Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 1 Integrale opdracht Handhaving Plan ...

45 Pages·2013·1.74 MB·Dutch

Integrale opdracht Handhaving
Plan van aanpak Verkeer
Burgemeestersbuurt Ede-Oost
April 2013

Mariska Wilms-Butselaar
Aspirant Politiekundig Bachelor
1045P5Q10

Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 1

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor
Voorwoord

Deze opdracht Verkeer in het kader van de integrale examenopdracht Handhaving, behoort bij de opleiding tot
Politiekundig Bachelor aan de Politieacademie te Apeldoorn.

Hoofdoelstellingen zijn het verbeteren van de objectieve verkeersveiligheid (terugdringen aantal incidenten) en
subjectieve verkeersveiligheid (verbeteren verkeersveiligheidsgevoel).
Daarbij heb ik me georiënteerd op problematiek met betrekking tot verkeersveiligheid in de gemeente Ede.
Naar mijn mening is het door mij gekozen project praktijk relevant en een kwantificeerbaar probleem.
Dit heb ik gedaan aan de hand van de politieverkeerstaak. Het probleem omvat normoverschrijdend
verkeersgedrag, welke niet uitsluitend of met name op te lossen is door infrastructurele maatregelen.
Daarbij zal ik met name inzetten op educatie, voorlichting en handhaving, welke betrekking hebben op
Education en Enforcement. Uiteraard zal, indien nodig, ook worden ingezet op een veilige en goed
functionerende infrastructuur, welke betrekking heeft op Engineering.

Voor het opstellen van een verkeersveiligheidsplan is door mij gekozen voor een integrale en systematische
aanpak. Er is een verkeerswerkgroep opgestart met daarin de volgende partners : de wijkagent van Ede-Oost,
verkeersspecialist Politie Ede, studenten Politieacademie, directeuren van de drie betrokken basisscholen,
verkeersouders van de drie betrokken scholen , gemeente Ede afdeling Verkeer en afdeling toezicht en Veilig
Verkeer Nederland.
Bij de uitvoering van het plan van aanpak wordt met alle bovenstaande partijen samengewerkt, maar er wordt
ook gedacht aan betrokkenen welke niet behoren tot de partners van de verkeerswerkgroep. Hierbij moet
gedacht worden aan omwonenden, ouders en de leerlingen van de betrokken basisscholen.

Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 2

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor
Inhoudsopgave

Voorwoord ………………………………………………………………………………………………… pag. 2

Inhoudsopgave ………………………………………………………………………………………………… pag. 3

Probleem ………………………………………………………………………………………………… pag. 4
Probleemomschrijving / situatieschets pag. 4
Probleem- en doelstelling pag. 8
Methoden van onderzoek pag. 9

Oorzaak ………………………………………………………………………………………………… pag. 11

Doelstellingen ………………………………………………………………………………………………… pag. 14

Oplossingen ………………………………………………………………………………………………… pag. 16
Engineering pag. 16
Education pag. 19
Enforcement pag. 21

Evaluatie …………………………………………………………………………………………………. pag. 24

Literatuurlijst …………………………………………………………………………………………………. pag. 25

Bijlagen
Bijlage 1. Situatieschets Ede Oost pag. 26
Bijlage 2. Enquête pag. 28
Bijlage 3. Enquête resultaten pag. 29
Bijlage 4. Observatie pag. 40
Bijlage 5. Media pag. 42
Bijlage 6. ViaStat pag. 44
Bijlage 7. Referentie pag. 45

Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 3

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor
PROBLEEM

Probleemomschrijving / situatieschets
Het brengen en halen van kinderen met de auto bij basisscholen veroorzaakt in heel Nederland typerende
situaties. In deze situaties vinden kortstondige verkeerspieken en parkeerpieken plaats op frequente momenten.
Parkeerpieken rondom scholen leiden tot wanordelijk gedrag en verkeersonveiligheid. Omdat dit herhaaldelijk
voorkomt, is specifieke aandacht van belang. Ouders hebben vaak de klacht dat er te weinig parkeerplaatsen
zijn. Desondanks zijn deze situaties niet altijd te verhelpen door het creëren van extra parkeerplaatsen. Een
integrale aanpak tussen ouders, school, gemeente en omwonenden kan een grote bijdrage leveren zonder extra
fysieke maatregelen te treffen.
Beweegredenen van ouders voor het brengen en halen van kinderen met de auto zijn verschillend. Zo komt het
voor dat ouders vóór het werken hun kinderen wegbrengen of de afstand voor het kind is te groot om per fiets
af te leggen. Het kan ook gemakzuchtigheid zijn en vaak menen de ouders het veiliger te vinden voor het kind.
In sommige gevallen is het bij basisscholen een gewoonte dat veel ouders na het afzetten van kinderen ter
plekke blijven staan om met elkaar te kletsen. De theoretische opvatting 'stilstaan - afzetten - wegrijden' is dan
niet aan de orde (Bron Regionaal orgaan verkeersveiligheid Utrecht 2011).
Kinderen zijn kwetsbare en onervaren verkeersdeelnemers. Ongeveer 20% van alle verkeersslachtoffers zijn
kinderen tussen 0 en 14 jaar. 5% van de verkeersdoden maken deel uit van deze leeftijdsgroep. Ongeveer een
derde van deze ongevallen vinden plaats op de route van en naar school. De grootste winst die kan worden
behaald, met het oog op verkeersveiligheid rondom scholen, is het beperken van het 'brengen en halen'-verkeer.
Naast de verbetering van de verkeersveiligheid wordt er ook automatisch een einde gemaakt aan de
kortstondige parkeerpieken. Verbetering van verkeersveiligheid rondom scholen heeft al jarenlang de aandacht.
Welbekende campagnes zijn 'De scholen zijn weer begonnen' en de verkeerseducatieve lessen voor kinderen
zoals het behalen van een fietsdiploma. Er wordt gezocht naar nieuwe verkeersoplossingen in de buurt van
scholen (Bron Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid).
Om te zien of de verkeersonveiligheid in Ede bevestigd kan worden is er een vergelijk gemaakt tussen de
ongevalscijfers landelijk ten opzichte van de ongevalscijfers in Ede.
Tabel 1 betreft het aantal geregistreerde slachtoffers van 5-11 jaar oud, op werkdagen, van 8 tot 9 uur en van
12 tot 13 uur en van 15 tot 16 uur. Onderstaande cijfers betreffen de gehele gemeente Ede ten opzichte van de
landelijke cijfers. Echter is het niet mogelijk om een verdere toespitsing te maken op de omgeving van de
betreffende basisscholen in dit onderzoek. Er is geen registratie of de ongevallen gebeurt zijn tijdens het halen
en brengen van en naar school, maar gezien de tijden en dagen kan gesteld worden dat de waarschijnlijkheid
zeer groot is dat kinderen in de leeftijd van 5 tot en met 11 jaar op die momenten van of naar school onderweg
waren. Verdere conclusies kunnen aan de hand van deze gegevens niet gemaakt worden.

Landelijk EDE
Landelijk EDE
2005 2006 2007 2008 2009 Totaal 2005 2006 2007 2008 2009 Totaal
2005 2006 2007 2008 2009 Totaal 2005 2006 2007 2008 2009 Totaal
Dood
Dood 5 4 3 2 1 15 0 0 0 0 0 0
5 4 3 2 1 15 0 0 0 0 0 0
Ziekenhuis
Ziekenhuis 71 67 67 57 42 304 0 0 0 0 1 1
71 67 67 57 42 304 0 0 0 0 1 1
Licht gewond
Licht gewond 189 187 181 192 146 895 2 2 1 0 1 6
189 187 181 192 146 895 2 2 1 0 1 6
Niet gewond
Niet gewond 2 1 0 1 0 4 0 0 0 0 0 0
2 1 0 1 0 4 0 0 0 0 0 0
Totaal aantal 267 259 251 252 189 1218 2 2 1 0 2 7
Totaal aantal 267 259 251 252 189 1218 2 2 1 0 2 7
Tabel 1 . Bron:www.SWOV.nl

Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 4

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor
De verkeersonveilige situatie speelt zich af in de directe omgeving van de drie basisscholen welke zijn gelegen in
de Burgemeestersbuurt in Ede-Oost. Er zijn twee straten aan te wijzen waar deze problematiek speelt, namelijk;
 Ceelman van Ommerenweg;
 Sijsseltselaan.

Rond deze basisscholen is sprake van een combinatie van knelpunten: te veel auto’s, te weinig parkeerruimte,
fietsers en voetgangers die met auto’s en met elkaar in conflict komen en allerlei, vooral voor kinderen,
onoverzichtelijke situaties.
Er wordt foutief gebruik gemaakt van de aangelegde Kiss&Ride plaatsen en er wordt geparkeerd op daarvoor
niet bestemde locaties, langs gele doorgetrokken strepen en daar waar een E2 bord is geplaatst.

