Poczet królów i książąt polskich

24 Pages·2016·1.43 MB·Polish

by  Matejko Jan.

MIESZKO I (przed 963-992) Urodzony około 930 roku, prawdopodobnie w
Gnieźnie. syn Siemomysła. Pierwszy historyczny władca polski, potomek Piasta,
legendarnego założyciela dynastii. Był twórcą państwa między Odrą i Wisłą,
jego podstaw gospodarczych, organizacji terytorialnej i wojskowej. W 966 roku
przyjął wiarę chrześcijańską od Czechów, poślubiwszy rok wcześniej Dobrawę,
córkę czeskiego księcia Bolesława I. Przez cały okres panowania toczył wojny z
niemieckimi feudałami oraz z samym cesarzem, zakończone za panowania
Ottona II małżeństwem (po śmierci Dobrawy) z Odą, córką margrabiego
Teodoryka.
Zmarł w roku 992, pochowany prawdopodobnie w podziemiach katedry
poznańskiej.
DOBRAWA (965-977) zwana też Dąbrówką, Dubrawką Córka księcia
czeskiego Bolesława I Srogiego i bratanicy św. Wojciecha. Przybyła do Polski w
965 roku jako niemłoda kobieta i poślubiła Mieszka I. Położyła zasługi w dziele
chrystianizacji kraju i w zawarciu sojuszu polsko-czeskiego. Była matką
Bolesława Chrobrego i Świętosławy-Sygrydy.
Zmarła w roku 977, pochowana została zapewne w Gnieźnie.
MIESZKO II (1025-1034) Urodzony około 990 roku, najstarszy syn z trzeciego
małżeństwa Bolesława Chrobrego z Emnildą, córką księcia
zachodniosłowiańskiego. W 1013 roku poślubił niemiecką księżniczkę Ryksę, z
którą koronował się po śmierci ojca. W wyniku wojny z Niemcami i ataku
książąt ruskich utracił Łużyce i Grody Czerwieńskie. Gdy brat przyrodni
Bezprym sięgnął po władzę, schronił się w Czechach. W 1032 roku powrócił do
kraju, ale na żądanie cesarza Konrada zrzekł się godności królewskiej i podzielił
państwo między bliskich krewnych.
Zmarł nagle w 1034 roku w trakcie podjętych prób odbudowy zjednoczonego
państwa.
RYCHEZA, RYKSA Urodzona w końcu X w., córka palatyna reńskiego
Herenfrieda Ezona i Matyldy, siostry cesarza Ottona III. W 1013 roku wyszła za
mąż za Mieszka II i została wraz z nim ukoronowana w roku 1025. Była matką
Kazimierza I Odnowiciela i dwóch córek. Prawdopodobnie w 1034 roku
opuściła ostatecznie Polskę.
W 1047 roku wstąpiła do benedyktyńskiego klasztoru w Braunweiler, gdzie
zmarła w roku 1063.
KAZIMIERZ I ODNOWICIEL (1034-1058) Urodzony w 1016 roku, syn
Mieszka II i Rychezy. Po śmierci ojca objął władzę, ale się nie koronował. Na
skutek buntu ludowego musiał wkrótce potem opuścić kraj i schronił się na
Węgrzech. Dopiero między 1039 a 1041 rokiem, z pomocą cesarza Henryka III,
zaczął odzyskiwać władzę. Jednocześnie zawarł przymierze z księciem ruskim
Jarosławem Mądrym przypieczętowane małżeństwem z jego siostrą lub córką
Dobroniegą. W 1054 roku odzyskał Śląsk zagarnięty przez księcia czeskiego
Brzetysława. Nadano mu przydomek Odnowiciela u względu na zasługi
położone przy odbudowie organizacji państwowej i kościelnej.
Zmarł w 1058 roku.
KAZIMIERZ II SPRAWIEDLIWY (1177-1194) Urodzony w 1138 roku, syn
Bolesława Krzywoustego i Salomei hrabianki Bergu. Był prawdopodobnie
pogrobowcem. Własną dzielnicę – część księstwa sandomierskiego z Wiślicą –
otrzymał dopiero po śmierci brata, Henryka Sandomierskiego w 1166/67 roku.
W 1177 roku zajął zbrojnie senioralną stolicę w Krakowie obalając władzę
starszego brata, Mieszka Starego, a następnie skupił we władaniu prawie
wszystkie ziemie polskie. Przeprowadził reformy polityczno-ustrojowe na
