjunctum ,etscriptae sunta mę variis de rebus dome
.
sticis,acprivatis nostris, proutoccasio temporum ,acnegotio
rum conditio ferebat, quum in ipsas conjicerem quicquid in
buccam venerat, ita utetiam verba quaedam vulgaria , quam
ور
, quam jocandi gratia , inserantur.Neque enim solum commenda
bam epistolis ,quae 3agebantur a me ac dicebantur , sed etiam
», tamquam ad mealterum scriberem, curas etcogitationes meas.
Scripsiautem illasex tempore,ut plurimum ,et manu veloci ,ut
>
rescribendinequeocium esset, neque voluntas ; qui accidit, ut
3
exemplaria earum nulla apud me remanerent. Neque enim scri
pta mea unquam magni feci, neque facio ,tunc maxime cogno
scens quam parum dicendi facultatepossim , quum sumpto cala
9 )
moanimum adscribendicuram accomodavi. In quo persaepe ita
mihi ipsi desum ,ut rudis atque ingenii inops mibi videar in
», scribendo, quum non solum sententiaealiquando, sedetiam ver
ba deficiant, licet diutius, quid dicam investiganti, Verum
» quum intelligerem nonnullos, sive commotos benevolentia , sive
leviora quaedam sectandi studioadductos, epistolas meas quales
» cumque sint, tum quaerere diligenter, tum libenter ac stu
diose legere, rogatusa multis, uteas conquirerem ac in volu
men conjicerem , adcommunem rudium utilitatem , satisfeci et
quidemexparteamicorum voluntati,non quidem utexistimem
aliquo in pretioillas apud doctos futuras , sed ne negem petenti
bus,quod parvolaboreexsolvi queat. Itaque quum Pontifex nu
>
» peresset Florentiae, sumpta facultate, perquisivi apud Nico
laum,quialiqua ex parte illas diligenter servarat, quasdam ex
eis litteris, quas olim ad eum misissem , dedique operam ,ut
perlibrarium meum transcriberentur, Licetautem multae dees
1
!
1
1