Na de herinrichting van de locatie in 2012 aan de Sijsseltselaan en de Ceelman van Ommerenweg in Ede is
gebleken dat de situatie niet is verbetert ten opzichte van de beginsituatie. Er kan echter wel onderscheid
gemaakt worden in de situatie aan de Sijsseltselaan en de situatie aan de Ceelman van Ommerenweg.
De verkeerssituatie aan de Sijsseltselaan in Ede is namelijk na de herinrichting wel verbeterd.
De gemeente Ede heeft er voor gekozen om op de Sijsseltselaan een Kiss&Ride strook aan te leggen.
De Kiss&Ride strook biedt aan drie voertuigen een plek waar deze kortdurend stil kunnen staan.
De Sijsseltselaan betreft een eenrichtingsweg met aan het einde van de weg de aangelegde Kiss&Ride strook.
Ter hoogte van de Kiss&Ride strook is het qua enginering nog van groot belang dat de gemeente aan de
overzijde van de weg, op de stoepranden, de gele doorgetrokken markering aanbrengt. Zonder deze markering
mag er namelijk naast de Kiss&Ride strook geparkeerd worden, waardoor er geen verkeersdoorstroming kan
plaatsvinden.

Objectief gezien is er een probleem :

 De cijfers uit de Transactie Module (CJIB) laten 87 bekeuringen zien op deze locatie gedurende de
afgelopen jaren (2010 – heden). Er wordt met name bekeurd voor parkeren langs een gele streep of
daar waar een E2 bord geldt .

 Tevens de gegevens uit ViaStat opgevraagd. ViaStat is het verkeerskundige internetplatform voor
overheden, politie, adviesbureaus en verkeersorganisaties om verkeersdata web-based te registreren,
te analyseren en te monitoren. Analyse van de ViaStat gegevens geeft echter geen basis om conclusies
uit te trekken, omdat deze database onvoldoende is bijgehouden de afgelopen periode.
 Gegevens uit BVH van het korps Oost Nederland, district Gelderland-Midden tonen aan dat er sprake is
van overlast op deze locatie. Dit blijkt uit :
o Het BVH systeem bevat een viertal mutaties betreffende ongevallen in de periode 2010 –
heden, waar de politie bij aanwezig is geweest. Echter gaat het hier om beperkte materiele
schade aan personenauto’s;
o Tevens bevat het BVH systeem mutaties van wijkagenten en collega’s met betrekking tot
overlast voor de omgeving, verkeer gerelateerde ruzies onder gebruikers en verkeersonveilige
situaties. Echter zijn dit algemene mutaties waarin een beschrijving wordt gegeven van de
specifieke problematiek die men tegen kwam tijdens controles of surveillances.
Dit zijn samenvattende mutaties welke geen kwantitatief inzicht geven op de geconstateerde
problematiek.
Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 5

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor
Subjectief gezien wordt er ook een probleem geconstateerd op deze locatie, de verkeerssituatie wordt door de
gebruikers als onveilig beoordeeld. Dit blijkt uit de enquête welke gehouden is onder de gebruikers van deze
locatie in het kader van dit onderzoek.
Alle gebruikers (automobilisten, voetgangers en fietser) geven aan dat zij de huidige verkeerssituatie rondom de
scholen onveiliger vinden dan gemiddeld (Bijlage 4).
Van de 164 geënquêteerden geven 97 personen aan de verkeerssituatie rondom de scholen onveiliger dan
gemiddeld te ervaren. Dit is een percentage van 59,1 %. Maken we daarbij onderscheid naar de wijze waarop
de geënquêteerden hun kinderen naar school brengen dan zien we dat voornamelijk de kwetsbare
verkeersdeelnemers, de voetgangers (87,9 %) en fietsers (60,3 %), zich bovengemiddeld onveilig voelen.
Bij automobilisten voelden 47,8 % van de geënquêteerden zich onveiliger dan gemiddeld.
Voor de complete enquête en de resultaten ervan verwijs ik naar bijlage 4 van dit rapport.