zjeździe w Łęczycy w 1180 roku. Rozszerzył wpływy polskie na księstwa ruskie
i interweniował skutecznie przeciw Prusom i Jadźwingom mimo trwającej
wojny domowej z Mieszkiem Starym, który w 1182 roku zajął Wielkopolskę, a
w 1191 roku przejściowo także Kraków.
Zmarł nagle w 1194 roku, pochowany w katedrze wawelskiej.
MIESZKO III STARY (1173-1177, 1191, 1198-1199, 1202) Urodzony około
1126 roku, czwarty syn Bolesława Krzywoustego i Salomei. Z woli ojca
otrzymał zachodnią Wielkopolskę z Poznaniem. Razem z Bolesławem
Kędzierzawym kierował opozycją juniorów wobec Władysława II. Po
zwycięstwie Bolesława pozostał jego sojusznikiem, a po śmierci brata w 1173
roku objął tron krakowski. Odnowił zwierzchnictwo Polski nad Pomorzem
Zachodnim. W kraju starał się przywrócić zachwiany autorytet władzy
monarszej. Na skutek spisku rnożnowładców, w 1177 roku utracił władzę na
rzecz swego brata Kazimierza. Dopiero w 1182 roku dzięki poparciu Pomorzan i
arcybiskupa gnieźnieńskiego odzyskał Wielkopolskę z Gnieznem. Dążył odtąd
wytrwale do opanowania Krakowa, co udawało mu się tylko na krótko (1191,
1198-1199, 1202).
Zmarł w 1202 roku i został pochowany w kolegiacie kaliskiej.
HENRYK I BRODATY (1228-1238) Urodzony między 1165 a I 170 rokiem,
syn księcia śląskiego Bolesława Wysokiego i jego drugiej żony Krystyny.
Ożenił się z niemiecką księżniczką Jadwigą, uznaną po śmierci za świętą. W
1201 roku objął po ojcu rządy na Śląsku i doprowadził do gospodarczego
rozkwitu tej dzielnicy sprowadzając osadników z Niemiec. Około 1217 roku
wszedł w koalicję z Władysławem Laskonogim i Leszkiem Białym, z którymi
organizował wyprawy krzyżowe na Prusy. Wyszedłszy cało z zamachu w
Gąsawie, stanął do walki o spadek po Leszku Białym. Walkę tę wygrał w
sojuszu z Laskonogim i w jego imieniu, a potem samodzielnie rządził od 1228
roku w Krakowie. W 1234 roku zajął część Wielkopolski opanowanej przez
Władysława Odonica.
Nie zrealizowawszy zamysłu o koronie królewskiej dla syna zmarł w 1238 roku
w Krośnie Odrzańskim.
KONRAD I MAZOWIECKI (1229, 1241-1243) Urodzony około 1187 roku
młodszy syn Kazimierza Sprawiedliwego i Heleny księżniczki znoimskiej. W
1202 roku na podstawie umowy ze swym starszym bratem Leszkiem Białym
objął Mazowsze i Kujawy. Nękany ciągłymi najazdami Prusów, gdy nie
przyniosły rezultatu organizowane przeciw nim wyprawy krzyżowe książąt
polskich, sprowadził do obrony granic Mazowsza w 1226 roku zakon krzyżacki i
nadal mu jako lenno ziemię chełmińską i Nieszawę. Po śmierci Leszka Białego
rozpoczął walkę o sukcesję po nim, udało mu się jednak tylko przejściowo
opanować Kraków w 1229 roku i ponownie w latach 1241-1243.
Zmarł w 1247 roku w trakcie przygotowań do kolejnego najazdu na stolicę
Małopolski.
LESZEK CZARNY (1279-1288) Urodzony między 1240 a 1242 rokiem, syn
Kazimierza Konradowica, księcia Kujaw i Konstancji, córki Henryka
Pobożnego. W 1263 roku zastał udzielnym księciem ziemi sieradzkiej. Cieszył
się protekcją swego kuzyna, księcia krakowskiego Bolesława Wstydliwego i z
jego woli objął w 1279 roku tron krakowski. Prowadził liczne walki: z Rusią,
książętami śląskimi, Jadźwingami, Litwinami i Tatarami oraz z księciem
mazowieckim Konradem II pretendującym do władzy w Krakowie. W polityce
wewnętrznej złamał spisek możnych sprzyjających Konradowi II i popierał
mieszczan.
Zmarł bezpotomnie w 1288 roku w Krakowie.