Tabel 2. Bron : Enquete Basisscholen Ede

Op deze locatie, waar zich een verkeersonveilige situatie voordoet, is voornamelijk sprake van drie soorten
verkeersdeelnemers. De automobilist, fietsers en voetgangers. Na kwalitatief en kwantitatief onderzoek (zie
bijlage 3 en 4) op deze locatie is gebleken dat de groep automobilisten, welke de verkeersonveilige situatie
veroorzaken (de probleemgroep), op deze locatie voornamelijk ouders van leerlingen van één van de
bovengenoemde basisscholen betreft. Dit zijn volwassen mensen, vooral in de leeftijd tussen 25-45 jaar, welke
in het bezit zijn van minimaal een rijbewijs B. Dat betekent dat deze automobilisten een rijopleiding hebben
genoten en een verkeersexamen hebben afgelegd, alvorens zij als volwaardig verkeersparticipant deelnemen
aan het verkeer. Van deze automobilisten mag verwacht worden dat zij aan het verkeer deelnemen met in
achtneming van de geldende verkeersregels.

De groep fietsers en voetgangers op deze locatie is onder te verdelen in twee hoofdgroepen :
1. Basisschool leerlingen (4 – 13 jaar) welke zelfstandig of onder begeleiding lopend naar school toe
komen;
2. Basisschool leerlingen (4 – 13 jaar) welke zelfstandig of onder begeleiding op de fiets naar school toe
komen.

Bovenstaande twee groepen vallen onder de definitie kwetsbare verkeersdeelnemers van de SWOV. De definitie
luidt als volgt:
“Verkeersdeelnemers die een hoog slachtofferrisico hebben en daarom in het verkeersveiligheidsbeleid
bijzondere aandacht verdienen, worden vaak aangeduid als 'kwetsbare verkeersdeelnemers”.
Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 6

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor
Deze groep verkeersdeelnemers in deze verkeersonveilige situatie classificeer ik dan ook op grond van
bovenstaande definitie als ‘kwetsbare verkeersdeelnemers’.

Het is een probleem voor alle gebruikers van deze locatie, waarbij ook moet worden gedacht aan het overige
verkeer en de omwonenden. Het probleem wordt veroorzaakt door automobilisten welke onder andere foutief
gebruik maken van de Kiss&Ride stroken en parkeren op daarvoor niet aangewezen plekken. Door deze foutieve
handelingen van deze groep automobilisten stagneert de verkeersdoorstroming. Overige gebruikers van deze
locatie proberen alternatieven te zoeken om toch hun weg te vervolgen. Dit laatste levert verkeersonveilige
situaties op.

Vanuit verkeerstechnisch oogpunt zit het grootste knelpunt bij het autoverkeer dat twee- tot viermaal per dag
in zeer korte tijd via een verhoudingsgewijs krappe infrastructuur zijn weg zoekt. Echter ontstaat de
verkeersonveilige situatie voornamelijk twee keer per dag. Voor aanvang van de scholen en na afloop van de
scholen. Onderzoek heeft bekeken of er andere invloeden zijn op de situatie, bijvoorbeeld verschillende
jaargetijden, als het buiten licht of donker is of in de ochtend of de middag. Hierbij kan geconcludeerd worden
dat dit nauwelijks van invloed is op de situatie op deze locatie.

Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 7

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor
Probleem- en doelstelling

Na analyse van de probleemomschrijving en de situatieschets waarin het probleem is toegelicht, wordt in dit
hoofdstuk de probleemstelling, vraagstelling en de doelstelling van dit onderzoek geformuleerd.

Probleemstelling

De verkeersveiligheid rondom de drie basisscholen in Ede Oost, tijdens de haal- en brengtijden van de leerlingen,
wordt door de gebruikers, omwonenden en wijkagent als onveilig ervaren.

Doelstellingen in het onderzoek

Achterhalen welk verkeersgedrag en/ of infrastructurele tekortkomingen ten grondslag liggen aan het ontstaan
van het verkeersonveilige gevoel op deze locatie, zodat het mogelijk is daarop preventieve en repressieve
maatregelen te ontwikkelen.

Onderzoeksvragen

- Bepalen subjectieve en objectieve verkeersonveiligheid rondom de basisscholen in Ede Oost;
- Zijn er infrastructurele componenten die bijdragen aan een verkeersonveilige verkeerssituatie ?
- Is het verkeersgedrag van de gebruikers van invloed op het verkeersonveilige verkeerssituatie ?
- Achterhalen waarom gebruikers de infrastructuur foutief gebruiken;
- De mate en het effect van handhaving op de geconstateerde overtredingen;
- De mate en het effect van voorlichting over verkeersveiligheid rondom de basisscholen in Ede Oost
inzichtelijk krijgen;
- Welke maatregelen zijn nodig om de verkeersveiligheid op deze locatie te verbeteren ?

Foto 1. Bron: www.edestad.nl
Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 8

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor
Methoden van onderzoek

Ten behoeve van dit rapport is onderzoek gedaan naar de verkeerssituatie rondom basisscholen en het
verkeersveiligheidsgevoel onder een groot aantal gebruikers van de infrastructuur op de Ceelman van
Ommerenweg en de Sijsseltselaan in Ede.

Kwalitatief onderzoek

Literatuuronderzoek
Om een compleet beeld te vormen over de verkeers(on-)veiligheid rond bassischolen is gebruik gemaakt van
primaire en secundaire bronnen.

- Primaire publicaties :
Tijdens het primaire literatuuronderzoek is gebruik gemaakt van diverse documenten. Hierbij moet gedacht
worden aan wetenschappelijke tijdschriften, grijze literatuur en websites.

- Secundaire publicaties :
Naast het primaire literatuuronderzoek is gebruik gemaakt van overzichtsartikelen en naslagwerken.

Enquête
Door middel van SurveyMonkey is er onder alle ouders van de leerlingen van de drie basisscholen een enquête
per mail verspreid. Er is na overleg met de verkeerswerkgroep besloten om de enquête echter wel
geanonimiseerd te laten plaatsvinden gezien de gevoeligheid van het onderwerp onder betrokkenen.

Veldonderzoek
Dit is in dit onderzoek gedaan door middel van :

 Observatie

Op onderstaande momenten is objectief de verkeerssituatie aan de Ceelman van Ommerenweg en de
Sijsseltselaan in Ede vastgelegd.

1. Op Dinsdag 5 februari 2013 in de middag;
2. Donderdag 7 februari 2013 in de ochtend;
3. Dinsdag 26 februari 2013 in de middag;
4. Woensdag 27 februari 2013 in de ochtend.

Deze observaties zijn gedaan om een goed beeld te krijgen van de verkeersproblematiek. Hierbij is geturfd op :
- Hoeveel voertuigen maken daadwerkelijk gebruik van de Kiss&Ride strook ?
- Hoeveel maken er onjuist gebruik van de Kiss&Ride strook ?
- Hoeveel onveilige situaties worden er gezien ?

 Interviews
In het kader van dit onderzoek zijn er informele gesprekken gevoerd met ouders op het schoolplein aan de hand
van een topiclist. Dit is kwalitatief onderzoek geweest welke er op gericht is geweest op het verkrijgen van
informatie over wát er leeft onder een bepaalde doelgroep en waarom.
Tevens zijn er gesprekken gevoerd met de ketenpartners welke betrokken zijn bij dit onderwerp. Hierbij moet
gedacht worden aan de gemeente, politie, ouders, leerkrachten, directie van de scholen, de leerlingen en de
omwonenden.
Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 9

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor
Kwantitatief onderzoek

ViaStat analyse
ViaStat is het verkeerskundige internetplatform voor overheden, politie, adviesbureaus en verkeersorganisaties
om verkeersdata web-based te registreren, te analyseren en te monitoren.

Analyse Transactie Module
De cijfers uit de Transactie Module opgevraagd bij het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) om zo te kunnen
bepalen hoe groot het probleem is en of behoort tot het takenpakket van de politie.

Analyse ongevalscijfers Ede / landelijk bij SWOV
De cijfers welke zijn gebruikt voor de analyse ongevalscijfers in Ede zijn afkomstig van de site van de SWOV.
De database van de SWOV is middels een COGNOS applicatie op de website interactief te bevragen.

Analyse Basisvoorziening Handhaving (BVH)
De cijfers afkomstig uit BVH zijn aangeleverd door de afdeling informatie van het korps Oost Nederland, district
Gelderland Midden. Zij hebben een analyse uitgevoerd door middel van het systeem te bevragen.
Hieruit zijn ongevalscijfers en overige mutaties uit gekomen, welke voor het onderzoek verder zijn geanalyseerd.
Plan van aanpak Verkeersonveiligheid Ede-Oost Pagina 10

Mariska Wilms-Butselaar (1045P5Q10)
Aspirant Politiekundig Bachelor